Onnodige „Slag om Westerschelde' verlengde de oorlog met maanden fiets Vee/ verwoestingen in z.w.-Brabant en Zeeland m-,, BOEKENPLANK HET VERSPEELDE UUR Montgomery onderschatte betekenis van Antwerpen TEENAGERS OP TIJD NAAR BED GEN ERALiS ELECTRIC U proeft de moutwijn 13 mdag In Manilla Amnestie in Syrië Nieuw General Electric stoom-droogijzer voor sneller strijkwerk VERHOEVEN Lieve Vrouwestraat 33, tel. 01640-4898, Bergen op Zoom De stad en de honden De bijbel over de liefde Wie is er bang voor Virginia Woolf? blijf jong, blijf fit... Franciscus de Christusprofeet Problemen van de christelijke eenheid Nederlands Te Deum Duo Moteti DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 5 MEI 1964 ÏS lezen uit 12 9.75 oek- of Beschil- urige des- Middellijn. 1.95J dse klok wortelnote- versierd met koperen or en gewieh- aar garantie. 95.y Zachtglan- arels gekom- met strasz, In mooi etui, i 2.95 naar keuze 3.75 t nylonshirt j reepshirt: 60-7.50 Thompson het zo duidelijk in rugby-taal heeft uitgedrukt, „running with the ball". Een laatste voorbeeld van de nogal ei genzinnige handelwijze van Montgomery is nog dat hij meestal weigerde zelf op belangrijke stafbesprekingen te verschij nen. Hij stuurde doorgaans een plaats vervanger zodat hij het besprokene uit de tweede hand vernam. Op 20 oktober, enkele dagen na de gehoorzaamheidsbetuiging van Montgo mery, waren de chefs der staven Washington bijeen om te discussiëren over de mogelijkheden de oorlog nog in 1944 te winnen. Die mogelijkheden zaten er echter niet meer in. Op dat moment was juist een reeks veldslagen ten noor den en ten zuiden van de Westerschelde ingezet onder weersomstandigheden, die in vijftig jaar niet zo miserabel waren geweest; een reeks veldslagen, die cul mineerde in de verwoede, heldhaftige slag om het geïnundeerde Walcheren van waaruit de Scheldemond werd beheerst. Vandaag herdenken wij de alge hele bevrijding van Europa, die negentien jaar geleden een feit werd. Toen de geallieerden in Nor- mandië landden hoopten zij de Duitsers volgens het ontworpen tijdschema medio 1945 op de knie- en te hebben. Hoewel de uiteinde lijke capitulatie dus wonderlijk goed voorzien was bleek al gauw dat het verloop van de strijd bij zonder slecht getimed was. De ge allieerden stonden veel eerder voor de Nederlandse grens dan verwacht was. Dat het toch mei 1945 is ge worden eer Duitsland capituleerde wordt door vele waarnemers toe geschreven aan de aan insubordi natie grenzende eigenzinnigheid van Montgomery toen het er om ging de belangrijkste aanvoerhaven Antwerpen voor geallieerde sche pen toegankelijk te maken. De haven van Antwerpen viel op 4 september 1944 in geallieerde handen. Door de attentie van de Belgische on dergrondse en de wanordelijke terug tocht der Duitsers hadden de geallieer den het geluk dat alle haveninstallaties nog intact waren. Tóch kon het eerste geallieerde schip met de zo noodzake lijke voorradeji pas op 28 november 1944 85 dagen na de inname van Antwerpen, deze tweede havenstad van Europa bin nenlopen. Generaal O. Bradley, die aan de veld tocht in Europa heeft meegedaan, heeft hierover gezegd: „Niets in de Europese campagne was verbazingwekkender dan het falen van Montgomery wat betreft het bereikbaar maken van de Antwerpse haven". In het boek „The 85 days" van R. W. Thompson wordt deze hele treurige ge schiedenis, die niet alleen de oorlog onnodig heeft verlengd maar die boven dien verregaande gevolgen heeft gehad voor zuidwest-Noordbrabant en Zeeland, aan een uitvoerige beschouwing onder worpen. Door de langdurige aarzeling van Montgomery om vanuit het ver overde Antwerpen door te stoten naar het noorden kregen de Duitsers ruim schoots de kans zich te herstellen en een haast onneembare defensie op te bouwen bij de grensstreek in westelijk Zeeuwsch-Vlaanderen, op Walcheren en rondom Woensdrecht.' Indien Montgomery, hetgeen door de paniek waarin het Duitse leger ver keerde een koud kunstje was geweest, vanuit Antwerpen onmiddellijk de Kreek- rakdam zou hebben bezet zou het 15e Duitse leger beroofd zijn geweest van zijn enige ontsnappingsweg in noordoos telijke richting. Geen poging Evenwel: tussen 4 september, toen het Britse 11e leger onder Montgomery Ant werpen bezette, en 22 september, toen oostelijk van Antwerpen met veel moeite een bruggehoofd over het Albertkanaal kon worden gelegd, is geen enkele se rieuze poging ondernomen de Kreekrak- dam in geallieerde macht te krijgen. Deze strategische fout heeft ertoe ge leid dat het ontredderde 15e Duitse le ger onder Gustav von Zangen zich vol ledig kon herstellen, gedeeltelijk via Breskens, Vlissingen, Goes en de Kreek rakdam kon ontsnappen en voor het overige zoveel tegenstand kon opbrengei. dat de in de schoot geworpen haven stad Antwerpen bijna drie maanden lang een voor de geallieerden waardeloos be zit bleek te zijn. Pas toen de Schelde mond ten koste van ongelooflijk vee moeite veel verwoestingen in Zeeland en zuidwest-Brabant en 60.000 soldaten levens in handen van de geallieerdei was gekomen kon de opmars naar Duits land worden voortgezet. Dc snelheid van die opmars was ru melijk afhankelijk van de lengte va* de bevoorradingslijnen naar het front gebied. Tot begin september werden d legers nog steeds bevoorraad vanuit Noi mandië, de landingsplaats der geallieer den De havens tussen Normandië e' Antwerpen aan het Kanaal waren begii september nog geen van alle in het be zit van de oprukkende legers der geal heerden. De Duitsers vochten verbetei om het behoud van deze havens. Erg waardevol bleken ze uiteindelijk trou wens niet te zijn want de haveninstallaties waren grondig vernietigd. In één ruk Hoe kon Montgomery, die tot i septen. oer 1944 de leiding had gehad van d< totale geallieerde opmars in Europa, z( verblind zijn geweest? In totaal geziei was de tegenstand ongedacht zwak ge weest. Montgomery was er, toen hij Antwerpen bereikte, vast van overtuigd dat hij, met gebruikmaking van de be-1 staande aanvoerlijnen, in één ruk kon doorstoten naar Berlijn. Eisenhower, die het opperbevel op 1 september van Mon ty had overgenomen besefte echter, en waarschijnlijk was hij op dat moment de enige, dat het werkelijk gebruik van de haven van Antwerpen essentieel was voor het met succes voortzetten van de oorlog. Zonder Antwerpen zou de sprong naar Berlijn niet ver genoeg hebben gereikt. Zelfs met Antwerpen als aan voerhaven heeft het later nog enorm veel moeite gekost om over Maas en Rijn te komen. Eisenhower heeft Montgomery vanaf het begin van de commando-overdracht gewezen op het alles overheersende be lang van het bezit van de Schelde-oevers tot aan Vlissingen. Montgomery bleef echter aan zijn idee „zo gauw mogelijk naar Berlijn" vasthouden, ook nadat Eisenhower enkele malen op ondubbel zinnige wijze had laten weten dat de vrijmaking van de Westerschelde de hoogste urgentie moest hebben. Pas nadat Montgomery enigszins ont nuchterd was door het door hem be dachte maar mislukte Arnhem-avontuur en nadat Eisenhower het volle gewicht van zijn autoriteit had laten gelden in een brief aan "Montgomery van 16 ok tober gaf Monty zich gewonnen. Hij besloot zijn omiddellijk gegeven antwoord aan Eisenhower met de veelzeggende ondertekening: „Uw zeer toegewijde en welwillende ondergeschikte" Maar toen was het al lang te laat. Montgomery' onderschatting van zijn „smallefront- politiek" had de geallieerden maanden achteruit geworpen. Men kan zich afvragen waarom Mont gomery zich zo lang tegen de wens van Eisenhower, om Antwerpen ten nutte te maken, heeft kunnen verzetten. Vlakbij Bergen op Zoom, aan de rijksweg naar Roosendaal, kan men een bezoek brengen aan een militaire begraafplaats. Hier zijn louter Cana dezen aan de aarde toevertrouwd. Velen van hen sneuvelden in de verwoede slag om de Westerschelde. 12e Amerikaanse en het 21e Britse leger korps samen te laten doorstoten naar Berlijn. Pas precies twee maanden later gaf Montgomery na Eisenhowers duide lijke bevel, een legerorder uit waarin stond dat de eerste taak van de 21e le gergroep was zich naar het westen te keren om de Scheldemond schoon te vegen. Maar de hoofdmacht van het 2e Britse leger stond toen nog met zijn neus naar het oosten en het le Cana dese leger had zich al bijna klaar ge maakt voor de opmars naar Berlijn. Discussie De burgemeester van Manilla, een fel bestrijder van jeugdmisdadigheid, heeft een uitgaansverbod voor teenagers inge steld. Met ingang van maandag mogen jongelui onder achttien jaar na 9 uur 's avonds niet meer op straat komen. Zij die tegen deze regel zondigen kunnen worden gearresteerd en voor een recht bank worden gebracht. Omdat men ver wacht dat een opmerkeliik aantal klok ken en horloges in Manilla tegen 9 uur onduidelijke mankementen zullen gaan vertonen laat men op dit tijdstip de sirenes loeien. Rivaliteit Overigens: zelfs al zou Monty's idee meteen op te rukken naar Berlijn mili tair en praktisch uitvoerbaar zijn ge weest dan zou het politiek niet hebben gekund. Volgens de auteur van ,,The 85 days", waaraan de gegevens voor dit artikel zijn ontleend, zouden de Ameri kanen dit nooit geaccepteerd hebben. Er bestond een flinke rivaliteit tussen Mont gomery en de Amerikaanse legergene raals wat betreft het 't eerste bereiken van Berlijn Montgomery zat met zijn leger in hét westelijke deel van de aanvalsgolf. Patton, de commandant van het derde Amerikaanse leger was, zoals (Advertentie) Daar was om te beginnen het feit dat Eisenhower, toen hij het commando op 1 september overnam, zijn hoofdkwar tier nog moest organiseren. De over dracht van het bevel had een vertragende reactie. Eisenhower had verder de ge woonte zijn ideeën over de te voeren strategie in de kring van zijn generaals ter discussie te stellen. Hem is wel eens verweten dat hij niet altijd duidelijk ge noeg 1-iet merken wanneer de tijd voor discussie gesloten was. Montgomery kan dus Eisenhowers aansporingen aan zijn adres tot het laatst toe hebben be schouwd als behorend tot de discussie periode. Wellicht is Eisenhower, als Ame rikaan, wat toleranter geweest ten op zichte van de Brit Montgomery, van wie hij bovendien nog het commando had overgenomen. Ondergeschikten van Mont. gomery hebben na de oorlog gezegd dat Montgomery nooit een order niet uit voerde maar dat hij aan de andere kant zijn eigen ideeën bleef volgen zo lang dat kon. Die ideeën werden voor het eerst duidelijk aan de opperste leger leiding toen Montgomery op 18 augustus een stoutmoedig plan indiende om het De snelle opmars van de geallieerden van 18 augustus tot 3 september 1944 in beeld gebracht. De 21e legergroep had tot taak de kuststrook te zuive ren. Het derde Amerikaanse leger op de rechterflank, onder Patton, was „running with the ball". De Syrische premier Amin el Hafez heeft de doodvonnissen van 29 personen die betrokken zijn geweest bij de recente opstand in Hama verzacht. Een en ander is in Beiroet van een radiobericht opgevangen. Er zouden ook een aantal officieren van het Iraakse leger naar Syrië zijn gedeserteerd. (Advertentie) In een oogopslag kunt u aan het handige kijkglas aflezen wanneer u water bij moet vullen en hoeveel. Standaard G.E.-model 49.' Een forse zooiplaat met een extra groot stoomoppervlak geeft dit luxe lichtgewicht G.E.-strijkijzer een unieke plus. De hardnekkigste kreukels worden nu in een ommezien gaaf en glad geperst. Een spe ciaal kijkglas zorgt-ervoor dat u altijd precies kunt zien wanneer u water bij moet vullen. En wilt u droogstrijken? Een druk op de rode knop en... klaar! Het teerste nylon of het zwaarste linnen, het General Electric stoom-droogijzer zorgt voor een smetteloos resultaat. Ook de gevoeligste wassen-dragen-drogen stoffen komen weer piek fijn te voorschijn. Een met de vinger instelbare temperatuurregelaar behandelt iedere stof met gepaste zachtheid. Zulk typisch Amerikaans gemak vindt u alleen bij General Electric... niet voor niets 's werelds meest ervaren fabrikant van elektrische huishoudelijke apparaten. Prijs f 59.- MtjNSSEN CO N.V. - KEIZERSGRACHT 205 - AMSTERDAM - TELEFOON 020-64876 Andere G.E.-geschenksuggesties: Wekkerklokjes - Coffeentakers Skillet - Tandenborstel - Grill - Automatische dekens - Vaatwasmachines. Wat stelden we ons in 1945 veel voor van de tijd die zou komen! De mensheid scheen wel alle dwaasheden uitgehaald te hebben, die maar uit te halen waren. Nu waren we door ervaring dan wüs gewor den. Een nieuwe wereld, gebouwd op vrijheid en gerechtigheid, een internati onaal samenleven dat alle oorlog zou uit bannen, dat zouden we nu nastreven en bereiken. Maar onderhand werden de kansen voor dit alles toch reeds verprutst. Dat ligt reeds opgesloten in de titel van een boek, dat de Engelsman Brian Gard ner over dit wapenstilstandsjaar schreef: The Wasted Hour. The Tragedy of 1945. Onder de titel „Het verspeelde uur" is het nu ook bij de Hollandiadrukkerij te Baarn verschenen. We zien hier dit historische jaar van het begin tot het einde uitgetekend. Het be gin: de laatste opflakkering van Duitse militaire kracht, het Ardennenoffensief. Het wordt voor Hitier een jammerlijke mislukking, maar het openbaart ook reeds EngelsAmerikaanse tegenstellingen, waarin alleen verschillen van strategisch inzicht, maar ook nationale en persoon lijke rivaliteiten een rol spelen. Op de achtergrond ligt de controverse omtrent mentaliteit en bedoeling van de Russische bondgenoot. In Washington zag men hem, die zo glorieus en dapper gestreden had van Kaukasus tot Berlijn, ook in de politiek als een eerlijk tegenspeler, die de normen van trouw en openhartigheid zou onderhouden. Daarom had Amerika er geen bezwaar tegen de verovering van Berlijn, Wenen en Praag alleen aan hem over te laten. En op de conferentie van Jalta meende de toen doodzieke Roose velt, dat hij met Uncle Joe (Stalin) het best kon akkorderen zonder zich door Engelse argwaan te laten afleiden. Zo werd Polen overgeleverd aan de com munistische levenssfeer als gevolg van beurtelings handige beurtelings brutale manoeuvres van de Russen, waartegen over het verweer maar zwak was. On enigheid ontstond er ook over de vraag of het verstandig ja zedelijk verantwoord Qe &J1*. kJkJT dji op VVS (6 IAAVta^S was Duitse steden alleen maar te bom barderen om verschrikking onder de burgerbevolking te zaaien en haar moreel te breken. Het gruwelijke bombardement van Dresden, dat meer slachtoffers vergde dan de atoombom op Hirosjima later zou veroorzaken, had die vraag vooral toe gespitst. Intussen voltrekt zich aan Duits land en Japan verder het militaire dood vonnis. Gardner schildert het ons in tref fende bewoordingen. De capitulatie wordt voor Duitsland onvermijdelijk. Uitbundig zijn de festiviteiten in de wereld der overwinnaars. De volkeren beseffen niet dat de kiemen van nieuwe verdeeldheden reeds beginnen te zwellen. In Potsdam, waar Churchill wordt afgelost door Attlee en Bevin, ziet men de splijting duidelijk. Truman verschijnt daar als de opvolger van Roosevelt, die de overwinning niet meer mocht meebeleven. Hij is het ook, die voor de zwaarste beslissing kwam te staan, waarvoor een mens gesteld kon worden: het al dan niet gebruiken van de atoombom. Hij koos voor de redenering van de militairen, dat door het eenmaal opofferen van tienduizenden mensen vele tienduizenden meer zouden worden ge- met conventiële middelen onvermijdelijk met conventiele middelen onvermijdelijk zouden vallen. Onvermijdelijk? Dit is het grote twistgesprek geweest en gebleven. Met klem verzekeren velen, dat de Japan, ners toch al op het punt van capituleren stonden. Wie zal hier het gelijk uitmaken? Gardner verzamelde en groepeerde de ge gevens van deze uiterst belangrijke pe riode in 't leven der mensheid gewetens vol zoals heel dit boek berust op een nauwkeurige bronnenstudie en ons leert vooroordelen af te leggen om de ge schiedenis zoals we die zelf in lijf en bloed hebben meebeleefd nu op een af stand te toetsen aan objectieve maatstaven van menselijkheid en gerechtigheid. In de Nederlandse vertaling heeft drs. H. A. Paape enkele alinea's ingevoed die verduidelijkend werken zonder iets aan strekking of betoogtrant van het origi neel te veranderen. Deze uit het Spaans vertaalde roman van de uit Peru afkomstige Mario Vargas Llosa beschrijft het leven op een cadet tenschool in Lima. De jongemannen, merendeels van nederige afkomst en naïef ingesteld tegenover het leven, worden hier plotseling in een gesloten, militaire maatschappij geplaatst, waar brute macht en seksuele perversie domineren. On danks hun uiterlijke aanpassing blijft bij de meesten het diepere ego onaangetast, zodat zij, mede door een dramatische ge beurtenis op school, uiteindelijk als vol wassenen tot de wereld terugkeren. De roman schetst het contrast tussen het jeugdige élan en de verderfelijke invloed van een verworden milieu. De rauwe en inmorele taferelen zijn onverbloemd weergegeven en vragen om verstandige lezers, die overigens ook bereid moeten zijn, de ietwat vermoeiende stijl voor lief te nemen. (Uitg. J. M. Meulenhoff Het woord lief de" heeft wel veel aan glans ingeboet. Toch is het chris tendom een godsdienst van liefde, de vraag is alleen wat men te verstaan heeft onder de liefde die God voor ons mensen heeft en van ons verwacht. Op dit punt worden we niet in het onzekere gelaten, want God zelf heeft ons geopen baard wat Hij er onder verstaat. Hij heeft dit gedaan in menselijke taal, gebonden aan een bepaalde cultuur, aan een bepaalde tijd. Het gaat er dus om te weten, hoe de gewijde schrijvers zich uitdrukten wanneer ze over liefde spraken en wat ze eronder verstonden. Dr. D. Deden bepaalt zich hier in hoofdzaak tot het Nieuwe Testament en dan blijkt dat het woord agape bijna uitsluitend het gebruikte woord voor „liefde" is. Dan gaat dr. Deden na wat de H. Schrift daaronder verstaat en wat het antwoord va nde mens op dit goddelijk aanbod van Zijn liefde moet zijn. Het laatste hoofdstuk vat de resul taten van de voorafgaande studie in een synthese samen. Een duidelijk in ver zorgde stijl geschreven boekje, uitgege ven bij Romen en Zoon. J. H. Amsterdam). A. G. V*V fÜTtu 95-8.95 Dit geruchtmakende toneelstuk van de jonge Amerikaanse schrijver Edward Albee is bij Van Ditmar in de verta ling van G. K. van het Reve in druk verschenen. Het is een knap en wreed stuk, zoals bij de opvoering algemeen is opgemerkt, een niets ontziende geeste lijke strip-tease, waarin pas aan het slot iets van deernis met de vier to taal ontluisterde personen doorbreekt. Ook de lezing is een barre ervaring, welke bewondering voor het grote ta lent van de schrijver niet uitsluit. (Advertentie) Ook u kunt een fiets cadeau krijgen! Lees de advertenties 'in de damesbladen. De opzet van dit simpele boekje van de kapucijner-pater Baziel van der Meeren blijkt uit de titel: Franciscus te doen zien als de profeet, in zijn roe ping en zijn zending. En wel in deze zin dat naar een woord van Guardini het bijzonder charisma van Fr. hierin bestaat dat hij naar Jezus wijst. Men kan deze waarheid zonder veel inspan ning van elke heilige zeggen. Ook voor Franciscus geldt dit gezegde, maar ik kan niet vinden dat de schrijver erin geslaagd is overtuigend aan te tonen dat dit charisma in bijzondere mate eigen was aan Franciscus. En dat de heilige van Assisi ,,in staat is een blij vend pinksterwonder in de harten te bewerken" nemen we op gezag van de schrijver graag aan, maar ook dit heeft hij niet waar kunnen maken. Het laatste hoofdstukje: profetische zending voor de moderne mens ware beter niet ge schreven. De tekeningen van zijn mede broeder Vital Cremie zullen niet velen vermogen te boeien. Uitgave De Vroen- te (Kasterlee). J.H. In de Nederlandse vertalling van dit oorspronkelijk in het Frans geschreven werkje van Prof. Aubert uit Leuven, staat geen verschijningsdatum vermeld. Het voorwoord van Dom Bauduin dateert van 1952, in dit jaar moeten we dus wel de eerste Franse uitgave plaatsen. Dit blijkt ook uit de geciteerde literatuur, die hoofdzakelijk rond 1950 cirkelt. Opgave van recentere literatuur gaat niet verder dan 1960. De ontwikkeling van de laatste jaren is dus in de behandeling der pro blemen niet meer verwerkt. Het stand punt van de Katholieke Kerk t.o.v. de oecumenische beweging is weergegeven met de instructie van de Congregatie van het H. Officie van 20 december 1949. Wel iswaar wordt met een enkel woord gewag gemaakt van de initiatieven van Joannes XXIII en van het Secretariaat voor de Eenheid, maar dit alles is voor een dui delijk inzicht in de gewijzigde opvattingen van de Kerk sinds het Concilie eigenlijk onvoldoende. Wanneer men genoegen neemt met deze achterstand, kan men uit het helder en populair geschreven boek je veel leren over de oosterse orthodoxie, het protestantisme, de anglicaanse kerk en over ontstaan en ontwikkeling van de oecumenische beweging'. Vooral is de doelstrekking van de Wereldraad van Kerken verhelderend uiteengezet. Uitgegeven bij Patmos in Antwerpen. J. H. Lodewijk de Vocht schreef een Neder lands Te Deum voor koor en volkszang. De Nederlandse tekst is van drs. Jozef de Vocht. Het werk biedt vele mógelijk heden, omdat het op verschillende ma nieren kan worden uitgevoerd, nl. een- tw -- of driestemmig, mèt of zonder begeleiding. De steeds terugkerende „Tutti-passages" (voor volkszang) zijn zeer eenvoudig, terwijl deze delen door een steeds wisselende ondersteuning van koor en orgel toch een fris karakter behouden. Vooral bij massale uitvoering is met dit werk een sfeervol resultaat te bereiken. Voor het koor zijn bijeen- gedrukte stemmen (koorpartituren) ver schenen. Tevens zijn voor de volkszang kleine partijtjes leverbaar, waarop de eigen muziek en tekst genoteerd staat, met de gehele tekst van de koorgedeel- te4. van dit Nederlandse Te Deum: Heer, U loven wij. Bovengenoemde wer ken zijn beide verschenen bij de mu ziekuitgeverij Wed. J. R. van Rossum te Utrecht. H v H Leo Beerends componeerde ,,Duo Mo- teti" voor driestemmig mannenkoor a cappella. Het zijn twee zéér korte stuk jes, die, in goed lopende polyfone zet ting, een uitstekende indruk maken. Er zijn geen grote sprongen nóch voor de drie partijen bijzonder hoge noten, ter wijl het stuk in de behoudende stijl is geschreven. Weinig moeilijkheden dus en zeer aantrekkelijk voor repertoire- uitbreiding. H. v. H. (Advertentie)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 7