Kwart eeuw nylon veroorzaakte
revolutie in het dagelijks leven
P
H. CAROTHERS
ZO ANNONCEERDE AMERIKA
IN 1938 DE GEBOORTE VAN:
'tdt'Le8*
U'S Market
f* "Nvlon
a new word and a new material
n
NYLOhj ci
[-OUnterk ME-
«sss
DAGBLAD DE STEM
B" ^'r°:
recies een kwart eeuw geleden kwam nylon op de wereldmarkt. Op 27 g
oktober 1938 maakte de Amerikaanse firma E. I. du Pont de Nemours 1 uitvtnder
Company de uitvinding van deze eerste geheel synthetische vezel voor
het publiek bekend. Eerst werd nylon gebruikt voor het maken van borstels,
daarna voor dameskousen. Thans vindt nylon toepassing voor meer dan
1500 produkten. Wij gebruiken het woord nylon zo dikwijls, dat wij ons
vaak niet meer realiseren, dat dit ene produkt tijdens niet meer dan een
kwart eeuw een stille revolutie in ons eigen dagelijks leven heeft veroorzaakt.
Mttetut,
,v'wv
X ?w*
when cvcifytw fi*t» t»4 v*t<DW<^
Touwen en trossen van nylon zijn elastisch en sterk en gaan niet
roesten onder inwerking van vocht. Nylontrossen hebben in kor
te tijd een belangrijke markt veroverd en vooral de zeesleep
vaart maakt op grote schaal gebruik van sleeptrossen van nylon.
In 1942 werd nylon voor civiele .toepassingen aan de markt ont
trokken. Nylon werd gebruikt voor oorlogsdoeleinden en lever
de een belangrijke bijdrage tot het succes van de geallieerde le
gers tijdens de tweede werldoorlog. Miljoenen meters nylon-
stof werden verwerkt tot 3.860 000 grote parachutes die de mas
sale luchtlandingsoperaties mogelijk maakten.
Als een vouw zegt, dat zij een
•paar nylons gaat kopen, weet
men precies wat zij bedoelt: zij gaat
een paar kousen kopen. De dames
kousen zijn tegenwoordig in een
zo grote meerderheid van gevallen
van nylon gemaakt, dat de twee
woorden voor vezel en eindprodukt
vrijwel synoniem zijn. Eigenlijk is
iedereen bij het gebruik van het
woord nylon in eerste instantie ge
neigd aan kleding te denken: kou
sen, overhemden, nachtkleding, ja,
alle soorten kleding.
Maar nylon betekent zeker niet al
leen kleding. Het produkt vindt toe
passing op honderden andere ter
reinen, in huis, in fabrieken, win
kels, voor oorlogsdoeleinden, in trei
nen, in de medische praktijk, voor
sport, op schepen, eigenlijk overal.
Iemand met een voorliefde voor sta
tistieken heeft eens een lijst van pro
dukten samengesteld, die geheel of
ten dele van nylon worden gemaakt.
Die lijst vermeldt 1500 namen. Na
een opsomming van tal van produk
ten in de kledingse'ktor volgt een
grote verscheidenheid van voorwer
pen, waaronder kampeertenten,
kunstbloemen, scheepstrossen, red
dingsvlotten, tassen, vlaggen, net
ten, borstels, parachutes en horloge
bandjes.
Wij worden door nylon omringd, dik
wijls in de vorm van produkten
waarmee wij dagelijks te maken heb
ben, zonder dat wij er nader verdere
aandacht aan schenken, zo sterk is
nylon deel van ons dagelijks leven
gaan uitmaken.
Toch bestond nylon niet, totdat,
25 jaar geleden, E.I. Du Pont
de Nemours in Wilmington, in de
Amerikaanse staat Delaware, de uit
vinding van 's werelds eerste volle
dig synthetische vezel bekendmaak
te. Aan de ontwikkeling van nylon
als commercieel produkt gingen ja
ren van intensief wetenschappelijk
speurwerk door een kleine groep
geleerden onder leiding van dr. Wal-
lece Hume Carothers in de labora
toria van Du Pont vooraf.
Om de belangrijke rol, die nylon
thans in ons dagelijks leven speelt,
te illustreren, is het slechts nodig
het leven in het algemeen en het
(moderne) huis van een willekeu
rige familie aan een nader onder
zoek te onderwerpen. Die familie
bestaat uit man, vrouw en twee kin
deren. De man werkt, de vrouw
leidt het huishouden. Stel dat zij de
trotse bezitters zijn van een auto.
De heer des huizes beoefent in zijn
vrije tijd.de hengelsport. Zij vormen
een gewone familie, die tijdens de
zomermaanden elk uur zonneschijn
voor het buiten-zijn uitbuit.
Waar heeft nylon de familie-
garderobe buiten beschouwing
gelaten nog meer bijgedragen om
het leven van dit gezin te veraan
genamen?
In huis bijvoorbeeld. De deur laat
zich gemakkelijk openen, zonder dat
men door naar gepiep «wordt ge
stoord. Dat komt omdat de onderde
len van het slot en van de scharnie
ren waarschijnlijk zijn gemaakt van
nylon. In dt voorkamer hangen de
in vrolijke kleuren gekozen gordij
nen en de fijne vitrage. Van nylon
gemaakt, of van een met nylon ge
mengde vezel. Nylon is ook verant
woordelijk voor de sprekende kleu
ren van de wandkleden.
Verder in de woonkamer: de bekle
ding van de fauteuils: nylon. Idem
de vloerkleedjes. Het eettafelkleed,
omdat het zo gemakkelijk wasbaar
is. Voorts zijn ook de schakelaars
van het elektrisch licht van nylon
vervaardigd. Het warme, sterke vas
te vloerkleed: nylon. Het is gemak
kelijk bestand tegen de dagelijkse
aanvallen die kinderen tijdens het
stoeien of spelen er op ondernemen.
Dit kleed blijft langer goed dan
andere kleden. Nylon is de duur
zaamste vezel voor vloerbedekking.
Om het tapijt te beschermen zijn de
poten van de stoelen van gladde
(nylon-) koppen gemaakt.
Wij wenpen een blik in de slaap
kamer. De bedsprei: van nylon,
evenals het karpetje naast het bed.
In de keuken is het nylon wat de
klok slaat: de flessenopener aan de
wand, de handvatten van de keu
kenpannen, de scharnieren van de
deuren en het fornuis. Delen van
de wasmachine, de ijskast, de bladen
van de turbine van de stofzuiger,
ook gemaakt van gegoten nylon.
De badkamer: het gordijn van de
douche... van nylon. In het van ny
lon gegoten bakje naast de spie
gel staan vier tandenborstels, van
nylon uiteraard, een borstel om de
wastafel schoon te maken, van ny
lon. En een aantal onderdelen van
het scheerapparaat van de heer des
huizes is van hetzelfde materiaal.
Verspreid over het hele huis vinden
wij voorwerpen die eraan herinne
ren dat de uitvinding van Du Pont
de aanleiding vormde voor een ware
huisrevolutie". De pop van een
der kinderen, het lint van de schrijf
machine, de boodschappentas, het
hengelsnoer, de schaakstukken, de
len van de radio, het naaigaren, oer
sterk, allemaal van nylon.
Buiten, in de tuin of op het balcon,
de zonnescherm of de parasol, de be
kleding van de tuinstoelen, ja, U
hebt het al geraden: nylon!
En dan de auto. De hoezen over
de stoelen, de veiligheidsgordels,
de vloerkleedjes en de kap van het
binnenlampje, waarschijnlijk ge
maakt van nylon. Het garen dat de
autobanden versterkt; in vele ge
vallen nylon. Onder de motorkap
stukken slang in de motor en bij de
ophanging, nylon. Omdat gegoten
nylon niet gesmeerd hoeft te wor
den, vindt men nylon in vrijwel al
le delen van de auto.
Om alle toepassingen van nylon
ook al zijn die in het kort te be
schrijven, zou een boek nodig zijn.
Het gebruik van nylon lijkt ongeli
miteerd.
In 25 jaar werd nylon van een ex
periment uit de reageerbuis van de
scheikundige tot een produkt, dat
zijn waarde in de praktijk van het
leven duizendvoudig bewijst.
Om te helpen geld bijeen te
brengen voor de Amerikaanse
oorlogsleningen slaagde de
filmster Betty Grable erin een
paar nylonkousen bij opbod te
verkopen voor het bedrag van
40.000 dollar.
Dr. Wallace Hume Carothers, de uitvinder van nylon, werd op
27 april 1896 in Burlington in de Amerikaanse staat Iowa ge
boren. Hij overleed, pas 41 jaar oud, op 29 april 1937 in Wilming
ton, Delaware. Van vaderzijde stamde hij uit een familie van
boeren en ambachtslieden, die oorspronkelijk afkomstig waren uit
Schotland. Zijn moeder was van Schots-Ierse afkomst en ook haar
voorouders waren voor het merendeel boeren en ambachtslieden.
Reeds op jeugdige leeftijd toonde hij zich een liefhebber van
boeken en lezen. Tijdens zijn studies onderscheidde hij zich door
een uitermate grote ijver en zorgvuldigheid. Gereedschap was
zijn liefste speelgoed en hij besteedde het grootste gedeelte van
zijn vrije tijd aan experimenten. Na zijn middelbare studies te
hebben doorlopen, ging hij aan de universiteit van Illinois chemie
en natuurwetenschappen studeren, waar hij in 1924 promoveerde
tot doctor in de natuurwetenschappen. In 1926 werd Carothers
benoemd tot docent in de organische chemie aan de beroemde
Harvard-universiteit.
Toen brak het jaar 1928 aan; voor Carothers het begin voor het
belangrijkste deel van zijn leven: hij aanvaardde de leiding van
een fundamenteel researchprogramma op het terrein van de or
ganische scheikunde bij E.I. du Pont de Nemours Company.
Tijdens zijn onderzoekingen in de laboratoria van Du Pont vond
Carothers, samen met een van zijn naaste medewerkers, dr. Ju
lian W. Hill, in 1932 een macromoleculaire stof, waaruit in ge
smolten toestand, met een glazen staaf soepele draden konden
worden getrokken. Deze draden bleven ook na afkoeling buig
zaam en zij bezaten, na te zijn versponnen, een aantal eigenschap
pen die ze geschikt zou kunnen maken voor de toepassing als
textiel. Helaas bleek echter het smeltpunt van de stof voor dit
doel te laag te zijn. Niettemin was deze ontdekking een gebeur
tenis, die het tijdperk van de geheel synthetische vezel zou inlui
den. De volgende stap moest zijn stoffen te vinden, die een lang
macromolecuul bezitten, maar waarvan anderzijds het smeltpunt
hoog genoeg zou zijn om de vezels als textiel te kunnen ge
bruiken.
Tenslotte vonden Carothers en zijn medewerkers op 28 februari
1935 de stoffen, die hun vinding zouden vervolmaken. Uit adi-
pinezuur en hexamethyleendiamine stelden zij een polymide
samen nylon een produkt, dat op grond van zijn moleculaire
structuur voorlopig „vezel 66" werd genoemd.
Het was deze ontdekking die Carothers wereldberoemd maakte,
hoewel hij de eigenlijke roem helaas niet heeft mogen meemaken.
Hij overleed op 29 april 1937, doordat zijn gezondheidstoestand,
tengevolge van een zenuwinzinking steeds slechter was gewor
den. Het is een tragisch aspect van het leven van deze geniale
geleerde, dat hij nimmer het woord nylon heeft gehoord en even
min de zegetocht van de door hem ontdekte vezels heeft beleefd
Want pas anderhalf jaar na zijn dood, op 27 oktober 1938, werd
de naam nylon gelanceerd.
FUNS TANS
Honderden vrouwen vormden
rijen die hele straten vulden
en het verkeer blokkeerden,
toen, na de tweede wereldoor
log, een warenhuis in New
York voor het eerst sinds ja
ren weer nylonkousen aan
bood. De „nylonslangen" be
heersten jarenlang het straat
beeld in tal van Amerikaanse
steden.
