Duitse stedebouwkundigen zoeken het in de hoogte 0 0' i-jr Zou L. Brezhnev Kroestjev als premier opgevolgd zijn? DE MICROFOON GAF DE GROTE STOOT TOT PERFECTE OPNAME STEDEN GROEIEN ALS OLIEVLEKKEN De wondere wereld van het geluid Zware straffen geëist voor verduistering cacao-afval Buiten wonen raakt weer uit de mode de drank voor dorstige drinkers' Als alarm niet loos was geweest Voetenwerk limonade BOEKENPLANK De oudere mens en zijn lectuur ant HAARCREME Er is nu óók IWlCth haarbouclé in RIJNMOND-kwaliteit, 3.80 m. breed, dus „kamerbreed"! Deze 'broadloom' staat bijzonder rijk. IJzersterk door de extra hoge dichte pool. Bovendien blijvend motecht. Zij, die eisen stellen aan hun interieur zonder te diep in de beurs te willen tasten, kiezen V€htv> haarbouclé RIJNMOND- kwaliteit. Keuze uit warme, mo derne kleuren. Ideaal voor uw zit- of studeerkamer. Let op de ingeweven naam op de achterkant. Waarom nog 78-toeren? Edisoneffect De speelduur De langspeelplaat geconcentreerd bleekmiddel Voor f150.000 aan kunstvoorwerpen gestolen in Parijs DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 17 APRIL 1964 (Bijzondere correspondentie) Er heerst onrust onder de Westduitse stedebouwkundigen en architecten. Boze stemmen ver heffen zich tegen de woning- en stedebouw van na de tweede we reldoorlog. Dat wil niet zeggen, dat men zich keert tegen de voro- beeldige prestaties, die zijn gele verd bij de wederopbouw in de afgelopen tien jaar is iedere mi nuut dag en nacht in de Bondsre publiek een woning gereedgeko men men becritiseert veeleer de huidige manier van bouwen, die een verstandige, op de toe komst gerichte stedeplanning on mogelijk maakt. „De kansen zijn verkeken redt wat er nog te redden valt!" zo luidt het motto van een veel belang stelling genietende tentoonstelling, die door een groep onafhankelijke jonge architecten uit Stuttgart werd samenge steld en op het ogenblik door de West duitse steden en West-Berlijn reist. De ,,boze jonge mannen" eisen van de staat, gemeenten en bouwkassen, grond bezitters, architecten, bouwautoriteiten en de pers, dat zij zich gemeenschap pelijk zullen inzetten voor de invoering van nieuwe wetten, die stedeplanners beschikkingsrecht over het grondbezit in gebieden waar de woningbouw zich concentreert, verschaffen. Want alleen een onafhankelijke planning, die bevrijd is van romantische vooroorde len en toevallige eigendomsgrenzen, kan volgens hun mening het uitgroeien van de steden tot in het oneindige ver hinderen. Deze mening is ook de „oude gar de" van Duitse stedebouwers toege daan. Vol energie werpt de 77-jarige professor Ernst May, die in de hele wereld geldt als één van de belang rijkste mensen op het gebied van de stedebouw, zich op voor grotere ver vlechting en tegen verruiming van de steden: er moeten meer woonflats dan tot nu toe ontstaan en minder één- en tweegezinswoningen, die steeds maar weer vele meters kostbare grond op slokken. In eerste instantie moesten de opbouwplannen veranderd worden, want als er in de Bondsrepubliek nog lang zo doorgebouwd wordt als dat thans geschiedt, zal er binnenkort van het landschap niet veel meer over zijn. Als waarschuwend voorbeeld voert professor May Los Angeles aan, de het sterkst gemotoriseerde stad van de wereld, waar 60 procent van de grond voor straten en parkeerplaatsen nodig is. Hier zoals overal in Amerika, is het buiten wonen niet meer zo in trek. Urenlange vermoeiende autoritten ma ken woonflats, van waaruit men te voet naar zijn werk kan gaan. tegenwoor dig weer een begeerd soort woning. En daar men volgens de erva ringen van de afgelopen jaren ervan kan uitgaan, dat bijna iedere ont wikkeling, die zich in de Verenigde Staten voltrekt, vyf tot tien jaar later ook in het tienmaal zo dicht bevolkte West-Duitsland merkbaar zal worden dus ook op het ge bied van de huisen- en stedebouw zou men bytijds de consequenties moeten trekken. Reeds nu gaan in West-Duitsland ieder jaar 260 vier kante kilomter in de toestand „stad" of „straat" over. „De oondichtheid van de West- Duitse steden moet verhoogd, in plaats van, zoals tot nog toe het parool luid de, verminderd worden!" eist profes sor May. Flats in het groen en een daarbij passende hoeveelheid laagbouw voor gezinnen met kleine kinderen, dat is de oplossing waarnaar gestreefd moet worden. Wie buiten wil wonen, moe' dan maar naar de forensenplaat sen gaan! En in de stadscentra zou den de aantallen étages verdubbeld moeten worden!" In sommige grote steden van West- Duitsland worden reeds hier en daar avantgardische proeven bij de bouw van flats genomen. In Stuttgart bijvoorbeeld, hoofdstad van de deelstaat Baden- Württemberg. ontstaan enige projecten die inzoverre interessant zijn dat zij ge heel nieuwe wegen wijzen bij de bouw van massawoningen. In West-Berlijn en wel in de voor elk 50.000 mensen geplan- ae nieuwe woonwijken „Gropiusstadt" en »Markisches Viertel", heeft men onlangs besloten tot een verhoging van het aan vankelijk geplande aantal woningen. Door de geprojecteerde flats met een of twee verdiepingen te verhogen, zullen hier 4000 woningen meer ontstaan En in Hamburg stelt men zich de vraag, of men 30.000 mensen, die enkele jaren ge leden naar voorsteden verhuisden, naar een wijk dicht bij de City moet „rèpatri- De woonflat „Fasan" in Stuttgart is binnenkort gereed om de be woners te ontvangen. De woningen zijn bestemd voor de verkoop. Er zijn maar liejst tweehonderd typen, die echter elk een eigen terras hebben. In de kelder be vinden zich o.a. gemeenschappe lijke hobbyvertrekken. (Advertenties) Op 27 november 1963 is in Den Bosch een congres gehouden dat ge wijd was aan de oudere mens en zijn lectuur. De daar gehouden inlei dingen zijn thans in brochure-vorm verschenen bij het Katholiek Biblio theekcentrum in Utrecht. Prof. dr. K.J.M. van de Loo, hoog leraar te Nijmegen behandelt de alge mene aspecten van het leven yan de oudere mens en de betekenis die de lectuur daarin kan hebben. De heer A.P.F.M.Kemme, directeur der Katho lieke Leeszaal te Utrecht geeft de erva ringen weer die zijn staf speciaal heeft met een dienst, waardoor ook bejaarden die niet naar de bibliotheek kunnen komen, toch boeken kunnen krijgen voor hun tijdsbesteding. De heer D. Reumer, directeur der KathO' lieke Centrale voor Lectuurvoorziening in Noord-Holland, tenslotte, geeft vele wenken voor een praktische aanpak van de boekenvoorziening voor bejaarden; daarbij is zowel aandacht gegeven aan hen, die in een bejaardentehuis ver blijven, als aan hen die sterk aan huis gebonden zijn. De bundel sluit met een lijst van boeken die blijkens de praktijk bijzonder voor de ouderen onder ons in aanmerking komen en met een aantal nuttige adressen. (Advertentie) fant-astisch! Eyclusiéf^ Verkrijgbaar bij de Kapper! RILF WOLFSHOHL, een sym- patiek Keulenaar, zal vermoede lijk niet kunnen deelnemen aan de Ronde van Frankrijk. In de afgelopen winter maakte Rolf een val. Het blijkt nu, dat hij een dubbele breuk aan de ribben heeft opgelopen. Hij zal over twee maanden niet klaar zijn om aan de Tour de France te begin nen. Het onjuiste bericht over de plot selinge dood van premier Kroestjev heeft in Europese diplomatieke krin gen de speculaties over de opvolging van de Russische leider weer doen opleven. Uit de beste beschikbare informa ties zou men kunnen opmaken, dat Rusland, in geval van Kroestjev's dood, weer zal terugkeren tot het systeem van collectief leiderschap, met aan het hoofd Leonid Brezhnev, momenteel president van het land en secretaris van het Centrale Comité van de communistische partij. Voor het Westen is de vraag inzake de opvolging van de premier onge twijfeld belangrijk vanwege haar in vloed op de toekomst van de betrek kingen tussen Oost en West, de koude oorlog en het ideologische geschil tussen Rustland en China. Kroestjev wordt vandaag 70 jaar. Ondanks enkele gevallen van kritiek of tegenstand schijnt hij nog altijd een krachtige figuur en heerser in het Kremlin te zijn. Maar de laatste tijd is het toch wel opgevallen, dat hij de dingen wat gemakkelijker neemt en het dagelijks terugkerende werk meer en meer toevertrouwd aan zijn ondergeschikten. Ook zijn vakanties duren langer dan ooit te voren. Er zijn zelfs al geruchten ver spreid, dat hij zich zou willen terug trekken als premier en als partijlei der. Er zijn wel geen sterke aanwyzin- gen in die richting, maar men moet niettemin zijn leeftijd en de grote promen, die een zware last drukken op het regeren in acht nemen. Deskundigen hebben gewezen op het feit, dat Kroestjev verleden jaar president Brzhnev heeft bevorderd tot secretaris van het Centrale Comité der Russische partij, één van de be langrijkste posten in de communis tische leiding. Volgens hen is het zeer wel mogelijk, dat hij na de dood van Kroestjev aan het hoofd zal staan van een klein comité, gekozen uit leden van het presidium. Een figuur, die de laatste tijd eveneens sterk op de voorgrond is getreden is Nikolai V. Podgorny, eerste secretaris van de communistische partij. Hij is 60 jaar oud en werkt nauw samen met Krost- jev. Hij wordt over het algemeen be schouwd als tweede in de lijn van opvolging. L. BREZHNEV opvolger? (Advertentie) Een product van de N. V Vereen/gde Touwt'abrieken - Rotterdam ,Dit moet uit zyn, deze constante ver duisteringen in de haven. Als er een schip met cacaobonen binnenloopt, leeft de haven op". Dit zei de officier van justitie gisteren voor de rechtbank te Gedurende de eerste vijfentwintig jaar van deze eeuw kwam in de opname- en weergavetechniek weinig verandering; er werden slechts partiële verbeteringen aangebracht. De opkomst van de radio en de ontwikkeling van haar techniek was van grote invloed op de grammofoonindustrie. Het gebruik van microfoons ver drong de zgn. akoestische opnamemethode geheel en luidde een, oo op dit gebied, nieuw tijdperk in. Vroeger moesten de zangers, in een krampachtige houding staan de, voor een klanktrechter zingen, nu konden zy in een ongedwongen en natuur lijke houding hun liederen voordragen. Bij de akoestische opnamemethode waren orkestopnamen zeer moeilijk te maken. streren, die als versterker zeer goede resultaten afwierp. Al gauw wist Tele- funken het Liebenpatent te verwerven en daarmee was aan de zakelijke voorwaarden voldaan om te kunnen overgaan op de elektrische opname techniek. Bij de oude, door Emil Berliner ontwikkelde techniek bleef het frequen- tiebereik beperkt van 600 tot 2000 Hz; door de nieuwe methode werd dit al dra gebracht op 100 tot 5000 Hz. De eerste platen volgens dit nieuwe procédé verschenen in 1925 in Amerika en 1926 in Europa op de markt. Deze kwaliteitsverbetering verhoogde de be langstelling van de muziekliefhebbers in niet geringe mate en de grammofoon plaat werd populairder dan ooit te voren. Zelfs de kort voor de eerste wereld oorlog legendarisch geworden opname van Beethovens Vijfde Symfonie, o.l.v. Arthur Nikisch, door de „Deutsche Grammophon A.G." heeft nu nog al leen maar historische waarde. Het gebruik van de microfoon, be ter ge egd van meerdere microfoons, bracht hierin eein grondige verbete ring. Het elektrische tijdperk der gram mofoontechniek had een aanvang geno men De geluidsgolven werden nu in elektrische energie omgezet en deze elektrische impulsen werden op hun beurt, bij het graveren in de was plaat, weer in trillingen omgezet. Dit klinkt eenvoudig en is gemakkelijk ge zegd doch de wetenschapsmensen heb ben zich hierover menigmaal kopzor gen gemaakt eer het zover was. Het ging er namelijk om een methode te vinden, die het mogelijk zou maken ook le zwakkere elektrische impul sen voldoende te kunnen bekrachtigen en deze versterking was alleen moge lijk door de vinding van elektronen buizen. Edison had reeds ontdekt, dat in de gloeilamp een elektronenbeweging van kathode naar anode plaatsvond, anders gezegd, dat er tussen de uiteinden van de stroomgeleiders een beweging der elektronen was waar te nemen van de negatieve naar de positieve pool. Met dit verschijnsel, bekend als het ..Edi soneffect". heeft de wetenschap zich lang beziggehouden voor en aleer men er profijt van kon trekken. Ten slotte gelukte het de in 1878 te We nen geboren fysicus Robert von Lie- ben dit effect ter versterking van ..lange-afstandstromen" (o.a. bij de telefoon) praktisch te benutten. In 1911 was hij zover met zijn werkzaamhe den gevorderd, dat hij voor de leden van het Berlijns Natuurkundig Gezel schap een elektronenbuis kon demon- Hoewel de technici reeds gebruik maakte van elektrische afspeelappa- raten bleven de grammofoonbezitters, wegens de zeer hoge kosten, er nog enkele jaren van verstoken. Pas toen de radjo-industrie door haar vindingen de mogelijkheid opende platenspelers met versterkers te bouwen, die tegen een redelijke prijs verkrijgbaar konden worden gesteld, kon de elektrische weergave zich algemeen verbreiden. Niettemin bleef de grammofoon met het bekende veermechanisme daarnaast nog lange tijd in gebruik en gaven de fabrikanten van dergelijke instrumenten de strijd nog niet op. Dat door de sterk gestegen omzet ten de concurrentiestrijd steeds feller werd, laat zich gemakkelijk indenken. Fusies van maatschappijen en het stichten van zusterondernemingen in andere landen en werelddelen deden zich herhaaldelijk voor. Dit alles met de bedoeling om een zo groot moge lijk afzetgebied te kunnen bestrijken. Deze commerciële strijd noopte tech nici en laboranten der verschillende maatschappijen de kwaliteit van plaat en grammofoon of platenspeler met versterker door nieuwe vindingen of technische verbeteringen te perfectio neren. Menige opname uit de dertiger ja ren bereikte dan ook een kwaliteit die zelfs heden ten dage nog res pect afdwingt. De problemen omtrent het frequentiebereik waren praktisch geheel opgelost, maar de beperkte speeltijd van een plaat bleef voor de producenten een moeilyk vraag stuk naar welks oplossing naarstig gezocht werd. Grote composities kon den moeilijk opgenomen worden. De volledige opname van een opera, zo als byvoorbeeld het experiment van Telefunken in 1936, behoorde tot de zeldzaamheden. Doorgaans moest men zich beperken tot het opnemen van de belangrijkste fragmenten uit der gelijke werken. Men dacht een oplossing te kunnen vinden door de componisten te verzoe ken zich te richten naar de speelduur van de plaat; dat zou althans in de toekomst effectief kunnen zijn. Niemand minder dan Igor Strawinsky heeft aan de verwezenlijking van deze suggestie meegewerkt. Een Amerikaanse maat schappij gaf hem de opdracht een 4- delige compositie te schrijven, welke aangepast moest zijn aan de standaard plaat met een omloopsnelheid van 78 toeren per minuut. Elk der vier de ler van dit werk mocht de normale spedduur van een plaatzijde niet over schrijden en op die manier kwam Strawinsky's „Serenade in A" tot stand. Het bleek inderdaad een moge lijkheid te zijn, maar ook niet meer dan dat. De tegenstand in artistieke kringen was groot en vele kunstenaars maakten tegen deze gang van zaken bezwaar. Niet geheel ten onrechte meen den zij, dat de compositorische vrij heid hierdoor min of meer aan banden gelegd werd. De grote pianist Alfred Cortot meen de dat ondanks deze beperking in het werk toch „een vrije expressie van ge dachten kan blijven bestaan." Deze aan passing van de componist kon mis schien in enkele gevallen tot interes sante experimenten leiden, voor de uit breiding van het platenrepertoire der ernstige muziek was het evenwel geen oplossing. Het was en bleef noodzake lijk de speelduur van de plaat te verlen gen. De eerste, die met het probleem daadwerkelijk bezig was om een op los. ing te vinden en zich op de fa bricage van platen met een langere spee'duur toelegde, was Edisons eigen maatschappij. De pionier van 1877 bracht in 1926 verticaal gesneden pla ten met enge groeven in de handel met een speelduur van maar liefst twin tig minuten. Het bezwaar was echter, dat men deze platen niet op een nor male grammofoon kon draaien, daar de naald herhaaldelijk uit de groeven sprong en de klankkwaliteit niet in de schaduw van de elektrisch opgenomen platen kon staan. Edison probeerde daarna nogmaals het verloren terrein 'te heroveren, maar de intredende economische crisis dwong hem op 1 november 1929 bekend te maken met de fabricage van platen en grammo foons voorgoed te zijn opgehouden. Midden in deze crisitijd (1931) begon do beroemde Amerikaanse dirigent Leopold Stokowski zich voor de problemen van de langspeelplaat te interesseren en hij experimenteerde dapper mee. De eerste proeven wer den mogelijk gemaakt door het door de Radio Corporation of America (RCA) ontwikkelde procédé. Het aantal groe ven der plaat werd verdubbeld en de toer snelheid tot 33 1/2 per minuut teruggebracht. Hierdoor werd de speel duur opgevoerd tot ongeveer 14 minuten. Op deze plaat werd nu een opname ge maakt van Beethovens Vijfde Symfonie door het Philadelphia Symphony Or chestra onder leiding van Stokowski en Toscanini dirigeerde kort daarna een opname van een Haydn-symfonie. De eerste succesvolle schreden schenen nu gezet te zijn, maar de afspeelap paratuur moest nog aangepast worden. De sterk verminderde koopkracht van het publiek en de verre van stabiele toestand in de industrie lieten echter geen grote investeringen voor nieuwe projecten toe. Daarom moest de ver dere ontwikkeling van de langspeel plaat wachten tot 1944. Ondanks de nog steeds voortduren de wereldoorlog II nam de Ameri kaanse Columbia-maatschappij de zaak in dat jaar energiek ter hand. Onderzoekingen en verbeteringen aan dit object waren intussen zover ge vorderd, dat alle nog bestaande na delen van de eerste langspeelplaat als overwonnen konden worden be schouwd. Deze plaat telde ongeveer driemaal zoveel groeven als de ou de 78-toerenplaat; haar toerensnel- heid bedroeg 331/3 per minuut en zy was bovendien nog onbreekbaar! Deze nieuwe plaat, al gauw L.P. genoemd en vervaardigd uit vinyliet kunststof materiaal, verscheen juni 1948 bi Amerika in de handel. Colum bia had intussen ook het probleem van de platenspeler opgelost. STRAWINSKY ...maatwerk... Directie en technici van de R.C.A. waren wel verrast door dit nieuws. Zeventien jaar eerder hadden zij de eerste succesvolle proeven mogelijk ge maakt en het zag er voor hen naar uit dat een ander daar nu de vruchten van zou gaan plukken. Dat liet men natuurlijk niet op zich zitten en het antwoord bleef dan ook niet lang uit. De R.C.A. verscheen met een 45-toe- ren L.P. op de markt. Het werd toen een ware „veldslag der snelheden", maai gelukkig zegevierde tenslotte het gezond verstand. R.C.A. keerde terug tot het 33 1/3-toerensysteem voor het grote klassieke repertoire en de ande re maatschappijen verklaarden de 45- toerenplaat te zullen gebruiken voor werken van kortere duur en vooral voor de opnamen van amusementsmu ziek. De triomftocht van de L.P. in 1948 in Amerika begonnen, bereikte ons werelddeel in 1950. Tegenwoordig zijn deze L.P.'s en de elektrische platen speler niet drie snelheden een gewoon verschijnsel en behoren zij zelfs in menig modern gezin tot de vaste inboedel. Waarom toch nog die 78-toeren- snelheid gehandhaafd, zult ge misschien vragen. In de opnametechniek wordt zij ook niet meer gebruikt, doch op de platenspeler, of te wel elektrofoon, is zij ten gerieve van de platenverzame- laar aangebracht. Niet iedereen kan neb permitteren zijn hele collectie om te wisselen tegen L.P.'s. Afgezien daarvan, zijn er onder» die oude stan daardopnamen nog platen, die men voor niets ter wereld zou willen missen, ook niet al zou men er kwalitatief op voor uitgaan. Er zijn nu eenmaal opnamen, die om meer dan een reden uniek kunnen zijn en daardoor onvervang baar. Geen enkele discofiel zal zulke oude platen willen afstaan; hij neemt die mindere kwaliteit gaarne voor een misschien onnavolgbaar fraaie interpre tatie van een zanger, instrumentalist of orkest. Dit is in elk geval wél een bewus van de „kwaliteit" van ziin artistieke status. Cor Backers Amsterdam tegen twee controleurs van het algemeen controlebedryf, die ten laste was gelegd, dat zy op 24 januari 1964 80 balen cacaobonen uit het opslag- bedrijf hadden ontvreemd en verkocht aan een bedryf in Koog aan de Zaan. Het waren de 57-jarige pandbaas H. W. S. en de 33-jarige loodsbaas J. R. S., begon dit jaar met het aanleggen van een eigen voorraad cacaobonen Daartoe verzamelde hij de overgebleven cacao bonen, die bij het verladen uit de balen waren geraakt (de zgn. spil) en het zgn. steeksel, dat overbleef als de balen cacaobonen op het door de kopers aan gevraagde gewicht waren teruggebracht. Bovendien bleven er soms hele balen over. De pandbaas bewaarde deze voor raad op de zgn. spilzolder die „de hel" wordt genoemd waar alle over gebleven voorraden worden opgeslagen. Eind 1962 kreeg S. een assistent. Dat was de andere verdachte, die op voor stel van zijn chef meedeed, tot op 24 januari 1964 de vrachtwagen werd aan gehouden, die 80 balen naar het bedrijf in Koog aan de Zaan vervoerde. S. werk te al 34 jaar bij het algemeen controle- bedrijf en J. R. ongeveer 9 jaar. S. verklaarde, dat hij naar schatting in totaal f 17.000 aan de verkoop van overgebleven voorraden had verdiend, R. ruim f 5000. De officier achtte voor beide verdach ten de primair ten laste gelegde dief stal niet. de secundair ten laste gelegde verduistering wel bewezen. Tegen S. eis te hij tien maanden met aftrek van voor arrest, waarvan 4 maanden voorwaar delijk en een proeftijd van drie jaar en onder toezicht stelling van de reclas sering. Tegen de medeverdachte R. eis te hij 7 maanden met aftrek van voor arrest, waarvan 3 maanden voorwaar delijk en een proeftijd van drie jaar. (Advertentie) verwijdert de vlekken die zelfs het beste was-1 middel laat zitten In handige plastic flacon In Parijs zijn uit een luxe woning van een jonge vrouw van Italiaanse afkomst fiknAinerk?n gestolen ter waarde van 150.000 gulden. Tegelijkertijd verdween het kamermeisje van de vrouw dat twee dagen tevoren bij haar in dienst was getreden. Men vermoed! dat het meisje de medeplichtige is van enkele 4? aren 'n gestolen kunstvoorwerpen. Tot de gestolen voorwerpen behoren een aquarel van Dufy. twee landschap pen van Marquet en Commers en een stola r

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 7