Passiemuziek van Telemann klinkt weer na twee eeuwen Postume hulde aan groot componist H 't is weer tijd voor >mT 99 99 Toenemende bedrijvigheid op het „Zesde Continent Mooi weer boven zes Jongen (16) krijgt jaar voor kindermoord Russische zeelui haalden gevluchte stuurman terug Chefarine „4" Jaar van internationaal onderzoek' ~müt 4 krachtige middelen tegen pijn en griep! Stilte Whistlers Melen Samenwerking Tachtig jaar bij de baas zó zacht zó geurig Technici staken bij de Sabena Zweeds schip in Oostzee gezonken In haven van Kaapstad „Ons Noorden" wordt definitief opgeheven Dode bij botsing op beveiligde overweg DAGGELD HALF PCT. HOGER Nederlander in arrest in Turkije after shave lotion Onbeperkte produktie door automatisering Ia DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 24 MAART 1964 16 TELEMANN twee eeuwen onder het stof KURT REDEL met liefde voor kostbaar unicum (Advertentie) ELKE SERIEUZE musicus heeft zijn dromen. De concertviolist zal altijd blijven hopen op die ene, grandioze dag, waarop hij de hand zal leggen op een originele Stradivarius. De dirigent zal zo zijn dromen hebben over wereld premières, die hij misschien ooit met groot succes zal dirigeren. Een dirigentendroom is voor Kurt Redel, de 47-jarige Duitse musi cus, in vervulling gegaan. Redel heeft namelijk enkele jaren gele den de hand weten te leggen op de kopie van een Marcus-Pas sion", gecomponeerd door Georg Philipp Telemann. SEDERT de dood van deze componist in 1767 heeft de muziek van zijn Marcus- passion niet meer geklonken. Bijna twee eeuwen lang heeft een muziekdrama van onvergankelijke waarde onder het stof gelegen. Wij kunnen ons dit in on ze tijd. die zelfs het gesjilp van muzika le krekels op grammofoonplaten vast legt, nauwelijks voorstellen. Het is ech ter toch wel te begrijpen, want Tele mann leefde in de gouden eeuw van de muziek. ZIJN tijdgenoten waren figuren als Bach, Handel, Scarlatti, Vivaldi. Rameau en anderen. Toen Telemann als een begaaf de zwoeger de laatste van zijn vieren veertig Passies componeerde, speelde het wonderkind Mozart voor een ver rukte schare op de piano. Het was de tijd van Goethe, Schiller, Voltaire en anderen die wij nu „onsterfelijk" noe men. Het nageslacht van zo'n enorm vruchtbare generatie kunstenaars, kon zich de weelde veroorloven om roeke loos met de geërfde schatten om te springen. Telemann werd door de jonge garde in zijn tijd, welks spreekbuis hij was, de vader van de kerkmuziek genoemd. Zijn kunst inspireerde verschillende an dere componisten, o.a. Mozart, wiens sprankelende, Frans-aandoende stijl, bij Telemann terug te vinden is zij het in een soort oervorm. Aan Telemann is thans, juist in de passietijd van 1964, postuum een gran dioze hulde gebracht in de vorm van de wereldpremière van zijn Marcus- passion op grammofoonplaten. Tele- manns meesterlijke werk klinkt nu weer in volle luister. Philips, de maat schappij die dit muzikale monument ler nagedachtenis van Telemann heeft opgericht, gaf aan de Marcus-passion een waardige vorm door het geheel in een kostbare cassette te steken, maar vooral door een uitermate gave opna me van het muziekwerk in Hi-Fi-stereo. DE MARCUS-PASSION van Telemann klinkt nu in onze huiskamers mooier dan zij ooit in de overdadig versierde j Duitse kerken heeft geklonken. Kurt Riedel, die de Marcus-passion weer aan het licht heeft gebracht, dirigeert deze I uitvoering op platen met alle liefde en attentie van de muziekvriend, die een 1 kostbaar unicum op zijn lessenaar ge kregen heeft. Telemann was niet alleen produktief en hoogbegaafd, hij was vooral be scheiden. Hij werd in 1681 in Maagden- bu2'g geboren. Al spoedig openbaarde zich bij hem een bijzondere muziekge voeligheid, maar zijn moeder (de va der stierf toen Telemann nog een klein kind was), zag haar kind niet graag als „muzikant" door het leven gaan. Zelfs toen Telemann als twaalfjarige een opera componeerde, die bovendien niet zonder succes werd opgevoerd, vreesde zijn moeder dat de jongeman een kommervol bestaan tegemoet ging Gehoorzaam liet de jonge Telemann zich toevertrouwen aan een familielid dat in de Harz woonde, maar zijns on danks kwam „de muziek" toch weer op Telemans pad. Na deze periode in de Harz kwam Telemann in aanraking met de toenmalige Franse muziek, die hem zo in haar ban kreeg, dat de jonge mu sicus als het ware gedwongen werd alle moederlijke raadgevingen te vergeten en de stem van zijn hart te volgen. EEN ONGELOOFLIJK vruchtbaar leven volgde. Telemann componeerde vijftien Missen, 45 opera's, duizend suites voor orkest, vierenveertig Passies, oratoria, kerstliederen, pianostukken, preludes, cantates, kortom een lawine van mu ziek. Zijn Marcus-passion werd geschreven in het jaar 1759. De grondvorm komt overeen met die van de Mattheus-pas- sion en de bedoeling van het werk was dezelfde. Het gelovige volk werd dooi de passiemuziek, het Evangelieverhaal in de vorm van een muzikale vertelling, afgewisseld met gezangen van de gehele gemeente, tot vroomheid en tot geeste lijk deelhebben aan het lijden van Jezus Christus aangespoord. Het hoogtepunt in de passie-cultuur scheen in 1759 al voorbij te zijn. Na de dood van Bach was de passiemuziek 'n buitenkerkelijk leven gaan leiden. Tele- manns Marcus-pasion, gecomponeerd na Bachs dood, beloofde echter een herstel van de mooie traditie, om dit in de grond van de zaak religieuze meester werk in de kerken en met medewer king van de gelovigen zelf te laten uit voeren, in te houden. Evenals in de pas siemuziek van Bach, vinden wij ook bij Telemann allerlei fraai geharmoniseer de variaties op bekende gezangen uit de protestantse liederenbundel. Er zijn ech ter ook markante verschillen met Bach aan te wijzen, die erop duiden, dat Telemann dichter bij onze tijd staat, juist met zijn passiemuziek, dan J. S. Bach. HOE HEEFT de dirigent Kurt Redel dit werk van Telemann nu gestalte gegeven op de grammofoonplaat? Wij kunnen niet anders zeggen dan: majestueus. De inzet van de passiemuziek is weerga loos en onvergetelijk. Mag het werk op vele plaatsen breed-uitgesponnen zijn. nergens leidt de muzikale spanning daaronder. De koralen worden gezon gen door het „Choer des Jeunes" uit Zwitserland. Dit koor bestaat zestien jaar en heeft zich onder leiding van André Charlet grote vermaardheid ver worven door uitvoeringen o.a. via de radio, van cantates, oratoria en andere grote zangwerken. Aangezien de opna me gemaakt werd in een kerk, komt de koorklank prachtig tot haar recht. Het „Pro Arte" orkest uit Munchen, van welk ensemble Kurt Redel zowel op richter als vaste dirigent is. begeleidt op sublieme wijze. De solisten zijn Agnes Giebel, sopraan Ira Malaniuk, alt, Heinz Rehfüss. ba riton-evangelist, Horst Günther, bari ton. Jezus en Theo Altmeyer, tenor. Zij allen hebben er wezenlijk toe bijge dragen van het prachtige muziekwerk uit de barok een muzikaal evenement te maken. De registratie van het geheel is, zo als reeds opgemerkt, Telemann waar dig. Dat een Nederlandse maatschappij op deze wijze een wereldpremière lan ceert en bewust het hare bijdraagt aan de herontdekking van een groot com ponist, achten wij, zonder chauvinis tisch te willen zijn, verheugend. T. K. Philips. Telemann, Markus Passion, Hi-Fi-stereo 835 229/30 AY Mono A 02351/52 L (Advertentie) C¥moiican Luister raar ,,'t Is weer tijd voor North State", met de Dutch Swing College Band o.l.v. Peter Schilperoort via Radio Veronica- ia. 11.15, zo. 10.30, di. 19.00, do. 18.45 u. De ongeveer 200 technische controleurs van de Belgische nationale luchtvaart maatschappij Sabena zijn maandagoch tend in staking gegaan. Zij eisen een aan passing van hun salarissen met 20 pro cent. De staking zal tot gevolg hebben, dat woensdag geen vliegtuigen van de Sabena kunnen opstijgen. De controleurs zijn ver antwoordelijk voor de Lichtvaardigheid van de toestellen. De reeds gecontroleerde kunnen nog vertrekken en met deze vliegtuigen zullen tot woensdag de dien sten kunnen worden uitgevoerd. Het 1123-ton metende Zweedse vracht schip „Aspen" is maandagochtend vroeg in de golf van Riga gezonken. De Zweed was in een ijsveld terechtgekomen, lek geslagen en vroeg om assistentie. De Rus sische ijsbreker ,,Kapitan Mehelov" nam de „Aspen" op sleeptouw. De 20 opvaren den van de Zweed werden aan boord ge nomen en men zette koers naar de haven van Riga. In de nacht bleken de pompen van de Russische ijsbreker niet opge wassen tegen het water dat de „Aspen" binnenstroomde. (Advertentie) Schoonmaaktijd? OMYL spuiten! f 3.65 - f 4.95 Organon produkt Opvarenden van het Russische fabrieks-l pogingen leverenden geen resultaten op. schip „Wladiwostok" hebben in de haven, Het onderhoud heeft volgens de ship- I chandler enkele uren geduurd, van Kaapstad hun overboord gesprongenj De „wladiwostok", die een grote lading eerste stuurman, aan boord van eeni walvisvlees in de koelruimen heeft, zou Japanse treiler overvallen, gebonden en liem vervolgens ontvoerd, na een kort ge vecht met leden van de Zuidafrikaanse veiligheidspolitie. De eerste stuurman van de „Wladiwos tok" had zwemmend de treiler „Taijo Maroe" bereikt. Hij was aan boord van droge kleren voorzien. Vanaf de „Wladi wostok'' hadden de Russen zijn bewe gingen waarschijnlijk gevolgd want een groepje Russen kwam aan boord van de treiler. Terwijl de Japanners op een af stand gehouden werden, grepen de Rus sen hun stuurman vast, en droegen hem van boord. De stuurman spartelde tegen. Enkele politiemannen die probeerden tus sen beiden te komen werden door potige Russen opzij geduwd. Een shipchandler en een officier van de veiligheidspolitie, die na het eerste alarm zijn hoogste chefs in Pretoria om instruk- ties had gevraagd, werden later aan boord van het fabrieksschip toegelaten en mochten in aanwezigheid van de Rus sische gezagvoerder en enkele officieren met de eerste stuurman praten. Volgens de shipchandler huilde de stuurman. Volgens de gezagvoerder was de man „al enkele maanden geestelijk gestoord". Tijdens het gesprek kwam de scheeparts van de Wladiwostok" de stuurman een kalmerende injektie geven. De pólitie-officier probeerde van de eerste stuurman te weten te komen of deze een aanklacht wilde indienen tegen de Russen die hem ontvoerd hadden, om dat in dat geval de stuurman van boord gehaald kon worden en alsnog om poli tiek asiel zou kunnen vragen. Maar deze Het gerechtshof te Amsterdam heeft de thans 16-jarige leerling tuinman Jan B. uit Huizen wegens moord conform de eis van de pro cureur-generaal veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf met aftrek van voorarrest en onvoorwaarde lijke terbeschikkingstelling van de regering. Op 15 oktober 1961 lokte de verdachte, met zijn een jaar jongere broer Dirk, zijn 7-jarig zwak begaafde nichtje Klazina Bunschot uit Huizen mee om haar op lugubere wijze te vermoorden. Nadai de twee jongens een strop om de nek van het meisje hadden aangehaald tot zij be wusteloos was, werd zij aan handen en voeten gebonden en in een sloot gegooid De jongere broer Dirk werd in november 1962 reeds ter zake van medeplichtigheid veroordeeld tot ter beschikkingstelling zonder straftoemeting Dit betekent dat hij tot zijn eenentwintigste jaar in een inrichting zal moeten verblijven. Het hof hield bij de strafoplegging van Jan B. rekening met het feit dat deze op jeug dige leeftijd enkele diefstallen pleegde Volgens de rapporten zijn de hersenen van de verdachte aangetast door een ontsteking. De rapporten noemden nem Het stichtingsbestuur „Ons Noorden' leeft thans definitief besloten de krant Per 1 april op te heffen. ?e aankondiging van enkele weken ge- 1 an1 ii Noorden als dagblad per VOOO+; 1964 zou verdwijnen, had een krt£»e+ opTeroePen. die de hoop deed er n°S Sen bestaansmoge- u'Lj rï V00r een eigen katholiek dag- het sHphtiZljnü aldus het bestuur. Maar IniBini bgs estaur heeIt niet de over" liikfioirt ^e^regen dat er een reële moge- bestaat V00,t^"S van het dagblad niet zo gevaarlijk dat hij moet worden afgescheiden van leeftijdgenoten. Wel achtte het hof het in het belang van de openbare orde dat de jeugdige delinquent niet in een gewone (open) inrichting wordt geplaatst maar in een gesloten inrichting in verband met het gevaar van ontvluchting en de kans op nieuwe delicten. Het hof hield voorts rekening met „de gruwelijke ernst van het gebeurde. Op een door de automatische knipper lichten beveiligde overweg tussen Groe- nekan en Hollandse Rading is maandag morgen omstreeks kwart voor tien een auto in botsing gekomen met een trein. De bestuurder van de auto. de 58-jarige L. Madlener uit Veen Polder, is hierbij om het leven gekomen. De trein was van Utrecht op weg naar Hilversum. Volgens de voorlichtingsdienst van de spoorwegen werkten de automa tische knipperlichten normaal. (Advertentie) Een der middelen zorgt ervoor dat de maag niet van streek raakt Chefarine „4" bevat vier beroemde geneesmiddelen, die te zamen nog krachtiger werken. Ook zij, die een gevoelige maag hebben, kunnen het zonder bezwaar gebruiken, want één der bestanddelen beschermt de maag. BEROEMDE GENEESMIDDELEN IN ÉÉN TABLET Er is minstens één gebied op deze aar de, dat nog geen stempel draagt van men selijke beschaving en waar sedert de vroegste tijden zelfs zo goed als iedere vorm van leven schijnt te ontbreken. Dat is Antarctica, het geweldige en huivering wekkend lege Zesde Continent in de Zui delijke IJszee. Het is groter dan Europa. De kusten even ver van elkaar als Stock holm en Cairo of als Lissabon en Moskou. Dit vasteland is bedekt door een honder den meters dikke ijskap, die nooit smelt. Slechts hier en daar steken er en dan nag alleen in de zomer kale zwarte rotspieken bovenuit. Toch zijn er in dit barre land, waar 's winters de temperatuur kan dalen tot 90 graden Celsius onder nul, de laatste jaren mensen komen wonen. Het zijn we tenschappelijke onderzoekers en militai ren uit landen die tienduizenden kilome ters van de Zuidpool verwijderd liggen. Zij werden aangetroken door een uit daging van lichaam en geest, die op onze planeet steeds zeldzamer lijkt te worden. Hun permanente bases liggen als nie tige zwarte stippen in de witte, vijandige wereld van Antarctica. De meeste liggen aan de kust, enkele op het nog steeds vrijwel onbekende plateau, in de richting van de Zuidpool. De absolute stilte en de krankzinnig makende eenzaamheid worden in toenemende mate verdrongen door het gedaver van transportvliegtui gen, voortstuivende „sno'cat"-patrouilles en door elkaar flitsende radiogolven. Deze maand, nu het bijna hoogzomer is in Antarctica, bereikt de menselijke be drijvigheid een hoogtepunt. Speciale pool- schepen meren aan de rand van het ijs- plateau om nieuwe expedities, aflossin gen en voorraden voor de stations aan land te zetten. Er worden wegen en lan dingsbanen voor vliegtuigen aangelegd. Geologen, biologen, weerkundigen en karteringsdeskundigen richten hun waar nemingsposten in. Alles wordt klaarge maakt voor een nieuwe aanval op het vele onbekende dat het Zuidpoolgebied nog steeds met een geheimzinnige waas omgeeft. Het internationale Zuidpoolonderzoek is in 1957-1958 op grote schaal begonnen in het kader van het Internationaal Geo fysisch Jaar. In 1959 sloten twaalf landen, die zich bijzonder voor het Zuidpool onderzoek interesseren, een verdrag voor 30 jaar. Volgens dit verdrag worden alle op lange termijn opgezette onderzoekpro gramma's internationaal gecoördineerd, zodat een gezamenlijke krachtsinspanning mogelijk wordt. De volgende belangrijke fase in het internationale onderzoek zal volgende maand beginnen. Dan wordt het IQSY- project ter hand genomen, de „Interna tionale Jaren van de Rustige Zon" (In ternational Quiet Sun Years). Het is een logische afsluiting van het Internationaal Geofysisch Jaar. In de jaren 1957-1958 verkeerde de zon in het onrust-maximum van zijn 11-jarige zonnevlekkencyclus. In 1964-1965 zal een minimum worden be reikt. Aan het IQSY-project wordt door ob servatoria over de gehele wereld deel genomen. De poolgebieden hebben in dit verband echter bijzondere betekenis, om dat hier allerlei met de zon samenhan gende verschijnselen worden waargeno men, die elders onbekend zijn. Dit is een gevolg van het feit, dat allerlei uitstralin gen uit de ruimte via de magnetische krachtlijnen van de aarde naar de polen worden afgebogen. Daardoor onttsaan poollicht, plotselinge radio-„black-outs" en andere typische fenomenen van de poolstreken. Een van de raadselachtige verschijnse len die men wil onderzoeken is dat van de zogenaamde „Whistiers". Dit zijn ra diogolven van lage frequentie, die langs de krachtlijnen van het aard-magnetisch veld lopen. Zij worden veroorzaakt door natuurverschijnsel en als elektrische ont ladingen tijdens onweders. Een bliksem- ontlading boven het Zuidpoolgebied, kan een seconde later via de „whistier" wor den gehoord in een radio-ontvanger in het noorden van Canada. Het is theoretisch ook mogelijk de „whistiers" kunstmatig op te wekken. De moeilijkheid is dat er enorme antennes voor nodig zijn Er is een plan ontworpen om geleidende draden van enkele tien tallen kilometers lengte over de ijskap van Antarctica uit te leggen. De elektri sche eigenschappen van het ijs, gecombi neerd met een ijsdikte van twee of drie kilometer, zullen er voor zorgen dat dit fantastisch lijkende systeem de eigen schappen van een gigantische „whistier- antenne" krijgt. Er lijken hier grote mo gelijkheden voor het radioverkeer te lig gen. Ook de ijskap van Antarctica zal het komende seizoen opnieuw en grondiger dan öoit worden onderzocht. De met rups banden uitgeruste „sno-cats" van Britse en Amerikaanse expedities zullen de uit gestrekte ijsvlakten systematisch door kruisen en doorlopend „echolood-peilin gen" doen met speciale radarapparatuur. Daardoor hoopt men een duidelijker beeld te krijgen van het bodemrelief onder de ijskap. Meteorologen zullen nauw samenwer ken met zon-onderzoekers en andere na tuurkundigen om na te gaan door welke factoren het weer in Antarctica wordt be ïnvloed. Biologen zullen het gedrag van pinguins en andere levende wezens in de kustgebieden bestuderen. Militairen zullen hun uithoudingsvermogen en dat van hun materiaal beproeven. En psycho logen willen meer te weten komen over de morele depressies, die zich in het pool gebied van de mens dreigen meester te maken. Dit alles gebeurt in een hartelijke in ternationale samenwerking. Belgen gaan samenwerken met Nederlanders in het Koning Boudewijnkamp Een groep van Franse en Russische deskundigen gaat de verschuivingen in de poolkap meten Nieuwzeelanders wonen in ijshutten, sa men met Amerikanen. Soms landt er een Russisch vliegtuig van de permanente bases Novolazarevskaya, Mirny of Vostok op de Amerikaanse bases McMurdo Sound Byrd of Amundsen-Scott. De bemanning wordt dan onthaald op „hamburgers" of kip. Er is een gezonde wetenschappelijke rivaliteit, maar er zijn geen politieke scheidslijnen in Antarctica. Het is een internationaal continent. gisteren uit Kaapstad zijn vertrokken. Het tarief voor daggeld (call money) is, ingaande gisteren, met een half pro cent verhoogd tot 22\'z procent. Dit in verband met de krapper wordende geld markt als gevolg van opvragingen voor de komende feestdagen. Op 17 dezer werd genoemd tarief met een half pro cent verlaagd tot twee procent. De Turkse politie heeft in Istanbul een Nederlander aangehouden die betrokken was bij een auto-ongeluk waarbij vijf Turken het leven verloren. Als naam wordt opgegeven Jos Engelen. De vijf Turken zaten in een taxi, die op een vrachtwagen reed nadat de taxi met de auto van de heer Engelen in aanraking was geweest. (Advertentie) Veroverend fris... Exclusief verkrijgbaar bij de kapper!. Deskundigen voorspellen: Een groep Amerikaanse onderwijsdes kundigen, economen, vakbondsleiders en schrijvers heeft president Johnson erop gewezen, dat er een volkomen nieuw be leid nodig is om te voorkomen dat de automatisering de V.S. „in een ongekende economische en sociale chaos stort". In een op eigen initiatief ingediend ver slag zeggen zij, dat de V.S. en uiteindelijk ook de rest van de wereld spoedig be trokken zullen worden bij een „revolu tie", die een „onbeperkte produktie in het vooruitzicht stelt door middel van machines, die maar weinig medewerking van de mens vereisen". Het aantal werklozen en arme mensen zal toenemen, tenzij er nieuwe methoden ontworpen worden om de door de ma chine geschapen rijkdom te verdelen. De groep zegt, dat de groei van dit wel vaart scheppende potentieel eerder be vorderd dan tegengegaan moet worden, maar dat dit de erkenning vereist, dat de „traditionele band tussen het baantje en het inkomen verbroken is". De 32 ondertekenaars van het rapport, onder wie de econoom Gunnar Myrdal en nobelprijswinnaar Linus Pauling menen dat de regering grote sommen rgoet uit trekken voor nieuwe programma's, onder meer op het gebied van het onderwijs en dat van de openbare werken. Vandaag hoopt de heer Chr. Jagers te Den Haag zijn 98ste verjaardag te vieren, Een feit, dat buiten de kring familie en vrienden geen opzien zal haren, maar dat toch wel opmerkelijk is als men weet dat hij van die 98 jaar er binnenkort 80 in dienst is van dezelfde werknemer, een Haagse pharmaceutische groothandel (n.v. dr. H. Nanning). Op 10 mei 1884 trad de lieer Jagers bij de grootvader van zijn huidige werkgever in dienst. Hij is thans chef van de afdeling Kina. Met pensioen wil hij niet, „want dat zóu mijn dood zijn". „Kom daar nu nog eens om", zei zijn werkgever. „Gescheukte Tage" heet de weers gesteldheid bij de bewoners van het Zuidduitse Alpenland, als de berg toppen alleen onder elkaar zijn en men op de berghellingen kan zon nebaden. Terwijl de mensen in de dalen en in de overige laagvlakte door een dikke mist verstoken blij ven van zonneschijn en de automo bilisten in de stad door het slechte zicht slechts in een slakketempo vooruitkomen, zijn de hellingen van af ongeveer 1000 meter en soms zelfs vanaf 500 meter in een stralend licht gedompeld. Op zulke heldere dagen kunnen de meteorologen van het Wendelstein-weerstation van hun berg op de wolken neerkijken. Het uitzicht over de toppen reikt daii tof 200 kilometer.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1964 | | pagina 13