Prof
temt
wilde dieren
EEUWENOUDE DROOM
FASCINERENDE REALITEIT
Van ballon tot straaljager
Verhei
„Studenten zijn
véél lastiger
Fraai boek over
de geschiedenis
der luchtvaart
DAGBLAD DE STEM
WATERSTOFGAS
CONCORDE
PIONIERS
VOGELMANNEN Man overleden
na besmetting
met koepok-vaccin
Nederlandse zeeman
in Ierland verdronken
Premier v
vriJ
regering*
Senaat on^
over achtei
Weinig verande
George Jacob Keller, vroeger professor, in Madison Square Gardens
met twee van zijn pupillen. Hij heeft zijn leraarschap opgegeven om
aan zijn roeping dierentemmer bij Ringling Bros en het Barnum
Baily-circus gehoor te geven.
-.z- ..tilt*.
GOOCHELAARS en circus-artiesten noemen zich nog
ai eens gauw „professor" maar George Jacob
Keller 62 jaar mag zich als beroemd die
rentemmer inderdaad aanspraak maken op deze
titel. Hij studeerde aan de Buckncli-universiteit
en liet Teachers College in Columbia en boven
dien was professor Keiler jarenlang lioofd van ,.Tlie Fina
Arts Departement at State Teachers College in Bloom
berg tot hij op een dag tot de conclusie kwam. dat hij als
dierentemmer meer kon verdienen dan met het lesgeven
aan studenten! Hoe hij over deze enorme overgang denkt?
„Een kooi met twaalf wilde dieren is gemakkelijker te
dresseren dan een klas met studenten", zo antwoordde
hij. Of ik wel eens bang ben? „Ja, en of! Maar ik Iaat het
de dieren nooit merken!"
De wilde dieren zijn allemaal eigendom van prof. Kei
ler en hun onderhoud vraagt nogal wat. „Zij eten In een
week het vlees van twee paarden", zo vertelde hij ons.
Prof. Keller is bij het dresseren van de leeuwen en tijgers
heel wat keertjes aangevallen. Daar wijzen trouwens ook
de littekens op aan zijn armen en zijn gezicht. Eens, zo
vertelde hij, had hij zijn hoofd in de muil van een leeuw
toen het beest vergat, wat het moest doen.
Wanneer h jjniet op tournee is, woont prof. Keiler op
zijn grote ranch in Cornell in Clifornië, met zijn wilde
dieren en zijn vrouw Ginny. Twee vroegere leerlingen
van prof. Keiler zijn nu zijn assistenten.
Boven: een Bengaalse
tijger oefent een „fles-
sen-loop" met zijn trai
nerdie hem met zijn
witte handschoen de
weg wijst.
DaaronderKeiler ter
wijl hij met zijn zwarte
panter Zombi speelt.
Tijgers en jaquars vindt
prof. Keiler veel ge
vaarlijker dan panters.
Beneden: Prof. Keiler
kookt zijn favoriete
schotel, spaghetti, en
laat zijn vrouw de saus
proeven. Mevr. Keiler,
een zangeres, en haar
man, zijn in een leeu-
wenkooi getrouwd.
Hierboven: In de kleed
kamer geeft de prof.
les in het temmen van
dieren aan twee van
zijn vroegere leerlingen
die nu zijn assistenten
zijn geworden. Hij legt
uit, hoe belangrijk het
is witte handschoenen
te dragen.
^/Ten kan de geschiedenis van de
luchtvaart op twee verschillen
de manieren bekijken: als een tech
nische evolutie en dan is ze in
deze tijd van supersonische vlieg
tuigen nog zeer jong; maar ook
als het verhaal van een oude wens
droom die tenslotte werkelijkheid
werd en dan is ze zo oud als de
mens.
Startfighters van de Nederlandse
luchtmacht, gehouwd bij de Neder
landse Vliegtuigindustrie Fokker zyn
druk bezig ons te leren leven met „the
Sound of Freedom" zoals de Amerika
nen de mach-knallen noemen. Vrywel
dagelijks leest men in dc kranten over
supersonische vliegtuigen voor de
burgerluchtvaart. Het oude Europa ligt
in deze wedstrijd voorop met het
Frans-Britse Concorde-project maar de
Amerikanen die enkele tientallen jaren
geleden de leiding in de vliegtuigbouw
van de Europeanen overnamen hebben
al aangekondigd dat zij nog snellere,
nog grotere supersonische vliegtuigen
gaan bouwen. In deze tijd, nu we op de
drempel van de ruimte staan en een
retourvlucht naar New-York of Tokio
niet meer sensatie verschaft, of zelfs
nog minder, dan een busreis over het
contingent steekt de nostalgie naar de
dagen va.n weleer de kop op.
Boeken over de pionierstijd van de
luchtvaart doen het weer goed en wij
verwachten binnen niet al te lange tijd
een tweede generatie" boeken over
de luchtvaartprestaties van een Par-
mentier, Smirnoff, Van Weerden Poel
man, Plesman, Fokker en tal van an
deren.
Niet alleen op het gebied van de
luchtvaart, maar op vrijwel alle ter
rein richt zich de belangstelling
van de mens weer meer naar het ver
leden, naar de wordingsgeschiedenis.
Het is in dit kader dat de tijd is aan
gebroken om de luchtvaartgeschiede
nis te gaan beschrijven. Scheltema en
Holkema te Amsterdam heeft een der
gelijke geschiedschrijving nu doen ver
schijnen in de zojuist onder leiding van
de Zwitserse Amerikaan Erik Nitsche
opgezette serie „Kennis en Vernuft."
„Geschiedenis der luchtvaart", het
eerste deel van de serie, is samenge
steld door Courtland Canby. In uiterst
beknopte, maar door de toon toch snel
de aandacht aan zich bindende tekst
vertelt Canby van het epos van de
mens die vliegen wil en de technische
wonderen jjdie hij toen de tijd rijp
was en hem de hulpmiddelen verschaf
te vanuit zijh wensdroom wrochtte.
derdtwintig jaar vóór de gebroeders
Wright met een mechaniek zwaarder
dan de lucht, de zwaartekracht over
wonnen. Het is merkwaardig dat het
ook op het einde van de achttiende
eeuw dieren waren die het eerst wer
den blootgesteld aan de gevaren van
de luchtvaart, zoals we in de twintig
ste eeuw hebben gezien dat honden en
apen de mens zijn voorgegaan in de
ruimte. Op 4 juni 1783 steeg in Anno-
nay, de geboorteplaats van Joseph en
Etienne Montgolfier, boven de hoof
den van een stomverbaasd publiek een
warme luchtballon van linnen en pa
pier op en bereikte een hoogte van on
geveer tweeduizend meter. Enkele we
ken later vond in Versailles op aan
drang van de Akademie van Weten
schappen een tweede vlucht plaats,
mét passagiers... een schaap, een eend
en een haan... Het was Pilatre de Ro-
zier, in gezelschap van de markies
d'Arlandes die op 21 november 1783
met een warme luchtballon ris eerste
mens het luchtruim koos en tien kilo
meter aflegde met een maximum
hoogte van vijfentwintig meter.
Echt werd het pas toen de natuur
kundige Jacques Charles (die kort te
voren het waterstofgas had ontdekt)
met de jongste van de broers Bozier in
aanwezigheid van half Parijs bij de
Tuillerieën opsteeg in een waterstof
ballon en in twee uur veertig kilometer
aflegde.
In Frankryk begon de geschiedenis
van de luchtvaart en Frankryk zou
jarenlang het toonaangevende land op
dit gebied blijven en hoewel de Ame
rikaanse gebroeders Wright ongetwij
feld genieën zijn geweest, het toeval
heeft ook een behoorlijk handje ge
holpen opdat de eerste vliegtuigvlucht
in Amerika kon plaatshebben.
In Engeland werd de ballon in 1784
geïntroduceerd, in Amerika pas in 1793
door Blanchard. In 1785 al was Blan-
chard in gezelschap van de Amerikaan
Jeffries het Kanaal overgestoken!
Het hoeft niet te verbazen dat de
mens onmiddellijk al ging denken aan
wat de ballon hem aan diensten kon
bewijzen in een oorlog. In 1849 de
ballon was toen behoorlijk ontwikkeld
maar alle experimenten om hem be
stuurbaar te maken waren tevergeefs
geweest lieten de Oostenrijkers hon
derd ballonnen opstijgen voor een
bombardement op Venetië. De wind
kwam er echter tussen en stuurde de
luchtschepen terug naar de eigen li
nies. Tijdens de Amerikaanse burger
oorlog werden kabelballons gebruikt
voor verkenningsdoeleinden en het heet
dat zelfs Napoleon gespeelt heeft met
de gedachte aan een invasie in Enge
land per ballonvloot.
Uit de luchtballon kwam tenslotte
het luchtschip voort. Op dit terrein
was het vooral de Duitser Zeppelin die
de aandacht trok met zijn luxueuze
trans-Atlantische „zeppelins".
het Kanaal over en wordt het eerste
legervliegtuig ter wereld aangeschaft;
in Amerika!
Het is de eerste wereldoorlog die de
wereld de burgerluchtvaart verschaft!
De grote bommenwerpers worden na i.
de oorlog omgebouwd tot passagiers j
vliegtuigen maar het zal toch nog ge«
ruime tijd duren eer de eerste geregel-
de luchtlijnen worden geopend en de
ontwikkeling in deze sector van de
luchtvaart is voorlopig gering. Nog al
tijd wordt door miljoenen mensen de
vliegerij beschouwd als een circusver-
maak en veel vliegers maakten het
daar naar in de jaren voor de oorlog.
In 1920 opent Plesman's KLM de
eerste luchtlijn ter wereld, van Amster
dam naar Londen, 1924: twee Ameri
kaanse „World Cruisers" maken in 15
dagen een tocht rond de wereld; Van
der Hoop, van Weerden Poelman en
Van den Broeke vliegen met een Fok
ker F-7 naar Batavia. 1927:: Charles
Lindbergh maakt met zijn Spirit of
Saint Louis de eerste solo-non-stop-
vlucht over de Atlantische Oceaan en
een jaar later overwint Kingsforth
Smith met zijn driemotorige Fokker
„Southern Cross" de Pacific.
Hitier begint in het geheim een for
midabele luchtmacht op te bouwen. De
Amerikanen en Engelsen de Fransen
hadden toen nog een reputatie maar
begonnen toch achter te raken volg
den en steeds sneller ging de ontwik-
keling. De grootste stoot heeft de twee
de wereldoorlog gegeven. De straalmo
toren deden hun intrede in Engeland
en Duitsland welk laatste land als
eerste raketten (V2) in massa's produ
ceerde. Thans staan we op de drempel
van de ruimte. We zijn het verleerd om
stomverbaasd kennis te nemen van de
nieuwste ontwikkelingen op lucht- en
ruimtevaartgebied. Zo'n Concorde is
maar heel gewoon niet waar?Het
is fascinerend om in vogelvlucht
de geschiedenis van de luchtvaart nog
eens na te lopen, zeker wanneer men
dat doet aan de hand van Courtland
Canby.
„Geschiedenis der Luchtvaart" 's
daarbij een met zorg vervaardigd boek
met kostbare kleurenprenten, tal van
foto's, een uiterst moderne en smaak
volle layout. De prijs van dit soort
boeken is over het algemeen niet gering
in dit geval echter zeker aanvaard
baar.
In de geschiedenis der luchtvaart
blijkt Nederland in de ogen van buiten
landers maar een zeer gering aandeel
te hebben gehad maar wat dit betreft
is voor de nodige aanvulling gezorgd,
zowel in de tekst als in het chronolo
gische historische overzicht. Voor ieder
die belang stelt in de luchtvaart, *s
dit boek een kostbaar bezit. Het super
sonische tijdperk en de verticaal op
stijgende en landende vliegtuigen Ko
men nauwelijks aan bod overigens,
maar tenslotte is dat ook nog geen Se'
schiedenis!
WIM KOCK
Het is wonderlijk met de neus ge
drukt te worden op het feit dat tal
van pioniers nog in leven zijn, dat
Henri Wijnmalen, de eerste Neder
lander die zijn vliegbrevet haalde, nog
maar enkele maanden geleden in En
geland is gestorven, dat zelfs Orville
Wright, met zijn broer Wilbur de eer
ste die een motorvliegtuig in de lucht
kreeg, de tweede wereldoorlog over
leefde.
Maar ouder dan de geschiedenis van
het vliegtuig is het verhaal van de
luchtvaart die begon met de warme
luchtballonnen. Tenminste als men het
ontroerende verhaal van Icarus, die
zich vleugels van veren aanmat en
neerstortte omdat de zon de was waar
mee de veren aan elkaar bevestigd za
ten, deed smelten, buiten beschouwing
laat.
Montgolfier, een Franse papierfabri
kant uit Avignon werd op een dag in
november 1782 gefascineerd door de
rook die boven zijn brandende kachel
omhoog kringelde en hij was de eerste
die het spelletje speelde dat misschien
sommige kinderen nu nóg spelen. Hij
maakte van papier een parachute-ach-
tig ballonnetje en zie: het verhief zich
boven de kachel naar het plafond! De
luchtballon was „uitgevonden". Hon-
De geschiedenis van het vliegtuig,
het meest fascinerende deel van de
luchtvaartgeschiedenis, begon ook al
lang voordat de eerste vliegmachine
zich in de lucht verhief in Kittyhawk
USA op 17 december 1903. De geniale
Leonardo da Vinei maakte in 1505 de
eerste uitvoerige analyse van de vlieg
mechanica. Tal van „vogelmannen",
waarvan de beroemdste wel de in 1896
te pletter gevallen Duitser Otto Lilien-
thal was, duiken op in de eeuwen die
de twintigste voorafgaan. In Frankrijk
beginnen geniale en fantasierijke man
nen met ernst te werken aan de ver
vaardiging van het vliegtuig. De tra
giek van deze generatie pioniers is
geweest dat zij er te vroeg mee begon.
De techniek die zich schuchter aan het
ontwikkelen was, leverde eenvoudig
weg de middelen nog niet. Toch is het
voornamelijk aan het werk van deze
mannen te danken dat in 1903 de ge
broeders Wright vlogen. Door alles
wat die mannen hadden geprobeerd en
uitgevonden te combineren en aan te
vullen met eigen ideeën en vindingen
slaagden de WrighTs tenslotte in hun
opzet.
Vanaf die donkere decemberdag in
1903 is de ontwikkeling van het vlieg
tuig in versneld tempo doorgegaan.
In 1908 maakte Henri Farman te Issy
les Moulinaux de eerste officiële vlucht
in een gesloten baan. In 1909 wint de
Antwerpse duivel Jan Olieslagers een
vliegwedstrijd in zijn geboortestad en
in het zelfde jaar, vliegt de Belg
graaf de Lambert bij Etten-Leur, als
eerste boven Nederland, steekt Blérot
De 34-jarige plaatwerker R.J- Dekke
uit Ridderkerk is in het Rotterdams
Bergweg-ziekenhuis na een besmetting
met koepokvaccin overleden. Zijn 38-ja-
rige echtgenote, die ook besmet
ligt nog in hetzelfde ziekenhuis, zdj
maakt het thans goed.
De heer Dekker werd besmet doordat
hij verband opi de plek waar zijn ander
half jaar oude zoontje tegen pokken wa
ingeënt, vernieuwde. Het gebeuren is voor
de geneeskundige dienst geen aanleiding
in enigerlei vorm maatregelen te treffen.
De 30-jarige zeeman J.A.W. Marsyla ui'
Delftzijl is in de Ierse haven Cork ver
dronken. Bij het van boord gaan van
kustvaarder Alderd-1 (384 ton) is M
tussen het schip en de wal gevallen. Zijn
lijk is intussen gedregd.
104e JAARGANG
Uitgave: N. V. Uit
Directeur: Drs.
Hoofdredacteur: J.'
Redactieraad: J.
C. J. v. Hootegem,"1
Mes, mr. H. M. L. o
Vercauteren, L. J. v|
Bureau: Breda -
Tel. 22341 (5 lijnen)]
Bureau voor de Zei
Prins Soevanna Phcj
recente staatsgreep geal
aanse premier, is gil
rechtse opstandelingen
heeft zich op verzoek
aan het hoofd geplaatst
regering, die bestaat
neutralisten. De links I
werden van deelneming fl
kabinet uitgesloten.
Soevanna Phoema is j|
ijl naar koning Savan Vel
om hem de nieuwe mi|
te leggen. Hij was in
enkele vooraanstaande
recente staatsgreep. Del
ten stelligste ontkend o|
te zijn afgetreden, daaJ
rede van de rebellen onrl
machtsovername logenstif
In Laos schijnt de toe*
maal te zijn. Alle dienstl
weer bealve het telegra^
Het Russische regerin|
tia", dat gelooft, dat An
heeft gehad in de staats!
Verenigde Staten ervan b|
nieuwe campagne" te
nomen tegen het zuidoost
tralisme Rood-China spj
veer dezelfde termen, „f
denkbaar, dat de putsch|
kunnen worden zonder
aanmoediging van de zijdl
nen", zo wordt daar b|
Amerikaanse pers word
coupe scherp veroordeel
minister van buitenlands^
heeft de hoop uitgesproken
tiaanse regering „van nati
gevormd zal kunnen wordl
eenstemming is met hef
Genève.
Telefoonaanslu
(Van onze parlementair
De Eerste Kamer heeft ir
verslag op de PT.T.-begro
haar ernstige verontrusting
enorme lijst van gegadigde:
lefoonaansluiting. Temeer i
leurgesteld, omdat de te
geen uitzicht openen op e
lijke verbetering van de
loop van 1964. Men acht
pelijk en onzakelijk di
winstgevend dat men d
zo zeer heeft laten oplopen,
den er geen hogere bedra
tot stand brengen van nit
tingen opgevoerd?, zo vraai
ter Van Aartsen. Is er een
steld voor het wegwerken
stand of verwacht de mini*
door het gebrek aan beschi
len nog groter zal worden
NA EEN EXPLOSIE is gist»
liaans vliegtuig bij Pisa in
Hoeveel van de zes inzitten
overleefd hebben is niet bel
IN ZUID-KOREA zijn 57, de
andige studenten gearresteer
EDWARD, Anthony, Richan
de namen van het zes wekei
kind van koningin Elizabet
land. Zijn roepnaam is Edwi
ACHTTIENDUIZEND ne
van de mijnbouwmaatschapp
nière in Katanga hebben hel
gelegd. Zij willen een loons
ZESDUIZEND Poolse arbe:
binnen enkele dagen in Ts;
kije te werk gesteld worder
komst zullen er nog wel me<
EEN STAKING heeft, volge
Damascus lam gelegd. Ook
staatsgreep op til zijn, die de
uit het zadel moet lichten.
ZEVENTIEN Oostduitsers,
twee vopo's, zijn dezer dagi
Westen gevlucht. Een grensv
twee verpleegsters over d
vroeg daarna zelf ook asiel..
Weersverwachting van hel
geldig tot vanavond:
Veranderlijke bewolking b
selijk enkele buien. M
krachtige wind tussen zuid
west. Ongeveer dezelfde
turen als gisteren.
Vandaag: zon onder 1!
Maan op 13.39 uur.
Morgen: zon op 5.28 uur.
der 4.33 uur.
