SALAZAR, onzichtbaar
staatshoofd
werd 75
Goulart was een wolf in
schaapskleren
COTE D'OR
1
*kt OIO
53
99
i
Probeer maar eens een muurbloempje te blijven
in een blouse van Belofast poplin
Daverende plannendoch
armoede werd heviger
Neem PRK5 BESCH UIT punt ui tl
[X
V
li hm cimohAii.tc.tMdt.
Groepen van elf
De revolutie
50
oef
50
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG i MEI 1964
tl
Tabletten
Repen
Bonbons
Staat wordt
nu gezuiverd
26
Publikatie van
N V. Kleding-lndustrie
De Vries 8. Susan
Nederlands lid van
Euro-Guilde of
Men's Fashions
vruchtensap-
s, t.w. sinaas-
;ersen, tomaat,
Troef
vaardigd van
vrij hard plas-
Dnderstel met
Royaal for-
ellig en prak-
et zitting en
i" viekvrij en
chroomd buir-
he
oef U«""
oef
)E PORTUGESE premier en
dictator, dr. Antonio de Oliveira
Salazar, is dinsdag 75 jaar. Hij is
reeds 32 jaar aan de regering, lan
ger dan enig ander staatshoofd in
deze eeuw, en sommigen van zijn
tegenstanders noemen hem „de
onopvallende dictator".
Voor- en tegenstanders zijn het er
over eens dat Salazar niet beant
woordt aan het beeld van een
„sterke man", die het land in 1928
van financiële en politieke anar
chie redde, een 'land van rijke en
trotse tradities.
De man met het witte haar, die bij de
haard zit, maakt de bezoeker duidelijk
naast hem te komen zitten en doet een
voorstel: „U kunt beter een deken pak
ken en uw benen daarmeee bedekken,
net als ik doe. Er is hier geen centrale
verwarming".
De plaats is een bijgebouw van het
Sao Bento-paleis, waar premier Salazar
zijn officiële residentie heeft. Hoewel de
dagen in Portugal warm zijn, zijn de
nachten nog steeds fris. In het paleis is
echter geen andere verwarming dan door
open haardvuren.
Salazar, een sobere vrijgezel, heeft
niets weg van een absoluut heerser. Hij
houdt niet van wapengekletter, gloeien
de redevoeringen, bonte uniformen en
opvallende gebaren om de sympathie te
winnen. „Mijn doel is", zo zegt de oud
leraar dikwijls, „niet te behagen maar
nuttig te zijn".
Toch schijnt hij ook de meeste Portu
gezen te bevallen, vooral hen, die zich
de tijd van chaos, opstanden, stakingen
en moorden kunnen herinneren, alvo
rens hij in 1928 als minister van finan
ciën de economie van Portugal in han
den kreeg.
Vier jaar later was het economische
gevaar geweken en in dat jaar 1932
werd hij premier. In de 32 volgende ja
ren heeft hij nooit de macht verloren,
zelfs niet tijdens de sensationele doch
mislukte pogingen hem omver te werpen
of te protesteren tegen zijn bewind.
proteslen
Een van die protesten was de over
name in volle zee van het Portugese
passagiersschip Santa Maria door kapi
tein Henrique Galvao, een Portugese
balling. Dti geschiedde op 23 januari
1961.
Galvao en zijn 70 volgelingen hielden
het 20.900 ton metende schip met zijn
600 passagiers en 200 bemanningsleden
elf dagen in hun greep. Zij voeren naar
Brazilië en vroegen daar politiek asiel.
Een hof te Lissabon veroordeelde een
jaar later Galvao en 25 medeplichtigen
bij verstek tot straffen van 15 tot 22 jaar
gevangenisstraf.
In januari 1962 was er opnieuw een
zwakke uiting van protest.. Onder lei
ding van een officier namen ongeveer
50 burgers gewapenderhand bezit van
een kazerne in Beja, ten zuidwesten van
Lissabon. Binnen drie uur werd de op
stand neergeslagen. Het was de eerste
militaire revolte tegen het regime.
De meeste Portugese troepen bevin
den zich duizenden kilometers van huis,
in Angola en Mozambique, in Guinee en
zelfs helemaal bij de Chinese kust
op het eiland Macao. Juist in Afrika
wordt het regiem van Salazar het zwaarst
op de proef gesteld. De Portugese pre
mier verwijt de Verenigde Staten en
andere landen tegen zijn wil in de Afri
kaanse nationalisten te steunen. Vorig
jaar beschulidgde hij de Amerikanen
ervan in Afrika dezelfde doelen als de
Russen na te streven en dat de Ameri
kaanse motieven daartoe weinig aan de
zaak veranderden.
Salazar, een fel anti-communist, noem
de de Russische politiek in Afrika „sa
menhangend en logisch", terwijl de Ame
rikaanse politiek uit tegenstellingen was
samengesteld. Portugal zal echter vol
gens hem de overzeese provincies ver
dedigen tot „het uiterste van onze mense
lijke mogelijkheden en middelen".
Zijn hoge leeftijd heeft Salazar ertoe
gedwongen zijn dagelijkse werkschema
tot 12 uur in te krimpen. Hij staat 's
ochtends om zes uur op en leest voor het
ontbijt alle ochtendkranten die in Lissa
bon uitkomen en waarover de regering
gezag uitoefent. Salazar werkt dan tot
12 uur 's middags en houdt na de lunch
zijn siesta. Daarna ontvangt hij zijn mi
nisters.
eenzame figuur
De Portugese heerser schuwt publici
teit en verschijnt zelden in het openbaar.
Een nauwe relatie van de premier ver
klaarde dat Salazar eens een filmdocu
mentaire over de tweede wereldoorlog
zag, waarop de Italiaanse dictator Benito
Mussolini met zijn kaak oorlogszuchtig
vooruitgestoken, zijn handen in zijn heu
pen, zijn tuniek volgeladen met medailles,
trots een parade afnam. „Ik zou liever
doodgaan dan dat ik mij zo gedroeg",
zou Salazar toen gezegd hebben.
Portretten van hem zijn een zeldzaam
heid. Eens zou hij een politieman heb
ben gerustgesteld met de woorden: „lk
denk niet dat er reden tot ongerustheid
is, tenslotte kent niemand mij goed".
Salazar, leider van 9,1 miljoen Europese
Portugezen en 10 miljoen anderen in de
overzeese provincies, werd op 28 april
1889 in het dorpje Vimeiro, ongeveer 160
kilometer ten noorden van de hoofdstad,
geboren in een streng-katholieke familie.
Hij studeerde eerst voor priester, maar
na acht jaar kwam hij tot de ontdekking
dat dit niet zijn roeping was. Hij ging
naar de universiteit van Coimbra en do
ceerde daar economie. Intussen voltrok
ken zich in Portugal belangrijke gebeur
tenissen. In 1910 werd de koning afgezet
en de republiek uitgeroepen. Van de
eerste zes presidenten werd er één ver
moord, éen afgezet en een derde trad
vrijwillig af.
Het jaar 1921 is een mijlpaal in het
leven van Salazar. Hij was een van de
drie katholieke afgevaardigden, die in
het parlement waren gekozen, maar zijn
kennismaking met de parlementaire de
mocratie werd een mislukking. Veront
waardigd over de, wat hij noemde, „on
zinnige werkmethode" van het huis van
afgevaardigden, trad hij later af in een
periode van politieke chaos, stakingen,
opstanden en moordpartijen. Hij keerde
terug naar de universiteit van Coimbra,
maar werd in 1926 teruggeroepen om mi
nister van financiën te worden. Een week
later trad hij weer af omdat de toenma
lige militaire junta weigerde zijn strenge
economische maatregelen aan te nemen.
Twee jaar later riepen de militairen,
die de verslechterende economische situ
atie niet meer de baas konden, Salazar
terug om op zijn eigen voorwaarden in
de regering zitting te nemen. Vier jaar
later, in 1932, werd hij premier. Hij sticht
te de corporatieve „nieuwe staat" en
organiseerde de belangrijkste industrieën
van het land in een systeem dat over
eenkomst vertoonde met de middeleeuwse
gilden.
Salazar wist Portugal buiten de bur
geroorlog in het naburige Spanje te hou
den thans onderhoudt hij nauwe be
trekkingen met generalissimo Francisco
Franco en Portugal bleef ook in de
tweede wereldoorlog neutraal. Als steun
aan de geallieerden verschafte hij de
Amerikanen en de Britten faciliteiten op
de Azoren.
Voorkeur voor Frankrijk
In de koude oorlog na de tweede we
reldoorlog bracht hij zijn land in de
Noordatlantische Verdragsorganisatie. De
toekomstige status van de Amerikaanse
bases op de Azoren is echter onzeker ge
worden door de Amerikaanse houding
ten opzichte van het Portugese kolonialis
me in Afrika. Onlangs heeft de regering
van Salazar Frankrijk toestemming ver
leend om op de Azoren een volgstation
vqor Franse raketten in te richten. De
Fransen verwierven nog meer faciliteiten
en het is mogelijk dat deze stappen een
verandering in de politiek van de Portu
gese regering inhouden.
Over de opvolging van Salazar wordt
in het buitenland meer gesproken dan
in Portugal zelf. De gezondheid van de
premier is uitstekend voor zijn leeftijd
en de Portugese pers wijdt nooit aan
dacht aan dit onderwerp. Salazar zelf
zegt dat er een constitutionele lijn van
opvolging bestaat. De Portugese presi
dent, admiraal Americo Deus Rodrigues
Thomaz, zou een nieuwe premier moeten
benoemen, maar dit hangt van veel fac
toren af.
Salazar is nooit getrouwd, maar heeft
twee meisjes uit arme gezinnen in huis
genomen en ze zelf opgevoed. De oudste.
Maria de Conceicao, is nu 30 jaar oud
en de jongste, Maria Antonia, 16 jaar.
Beiden zijn getrouwd.
Zij bloosde tot diep in haar Belofast poplin blouse
om al die galante complimentjes. Wat jammer,
dacht ze, datje als muurbloempje maar voor één man
tegelijk kunt opbloeien. Maar voor wie? Ze zagen
er allebei zo charmant uit in hun correcte shirts
van Belofast poplin. En met zo'n man aan de
haak hoef je je hele leven geen shirt meer te
strijken. Want Belofast poplin strijkt zichzelf,
ongeacht hoe het gewassen wordt. Wilt U tóch
een muurbloempje blijven? Hoed U voor Belofast-
poplin-heren of houd Uw mantel angstvallig dicht!
Alleen de naam Belofast garandeert U dat een shirt of
blouse gemaakt is van de originele zelfstrijkende poplin.
(Advertentie)
self-mmingMcothm
Belofast is het handelsmerk van de Deering Milliken Research Corporation voor zelfstrijkende stoffen. U.S. pat.nr. 2.985.501.
Belofast poplin wordtin de Benelux vervaardigd door de licentiehouder J. F. Scholten Zn.N. V. te Enschede, Nederland.
gezegd, dat de grondwet moest worden
hervormd. In de Goede Week kwam
het slottafereel: een groep mariniers,
onder leiding van communisten, maak
te opstand. Wilden geen orders meer
uitvoeren. Goulart werd geroepen en
eindelijk kwam hij op Paasmaandag
Er werd weer een heel stel redevoe
ringen gehouden. Tenslotte sprak Gou
lart zelf een paar uren lang, tot na
middernacht. Hij keurde de opstand
van de mariniers goed (stel je voor!),
en verder had hij het weer over zijn
„hervormingen"; Paus Joannes was
op zijn hand, ook de kardinaal van
Sao Paulo enz.
Pater R. van Gessel uit Ovezan-
de, die al vele jaren in Brazilië
werktheeft, evenals vele Neder
landers in Zuid-Amerikazich ver
baasd over wat dr. L. de Jong van
Radio Nederland Wereldomroep
in zijn buitenlands weekoverzicht
in een uitzending voor Zuid-
Amerïka heeft gezegd over de
jongste revolutie in Brazilië.
„Volgens dr. De Jong zou de
regering van Goulart de armen
willen beschermen en daarom her
vormingen willen invoeren; vooral
agrarische hervormingen. De rijken
zouden daar tegen zijn en Goulart
he&ben afgezet door middel van
het leger. Het is onbegrijpelijk dat
zulke valse en tendentieuze berich
ten de wereld in worden gestuurd
aldus pater Van Gessel. Hoe het
volgens pater Van Gessel wèl ge
gaan is vertelt hij in nevenstaand
artikel. De lezer zal daarin ver
schillende nog niet gepubliceerde
achtergrond ontrekken.
We hadden hier een allerslechtste regering, waarvan de hoofdschuldige was:
Joao Goulart, president van Brazilië! Ge moet wetdh dat de preident hier zeer veel
macht heeft, zo ongeveer als in Noord-Amerika. Er is hier geen eerste minister.
De ministers worden door de president benoemd en zodoende heeft hij, direct of
indirect, bijna alle uitvoerende macht in handen. Toen hij in 1961 (september) de
vorige president Janio Quadros, plotseling als vice-president moest opvolgen,
wilde het leger hem niet erkennen, omdat hij als communist bekend stond. Hij
vertoefde juist in China toen hij met alle haast terug moest komen. Er is toen
bijna revolutie geweest omdat één van de generaals in de staat Rio Grande do
Sul) vóór Goulart was en de anderen tegen. De legers stonden al tegenover elkaar.
Toen hebben de anderen toegegeven met de conditie dat z'n macht beknot zou
worden. Daarom kreeg hij een zgn. eerste minister. Maar die was een zeer zwakke
figuur en Goulart deed toch wat hij wilde. Daarom hebben de Kamers die eerste
minister later maar weer naar huis gestuurd.
PATER VAN GESSEL
het was anders
Bij dat alles ging Goulart zeer slim
te werk. Hij toonde zich gematigd en
godsdienstig en voorstander van socia
le hervormingen. Nu, die fijn zeker no
dig en niemand is er tegen, geen enke
le partij. Hij had echter geen talent
om te besturen. In plaats van iets
goeds te realiseren voor de werkende
man, kwam hij altijd maar met belof
ten en grootse plannen. En ondertus
sen stegen de prijzen. Ze werden elk
half jaar verdubbeld. De dollarkoers
ging steeds maar naar boven Maar
dat was niet het voornaamste! Het
ergste was dat hij niets anders deed
dan de communisten bevoordelen en
hoe langer hoe erger. Het was op het
laatst een toestand die onhoudbaar was
Bijna al z'n ministers hadden linkse
ideeën en sommige waren echte oprui
ers. In talrijke ministeries en de ve'e
instellingen kwamen steeds meer com
munisten of in elk geval: lui die het
communisme in de hand werkten Voor
al studenten-verenigingen en de aanvoer
ders van de arbeiders waren omgevormd
tot centra van communistische agita
tie. Als iemand een baantje wilde heb
ben dan was de beste aanbeveling het
eens te zijn met Cuba of Rusland.
Maar niemand zei dat hij communist
was! Ook de echte niet. Overigens:
de communistische partij bestond offi
cieel niet. Dat was verboden bij de
wet. Sinds nieuwjaar werd Goulart
steeds heftiger. Hij wilde zijn zoge
naamde ..Hervormingen" absoluut dit
jaar doorvoeren. Maar de wetgevende
macht, de eerste en tweede kamer, en
ook de algemene opinie wilde er niet
van weten De kardinaal van Rio de
Janeiro en andere bisschoppen al even
min. Vooreerst omdat de hervormingen
communistisch getint waren, vervol
gens omdat ze kop noch staart had
den en dan vooral omdat Goulart, de
rijkste grondbezitter van allemaal, niet
de man er voor was om zulke gewich
tige hervormingen door te voeren. Te
gen „Hervormingen" is niemand. Maar
het moeten er zijn in christelijke geest
en volgens de wet. Daarbij kwam dat
de corruptie onrustbarend toenam.
Steeds kwamen er meer echte schan
dalen aan de dag. Zo b.v. in de
„Petrobraz", de grote staatsonderne
ming van de petroleum en aanverwan
te produkten. Zelfs de directeur, een
vriend van Goulart, heeft publiek de
oplichterij en de communistische agi
tatie erin, aangeklaagd. Zo was er ge-
(Advertentie)
regeld een publiek schandaal. De kran
ten schreven er over en daar bleef
het bij.
De laatste tijd was de zwager van
Goulart, Brizzola, die ofschoon tweede
kamerlid een eerste klas communist
was en overal opruiende redevoeringen
hield, overal bezig om z.g. „groepen
van elf" te vormen. Dat waren zui
ver communistische benden, goed ge
wapend en goed onderwezen in de tak-
tiek van opstand maken en het voeren
van guerrilla-oorlogen. Op verschillende
plaatsen waren die al druk bezig om
boerderijen aan te vallen, zeggende dat
ze bezig waren met de agrarische
hervorming! De laatste maanden gin
gen de ogen van de goedgezinde
open en overal werden er anti-commu
nistische verenigingen opgericht en
iedereen schafte wapens aan. Ook
de vrouwen deden er flink aan mee.
De rechtse kranten, die dus tegen de
regering waren, deden er flink aan
mee om het volk op te roepen tot
zelfverdediging. Het waren vooral de
„Globo" en een hele re'eks geassoci
eerde kranten (Diarios Associados), die
alles aan het licht brachten.
De hoofdmannen waren vooral Car
los Lacerda (gouverneur van de staat
Guanabara ofwel Rio de Janeiro), kar
dinaal Camera van Rio de Janeiro,
Ademar de Barros (gouverneur van
de staat Sao Paulo) en vele anderen.
Maar Goulart zette overal mannetjes
die hem genegen en die links waren.
De kardinaal van Sao Paulo dacht
dat hij nog invloed op Goulart, kon
uitoefenen en was daarom z.g. een
vriend van hem. De kardinaal van Rio
de Janeiro wilde echter niets met hem
te maken hebben en elke week
sprak hij voor de radio en televisie
over de communistische agitatie. Dus
verdeeldheid onder de clerus, onder
de hogere en onder de lagere niet
minder. Iedereen schermde met de
encyclieken van de Paus, ook Goulart
eiK z^fs vVriSste communisten!!
Op 13 maart hield Goulart een enor
me meeting in Rio de Janeiro, bijge
woond door wel 200.000 mensen. Die
meeting was georganiseerd door de
communisten en moest dienen om pro
paganda te maken voor de agrari
sche hervorming. De wet daarop is dan
ook op die dag ondertekend. De ka
ders moesten er nog hun stem over
uitbiengen, maar Goulart deed alsof
dat niet nodig was. Ook heeft
TOEN WAS DE MAAT VOL!! Op het
zelfde ogenblik werd de revolutie ver
klaard in de staat Minas Gerais door
de gouverneur, met generaal Mourao,
en spoedig ook in de andere staten.
De legers rukten op naar Rio de Ja
neiro waar Goulart verbleef. Niettegen
staande er ook communistische gene
raals en officieren waren, is er totaal
geen slag geleverd. Woensdag moest
Goulart al vluchten. Eerst naar de
nieuwe hoofdstad Brazilia en toen naar
de staat Rio Grande do Sul, waarvan
hij geboortig is. Daar is nog een paar
dagen tegenstand geboden ofschoon
zwak, toen verder naar het naburige
Uruguay, waar hij nu zit, natuurlijk
om te blijven stoken. Nu is er al een
andere president gekozen en wel gene
raal Castelo Branco, door iedereen
hoog geprezen. Ze zijn nu bezig om
grote schoonmaak te houden. Alle com
munisten worden gevangen genomen en
ook die er mee samenwerkten
Het is ontzettend hoeveel commu
nistische propaganda er gevonden
wordt en hoeveel wapens en muni
tie. Alles was berekend om op één
mei a.s., de communistische revolu
tie te beginnen. Cuba en China had
den enorm veel wapens en munitie
gestuurd. Dat wordt nu allemaal ge
vonden. Er zijn 200 Chinezen gevan
gen genomen, specialisten in revo
lutie
Gelukkig is de nieuwe regering zeer
gematigd. Het is haar er louter om
te doen om het land te zuiveren van
communisme en niet om nodeloos wraak
te nemen. Ge kunt niet geloven wat
een opluchting men ondervindt.
Die zuivering zal doorgaan tot januari
1966. Dan zal de nieuwe president, door
het volk gekozen, weer normaal aan het
bewind komen.
Ziehier waarom we als Nederlanders
zeer verontwaardigd waren toen de
heer De Jong wist te vertellen dat de
revolutie er één was van de rijken
tegen de armen. Dat is precies wat
de communisten zeggen. Het communis
me kwam hier niet van de lagere
man. Maar het werd gepropageerd
door de regering zélf. Het werd als
het ware opgelegd. Niemand is hier
tegen hervormingen, ook de z.g. rij
ken niet. Maar wel zijn we tegen
communistische hervormingen.
