i
Volkstaal eerste zorgj
van liturgiecommissie
SKODA
Bij streven naar
moet men letten
gezondheid
op kwaliteit
MIDDENSTANDSBANK
GROEIDE ZEER STERK
Toch wordt 't lente!
breda
Rector N. A boren:Geestelijkheid wacht
met ongeduldige verwachting
BOEKENPLANK
Behoefte aan geheel nieuw
repertoire van kerkmuziek
heetman
Stijging van lasten;
toch verder groei
in 1964 verwacht
lot-
hoe
ete-
inkt
ik!
a
uit!
,a. van de voor-
meminrichting,
zwembad „Het
Kruis achter prikkeldraad
De krach van '29
Ariosto
Eerst vertalen
Kerkmuziek
Doorzichtiger
Rangeerder omgekomen
Congresleden
vragen gesprek
V.S.-Frankrijk
Cambodja verwacht
wapens van China
en de Sovjet-Unie
f. 4990
De
commissi.'
Wat is zwaar voer
Klas
Veldvergifliging
16
Ikom
verk-
veel-
<kun-
smid-
17
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 7 MAART 1964
Ithouders zal op 12
te 11 uur op het
in, Wilhelminapark
nbaar worden aan-
nede inschrijvings-
9 maart 1964 ver-
dienst tegen beta-
orden toegezonden
per postwissel van
nden waren. Tegen de
had men zestien per-
evonden, waarvan er
leefden. Van het schip
voorstuk hoog tussen
Den; het achterschip
jtaal versplinterd te
was dus schipbreuke-
Dezat totaal niets meer.
RECTOR N. NOOREN
...volle agenda...
(Advertentie)
Een boek over de hel van de Duitse
concentratiekampen, een reportage van
het lijden dat de slachtoffers te verduren
hadden. De schrijver Alexander Bergen
heeft speciaal die slachtoffers gekozen,
die voor hun christelijk of joods geloof
gevangen gezet waren. De verhoren,
kwellingen en gruweldaden die tot be
kentenis moesten voeren, worden schijn
baar nuchter, maar daardoor wellicht des
te aangrijpender geschilderd.
De reportages gelden méér de afzon
derlijke slachtoffers dan de grote „mas
sa", maar het is er daarom niet minder
afschuwwekkend om. Eén van de slacht
offers is de bekende karmelites Edith
Stein. Het boek lijkt me ook hierom van
belang omdat het een goed inzicht geeft
in de beweging die buiten de kampen
tegen het regime van Hitier en zijn tra
wanten in gang kwamen. Frans van Ol
denburg Ermke verzorgde de vertaling
voor Romen en zoon. J. H.
(Van onze verslaggever)
(~)p 4 december van het vorig jaar werd door het Concilie de
Constitutie voor de Liturgie afgekondigd. Vrijwel gelijktijdig
daarmee werd in Nederland de Nederlandse Commissie voor Liturgie
opgericht, die tot taak kreeg de liturgie in ons land te herzien over
eenkomstig de richtlijnen van de nieuwe constitutie. Rector N. Nooren,
directeur van het Pastoraal Centrum van het bisdom Breda is er
voorzitter van. Dat voorzitterschap is uiteraard niet zijn enige taak,
maar het vult een belangrijk deel van zijn agenda. Want de commissie
is ijverig aan haar taak begonnen en ze weet dat geestelijkheid en
leken op het resultaat van haar werk zitten te wachten. 'Zelfs met
ongeduldige verwachtingen', zoals rector Nooren het uitdrukt.
De beurskrach van Wall Street in de
herfst van 1929 is nog altijd het onderwerp
van sterke verhalen. Men leest en hoort
bijvoorbeeld nog geregeld hoe drommen
gedupeerde speculanten uit de ramen ge
sprongen zouden zijn. Met dit soort ver
zinsels rekent de bekende Amerikaanse
economist John Kenneth Galbraith af in
zijn boek „The Great Crash", dat in Ne
derlandse vertaling verscheen in de paper-
back-serie van de Amsterdamse uitgeverij
J. H. de Bussy. Het welhaast journalistiek
verslag van Galbraith is niettemin een
van de sterkste verhalen die wij ooit ge
lezen hebben. De werkelijkheid over
treft de fantasie! Het boek dat in 1954
in Amerika verscheen, vertelt het onge
loofwaardige verhaal over de manipula
ties van beleggingsmaatschappijen als
Goldman Sachs, Shenandoah, Blue Ridge
en vele andere, die een kaartenhuis con
strueerden dat wel in elkaar móest
vallen.
Had niemand dat in de gaten? Het
schijnt van niet. En mochten er geweest
zijn, dan werd hun bezorgdheid wegge
nomen door de mystieke bezweringsfor
mules die economisten, bankiers en zelfs
president Hoover uitspraken. Hoover zei
dat de economie „fundamenteel gezond"
was. En kort voor de krach profeteerde
de vooraanstaande economist prof. Irving
Fisher van Yale: „De aandelenprijzen
zijn nu aangeland op wat zich laat aan
zien als een permanent hoog niveau". Dit
soort verklaringen behoort volgens Gal
braith tot het ritueel van het economische
leven.
Hij geeft ronduit toe dat nog heel veel
de economisten duister is. Zij zijn in elk
geval geen profeten. Die les is ook nu.
anno 1964, van betekenis.
De bekende vertaler mr. W. van Elden,
begiftigd met de zilveren anjer van het
Prins Bernhard Fonds, heeft enkele frag
menten uit de Orlando Furioso, het
hoofdwerk van de löe eeuwse schrijver
Ludovico Ariosto, in het Nederlands over
gezet. Het gehele omvangrijke werk zou
de hedendaagse lezer niet meer kunnen
boeien, maar de bloemlezing, die mr.
Van Elden samenstelde, zal aan fijn
proevers zeer welkom zijn. De Italiaanse
tekst is mede afgedrukt.
Het boekje, dat door de vertaler van
een inleiding werd voorzien, verscheen
in de reeks Kartons van de uitgeverij
Polak en Van Gennep te Amsterdam.
T~}e constitutie voor de liturgie zoals die
door de concilievaders is afgeleverd
geeft niet zozeer concrete richtlijnen
voor vernieuwing en aanpassing als wel
mogelijkheden. En dan zodanig, dat er
gelegenheid bestaat tot uitwerking van
de verschillende onderdelen naar de aard
en de gesteldheid van de gelovigen voor
wie de regels gelden. Dit ziet de com
missie als een belangrijk winstpunt om
dat daardoor een verstarring in de litur
gische uitingen voorkomen kan worden.
Anderzijds, zo zei rector Nooren, zal dit
ook weer zijn moeilijkheden geven. Uit
gaande namelijk van het streven naar
een toenemend gebruik van de volkstaal
over een jaar of vijf zal het meeste
Latijn uit de liturgie verdwenen zijn
mikt de nieuwe constitutie er op, dat
de liturgievernieuwing per taalgebied
wordt toegepast. Voor de Nederlandse
commissie betekent dat een voortdurend
overleg met de Vlaamse sectie van de
Interdiocesane Commissie voor Liturgi
sche Zielzorg in België. En de geaard
heid van de Nederlandse en de Vlaamse
katholieken is lang niet altijd dezelfde.
Daar heeft de reformatie wel voor ge
zorgd.
P)at gebruik van de volkstaal in de
liturgie heeft verstrekkende conse
quenties. Zodanig dat de commissie zich,
uiteraard in samenwerking met haar
Belgisch-Vlaamse partner, genoodzaakt
heeft gezien de kwestie van de vertaling
als eerste voornaamste punt op haar
agenda te zetten. Wie momenteel tien
verschillende Nederlandstalige volksmis-
saais openslaat zal waarschijnlijk ook
tien verschillende vertalingen tegen ko
men. Dat kan er in de toekomst, wan
neer de vokstaal steeds meer in de litur
gie gebruikt zal worden, niet meer bij
zijn. Er zal dan van alle gebeden en
gezangen slechts één Nederlandse ver
taling mogen zijn. En welke dan? Om
dat vraagstuk op te lossen zullen er spe
cialisten moeten aantreden die het Latijn
volledig beheersen, aanvaardbare Neder
landse teksten kunnen maken en boven
dien begrip hebben voor liturgie. En
hoe zullen de vertalingen moeten zijn?
Kan daar volks' Nederlands voor ge
bruikt worden of is er een vorm te vin
den van verhevener, deftiger taal, die
toch goed aansluit bij de openheid en
de doorzichtigheid van de nieuwe litur
gie? Dat is zo één van de zaken die
een weliswaar niet langdurige, maar wel
grondige studie vereisen.
Als een ander voorbeeld noemde ree
tor Nooren de vertaling van het Onze
Vader. Die is momenteel in Nederland
niet dezelfde als in Vlaams België. Op
het eerste gezicht lijkt het misschien
niet zo moeilijk om tot een eenslui
dende vertaling te komen. Maar de
Nederlandse commissie realiseert zich
daarbij, dat ook de reformatie in Ne
derland een eigen vertaling van het
Onze Vader heeft. En terwille van het
streven naar oecumenische toenadering
zullen de Nederlanders, aldus rector
Nooren, wel genoegen willen nemen
met een vertaling die mogelijk niet
de beste is, maar die ook voor refor
matorisch Nederland aanvaardbaar is.
Maar hoe zullen de Belgen daar tegen
over staan? Zullen die tot dezelfde
concessies bereid zijn?
Pen volgende zaak is, dat de volkstaal
in de misliturgie voorlopig alleen
betrekking heeft op de gelezen H. Mis.
De commissie ziet zich nl. genoodzaakt
in de gezongen H. Mis de Latijnse teksten
(Advertentie)
met uitzondering van de Schriftlezin
gen voorlopig nog te handhaven. Im
mers, we beschikken over een onafzien
baar bezit aan kerkmuziek op Latijnse
teksten. Daar staat, afgezien van enkele
moderne Nederlandse psalmvertalingen,
vrijwel niets tegenover. Op de eerste
plaats zal er dus in de loop van vele
jaren een nieuw repertoire moeten ko
men van kerkmuziek op Nederlandse
tekst een tekst die momenteel nog
niet eens voorhanden is en daarnaast
moet de commissie toch ook erkennen,
dat het niet aangaat het hele eeuwen
oude cultuurbezit aan kerkmuziek van
het ogenblik, zowel Gregoriaans als
meerstemmig, tot museummateriaal te
bestemmen. Dat zou trouwens ook tal
van uitstekende kerkkoren in grote ver
legenheid brengen.
Deze situatie biedt bovendien het voor
deel, dat de gelovigen nog jarenlang
de keuze zullen hebben uit een H. Mis
in de volkstaal dan wel in het Latijn.
Want met name onder de gelovigen
die een klassieke opleiding hebben,
bestaat toch blijkbaar een streven om
de Latijnse traditie te handhaven.
Overigens is het wel zo, dat de vertaal
commissie, zodra die tot stand gekomen
is, allereerst zal iDeginnen aan de ver
taling van die delen van de mis welke
voor de kerkmuziekcomponist van belang
zijn: Kyrie, Gloria, Credo, Sanctus en
Agnus Dei. En dat men bij de vertalin
gen in het algemeen niet zal vergeten,
dat de reformatie wèl beschikt over
beproefde Nederlandse teksten, ligt voor
de hand. „Bij heel de vernieuwing van
de liturgie," aldus rector Nooren, „zal
zeker naar de reformatie gekeken wor
den."
het groot seminarie van Utrecht, prof.
dr. J. Smits van Waesberghe, voorzitter
van de St.-Gregoriusvereniging, prof. L.
Hermans, docent in de H. Schrift, dr.
C Bouman, lector in de liturgie aan de
Kath. Universiteit te Nijmegen, pater
dr. H. Manders c.s.s.r. uit Witlem. voor
zitter van het Genootschap voor Liturgie
studie, pastoor A. Ruhe, liturgiedeskun-
dige uit Assendelft, de heer Th. Govaert
uit Breda, Neerlandicus en dom Ambro-
sius Verheul, o.s.b., liturgist uit Affli-
chem, die tevens permanent verbindings
man met België is.
F)e liturgievernieuwing zal zich niet
beperken tot de omzetting van het
kerklatijn in de volkstaal. Immers, de
bedoeling is dat de gehele liturgie een
voudiger en doorzichtiger wordt. Dat zal
heel wat wijzigingen met zich brengen.
Ook b.v. het misformulier zal niet aan
de aandacht van de vernieuwing ontgaan.
De woorddienst zal een zwaarder accent
krijgen en de verwachting is, dat het
verkondigend deel van de mis zich in
de toekomst niet meer aan de altaar
tafel, maar op een andere plaats in het
priesterkoor zal voltrekken.
De liturgie van de sacramenten zal
eveneens worden bekeken en waar nodig
aangepast. Dit alles zal echter nog wel
enige jaren studie vergen. De .ongedul
dige verwachtingen' van de zielzorgers
zullen niet in een handomdraai kunnen
worden ingelost. In het afgelopen week
einde is pas het eerste grondige contact
met de Belgische commissie tot stand
gekomen, maar de Nederlandse commis
sie zelf heeft al heel wat meer vergaderd.
De 38-jarige Amsterdamse voorman-
rangeerder Sj. Oenema is gistermorgen
om het leven gekomen toen hij op het
goederenemplacement Westerdonksdijk
in Amsterdam rangeerwerkzaamheden
verrichtte. Hij raakte bekneld tussen de
buffers van twee treinstellen.
Veertien Amerikaanse congresleden
hebben een brief geschreven aan de mi
nister van buitenlandse zaken Dean Rusk
waarin ze aandringen op een spoedig te
houden conferentie van president Lyn
don Johnson met president Charles de
Gaulle van Frankrijk, liefst nog deze
maand wanneer De Gaulle Mexico be
zoekt.
De -ongresleden, die afgevaardigde F.
Bradford Morse uit Massachusetts met
het schrijven van de brief hadden belast,
spreken de overtuiging uit dat gebeur
tenissen in Zuidoost-Azië, Afrika, het
verre oosten, rondom de Navo, de aan
staande Gatt-conferentie, de EEG, Cuba
en Latijns-Amerika, constructief door
zulk een ontmoeting zouden worden be-
invloed.
Morse heeft toegelicht dat aan Rusk
is gevraagd de inhoud van de brief ter
kennis te brengen van president John
son, ,,in de hoop dat er een middel kan
worden gevonden om een ontmoeting te
bevorderen."
President De Gaulle zal van 10 tot 23
maart op het westelijk halfrond door
brengen, waarvan vier dagen in Mexico.
De premier van Cambodja, prins Noro
dom Sihanouk, die verleden jaar afzag
van Amerikaanse militaire hulp ter
waarde van meer dan 10.000.000 dollar
per jaar, heeft vrijdag aangekondigd
wapens te verwachten uit de Sovjet-
Unie en de Chinese Volksrepubliek.
(Advertentie)
Alle pessimisten ten spijthet
wordt toch weer lente en de zee
leeuwen in het New-Yorkse Cen
tral Park profiteren er al van:
dolce far niente in een stralend
zonnetje.
Rusland is voornemens twee straal-
gevechtsvliegtuigen van het lyPe Mig,
12 stukken veldgeschut, acht stukken
luchtdoelgeschut, 15 mortieren. 36 ma
chinegeweren en 500 machinepistolen
naar Cambodja te sturen en uit China
worden 200 vrachtauto's voor het troe
penvervoer en een groot aantal lichte
wapens verwacht, aldus de premier.
een veilige keuze
geheel compleet
H. ENGLEBERT N.V. - VOORSCHOTEN - TEL. (01717-2010)
DEALERS:
Fa. A. A. v. d. ZWAARD, Koninginnestraat 63, Breda, tel. 36084
Garage LIGTVOET ZN., Bredaseweg 23, Oosterhout, tel. 3880
Garage I. J. ADRIAANSEN, Oude Stad 16, Oostburg, tel. 2679
Fa. W. J. v. KAAM, Antwerpsestraat 373, Bergen op Zoom, tel. 4775
Autobedrijf IJ. T. WANDEL, Zuidstraat 10, Nieuwerkerk, tel. 482
KANTERS' Automobielbedrijf, Bredaseweg 36, Etten, tel. 2254
KANTERS' Automobielbedrijf, Markt 26-28, Standdaarbuiten, tel. 2145
Garage C. M. G. CAPPENDIJK, Axelsestraat 174, Terneuzen, tel. 2030
rjie Nederlandse commissie bestaat, be
halve uit voorzitter Nooren, uit dr.
H. Wegman, professor in de liturgie aan
Dokter Bom in zijn tijd ging er zulke mannen als bloemkolen en glim
mend van het vet in de nesten liggen te
van uit dat een jonge duif nooit te
zwaar gevoerd kon worden.
Hij redeneerde als volgt: Wat
de jonge vogel in het felst van zijn
groei tijdens de eerste weken van
zijn bestaan, aan doelmatige voe
ding (voldoende eiwitten, vitami
nes en .mineralen) onthouden
wordt, tot volledige ontplooiing
van zijn. organen, valt naderhand
op generlei wijze meer goed te ma
ken.
Het spreekt vanzelf dat de duif
in zijn verder leven, dat geen le
ventje van vrolijke frans zal zijn
maar veeleer het leven van een
spartaans soldaat, de goede onder
grond van een harmonisch ontwik
keld atletenliehaam niet kan ont
beren.
Wat is zwaar voer? Voer dat zwaar
weegt of waar een duif zwaar van wordt
is het zeker niet. Een jonge duif is geen
big en zijn kwaliteit wordt niet gewogen
met de kilo. Er zijn sjarels die denken
dat ze schone jongen kweken als ze veel
mais en tarwe geven. Dokter Bom hielp
ze uit de droom
Het kan een bedrieglijke aanbliK ge
ven zei deze oude kampioen als
(Advertentie)
LEPTOLEPIS KNORRI heet deze, meer
dan 130 miljoen jaar oude, fossiele vis in
de vitrine met praehistorische dieren in de
SCHATKAMER ONDER DE LIJNBAAN
Expositievan edelstenen,mineralen,fossielen
antiquiteiten etc. Diamantslijperij in bedrijf.
Geopend elke dag van 9-5 uur.Toegang vrij.
edelsteenkundige f.g.a.
diamantexpert g.i.a.
LIJNBAAN92 r'dam
slapen. De liefhebber is kontent. ze zijn
niet ziek en ze spuiten niet. Ik geef toe
dat de gezondheid een heel ding is en dat
het gros van de sjarels zich gelukkig
prijzen mag, de kritieke periode zonder
al te veel mankementen door te komen.
Maar en dat moeten wij goed in
het oog houden dat soort gezondheid
is niet alles. Er is ook nog zoiets als
kwaliteit. En deze is. behalve van de er
felijke aanleg, mede afhankelijk van de
cultuuromstandigheden, waaronder deze
die van directe invloed zijn op de ont
wikkeling van een krachtig beender- en
spierenstelsel.
Zwaar voer is eiwitrijk voer. Dus peul
vruchten: duivenbonen, erwten, wikken
en linzen.
Wie enigszins op de hoogte is van de
physiologische grondslagen van de post-
duivenvoeding weet heel goed dat een
jonge duif in het nest van zwaar voer
niet zwaar wordt en ook dat dit zwaar
voer gemakkelijk verteerd en verdragen
wordt.
Heel wat gemakkelijker bijvoorbeeld
dan door een volwassen, doorvoede duif
in de winter, als het kwik enige graden
onder nul aanwijst. Van zwaar in de zin
van eiwitrijk voer, krijgen de jongen
sterke beenderen en sterke spieren. Op
licht voer met overwegend mais en tar
we worden het vetzuchtige slappelingen.
Geven wij zegt dokter Bom tijdens
de kweek te veel granen (koolhydraten)
dan groeien de jongen weelderig op
maar zijn veel te vet en liggen als klom
pen in de nesten.
De luchtzakken die goed ontwikkeld
dienen te worden, worden door het vet
leeggedrukt en de ontwikkeling van de
spieren wordt, door de afzetting van het
vet tussen het spierweefsel, belemmerd.
Theoretisch en praktisch is dit alle
maal waar en ook is het van belang dat
wij de waarschuwing die er in besloten
ligt, ter harte nemen. Toch wil ik niet
nalaten er op te wijzen dat onder niet
al te abnormale omstandigheden de er
felijke aanleg onmiskenbaar zijn stem
pel op het phaenotype van de jonge duif
za] drukken Met andere woorden dat
een jonge duif van de goede soort en
van een koppel dat pakt in de regel tot
meer in staat zal blijken, ook al werd
hij de eerste vier weken minder ratio
neel gevoed, dan een jonge duif met
van huis uit d.w.z. erfelijk minder klas,
maar opgevoed met een mengsel eten
volgens het boekje.
Het verschil in klas immers komt in
hoofdzaak voort uit de erfelijke vitali
teit, de kwaliteit van het endocrine stel
sel enz. Verslik u niet in deze geleerde
woorden, ik heb er trouwens zelf ook al
tijd moeite mee. Populair uitgedrukt:
het voer maakt de duif niet. Binnen ze
kere grenzen wordt er zwaar en minder
zwaar gevoerd met even goede (of slech
te) resultaten. Dokter Bom gaf de ouder
vogels, zodra de jongen uit het ei waren,
niets anders dan groene erwten met een
percentje lijnzaad. Ik vind dit te zwaar.
Ik geef de voorkeur aan mengsels peul
vruchten, granen en zaden, mede hier
om omdat er altijd wel verschil in as
simileerbaarheid der aminozuren uit de
diverse eiwitten zal bestaan.
Veldvergiftiging is het meest te vre
zen in de maanden maart eh april. In
maart beginnen de boeren intensief met
kunstmest te werken. Verder zijn ge
vaarlijk de DNOC en DNPB alsook de
zg. pré-emergence middelen (penta-
cliloorphenol)behorende tot de algeme
ne groep van de kleurstoffen.
Een Zeeuwse liefhebber belde mij gis
teravond op dat hij zeven doden had
van een smerig goedje (endrin?) waar
ze de boomgaarden mee bespuiten. Zo
veel vallen er in éne keer no niet bij
een voetbalwedstrijd. De duiven pikken
op het veld het liefst in zoutachtige
kunstmeststoffen en (met een of ander
vergif ontsmette) zaaizaden.
Spoel de krop uit met lauw zout wa
ter of met lauw water met een beetje
mosterd er in. Daar braken ze vlot van
en de smeerlapperij komt er uit. Her
haal dit meerdere keren en druk de
krop goed leeg. Zijn uw kampioenen
vergiftigd door parathion of andere or
ganische fosfaten, dan kunt u dit con
stateren aan de vernauwing van de pu-
pi] en de kramptrekkingen in de spieren
Verder benauwdheid, braken, natte ogen
enz.
In dit geval zeker geen melk opspuiten
Wel norit geven, drie dagen lang 's mor
gens en 's avonds een tablet. Ze p.
er zwart van maar dat brengt de gene
zing
Allemaal goeie.
DEN BRUINEN
(Van onze financiële medewerker)
Bankaandelen worden over het algemeen beschouwd
als een weduwen- en wezenbelegging. De soliditeit van
de Nederlandse banken is spreekwoordelijk. Een keer
zijde van de medaille is, dat een rustige ontwikkeling
geen uitschieters naar boven vertoont, m.a.w. dat ster
ke groei bü de banken niet vaak voorkomt. Een uit
zondering is de Nederlandse Middenstandsbank N.V. te
Amsterdam, die een enorme groei heeft vertoond. Dit
blykt wel uit onderstaande cijfers, die in miljoenen
guldens luiden:
1954
1962
1963
Stijging
1954
t.o.v.
1962
Aandelenkapitaal
11,7
46,2
46,2
300%
0%
Eigen vermogen
13,9
66,5
67,7
375%
2%
Toevertrouwde middelen
197
983
1.098
460%
12%
Balanstotaal
213
1058
1.172
450%
11%
Uitzettingen
115
721
8.58
650%
19%
Beschikbaar voor
aandeelhouders
0,944
7.20
666%
18%
Dividendbedrag
0,244
3,684
3,684
1400%
0%
Dividendpercentage 7% 8% 8%
Laagste koers 134 195 212
Hoogste koers 177 280 249
De oppervlakkige belegger, die alleen afgaat op
het uitgekeerde dividend, zal de groei niet opmerken
In de laatste tien jaar steeg het dividend van 7 naar 8
procent Wie echter uitrekent, wat hij verdiend zou heb
ben als hij in 1954 een aandeel van f 80 had gekocht en
in 1964 had verkocht, zou tot een andere conclusie ko
men. De berekening hiervan is als volgt:
Aankoop in 1954 f 80,— a 155 procent f 124,—.
Belastingvrije claimopbrengst in 1955 f 16,50.
Dividend 1954 f 5,60
1955 5.60
1956 5.60
1957 5.60
1958 5,60
1959 5,60
Blastingvrije claimopbrengst in 1959 f 13,25.
Dividend 1960 f 6.40
1961 6,40
1962 6.40
1963 6,40
Blastingvrije claimopbrengst 1961 f 21,50.
Blastingvrije claimopbrengst 1962 f 14,75.
Verkoopprijs thans (ca. 225 pet) f 180,—.
Er zijn niet veel bankaandelen, waarmee een derge
lijk resultaat zou zijn bereikt.
Binnenkort stelt de Middenstandsbank de beleggers
weer voor de keus in te schrijven op een emissie. De
uitgifte is aangekondigd van f 10 miljoen aandelen,
vyaardoor het aandelenkapitaal zal komen op bijna f 60
miljoen. Het staat van tevoren vast. dat over het nieuwe
aandelenkapitaal ook 8 procent zal worden uitgekeerd.
Het dividend is namelijk zo ruim gedekt, dat eenzelfde
uitkering over een kapitaal, dat 20 procent groter is,
geen enkel bezwaar oplevert. De vraag, die de belegger
zich echter zal stellen, is, of de groei in het verleden
zich even sterk in de toekomst zal voortzetten. Om
daarover iets te kunnen zeggen, moet eerst gekeken
worden, waardoor de groei in het verleden mogelijk was.
De directie schrijft hierover zelf in het onlangs ver
schenen jaarverslag:: „De goede resultaten van de laat
ste jaren zijn het gevolg van onze groeikracht, begun
stigd door structurele ontwikkelingen en een hoog ni
veau van economische bedrijvigheid. Ook voor 1964 ver
wachten wij een voortgezette groei van ons bedrijf".
Meer houvast voor de bepaling van de basis, die de
groeikracht gaf, geeft de naam „Middenstandsbank"
weer. De enorme opkomst van de middenstand in Ne
derland in de laatste jaren en haar nog sterker toene
mende kredietbehoefte, hebben het de bank mogelijk
gemaakt door haar specialisatie meer dan de andere
banken te groeien. Tengevolge van de loonsverhogingen
zullen de consumptieve bestedingen in Nederland in
1964 ongetwijfeld een recordpeil bereiken, waardoor
verdere groei van de Middenstandsbank mogelijk is.
Hoe dat op langere termijn zal zijn, valt moeilijk te
overzien. Behalve door haar positie bij de middenstand
te versterken, heeft zij in de loop der jaren andere ter
reinen betreden. De bank is uitgegroeid tot een groot
bank. Met haar toekomstig aandelenkapitaal van f 60
miljoen staat ze zelfs al op de vijfde plaats in de rij
van Nederlandse banken.
Hoe groter een bedrijf wordt, hoe moeilijker het
wordt om grote groei vol te houden. Dit geldt ook voor
de Middenstandsbank. Hoewel de leiding blijkens de
behaalde resultaten van hoge kwaljteit was in de laat
ste jaren, is het niet erg waarschijnlijk, dat de enorme
groei zal aanhouden Dit geldt te meer, omdat de lei
ding sinds het vorig jaar een grondige wijziging heeft
ondergaan. De president-directeur van 1962 is wegens
het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd afge
treden. Verder is een van de drie andere directeuren
in de loop van het jaar overleden.
Een factor, die voor aandeelhouders van belang is,
is de mogelijke winst per aandeel. Wanneer het bedrijf
groeit zonder dat de aandeelhouder daarvan profiteert,
is hij weinig gebaat met deze groei. Ook op dit punt
bestaat grote onzekerheid. De Middenstandsbank komt
in 1964 voor een enorme loonstijging te staan. Het be
drijf heeft meer dan 2.500 personeelsleden in dienst,
waarvoor in 1963 ruim f 18 miljoen aan salarissen en
sociale lasten werd betaald. Dit was reeds f 2,3 miljoen
hoger dan in 1962. Juist voor de banken betekent het
akkoord over de loonsverhogingen, dat werkgevers en
werknemers in de Stichting van de Arbeid hebben be-
eikt, een enorme kostenstijging. Volgens de bepaling
van de bank-c.a.o zijn de lonen per 1 januari met 10
procent veihoogd, maar er wordt voor de employé's
die ouder zijn dan 24 jaar minstens f 100,per week in
het loonzakje gedaan.
Dat laatste hakt er vooral in, omdat het aantal
laaggeslarieerden zeer groot is. De Middenstandsbank
tracht dit op te vangen cloor verdergaande automatise
ring en efficiëncybewaking, maar het gecombineerde
resultaat zal niet gunstig zijn. Een gunstige factor daar
entegen is de hoge rentestand. In het algemeen betekent
een stijging van de rentestand en stijging van de winst
marges der banken. Een nadelige factor is evenwel de
door de regering in gestelde kredietbeperking. De mo
gelijkheid om de kredietverlening uit te breiden is hier
door minder groot dan het vorig jaar. Al met al maken
deze onzekere factoren een beoordeling moeilijk
Gezien de sterke band. die de Middenstandsbank
heeft met de van de loongolf profiterende middenstand,
zullen haar resultaten in het lopende jaar waarschijnlijk
beter zijn in vergelijking met vorig jaar dan van de
meeste andere banken. Deze indruk wordt nog ver
sterkt door een terugblik naar de jaren van de beste
dingsbeperking. In 1957 zette de expansie van het con
cern zich haast onvertraagd voor. De nettowinst ver
toonde eveneens dezelfde ontwikkeling als de jaren er
voor. Dat de directie „ook voor 1964 een voortgezette
groei verwacht, lijkt daarom goed aanvaardbaar
