uit de tijd en
onbeduidend
Hoe heet verloofde
van Irene eigenlijk
SKODA
God werkt nog steeds
in wereld-in-groei
Vijf
troon
pretendenten
Geen leven mogelijk
buiten onze planeet?
Tendentieus
Maffia-leider gepakt
Evolutie
Verzoening
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 22 FEBRUARI 1964
IN WERELDNOOD
ONSVASTENOFFER
giro 5850
Jacqueline dankt
koningin en volk
voor medeleven
DUET NYLONS
REGERING WIL OPHELDERING
Is hij Fransman
of Spanjaard
Hertog van Madrid
Brand in Chicago
Zeven kinderen
uit één gezin
omgekomen
K westie-Panh u\ s
God komt dichterbij
Gesprekspartner van god
f. 4990
In de carlistenoorlog is ook door
Nederlanders gevochten. Het wa
ren zouavendie van Italië naar
Spanje trokken om de carlisten
te helpen. Op deze prent ziet men
de Nederlandse kolonel Wils op
de barricaden. Deze tekening geeft
het moment weer, vlak voor hij
door de cristinos op wrede wijze
om het leven werd gebracht.
(Advertentie)
HET
CARLISME
JTET Carlisme is meer in het nieuws geweest dan ooit tevoren in deze eeuw. De groep monarchisten
die Don Hugo Carlos de Bourbon Parma op de Spaanse troon wil helpen, leed tot dusverre een
kwijnend bestaan. De verloving van hun pretendent met prinses Irene, verschafte deze groep onver
wacht veel publiciteit. Maar daarmede is gelijk de vraag aan de orde, wat dat carlisme is en wat het wil.
Onze conclusie is, dat het echte carlisme in 1936 is uitgestorven en dat de Bourbon Parma's op zeer twij
felachtige gronden dingen naar de Spaanse troon.
(Advertentie)
ten name van
Bisschoppelijke Vastenactie
Utrecht
KORTING
op appretfixeren
"an a"° l-l"ding tot
8 maart 1964.
We stellen verder voorop, dat het
carlisme een onbetekenende groep mo
narchisten is. Zo onbelangrijk, dat de
nieuwste encyclopedieën er hoogstens
vijf tot tien regels aan wijden. Boeken
over Spanje maken helemaal niet of
nauwelijks melding van het bestaan van
carlisten. In alle andere publikaties die
de laatste jaren over pretendenten van
Spanjes troon zijn verschenen, wordt
zo goed als niet over Don Hugo Carlos
en zijn carlisten gesproken.
Het carlisme is ontstaan in 1833. Fer
dinand II van Spanje wijzigde de op-
volgingswet, daardoor kon zijn dochter
Isabella de Spaanse troon bestijgen.
Zijn broer, Don Carlos (Karei V) had
in feite recht op die troon. Hij bestreed
de aanspraken van Isabella. De aan
hangers van Don Carlos noemden zich
carlisten. Ze begonnen een hevige strijd
tegen de aanhangers van Isabella, die
zich cristinos noemden.
De rest van de vorige eeuw werd
Spanje herhaalde malen geteisterd door
carlistenoorlogen. Want ook de nakome
lingen van Don Carlos bleven voor de
rechten van hun tak der Bourbons strij
den.
Deze oorlogen waren bijzonder wreed.
Aan beide zijden werden in Gods Naam
of in naam van de katholieke kerk
slachtingen verricht, die meer dan
barbaars waren. We benadrukken hier
dat dit aan beide zijden zo was. Dat
doen we, omdat de Utrechtse hoogle
raar in de geschiedenis, prof. Prins on
langs voor de televisie opmerkte dat
vooral het carlisme tijdens de carlis
tenoorlogen zoveel wreedheden had be
gaan, dat dit voor hem eigenlijk al vol
doende was om Irene en haar gemaal
maar rustigjes in het buitenland te la
ten wonen. Een hoogleraar in de ge
schiedenis moet op de eerste plaats
de objectiviteit betrachten. En prof.
Prins kon weten dat in die Spaanse
oorlog de aanhangers van Isabella even
driest waren in hun optreden.
Tijdschriften uit die jaren, met teke
ningen en verslagen over deze oorlo
gen, bewijzen ons dat.
Een tweede argument tegen de be
wering van prof. Prins 's, dat in het
jaar 1868 Isabella niet door carlisten,
maai door haar eigen vroegere aan
hang uit het land werd verdreven. Dit
om de bloedige wijze waarop zij her
haalde malen opstanden liet neerslaan
en om de talrijke terechtstellingen van
kennelijk onschuldige eenvoudige platte
landers.
Professor George Gaylord, bioloog aan
de Harvard universiteit, heeft beweerd,
dat het zeer onwaarschijnlijk is, dat er
enige vorm van leven bestaat in de rest
van het heelal, zelfs niet in ons zonne
stelsel.
Daarom lijkt volgens hem het ruimte
programma van de Amerikaanse regering
meer op een wilde uitgave van geld dan
op een nuchter wetenschappelijk project.
Zijn uitlatingen, die in het weekblad
„Science" gepubliceerd zijn, voeren naar
de conclusie dat er in ons zonnestelsel
zo goed als zeker geen menselijk leven
is en dat er misschien met uitzonde
ring van Mars zelfs geen lagere vor
men van leven zijn.
Volgens professor Gaylord zijn er mis
schien levensvormen op andere planetaire
stelsels, maar zelfs als deze er zouden
zijn, is het nog onwaarschijnlijk, dat
men hun bestaan kan bewijzen.
In een publikatie in Het Vrije Volk
lazen we, dat de fanatiekeling Don Car
los, de stichter der carlistische bewe
ging, de stamvader is van het huis
Bourbon Parma. En in één vloed komt
daar dan achteraan, dat de carlisten
onvoorstelbaar wreed waren, uiterst
reactionnair en fanatiek streden tegen
alle nieuwlichterij, ook het gehate pro
testantisme. Hier krijgt dus het huis
Bourbon Parma, het een en ander toe
gemeten. Maar Don Carlos V is niet
Franco moet kiezen tussen twee
troonpretendenten. Don Juan Car
los, kleinzoon van Spanje's laatste
koning, of Don Hugo Carlos, ver
loofde van prinses Irene. Irene
koos Don Hugo Carlos. Maar in
mei 1962 was ze bruidsmeisje bij
het huwelijk van Don Juan Carlos
de tegenstander van haar ver
loofde. Op de foto ziet men de
prinses bij de rechtse groep bruids
meisjes op de tweede plaats van
rechts.
eens de stamvader van het huis Bour
bon Parma. De stamvader van Bour
bon Parma is Don Philips van Bour
bon Parma (1748-1765).
Don Carlos V is een broer van Fer
dinand II van Spanje. En Ferdinand II
stamt uit het huis Bourbon-Napels, zij
tak van Bourbon-Anjou. Dan is Don
Carlos van hetzelfde huis. De aanspra
ken van de verloofde van Irene op de
Spaanse troon zijn juist daarom zo
zwak, omdat hij helemaal niet afstamt
van de tak der carlisten.
We gaan nu niet verder op de di
verse onjuiste beweringen in. Ons in
teresseert nu alleen nog maar de vraag
hoe het carlisme denkt over de staats-
nrichting en over het voor ons nu zo
tere punt: de verdraagzaamheid jegens
andersdenkenden, zowel in politiek als
in religieus opzicht.
Het eerste optreden der carlisten was
niet gelukkig. Het programma, dat, de
inderdaad fanatieke, Don Carlos rond
de jaren 1840 bekend maakte loog er
niet om. Eerste programmapunt was
de wederinvoering der inquisitie. Don
Carlos wilde terug naar het absolute
koningschap. Voor partijen was er in
zijn gedachtenwereld geen plaats. Span
je moest een streng katholiek land wor
den. Geen enkele andere opvatting werd
geduld en moest zelfs met geweld be
streden worden. De nieuwe politieke
ideeën in naam van het liberalisme in
Spanje ingevoerd, werden door Don
Carlos veroordeeld. Hij wilde zonder
meer terug naar de middeleeuwse
staats-idee. Zelfs de industrialisatie
werd door hem als een vloek van de
moderne tijd gezien.
Gelukkig voor Spanje, heeft deze
Don Carlos de kans niet gekregen zijn
ideeën te verwezenlijken.
Het is jammer dat in die carlisten
oorlogen zoveel katholieke Nederlan
ders als zouaven aan de zijde van de
ze fanaticus hebben getreden. De voor
naamste was de Rotterdammer kolonel
Wils. Hij was een persoonlijke vriend
van Don Alphonso, zoon van Don Car
los. Kolonel Wils verloor er het leven
bij. Katholiek Nederland durfde hem
nog ,,de held van Igualade" te noemen.
Een tekenaar van de Hollandsche
Illustratie maakte in 1867 boven
staande tekening van een carlisten-
oproer in Madrid.
H. M. de Koningin heeft dezer dagen
een brief van mevrouw Jacqueline Ken
nedy ontvangen, waarvan de tekst als
volgt luidt: „Staat u mij toe u nogmaals
dank te zeggen, dat u uw man, prins
Bernhard en prinses Beatrix en de mi
nister van Buitenlandse Zaken, mr. Luns,
hebt afgevaardigd om mij woorden van
troost over te brengen
Het feit, dat u persoonlijk de herden
kingsdienst in Den Haag hebt bijge
woond, en dat u hofrouw van een week
hebt laten afkondigen, heeft mij bijzon
der diep getroffen.
Wetend, hoe dicht u bij het Nederland
se volk staat, meen ik u te mogen vra
gen mijn dank over te brengen aan de
duizenden vriendelijke Nederlanders voor
de spontane uitingen van hun sympathie
en hun vriendschap in persoonlijke
brieven in de pers, en in de vorm van
kerkdiensten en herdenkingsbijeenkom
sten. Vooral het geven van mijn man's
naam aan straten, scholen en organisa
ties heeft mij veel goed gedaan, evenais
de warm lovende hulde van de beide
kamers der Staten-Generaal aan de na
gedachtenis van mijn man".
De ouderdom van onze planeet,
de aarde, wordt geschat op 5 a 7
miljoen jaren. Voor de berekening
hiervan en de uitleg verlaten we
ons op de gissingen van hen, die
zich beroepshalve hiermede bezig
houden. Plantaardig leven moet
reeds 2700 miljoen jaren oud zijn,
terwijl men het oudste dierlijk le
ven een ouderdom van 700 miljoen
jaren geeft. Plantaardig en dierlijk
leven kon op onze aarde pas aan
wezig zijn, nadat de gasvormige
en vuur-toestand van onze planeet
voorbij en het afkoelingsproces al
ver gevorderd was.
Voor onze uiteenzetting behoeven wij
hierop niet verder in te gaan. De bo
venstaande gegevens zijn weliswaar gis
singen wat de tijdsduur betreft, maar zij
geven ons zekerheid over de ontwikke
ling van de aarde en het leven We heb
ben hier te
De politie op Sicilië heeft weer een
voortvluchtig leider van het geheime
Siciliaanse genootschap Mafia, de 57-
jarige Giuseppe Fiore, gearresteerd.
(Advertentie)
hier te doen
met een beweeglijk-
zichontwikkelend,
evolutionistisch we
reldbeeld.
Het moderne we
reldbeeld, dat de
wetenschap ons
voorhoudt, staat
lijnrecht tegenover
't in de bijbel vast
staande wereldbeeld.
Daarin maakt God
de wereld, zoals de
schrijver van het
boek Genesis over
de schepping die
toen kende. Hij
spreekt over aller
lei bomen en
planten, over dieren in allerlei verschei
denheid op het land, in de zee en in de
lucht. God heeft eerst de wereld kant en
klaar gemaakt en dan komt de mens.
Deze bijbelse voorstelling van de schep
ping is eigenlijk met zichzelf in tegen
spraak. God maakt de wereld, zoals
een mens iets maakt.
In de bijbel openbaart God zich als
schepper van hemel en aarde, echter
met dien verstande dat het scheppings
werk na de beroemde zes dagen
af is. God heeft zijn kunstwerk afgele
verd,' hij zag dat het goed was, Hij geeft
het aan de mens om heerschappij erover
te voeren. Met deze voorstelling krijgen
we de indruk dat God op afstand zich
nog slechts met de wereld bezighoudt.
Wat Hij doet is leiden, om de wereld
met zijn bewoners daar te brengen,
waar hij haar hebben wil.
In het evolutionistische wereldbeeld is
alles nog in wording. God is nog niet
klaar met de wereld. Hij is er nog in
doende Zijn werk strekt zich uit over
miljarden jaren. We kunnen niet eens
gissen hoe lang God nog in de wereld
werkzaam zal zijn. Zijn scheppingsdaad,
waaraan de schrijver in de bijbel na zes
dagen een einde maakt, is nog volop in
gang. Hier valt de tegenspraak weg.
God staat nu niet meer tegenover Zijn
afgeleverd kunstwerk, zoals in de bijbel,
maar de hele wereld is nog in ontwik
keling, dank zij de altijd voortdurende
werkzaamheid van de schepper.
Dit mag ons niet verleiden om God
met de wereld te vereenzelvigen. Dit
heeft het zogenaamde Pantheïsme ge
daan, dat geen wezenlijk onderscheid
maakt tussen God en de wereld. Dit wijs
gerig stelsel heeft plaats moeten ma
ken voor het „panentheïsme", dat wel
een onderscheid ziet tussen God en de
wereld en God aanschouwt als het be
wustzijn, de ziel van het heelal.
Eén van onze geloofswaarheden zegt
dat God de schepper is van hemel en
aarde In het evolutionistische wereld
beeld wordt dit niet ontkend, integen
deel. God is nog steeds scheppend. Zijn
goddelijke dynamiek is nog steeds werk
zaam. In de geschiedenis van wereld en
leven kunnen wij God volgen. Daarom
is het zo hard nodig dat de wetenschap
over God nauw aansluit bij de weten
schappen over oudheid, kosmos en leven.
1.85/1.98/2.95
met GRATIS spaarzegels van I5en 25 ct
In april 1872 dient Karei VII, klein
zoon van een broer van Karei V zich
aan. Hij roept de carlisten op tot de
derde carlistenoorlog. Daarbij gaf hij de
volgende proclamatie uit:
„Spanjaarden.. Ik ken w grieven en
heb uwe klachten vernomen. Van alle
zijden hebt gij mij geroepen. Ik ben
gekomen en roep op mijn beurt u al
len op, zonder onderscheid van partijen.
De heilige godsdienst onzer vade
ren wordt vervolgd, de goeden worden
onderdrukt, zedeloosheid wordt geëerd,
openbare gelden worden verkwist, het
vertrouwen is verdwenen, het eigendom
verdwijnt en de nijverheid kwijnt weg..
Ik ben besloten uw land te redden,
dat ten ondergang wordt gebracht en
met uw medewerking een rechtvaardi
ge regering te vestigen, de roemrijke
voortijd waardig en in overeenstem
ming met de vooruitgang van onze
eeuw."
Karei VI belooft tenslotte vrede, ge
rechtigheid en ware vrijheid.
Er is in deze woorden een evoltie
merkbaar. Wel een streng beroep op
de katholieke godsdienst en een drei
gende ondertoon aan het adres der
niet-katholieken. Maar anderzijds vin
den we hier voor het eerst in de car-
listengroep een goed woord voor de
vooruitgang der vorige eeuw. Karei VI
was dan ook heel wat vooruitstreven
der dan Karei V en veel milder. Toch
verloor ook hij zijn carlistenoorlog, die
even als de vorige aan beide zijde bij
zonder wreed was.
Een klein bij zonderheid je nog: de
echtgenote van Karei VI was een doch
ter van de hertog van Bourbon Par
ma.
Rond de eeuwwisseling komen we
dan het derde bekende programma der
carlisten tegen. De zoon van Karei VII,
Jaime, heeft nu de leiding. In die tijd
werden de carlisten ook wel Jaimisten
genoemd.
Hun programma is echter nog steeds
sterk op de middeleeuwen afgestemd.
Op de eerste plaats prijkt nog de in
voering der inquisitie. Ook het absolu
te koningschap en de privileges voor de
adel. Maar toch wordt weer meer be
grip getoond voor de technische voor
uitgang.
Het carlisme is rond deze tijd echter
al zover in betekenis achteruit gegaan,
dat de nieuwe pretendenten niet eens
meer een oorlog aandurven. Wel for
ceren ze nu en dan opstandjer in Span
je, maar Alphonsus XIII zit zo stevig
in het zadel, dat hij geen moeite heeft
die te onderdrukken. Bovendien is de
leider der carlisten, Jaime de Bourbon
een bijzonder gematigd persoon. Hij
heeft zelfs een hekel aan die voortdu
rende bloedige worsteling en hij ver
zoent zich met Alphonsus XIII.
De broer van Jaime Alphonsus is het
daar niet mee eens. Hij neemt nu de
leiding van de carlisten op zich.
In de jaren dertig roept hij zijn aan
hang op mee te strijden aan de zijde
van Franco tegen de communisten. Zijn
speciaal getrainde garde carlisten (her
kenbaar aan de rode baret) halen suc
ces op succes. Ze worden ook wel re-
quetes genoemd. Toen de burgeroorlog
door Franco was gewonnen, werd de
Falange de heersende partij, maar de
carlisten werden er in opgenomen. De
Falange is een zuiver fascistische par
tij. De carlisten daarentegen zijn con
servatief. Logisch dat het tussen beide
groepen, ondanks de „fusie" niet altijd
botert.
Die fusie was een handige zet van
Franco. Als hoofd der Falange had hij
nu ook min of meer de controle op dè
carlisten. Van die zijde had hij dus geen
gevaar meer te duchten. De Falange
zelf neigt duidelijk naar een monarchie
met de kleinzoon van Spanje's laatste
koning op de troon. De aanhangers van
deze pretendent maken het Franco daar
om ook niet lastig.
Op deze wijze werd het mogelijk dat
Franco zijn land zolang rustig kon hou
den.
(Van onze Haagse redaktie)
Op het ministerie van Justitie wordt
op het ogenblik de doopceel van prins
Carlos de Bourbon-Parma gelicht. Met
name wordt onderzocht welke nationa
liteitten) de prins heeft en hoe nu
precies de voornamen var. de prins
luiden. Op beide punten bestaan on
duidelijkheden. De regering wenst ze
volkomen opgehelderd te zien in ver
band met het huwelijk van de prins
met prinses Irene. Aangenomen kan
worden, dat met een beslissing over
de datum en plaats van de huwelijks
voltrekking gewacht zal worden tot
het onderzoek op justitie is voltooid.
Nagegaan wordt - via Buitenlandse Za
ken - hoe de prins bij zijn geboorte
in de burgerlijke stand en in het doop
register is ingeschreven. Daarbij gaat
het vooral om de vraag of de prins
bij zijn geboorte reeds de naam Car
los heeft gekregen. Volgens de Car
listische beweging zou dat wel het ge
val zijn. Bij het eerste officiële be
zoek van de familie de Bourbon-Parma
zijn op Schiphol afdrukken van een
Frans geboortebewijs van de prins
aan de pers uitgereikt, waarop inder
daad de naam Carlos voorkomt.
Anti-Carlisten in Spanje beweren even
wel, dat de naam Carlos later - om
politieke redenen - zou zijn aangeno
men. Men wijst er op, dat de roepnaam
van de prins in zijn eigen familie
aanvankelijk Hugo (Huegues) is ge
weest. Pas toen serieus aan de Spaan
se troon werd gedacht zou de naam
Carlos zijn aangenomen.
Het Madrileense avondblad „Madrid"
heeft een kort commentaar geleverd
op de bekvechterij over de juiste naam
van prinses Irenes verloofde. Het
blad schreef: .,Wij begrijpen die storm
in een glas water over Hugo of Car
los voor een zeker personage van ko
ninklijke bloede niet. En zonder er
dieper op in te gaari, menen wij te
kunnen zeggen, dat het de Spaanse
natie als geheel wel bijzonder weinig
kan schelen ook."
Twijfels bestaan er ook over de vraag
welke nationaliteiten de prins nu pre
cies heeft. Volgens officiële medede
lingen aan de Franse regering zou
prins Carlos beschouwd moeten wor
den als een Franse prins. Hij zou vol
gens Parijs alleen de Franse nationa
liteit bezitten. De prins zelf zegt ech
ter, dat hij behalve de Franse ook de
Spaanse nationaliteit bezit. Dubbele
nationaliteiten komen meer voor. Ook
O
Bij een brand in Chicago zijn gisteren
zeven kinderen onder de 12 jaar uit één
gezin omgekomen. Hun ouders werden
ernstig gewond. Hét oudste kind van het
gezin, een 13-jarige jongen, sprong boven
uit een raam en bracht het er levend af.
in dit geval is een dubbele nationali
teit niet uitgesloten. Van Madrid uit
zou dan echter ook de Spaanse natio
naliteit van de prins erkend moeten
worden.
Dit schijnt nog niet gebeurd te zijn.
In Spaanse regeringskringen zou ten
aanzien van deze kwestie evenveel
twijfel bestaan als ten aanzien van de
rechtsgeldigheid van de titel van her
tog van Madrid, die de prins sinds
kort voert.
Het onderzoek, dat op justitie tiwi:
gaande is, vereist grote tact. De ondui
delijkheden, waarvoor de regering zich
geplaatst ziet, komen voort uit politie
ke tegenstellingen in Spanje zelf. De
regering kan hierin geen partij kiezen.
Zij kan moeilijk toegeven aan de ver
langens van de Carlisten, doch dient
zich te laten leiden doo de eisen, die
wet en waardigheid stellen bij het hu
welijk van een telg uit het Huis van
Oranje.
Intussen wordt op Buitenlandse Zaken
met klem het bericht in de Telegraaf
van gisteren ontkend als zouden Ne
derlandse ambassadeurs in het buiten
land geprotesteerd hebben tegen de
scherpe kritiek, die minister-president
Marijnen in het openbaar op de Ne
derlandse ambassadeur in Madrid, jhr.
van Panhuys, heeft geuit. Volgens het
bericht zou dit protest er toe geleid
hebben, dat de regering jhr. van Pan
huys ondanks sterke aandrang uit het
parlement niet uit Madrid zou hebben
„teruggeroepen". Deze voorstelling
van zaken berust nergens op, „ver
klaarde een woordvoerder van Buiten
landse Zaken.
In politieke kringen neemt men aan, dat
de regering jhr. van Panhuys tot zijn
pensioengerechtigde leeftijd (volgend
jaar) in Madrid laat zitten, omdat terug
roeping op dit moment in Spanje zelf
niet goed zou worden begrepen. Jhr.
van Panhuys heeft zich in de veel be
sproken interviewkwestie van prinses
Irene meer gedragen als hare majes-
teits ambassadeur dan als ambassadeur
van hare majesteits regering. Een te
rugroeping zou vermoedens kunnen wek
ken over een constitutioneel conflict. De
regering acht dit niet gewenst.
In deze gedachtengang is God niet
meer het begin en beginsel, dat wy
met allerlei redeneringen ergens in
het oerbegin kunnen aanwijzen, maar
hij is in de kosmos, inclusief in de
mens, aanwezig en werkzaam. Hij
openbaart zich zowel in de loop van
miljoenen en miljarden jaren als in
elke verandering of ontkiemen van
leven, dat wij persoonlijk kunnen waar
nemen. God geeft zich te kennen in
de wereld en vooral in de mens.
De stelling, dat de natuurwetenschap
pen God uit het heelal verdrijven, gaat
niet meer op, wanneer we de natuur
wetenschappen zelf betrekken bij het ge
loof in de schepper. In de bijbel (Wijs
heid 13-1) wordt God het „zijnde" ge
noemd. Het wezen van God is „te zijn"
zegt ons de filosofie en hiermee wordt
niet bedoeld het statische ,,er zijn" maar
een bestaan dat in wezen „activiteit" is.
De bijbel zelf zit vol van een gedachte
aan een „levende God", die telkens weer
dan hier, dan daar verschijnt. Theo
logie en filosofie willen het bestaan van
God bewijzen en hebben daarvoor, strak
redenerend, hun toevlucht gezocht tot
het causaliteits- of oorzakelijkheidsbegin
sel.
We wijzen op God in de verte, aan het
oerbegin. Eenmaal de stoot aan de
schepping gegeven, staat Hij er nu bui
ten. Met dergelijke Godsbewijzen, die
voorzeker hun verdiensten hebben, is de
wereld zelf tot een gebied verklaard
alleen toegankelijk voor de exacte we
tenschappen. Hierin is God „afwezig".
De bijbel in ieder geval mogen wij
niet de schuld geven van deze boedel
scheiding, die plaatsgevonden heeft tus
sen geloof en wetenschap. Wij behoeven
maar enkele psalmen te lezen, het boek
der Wijsheid en Spreuken" maar open
te slaan om te zien hoe Gods volk Jah
weh om zich heen voelde als een levende
werkende en scheppende God. Nu wij
het verhaal over de schepping in de bij
bel hebben laten vallen en wereld en
mens in wording zien, dringt God, indien
we gelovig willen zijn, zich ook aan ons
op in de wetenschappen. We behoeven
niet meer het wetenschappelijk boek
dicht te slaan om de bijbel ter hand te
nemen of omgekeerd. De bijbel steunt
ons diepste wetenschappelijk zoeken.
God zou materie zijn, een doelloos
blind werkend principe, als Zijn activi
teit het niet verder gebracht zou hebben
dan tot stoffelijke uitbreiding. Doch uit
de evolutie is een wezen gegroeid dat
zich bewust werd en in dit bewustzijn
de hele schepping en de schepper om
vat. De bijbel zegt het ons kinderlijk
eenvoudig in het eerste hoofdstuk: „Toen
vormde Jahweh, God, de mens uit klei
aarde en blies levensadem in zijn neus...
en God schiep de mens als zijn beeld,
als het beeld van God schiep hij hem".
De wetenschap tracht ons te verklaren
hoe de mens uit stof geworden is tot
wat hij nu is. (Over de menswording of
hominisatie zullen wij het hebben in
een volgend artikel). Wat ons hier voor
al bezighoudt is, hoé God werkzaam in
de kosmos, een wezen geschapen heeft,
dat tot de ontdekking van een schepper
kan komen. In de mens verbeeldt God
zichzelf. De hele kosmische ontwikkeling,
waarvan de bijbelschrijver nog geen idee
kon hebben, is nodig geweest om de
mens voort te brengen. Gods daadkracht
is langs velerlei stoffelijke ontwikkelin
gen doorgebroken in de mens. Teilhard
de Chardin noemt dit de doorbraak van
het bewustzijn in de wereld, het berei
ken van de noösfeer, de wereld van de
Geest. Daarmede heeft God een wezen
bereikt, dat hem erkennen kan. De bij
bel laat ons hier beslist niet in de steek.
Jahweh ontwerpt voor de mens die hij
gaat scheppen een paradijslijke wereld
en hij spreekt met de mens. Dit is een
bijbels visionair beeld. In geloof en we
tenschap roepen wij om God, spreken
met God. Met het ontstaan van de mens
is een tweegesprek op gang gekomen
tussen God en de mens, tussen schepper
en Zijn schepsel. De scheppingsdaad van
God, omvattend miljarden jaren, heeft
een gesprekspartner voortgebracht. Elk
zoeken van de mens in godsdiensten of
wetenschappen naar zijn eigen oorsprong
is het zoeken van de schepper in de
schepping.
Drs. A Wouters Sm.
(Advertentie)
een veilige keuze
geheel compleet
H. ENGLEBERT N.V. - VOORSCHOTEN - TEL. (01717-2010)
DEALERS:
Fa. A. A. v d ZWAARD, Koninginnestraat 63, Breda, tel. 36084
Garage LIGTVOET ZN., Bredaseweg 23, Oosterhout, tel. 3880
Garage I. J ADRIAANSEN, Oude Stad 16, Oostburg, tel. 2679
a. u j'-t' m 'VL Antwerpsestraat 373, Bergen op Zoom, tel. 4775
1 WANDEL, Zuidstraat 10, Nieuwerkerk tel 482
^AKlïISr. Automobielbedrijf, Bredaseweg 36, Etten, tel. 2254
KANTERS Automobielbedrijf, Markt 26-28, Standdaarbuiten lel. 2)45
Garage C M. G. CAPPENDIJK, Axelsestraat 174, Terneuzen tel 2030
