GESPREK MET MGR. JAN DE REEPER
Eerst doen,
dan preken
GOLDEN
FICTION
iMii
SIGNALEMENT
Prijzel
14
17
Voor rokers met een eigen stijl
Waarom onvergelijkbaar?
De tabakken van Golden
Fiction zijn meer uitgerijpt,
warnier van kleur en dus
zachter van smaak.
Ze worden niet gesausd.
Geen extra aroma wordt
toegevoegd. Alleen GF heeft
deze aparte, pure melange.
Voor rokers met een eigen
smaak.
DAGBLAD DL SIM -VAW AAi&ttüAc, z KCLl 190A
Mgr. JAN DE REEPER
ZOEKLICHT OP KENYA
GISTEREN VERTROK mgr. Jan de Reeper, de nieuwe
bisschop van Kisumu die hier vooral bekend is
geworden vanwege zijn acties voor de hongerende
Masai, na een verblijf van ruim een maand in Nederland
naar Kenya, waar hij maandag aankomt. Enkele dagen voor
zijn vertrek hebben wij in het college van Mill Hill te Tilburg
een uitvoerig vraaggesprek met hem gehad. Aan de orde
kwamen de politieke en sociaal-economische situatie in
Kenya, de houding ten aanzien van de blanken, de invloed
van het communisme, de ontwikkelingshulp en de positie
van de kerk. Zijn zo openhartig mogelijke antwoorden op
onze vragen, die wij op de band hebben vastgelegd en
hieronder letterlijk weergeven, geven een verhelderende
kijk op de situatie in een land dat de laatste jaren herhaal
delijk in het nieuws is.
Qntspannen in een gemakkelijke stoel
zit tegenover ons de nieuwe bis
schop die voor de moeilijke taak staat
de kerk van Kisumu door de branding
van ontwakend Afrika te loodsen. Zijn
antwoorden komen zonder aarzeling, al
drukt hij zich, na jaren lang verblijf
in Kenya en Engeland, niet zo gemak
kelijk uit in zijn moedertaal. Hij ver
telt hoe een Kenyaan in zijn bisdom,
gelegen aan het Victoria-meer, leeft.
Om zes uur, half zeven staat hij op.
Hij heeft een paar koeien, geiten en
een stuk land. In het droge seizoen
verzorgt hij alleen maar zijn vee. In
het natte seizoen bewerken de vrou
wen met een soort hak het land,
Kenya is een agrarisch land, moet u
weten.
Is er groot- of kleingrondbezit?
Kleingrondbezit. De Engelse farmers
hadden stukken van 5000, 10.000 of wel
15.000 acres, maar dat is allemaal op
gedeeld. Er zijn nog wel een paar thee
plantages. Die vormen een belangrijke
inkomstenfactor voor het land. Er zijn
nog enkele farmers die onder de Afri
kaanse regering gebleven zijn. Die heb
ben nog farms van een paar honderd,
misschien duizend ha. Merendeels vee
teelt.
Hoe staat het met de bevolkings
dichtheid?
Well, ik zou bijna zeggen: zo ongeveer
als in Spanje of Turkije. Niet zo dicht
als in Holland of Duitsland. De mensen
wonen in hutten en die staan volgens
familie gegroepeerd. Als je het land
inkijkt zie je een paar groepjes hutten,
twee, drie, vier misschien. Maar niet
wat je hier een dorp zou noemen Ze
wonen verspreid. Er zijn wel een paar
conglomeraties. Kakamega bijvoorbeeld,
dat 6000 of 7000 inwoners telt.
Geldt dat al een flinke stad?
Nee, dat is geen grote stad. Een flinke
stad zou je Kisumu kunnen noemen.
Daar wonen, nou, ik schat 50.000 men
sen. Er zijn daar goede wegen, moskeeën
een markt, scholen, bestuursgebouwen,
een gevangenis, politie en noem maar
op-
Is het gezinsleven vergelijkbaar
met dat in Nederland?
Dat is heel anders als hier. De kin
deren zijn erg onafhankelijk. Ze komen
en gaan wanneer ze maar willen.
Wat eet een Kenyaan?
Well, de schoolkinderen krijgen ge
kookte mais mee in een soort vaste
brei. Die het een beetje kunnen beta
len, hebben er ook vlees bij. Dat eten
ze 's middags en 's avonds. Het is al
een hele verbetering van het dieet.
Toen ik er 30 jaar geleden kwam, aten
ze maar één keer per dag. 's Avonds.
Een hele dag bleven ze nuchter. Ze
dronken wat water misschien, maar
voor de rest niets. Dat is natuurlijk on
dermijnend voor de gezondheid. Wij
hebben op onze kostscholen toen drie
maaltijden per dag ingevoerd: maispap,
maisbrei en maiskorrels met bonen. Dat
is ook niet best, want er zit niet ge
noeg proteïne in. Maar daarvoor is
vlees of verse groenten en vruchten no
dig. Op de scholen moedigen we nu
een beter dieet aan.
Wat doet een Kenyaan in zijn vrije
tijd?
Praten, familie en vrienden bezoeken,
verre reizen maken, te voet, op de fiets
of met de bus.
Is er radio en televisie?
Ja, maar lang niet elk gezin heeft een
radio. Je ziet er nogal wat portables
uit Japan. Men kan er alleen de uit
zendingen van Nairobi ontvangen. Dat
is dan binnenlands nieuws, poprecords
of jazz. Je hoort nooit een stuk fatsoen
lijke muziek. Er wordt zeer weinig
buitenlands nieuws gegeven. Men is
niet breed georiënteerd.
Wonen er nog veel blanken?
Nog enkele, niet veel. De meesten
zijn voor de onafhankelijkheidsverkla
ring al vertrokken, bang als ze waren
voor een herhaling van wat er in
Kongo gebeurd is. Ik zou zeggen dat
ze terecht zijn weggegaan. Je moet re
kenen: de Engelsen zijn al de jaren van
het kolonialisme de grote heren ge
weest. Om nu onder de zwarten te staan
dat gaat niet. Ik zal een klein voor
beeld geven. In het Masai-district. waar
ik ook gewerkt heb, is na de onafhan
kelijkheidsverklaring een verpleger die
in het ziekenhuisje werkte, hoofd van
de medische dienst geworden. De Euro
pese dokter stond onder hem. Hij wei;d
als loopjongen gebruikt. Nou ja, die
man zei na een of twee maanden: ik ga.
Hoe is de houding van de regering
en de bevolking ten aanzien van de
blanken?
De catastrofen die zich in de om
ringende landen hebben voorgedaan,
hebben hem geleerd dat ze de blanken
nodig hebben. Ze hebben dan ook dui
delijk gemaakt dat de blanken welkom
zijn, zolang ze maar gehoorzaam zijn
aan hun wetten en ook bereid zijn on
der de zwarten door Jte gaan.
Steunt de overheid de kerk of
werkt zij tegen?
De overheid helpt de kerk niet mee.
Definitief niet. Zij zullen ons ons werk
laten doen, vooral op medisch, opvoed
kundig en sociaal gebied, zolang zij
maar zeggingsmacht bezitten in al die
projecten. Dan mogen wij ze uitvoeren
m ons geld erin stoppen. Het is riskant,
maar zolang wij nu maar zonder al te
veel interfere (inmenging) van de re
gering ons werk volgens katholieke
lijnen kunnen uitbouwen, dan hebben
we reeds gewonnen dat er een "unde-
ring is en dat de toekomstige leiders
van dat gebied volgens onze principes
geschoold zijn. Dat is wel ons streven.
Kunt u deze houding van de rege
ring concreet toelichten, bijvoorbeeld
ten aanzien van het onderwijs?
De regering is op het ogenblik een
algemeen plan aan het uitwerken. Er is
sprake van dat alle scholen genationa
liseerd worden. Wel zou godsdienston
derricht worden toegestaan. Maar een
regeringsambtenaar zou de onderwij
zers aanstellen. Er is nog geen beslis
sing genomen. Hoe die zal uitvallen,
hangt af van een proefproject dat men
in Nairobi neemt. De topzeggenschap is
daar in handen van de regering geko
men, al behouden de kerken wel enige
zeggenschap. Wij hebben onze voor
stellen gedaan en gezegd dat de katho
lieken op zijn minst gevraagd moet
worden of ze deze teacher (onderwij
zer) willen hebben, ja of nee.
Betaalt de regering ook aan uw
scholen?
Elk kind moet 5 gulden per jaar
schoolgeld betalen. Dat moet door ons
kamega heeft 24 inlandse priesters af
geleverd, maar toen het bisdom Kisii
van Kisumu werd afgesneden, zijn de
meesten naar dat diocees overgegaan,
omdat daar een zwarte bisschop wercl
benoemd. Ons hoofddoel blijft de kerk
ook qua manpower self-supporting *e
maken, zodat ze het op de duur zelf
kunnen overnemen.
Is de katholieke kerk in Kisumu
een gevestigde kerk?
De kerk in Kisumu is gevestigd. Dat
kun je wel zeggen. Er zijn 42 parochies
die wij ten onrechte nog missie-staties
noemen. Er zijn dus ongeveer 5000
gelovigen per parochie. Er zijn paro
chies met 17.000 katholieken, maar er
zijn er ook met minder.
Werken er in Kenya behalve de
katholieke kerk nog andere christe
lijke kerken en richtingen?
Jazeker! Anglikanen, baptisten, leger
des heils, adventisten en nog tal van
andere Amerikaanse secten. Zij zullen
tezamen even veel of misschien iets
meer volgelingen tellen dan de katho
lieken.
Is in Kenya communistische in
vloed merkbaar?
Laat ik eerst even dit stellen: ze staan
open voor alle hulp, of deze nu van
China, Rusland, Amerika of Duitsland
komt. Maar ze zeggen: wij willen geen
strings attached, geen politieke bindin
gen, geen verplichtingen. Zo kunnen ze
af en toe Rusland tegen Amerika uit
spelen natuurlijk, evenals andere jonge
staten. Deze houding zet een rem op
een al te nadrukkelijke propaganda van
het communisme. Dat er enkele lei
ders, bijvoorbeeld Oginga Odinga, com
munistisch gezind zijn, weet iedereen.
Het wordt ook niet onder stoelen of
banken geschoven. Maar tot nog toe
hebben wij niet gemerkt dat zij een na
delige invloed hebben op de politiek
van de regering.
worden opgehaald en overhandigd aan
de regering. Die betaalt daaruit de on
derwijzers en het schoolmateriaal.
Hoeveel kinderen volgen onder
wijs?
Zeker 60 procent van de jeugd gaat
naar school. Er zijn echter te weinig
lagere scholen en nog minder secondary
schools (middelbare scholen). Voor de
secondary school worden de leerlingen
geselecteerd via een vergelijkend exa
men.
Financiert de regering het middel
baar onderwijs?
Zij geeft een subsidie, ja. Het kan
zijn dat aan een diocees vier middel
bare scholen worden toegewezen, ter
wijl er zes nodig zijn. Dan bouwen wij
er twee bij. De regering vindt dat best.
Er is een board (commissie) gevormd
waarin de regering, de katholieken en
de protestanten zitting hebben. Het is
altijd touwtrekken om de beschikbare
overheidsgelden. Het is van belang een
goede voorvechter te hebben. Onze
secretaris-generaal, een priester, zit ook
in de commissie en doet het voortref
felijk.
Hoeveel katholieken zijn er in
Kenya?
Dat zou ik niet precies durven zeg
gen. Ik schat: 2 miljoen. Er zijn 8 bis
dommen en 1 prefectuur. Kisumu, dat
een van de dichtst bevolkte streken
is, telt 400.000 katholieken. Er werken
daar 102 Mill Hill-priesters, 5 inlandse
en er zijn 17 trappisten.
Is dat aantal inheemse priesters
niet gering?
Ja, maar hier moeten we misver
stand voorkomen. Het seminarie in Ka-
JOMO KENYATTA
Heeft het communisme een kans
in Kenya?
Er is zeer veel werkloosheid en dat
schept ontevredenheid. Die stemming is
een geschikte voedingsbodem voor het
communisme. De mannen van middel
bare leeftijd, de jonge mannen, staan
open voor alles wat hen aan geld en
werk kan helpen. Duizenden jongeman
nen, die een beetje scholing gehad heb
ben, trekken naar de steden, waar ook
geen werk voor hen is
Kenya is een democratisch inge
richte staat. Hoe functioneert de de
mocratie nu?
Nog niet ideaal. Ze zijn eigenlijk aan
het experimenteren. Dat bestaat hierin
dat ze zoveel mogelijk het spoor van
de Engelsen volgen. Ze hebben het land
verdeeld in regions (provincies) en
boven elke region staat een regional
commission. Dat was geëist door de op
positiepartij KADU om te voorkomen
dat de twee meest ontwikkelde stam
men, de Kikuyu en de Luo, over de
andere zouden heersen en zichzelf zou
den bevoordelen.
Is er van die decentralisatie iets
terecht gekomen, nu de KANU de
verkiezingen gewonnen heeft?
Ja, in zoverre dat de Kikuyu- en de
Luo-stam buiten hun eigen regionen
niet veel te zeggen hebben. Daar is om
zo te zeggen het regionalisme erkend.
Maar dan zo dat ze toch op de cen
trale overheid afgestemd zijn. Het po
litietoezicht wordt centraal geregeld
U3
'SOEDAH -S
r-
ISM K*E N A
XvX/ïïKitfile
gty-'^S&Cldortt
Lomoe
ög'adL
^TAKGAHJlU^vSsX
0' 'km' '3QÓ;/y>
BETWISTE GRENS
EUROPESE NEDER-
E23 ZETTINGEN
SPOORWEGEN
bijvoorbeeld, evenals het onderwijs,
hoewel ze het lager onderwijs willen
overlaten aan het regionaal bestuur.
Maar er zijn regionen die geen geld
hebben en dus met handen en voeten
gebonden zijn aan de centrale overheid.
In sommige arme streken bijvoorbeeld
gaan de wegen nu al kapot, omdat het
regionaal bestuur geen geld heeft om
machines voor het onderhoud te kopen.
Regeert Kenyatta daadwerkelijk
met het parlement?
Ja. Maar hij heeft altijd de meerder
heid. De oppositie heeft weinig te zeg
gen.
Is de gewone man gelukkig met
de democratie?
Betrekkeliik. Als er wetten ten uit
voer moeten worden gelegd, rijst er
verzet, vooral in die regionen waar die
wet, well, ik zou zeggen, druk uitoefent
op het vrije leven dat de mensen ge
wend zijn. In het Masai-gebied bijvoor
beeld willen ze hun eigen bestaan voort
leven./Niet aanpassen aan de regering.
De belastingen vinden ze te hoog. Ze
willen nog geen scholen invoeren. Maar
de regering zegt: er MOETEN scholen
opgericht worden.
Hoe liggen in Kenya de kansen van
de kerk?
De kerk heeft zeer grote kansen. De
laatste jaren is de toeloop van be
keerlingen zo groot geweest, dat we
moeten consolideren. Bovendien moeten
we de sacristie uittreden. De caritas
in praktijk brengen, dan pas liefde gaan
preken. We moeten eerst mogelijkhe
den scheppen tot menselijke ontplooiing.
Wat doet de kerk op het stuk van
ontwikke lingshulp
We hebben dus lagere en middelbare
scholen. Verder een landbouwschool.
Die staat onder leiding van frater Leo
pold van de Fraters van Utrecht. Hier
in Nederland was hij de hoofdredacteur
van het jonge boeren- en tuindersblad.
We zijn nu ook bezig met mechanise
ring van de landbouw. Er zijn er al die
samen een coöperatie hebben gevormd
en samen een tractor en een ploeg heb
ben gekocht. In Kisumu hebben we
twee coöperaties, die ook geleid wor
den door frater Leopold. We leren ze
een betere verkaveling maken, een
bouwplan opstellen, kunstmest aanko
pen en zo. We hebben ook een proef -
boerderij, die onder leiding staat van
een Mill Hill-broeder. Dan hebben we
twee Duitsers die een technische school
bouwen. Die zijn uitgezonden door de
Duitse vastenactie „Mïsereor".
Het bisdom Kisumu is door Tilburg
geadopteerd. Heeft dat nog resultaat
gehad?
Ja. Tilburg heeft meisjes gestuurd.
Op hun kosten natuurlijk. Een paar ver
pleegsters. Binnenkort vertrekken er
weer een paar onderwijzeressen om de
ene die er al is te helpen. Ze hebben
ook een sociaal werkster gezonden."
Tenslotte hebben we twee graaldames,
die een school zijn begonnen voor de
opleiding van sociaal leidsters.
Wat wordt hun taak?
Ze moeten de inlandse vrouwen straks
leren hoe hun baby's te verzorgen, hoe
te koken, te naaien, te wassen en meer
van die dingen. De vrouwen vormen
een apart probleem. Het middelbaar
onderwijs levert steeds meer ontwikkel
de katholieke jongens af. We moeten
zorgen dat die ook een katholiek meisje
kunnen trouwen dat een beetje ontwik
keld is. In het algemeen kun je zeg
gen dat ons werk steeds duurder wordt.
Vroeger hadden die meisjes alleen maar
een lapje aan, nu moeten ze een aardig
jurkje hebben. We moeten dus coupeuse
cursussen gaan geven. Zo is het op alle
gebied. We moeten een blindeninstituut
en een school voor doofstommen begin
nen. In een gevestigd diocees wordt
de caritas-beoefening gecompliceerder
en dus duurder.
Krijgt u geld in het kader van
hulpprogramma's?
We hebben dus van Misereor een
school gehad. En dan hebben we de
Nederlandse vastenactie. Dat is heel
fijn. Die geven een som geld en zeg
gen: bisschop asjeblief, u weet wat er
nodig is!
Krijkt u ook hulp via Unesco en
dergelijke organisaties?
Daar hebben we niets mee te maken.
Dat gaat via de staat.
De laatste tijd gaan er hier stem
men op om missie en zending in te
schakelen bij de ontwikkelingshulp
die uit de rijkskas wordt gegeven.
De tegenstanders voeren als bezwaar
aan dat de staat geen enkele gods
dienstige richting mag bevoordelen.
Is dat een reëel bezwaar?
Volstrekt niet. Zending en missie
doen er zelf nog geld bij! Er blijft
niets aan de strijkstok hangen. Boven
dien zeggen wij echt niet: alleen katho
lieke jongens op onze landbouwschool.
Die staat voor iedereen open.
Tonen de Afrikanen dankbaarheid
vanwege allerlei hulp?
Helemaal niet. Geen blijken van waar
dering. Hij is eigenlijk te primitief om
gevoelens als dankbaarheid nadrukke
lijk te uiten.
Wat zijn de grootste moeilijkheden
voor een missionaris?
Psychisch gezond te blijven. Daarvoor
moet hij cultureel op peil zien te blij
ven. In een primitieve omgeving kan
dat alleen door middel van lectuur.
We hebben goede litteratuur nodig.
Het is bij ons bovendien om half zeven
donker! ïk wil proberen alle eenmans
posten, voor zover mogelijk, op te
heffen.
Wat verwacht en hoopt u van het
concilie?
Ik zou willen dat de collegialiteits-
gedachte in praktijk werd omgezet. Alle
bisschoppen zijn verantwoordelijk voor
de hele kerk. De discussie daarover is
op dood spoor gekomen. Die moet her
vat worden.
KEES BASTIANEN
i >-
JWJgr. Jan de Reeper, de Neder-
1 landse bisschop van Kisumu in
de Afrikaanse staat Kenya, werd op
19 november 1902 geboren in 's-Her-
togenbosch. Hij studeerde aan de
colleges van Mill Hill in Tilburg,
Roosendaal en Engeland. Hij werd
in Mill Hill priester gewijd op 17
juli 1927. Tot 1933 was hij leraar
aan het missiebuis Sint Bonifatius
te Hoorn. Als missionaris ging bij
daarna naar het bisdom Kisumu
In Kenya.
Hij begon in 1935 een missie on
der de Kipsigis. Twee jaar later
bouwde hij een klein seminarie,
waar tot nog toe 24 inheemse pries
ters zijn opgeleid. In 1940 richtte hij
een congregatie op van inheemse
broeders.
Twee jaar na de oorlog, in 1947,
stuurden de missionarissen van
Kisumu hem naar het algemeen
kapittel van de congregatie in Mill
Hill. Hij werd daar gekozen tot
raadsheer van de algemeen overste,
een functie die hem tot 1960 noopte
in Engeland te blijven. Hij bleef
overigens niet werkloos, in 1949
richtte hij in Londen het instituut
voor „overseas students" op. In 1957
begon hij in de Engelse hoofdstad
het Africa Centre, een instelling die
de publiciteit behartigt en informa
ties verstrekt ten behoeve van Afri
kaanse studenten in Engeland. Tus
sen de bedrijven door stichtte hij
nog het „Netherlands House", een
tehuis voor Nederlandse meisjes die
in Londen wonen en werken. Hier
voor werd hij door de koningin
geridderd.
In 1960 kwam er een eind aan
zijn Engelse jaren. De paus be
noemde hem tot apostolisch prefect
van een nieuwe prefectuur te Ngong
in het land van de Masai in Kenya.
Ten behoeve van deze in ontwik
keling sterk achtergebleven stam
boorde hij bronnen, bouwde zieken
huizen en bewoog hij Nederland
tot ruime hulp, nadat een natuur
ramp de Masai op de rand van de
hongerdood bracht.
Op 27 januari van het vorige jaar
werd hij benoemd tot bisschop van
Kisumu. Hij volgde in dat ambt
mgr. F. Hall op, die om gezond
heidsredenen ontslag had gevraagd.
Op 19 maart van dit jaar .werd hij
in de Sint Janskerk van zijn ge
boortestad tot bisschop gewijd.
Consecrator was mgr. W. Bekkers.
Mede-consecratoren waren mgr.
Frederick Hall en mgr. Maurice
Otunga, de zwarte bisschop van
Kisii, zoon van een machtig stam
hoofd die door zijn toedoen priester
werd. Met het oog op het Afrikaans
nationalisme achtte men het oppor
tuun de wijding in Den Bosch te
doen plaatsvinden.
Mgr. De Reeper heeft ook een
belangrijke stem in het Tweede Va
ticaans Concilie. In 1963 werd hij
als expert op missiegebied recht
streeks bij het werk der Vaders
betrokken. Hij is thans ook lid van
de conciliecommissie voor de sacra
menten. Mgr. De Reeper schreef
boeken en artikelen over kerkelijk
recht en zielzorg in de missies, hield
lezingen in Nederland, Engeland en
de Verenigde Staten en was meer
malen gastlector aan de katholieke
universiteit te Nijmegen.
L^enya, dat na 68 jaar Britse over-
heersing op 12 december 1963
onafhankelqkheid verwierf, is ruim
14 keer zo groot als Nederland en
telt ongeveer 8 miljoen inwoners.
Het land wordt begrensd door
Tanganyika, Oeganda, Soedan, Ethi
opië, Somalia en de Indische Oce
aan. De hoofdstad is Nairobi met
267.000 inwoners. De handelsbalans
van de jonge staat is niet in even
wicht. In 1961 werd er voor 35 mil
joen pond uitgevoerd, waarvan een
waarde van 26 miljoen naar West-
Europa en Amerika. De exportpro-
dukten zijn koffie, sisal, thee, hui
den en leer. Tegenover de export
stond een invoer van 68 miljoen
pond. De voornaamste importpro-
dukten zijn metalen, olieprodukten,
papier en geneesmiddelen.
Het land wordt democratisch be
stuurd door een regering onder lei
ding van de vroegere Mau-Mau-
leider Jomo Kenyatta, een Huis
van Afgevaardigden en een Senaat.
De grondwet werd in 1962 op de
constitutionele conferentie over
Kenya opgesteld door de toenmalige
Britse minister van Koloniën, Dun
can Sandys. Op 1 juni 1963 werd
Kenya bij proclamatie van gouver-
neer MacDonald zelfbesturend. Op
12 december 1963 volgde de onaf
hankelijkheidsverklaring.
De belangrijkste stammen zijn de
Kikuyu (19,5 procent) en de Luo
(14,4 procent). Op deze stammen
steunt de Kenya African National
Union (KANU) van Kenyatta, die
bij de verkiezingen in mei 1963 de
Kenya African Democratie Union
(KADU) van Robert Ngala versloeg.
De overwinning van de KANU be
tekende een zo sterk mogelijk cen
tralistisch bestuur, al wist de fede
ralistisch ingestelde KADU een al
te dominerende positie van de Ki
kuyu- en de Luo-stam te voorko
men.
Een van Kenyatta's uitspraken ls:
„Men moet alle rassenhaat van hef
verleden vergeten en de weg /in
slaan van een democratisch Afri
kaans socialisme". In de praktijk
betekent dit dat de regering op
de eerste plaats de welvaart wil ver
groten, het onderwijs wil bevorde
ren en de medische zorg verbète- j
ren. Kenyatta staat met andere lei
ders van Afrikaanse staten op het
standpunt dat hulp uit het buiten
land de onafhankelijkheid niet in
gevaar mag brengen.
(Advertentie)
U kunt 'n Amerikaan roken U kunt ook 'n Virginia roken
EEN LAURENS PRODUKT
Maar u kunt ook een eigen
stijl kiezen: de onvergelijkbare
Golden Fiction melange...
N
td
In de wd
J de Nederf
i deautje i
i Het is hl
J een bundj'
f den door
t kaartje sf
gegeven
J bij een
t een „uitl
voor een I
J kaartje wl
J op het mcP
i tip geraad!
maakt. Hel
J geringe on I
0 zak of fotc I
PRIJZEN NI
FOTO WED:
Groep Iee
tweede prijs f
van 75,—. I
prijzen van
Groep II: el
tweede prijs I
van 100,—;!
2 prijzen var
10,—; 20 prl
Groep IIIe
tweede prijs
van 100,—;!
prijzen van I
i 10,—; 20 prl
Extra premie.
De verenigin
Pers stelt bo-
groot 300,-
foto of die,
nis van het
schappij" tot
Er kwamen
Zij bewaaktt
Zij groeiden
Zij werden
De vloed is
Zij ademen
Zij schoten
Zijn zij koeri
Welk is Hun
Met land en
zonder woor
Zij beheersetl
