KRACHT VAN EUROPESE
KERK IS DE OPENHEID
MUUR
WEER
DICHT
Ruim zestig doden
bij spoor wegr amp
Ir. Tromp: „Ik had al veel
eerder willen weggaan"
Indrukwekkend slot
Diaspora-karakter
Spanning
Circa 1,2 mdjoen
pas jes-bezoeken
Vrije Boeren
protesteren bij
Raad van Europa
PHILIPS GAAT VOOR KLM
Maar men vroeg
mij telkens aan
te blijven
Spion Georgiev
terechtgesteld
Prins Bernhard
gaat heen als
KLM-commissaris
IEMAND TROK AAN DE NOODREM
Joegoslavië rouwt
Turkse Cyprioten:
..Regime-Makarios
is onwettig"
Uitgehongerde wolven
bedreigen Perzen
Ook KLM verlaagt tariej
Transatlantisch
vliegen wordt
goedkoper
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 6 JANUARI 1964
PAUSELIJKE PELGRIMAGE IN BEELD
(Van onze verslaggever)
Met een stormachtig applaus hebben
de deelnemers aan de oriëntatiedagen
op Boiivigne te Breda, georganiseerd
door het Instituut voor Europese Pries
terhulp van mgr. dr. J. J. Dellepoort,
zaterdagmorgen gereageerd op de in
drukwekkende toespraak van de Leu
vense hoogleraar prof. dr. J. Kerkhofs
over „De kracht en de zwakheid van
de Europese kerk". Zoals gemeld had
den eerder sprekers uit Oostenrijk, Zwe
den, Duitsland en Frankrijk de situatie
van de kerk in hun landen belicht.
Prof. Kerkhofs plaatste in zijn even
realistische als idealistische rede, die het
sluitstuk van de driedaagse bijeenkomst
was, hun mededelingen in historisch en
toekomstig perspectief, daarbij de ster
ke en zwakke punten van de kerk in
Europa stuk voor stuk aanwijzend.
Dat wil niet zeggen dat prof. Kerkhofs
een volledig beeld heeft kunnen schet
sen van de heilssituatie, zoals die thans
in Europa bestaat. De vele godsdienst-
sociografische studies die de laatste ja
ren gemaakt zijn ten spijt, beschikt men
daarvoor nog niet over voldoende gege
vens. Het is trouwens de vraag of men
ooit een volledig inzicht in de situatie
zal kunnen verkrijgen. Immers, het
mysterie van geloof en ongeloof, zoals
prof. Kerkhofs het noemde, blijft een
factor in het krachtenspel die ook met
de meest verfijnde wetenschappelijke
instrumenten van de sociografie en de so
ciologie niet is te benaderen.
°P gevaar af de subtiele gedachten-
gang van prof. Kerkhofs in het kort be
stek van dit verslag geweld aan te doen,
tock Proberen zijn betoog in
nootdzaken weer te geven.
Het belangrijkste kenmerk van de hui
dige situatie van de kerk in Europa is
volgens prof. Kerkhofs, die uitging van
sociografische en sociologische studies,
net diaspora-karakter. „De christenheid
oestaat niet meer. Er zijn nog slechts
groepen christenen".
Dit diaspora-karakter vindt men terug
m de hele noordwest-Europese ruimte, en
in verhevigde mate in de arbeidersstand,
de groep van intellectuelen en de ho-
Sere standen. Weliswaar neemt het aan
tal katholieken in noord-Europa toe,
maar voornamelijk tengevolge van een
relatief hoog geboortecijfer. Als dit in
de toekomst daalt, blijft de geloofsover
tuiging als de enige kracht over.
+rpftat het Europa van de toekomst be-
verwaWues pro*- Kerkhofs op enkele te
het m verschuivingen. In Italië is
de J^dgelijk dat de linkervleugel van
alsmaar ~SOCia*lslen zich aansluit bij de
die aldhgr<?eienc*e communistische partij,
de mar.ï? ,langs democratische weg aan
na Frann komen In Spanje zal zich
od het *9s dood een reactie voltrekken
daar r»Ji !e .klerikale christendom al-
de dood °^wikkeling in Frankrijk is na
gewisse zÏÏL g?Jeraal De Gaulle een on-
land brenet pp vereniging van Duits-
engt een versterking van de so
cialistische, mogelijk anti-kerkelijke
stroming teweeg. Anderzijds signaleerde
hij echter een sterk christelijk syndica
lisme in de Beneluxlanden, een grote in
vloed van de pauselijke encyclieken (Pa-
cem in terris!), het feit dat de grote so
cialistische partijen hun anti-christelijke
programmapunten geschrapt hebben, de
oecumenische contacten en de groeiende
deelname van de katholieken aan weten
schap en politiek.
Na deze stellingen, die hij staafde met
cijfers, ging prof. Kerkhofs dieper in op
Afgelopen nacht is de Berlijnse muur
weer gesloten. Naar schatting 250.000
Westberlijners maakten gisteren gebruik
van hun pasje om familie in Oost-Berlijn
te bezoeken. De muur is 17 dagen open
geweest, in weike periode Westberlijners
1,2 miljoen bezoeken aan Oostberlijners
brachten. De Oostduitsers weigerden
pertinent de termyn te verlengen.
Een woordvoerder van het Westduitse
stadsbestuur heeft tegen de Berlijners
aan beide kanten van de muur gezegd
dat er nog een kans van 50 procent is
dat de Oostberlijnse autoriteiten in de
nabije toekomst de grens weer zullen
openzetten voor de Westberlijners. De
besprekingen daarover zouden later de
ze week worden voortgezet.
De plaatsvervangende burgemeester
van -West-Berlijn, Heinrich Albertz,
waarschuwde tegen teleurstelling. „On
danks enige verbeteringen op menselijk
gebied, blijven de communisten commu
nisten Zij zullen vluchtelingen blij
ven neerschieten".
Het nieuws over een mogelijke voort
zetting van de passenregeling na 5 ja
nuari is bij de tienduizenden Westber
lijners met gemengde gevoelens ontvan
gen De communisten zullen in ruil hier
voor erkenning van het Oostduitse regi
me wensen. Ook hopen zij dat de ge
allieerden toegeven aan de communisti
sche zienswijze dat West-Berlijn geen
deel van West-Duitsland uitmaakt Gis
teren werd gefluisterd dat. een on -noe-
tingen tusscr Erhard en Ulbricht niet
onmogelijk is.
Oostduitse grenswachten hebben een
26-jarige Westduitser gearresteerd oen
hij met zijn auto van West-Berlijn over
de verkeersweg naar West-Duitslana wil
de gaan. De Westduitser, Dieter Fichiner,
werd bij de doorlaatpost te Babelsberg
aangehouden. Zijn vrouw en zijn twee
jarig kind werden naar West-Berlijn te
ruggestuurd.
de sociologisch aanwijsbare oorzaken en
achtergronden van deze situatie. Ken
merkend achtte hij in de Europese kerk
de spanning tussen de wil tot afzondering
en de wil tot scheppende dialoog, tussen
de verzwakkende getto-mentaliteit en de
wens tot groter openheid.
Tot de „getto-factoren" zijn volgens
prof. Kerkhofs de concentratie van de
katholieken op het platteland te reke
nen (stedelijke zielzorg is nodig!), het
nationalistisch karakter van de kerken
(hoewel de christelijke verantwoordelijk
heid over alle grenzen heen gaat!), de
overheersing van het „Romeinse" ele
ment dat de kerk al te juridisch opbouwt,
en het monarchistisch karakter van de
kerk, waardoor het volk niet wezenlijk
bij de kerk is betrokken. Wat dit laatste
betreft, merkte prof. Kerkhofs op dat
een grotere zelfstandigheid van de bis
schoppen vanwege de grotere controle
mogelijkheden tot een hiërarchieke „dic
tatuur" kan leiden, als „lekenraden" in
bisdom en parochie niet de kans krijgen
voor het nodige tegenwicht te zorgen.
De sterke punten in de huidige situa
tie zijn het maritieme karakter van
Europa, dat ook de Europese kerk voor
bestemt tot de dialoog, de openheid ten
aanzien van de andere kerken, de open
heid tegenover de jonge landen en de
openheid ten aanzien van volkeren met
communistische staatsstructuren. Nader
ingaand op dit laatste punt merkte hij
op dat 70 procent van de studenten in
Warschau overtuigd katholiek is (slechts
3 procent atheïstisch), maar dat 69,3 pro
cent van de katholieke studenten een
niet-marxistisch socialisme voorstaat. In
Polen onderneemt de kerk een van haar
grote experimenten, die er wellicht toe
kunnen leiden dat de Europese kerk de
tolk wordi in het gesprek tussen oost
en west. In ieder geval is het de taak van
de christenen in Europa, aldus prof.
Kerkhofs, om aan de andere continenten
de geestelijke boodschap te brengen die
Europa te brengen heeft. Zover zal het
zijn als men daar verzadigd is van het
uit Europa overgewaaide positivisme en
marxisme.
55
De „vrije boeren" Hartman en Nijmeijer
die in maart 1963 in Hollandse Veld uit
hun boerderijen werden gezet omdat zij
het Landbouwschap niet betaalden, zul
len een protest zenden aan de secretaris
generaal van de Raad van Europa. Zij
baseren hun protest op folteringen en
onmenswaardige bejegeningen die volgens
hen in strijd zijn met de rechten van de
mens. In het protest staan natuurlijk ook
rle bekende bezwaren der „vrije boeren"
tegen de publiekrechtelijke bedrijfsorga
nisatie en tegen het Landbouwschap op
genomen.
Men verwacht dat vele boeren het voor
beeld van Hartman en Nijmeijer zullen
volgen.
Hoewel de raad van commissarissen
der KLM kort voor Kerstmis zijn man
daat ter beschikking stelde, met de toe
voeging, dat de minister de datum daar
voor zou mogen bepalen, zijn nog voor
het zover is gekomen, reeds enkele com
missarissen definitief afgevallen. Behal
ve president-commissaris Den Hollander
ook gedelegeerd commissaris Th. P.
Tromp en vermoedelijk ook commissa
ris prof. dr. J. Tinbergen.
Dit heeft ir. Tromp zaterdag op Schip
hol bevestigd. Met ir. Den Hollander
heeft hij per 1 januari j.l. definitief de
KLM vaarwel gezegd. „De raad van
commissarissen heeft dus op het ogenblik
geen voorzitter", aldus ir. Tromp. „Ik
neem aan, dat men op de eerstvolgende
vergadering onderling een der commis
sarissen zal aanwijzen, die de vergade
ring zal leiden."
De voornaamste reden, die ir. Trom^
tot zijn besluit heeft gebracht, is dat
hij als vice-president van de Philips fa
brieken beslist te weinig tijd overhoudt
om zich voldoende met de KLM bezig
te houden."
„Reeds vier jaar geleden heb ik voor
gesteld af te treden maar op aandringen
van de president-commissaris en van de
toenmalige minister van verkeer ben ik
aangebleven. Toen Den Hollander tot
president-commissaris werd benoemd
heb ik opnieuw mijn ontslag voorgesteld
maar toen deed minister Korthals een
dringend 'beroep op me om aan te blij
ven. Ik voelde dat ik wegens tijdgebrek
mijn verantwoordelijkheid tegenover de
KLM niet raeer kon nakomen, maar bleef
uit loyaliteit aan. Op 6 november had
ik een gesprek me' minister Van Aart-
sen en heb toen de knoop doorgehakt.
Ik deelde hem mee. dat ik definitief ont
slag wilde nemen. De minister verzocht
mij om tenminste de reorganisatie nog
af te wachten, anders zou de tijding van
mijn ontslag weer als een bom inslaan.
Die uitdrukking is enige malen gebruikt,
trouwens in de vergadering van de raad
ook. Ik stemde in zoverre toe, dat ik
terugtrad als gedelegeerd commissaris en
slechts als gewoon commissaris aanbleef.
Maar ik verbond er de voorwaarde aan,
dat er niet opnieuw spanningen in de
directie zouden ontstaan, omdat ik voor
zag dat in dat geval de commissarissen
nog veel meer tijd aan de zaak zouden
moeten besteden en omdat ik dat een
voudig niet kon wegens mijn werk voor
Philips."
Ir. Tromp moest korte tijd later voor
Philips een reis naar Turkije, Indonesië
en Japan maken en vernam bij zijn te
rugkeer op 5 december van ir. Den Hol
lander, dat er nieuwe moeilijkheden in
de directie der KLM waren opgetreden.
„Dat is voor mij aanleiding geweest om
op 6 december schriftelijk aan de mi
nister en de raad mijn definitieve ontslag
per 1 januari in te dienen. Twee weken
later nam de hele raad het besluit om zijn
mandaat ter beschikking te stellen maar
wanneer de raad precies zal aftreden,
staat nog niet vast, noch wie van de
nieuwe raad deel zal uitmaken".
Met nadruk wees ir. Tromp er op, dat
hij geen oordeel wilde uitspreken pro of
contra de ontslagen directeur Larive.
Wel betreur ik het in hoge mate, dat de
vier directieleden geen formule hebben
kunnen vinden voor een constructieve
onderlinge samenwerking in een tijd zo
boordevol moeilijkheden voor de maat
schappij. Dat is mijn grote desillusie ge
weest, aldus ir. Tromp.
Het Russische persbureau Tass heeft
bekend gemaakt, dat de voormalige di
plomaat Ivanassen Georgiev, die dinsdag
op beschuldiging van spionage voor de
Verenigde Staten in Sofia ter dood ver
oordeeld werd, zondagmorgen in Bulga
rije is terechtgesteld.
Prins Bernhard heeft, met het oog op
de ophanden zijnde reorganisatie van de
raad van commissarissen der K.L.M. de
wens te kennen gegeven per 1 januari
1964 zijn mandaat als lid van de raad
van commissarissen ter beschikking te
stellen Of de prins in een andere hoeda
nigheid aan de K L.M. verbonden zal
blijven, vormt nog het onderwerp van
overleg.
Joegoslavië is zaterdag getrof
fen door de ergste spoorwegramp
in zijn geschiedenis: 62 mensen
verloren het leven: 162 werden
gewond, van wie 72 in ziekenhui
zen moesten worden opgenomen.
Het ongeluk gebeurde tijdens mist op
het station van Jejince, een voorstad van
Belgrado. Een passagierstrein, die daar
stond te wachten werd gegrepen door een
andere passagierstrein, die in volle vaart
uit een bocht kwam aanrijden. Beide
treinen zaten vol mensen, voor het groot
ste deel boeren en soldaten die met ver
lof gingen. De klap was zo hard, dat
\elen dachten aan een nieuwe aardbe
ving. Mensen en bagage vlogen door de
lucht. Het duurde uren voordat alle
slachtoffers uit de ravage geborgen wa
ren.
De politie heeft de stationsbeambte die
de tweede trein op het spoor van de
eerste gezet zou hebben in hechtenis ge
nomen. De bestuurder van de tweede
Hoewel de gemoederen op Cyprus iets
beginnen af te koelen, maken de haat en
het wantrouwen tussen de twee gemeen
schappen een volledige normalisering
van de situatie onmogelyk.
Na twee dagen van bijna ononderbro
ken beraadslagingen is de door de Brit
se hoge commissaris, sir Arthur Clark,
voorgezeten politieke contactcommissie
het nog steeds niet eens geworden over
een herstel der verbindingen en van de
bewegingsvrijheid.
Griekse en Turkse Cyprioten durven
niet in eikaars woongebieden te komen.
In het grootste deel van de ommuurde
Turkse wijk van Nicosia zijn de tele
foons buiten werking.
Een zegsman van de leider der Turk
se Cyprioten en vice-president van Cy
prus, verklaarde tegenover de pers dat
de Turkse ambtenaren hun werk niet
zouden hervatten, omdat zij meenden dat
de regering van de Grieks-Cypriotische
president, aartsbisschop Makarios, „haar
wettigheid heeft verloren".
„Wy erkennen de regering-Makarios
niet als de wettige regering", aldus de
woordvoerder.
Tegen het midden van de maand zal
in Londen een conferentie over Cyprus
worden gehouden.
Engeland heeft samen met Turkse en
Griekse vertegenwoordigers bij de Ver
enigde Naties secretaris-generaal Oe
Thant gevraagd wanneer of hij van plan
is éen persoonlijke vertegenwoordiger
naar Cyprus te zenden, die zich op de
hoogte kan houden van de lopende on
derhandelingen.
Intussen is bekend geworden dat het
aantal doden op Cyprus weer met één
is toegenomen.
trein verklaarde, dat hij het rode licht
wel gezien had, maar te laat. Hij kon
niet meer stoppen. De politie heeft ook
hem in hechtenis genomen en nog een
derde man, die ook wat te maken had
met de wisselstand.
De politie zoekt verder naar de per
soon, die aan de noodrem heeft getrok
ken en zo heeft geholpen het treinonge
luk te veroorzaken. Dat is gebeurd in
de vierde wagen van de voorste trein. De
trein had niet op het station mogen stop
pen. De stationschef zei dat hem niet be
kend was dat de eerste trein gestopt
was toen hij de tweede trein toestem
ming gaf het station in volle vaart bin
nen te rijden. „Ik weet niet hoe het ge
komen is. Ik was doodmoe van het wer
ken. Ik heb niet gezien dat de eerste
trein stilstond. Ik weet het niet, ik weet
het niet", zei hij radeloos.
Waarschijnlijk zal nooit worden ont
dekt wie opzettelijk of onopzettelijk aan
de no ad rem getrokken heeft. Mogelijk
was de dader op slag dood.
Gisteren stond de gehele dag een grote
groep boerinnen met een zwarte hoofd
doek om, bij de ravage, hun doden be
wenend.
In Iran zijn twaalf mensen doodgevro
ren en één man werd gedood door hon
gerige wolven in de omgeving van de
stad Sjamsa. Het land wordt reeds enige
tijd geteisterd door zware sneeuwval en
bittere kou. Veel verbindingen zijn uit
gevallen en buiten de steden is het le
vensgevaarlijk door de aanwezigheid van
uitgehongerde wolven, die reeds grote
aantallen schapen hebben gedood.
Vijf luchtvaartmaatschappijen zullen
de tarieven op transatlantische vluchten
verlagen. Het zijn de Trans World Air
lines, British Overseas Airways Corp.,
Scandinavian Airlines System en Luft
hansa, die hun tarieven met 15 dollar tot
200 dollar zullen verminderen.
De Ierse maatschappij Aer Lingus zal
nog veel verder gaan. Andere maatschap
pijen waaronder de KLM hebben aange
kondigd hun tarieven op de transatlanti
sche route eveneens te verlagen.
TEGEN DE Utrechtse chirurg P. C. K„
die onlangs in een t.v.-gesprek heeft
gesproken over bedrog, waaraan artsen
zich binnen de structuur van het zie
kenfondswezen dagelijks zouden schul
dig maken, is een klacht ingediend.
Hiernaast ziet de lezer een
aantal beelden van het bezoek
van Paus Paulus aan het Hei
lige Land. De linkerfoto toont
de H. Vader, terwijl hij de
wild enthousiaste menigte in
Megiddo, het bijbelse Arma
geddon, groet. De foto links
onder laat zien, hoe de hoge
pelgrim tijdens zijn vlucht
naar Jordanië in de cockpit
van de DC-8 de hoofdtelefoon
probeert.
Op de middelste foto ziet u
Paulus VI op de hem kenmer
kende wijze afscheid nemen
van de samengestroomde me
nigte op het vliegveld bij
Rome vlak voordat het vlieg
tuig van de „Alitalia" zijn
voorname passagier naar Am
man zou brengen.
Op de foto rechts boven ziet
u hoe de Paus een van de laat
ste voorbereidingen voor zijn
grote reis treft: het bewiero
ken van de gouden roos, die
hij als symbolische gift mee
nam voor de kerk van Bethle
hem. De<roos was een van de
vele geschenken, die de H.
Vader bij zich had.
De foto rechts onder werd
genomen toen de H. Vader in
Jeruzalem de basiliek van het
Heilig Graf bezocht. De Paus
is in gebed verzonken.
-■*