In
Duitse mijn gaat
boren nog voort
Stichting van de
Arbeid te redden
ürdk<W
house of encjian*
naar
Duikers
nazi-schat in
legendarische
T oplitz-meer
EEN DODE
Dikke mist houdt vijftig
schepen buitengaats
V KOFFIE HAB v coffeïnevrij 9 mei hart voor uw gezondheid
5CWUp
„Stuur drinkenveel drinken
Pas 20 meter
Terug van (nogal
ver) weg geweest
VANDAAG LOONBERAAD
Om 2 miljard
meer loon
DODELIJKE
STEEKPARTIJ
OP FREGAT
P.S.P. doet forse
(en rare) schep
op looneisen
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Rustig
weer
Goud en geheimen
of alleen maar
wapens
Voorlopige concessies
Twee praatpunten
103e JAARGANG
No. 24423
Voor God, Koninpin en Vaderland
Uitgave: N. V. Uitg. Mij. Neerlandia
Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna.
Redactieraad: J. AA. A. C. v. Dongen,
C. J. v. Hootegem, mr. dr. A. J. J AA.
AAes, mr. H AA. L. de Rechter, P. V AA.
Vercauteren L. J. v. 't Westende.
an ieders smaak te
is beperkt zich niet
;cessoires behoren
cent 'goed gekleed'
i das via selectie-
I
-kostuum: betekent
nannen! Engelse of
ns. Kleuren van dit
jak-brown. Selectie»
an 128,- tot 198,»
Selectlektedtng
4 - RECHTESTRAAT 22
T
DINSDAG 2* OKTOBER 1963
Abonnementsprijs 8,70 per kwartaal,
excl. 0,20 incasso; 9,90 per post,
excl. 0,35 incasso, 0,67 per week.
Prijs van buitenlandse abonnementen
op aanvraag. Losse nummers 15 cent.
Advertentieprijs voor de gehele oplage
ƒ0,42 per mm (Ing. AAed. 1,05). Bij
contract aanzienlijke reductie. Volledige
tarieven en Algemene Voorwaarden
worden op aanvraag gaarne verstrekt.
ONGELUK ÏN GOUDMIJN
Op de foto ziet men hoe een cap
sule met levensmiddelen door een
buis omlaag gelaten wordt voor de
drie mijnwerkers, die zich in de
diepte bevinden.
(Telefoto)
LOOPT
GOED
Toen gisteren is 's werelds grootste en modernste goudmijn te Car-
letonville (bij Johannesburg) een met gouderts beladen liftbak om
hoog kwam en begon te schommelen, braken met een geweldige klap
de liftkabels. Daardoor stortten twee personenliftkooien met donderend
geraas de duizelingwekkend diepe schacht in.
In de ene kooi bevonden zich 20 mijnwerkers, in de andere zaten er
54. Het geweld waarmee het ongeluk gepaard ging deed de boven
grondse mensen onmiddellijk reageren en zij slaagden erin de nood
reminstallatie in werking te stellen zodat de twee kooien tenslotte
tot stilstand kwamen voordat zjj op de bodem van de schacht (1823
meter diep( te pletter zouden slaan,
Het mag een groot wonder heten dat
bij dit ongeluk slechts één dode is ge
vallen. Het slachtoffer bevond zich bo
vendien niet eens in een van de lift
kooien, maar het was de machinist die
boven aan de liftschacht aan het werk
was. Hij kreeg de afknappende kabel te
gen het lichaam. De kabel weegt 160 ton.
Het gevaart viel daarna in de schacht.
De man overleed later in het mijnzie-
kenhuis aan zijn zware verwondingen.
De ene liftkooi kwam tot stilstand op
een diepte van ca. 300 meter en de an
dere was reeds bijna beneden: op 1500
meter diepte. In beide kooien zaten de
mijnwerkers toen opgesloten. Omdat de
schacht door het ongeluk zwaar bescha-
digd was, konden de liften noch naar bo
ven noch naar beneden.
Een reddingsploeg moest toen in de
schacht afdalen, om de ingeslotenen uit
hun benarde positie te gaan bevrijden.
De eerste kooi had men na enkele uren
reeds bereikt en toen konden de twintig
opgeslotenen ongedeerd naar boven wor
den gebracht.
De redding van de inzittenden van de
andere kooi heeft heel wat meer tijd en
moeite gekost. Pas gisteravond slaagde
men erin de kooi te bereiken. Aan vele
uren van angstige spanning was toen
een gelukkig slot gekomen.
kregen en ze zijn voorzien van spelen
en de voetbaluitslagen van afgelopen
zondag.
Men weet intussen wat er van de vier
de mijnwerker is geworden, die zich op
dezelfde plaats had moeten bevinden. Hij
was kort voordat de ramp plaatsvond
naar een magazijn gegaan. Hij had het
water horen aankomen en hij was toen
snel collega's gaan waarschuwen, die wat
verderop aan het werk waren. Had hij
dat niet gedaan dan had hij zich kunnen
redden.
Gisteravond is men begonnen met be
hulp van drie zware pompen het water
uit de mijn te verwijderen. Ieder uur
zakt het water in de mijn nu een centi
meter. Speciale ploegen zijn al de mijn
ingegaan voor het opruimingswerk. Dat
zal waarschijnlijk enkele maanden ver
gen.
Twee studenten, de 22-jarige Henk
van der Leest uit Rotterdam en
de 23-jarige Arte Prevoo uit
Utrecht hebben met een oude eend
een tocht van 24.400 km door
Europa en Azië gemaakt. Aan de
grens bij Roermond mochten zij
niet doorrijden, omdat de mare
chaussee de auto niet veilig ge
noeg achtte. De vader van Henk
van der Leest heeft het wagentje
toen gesleept. Onderweg brak de
kabel echter, zodat de reis per
trein moest worden voortgezet.
Op de foto de twee avontuurlijke
studenten met hun wagentje aan
de grens.
„Wü hoorden een verschrikkelijk grom
mend geraas en toen was er plotseling
het water", vertelde de stem, die uit de
kleine ruimte kwam, waar de drie
mijnwerkers in de ijzermijn in Peine
opgesloten zitten. De spreker was Ger
hard Hanusch, oud 43 jaar en de oudste
van de drie ingesloten mannen.
„De golven waren enkele meters hoog.
Wij zaten op de 80-meter verdieping.
IN SITTARD is een 40-jarige man door
een auto aangereden en ter plaatse aan
zijn verwondingen overleden.
FRANKRIJK vreest een golf van ar
beidsonrust uit protest tegen de loon
politiek. In Marseille zijn de havenarbei
ders al in staking gegaan
IN HENGELO zijn twee jongen ingeslo
ten, die ervan worden verdacht het af
gelopen weekeinde minstens zes brom
fietsen te hebben gestolen en er nog
veel meer te hebben vernield.
WEST-DUITSLAND gaat 150.000 ton tar
wemeel naar Rusland uitvoeren. Ade
nauer had zich hiertegen in de laatste
dagen van zijn kanselierschap fel ver
zet.
IN SINGAPORE zijn sinds 7 oktober
10.000 havenarbeiders in staking. Giste
ren raakten er nog vijf gewond bij een
botsing met de politie.
TWINTIG IRAANSE studenten hebben
zich in Bonn aangesloten bij zeven col
lega's, die al vijf dagen in hongerstaking
zijn uit protest tegen de arrestatie van
hoogleraren in Iran en de excutie van
politieke tegenstanders van de regering
BEN BELLA heeft gezegd dat er geen
sprake is geweest en dat er geen sprake
van zal zijn dat de olie-industrie in de
Sahara wordt genationaliseerd.
het
X Verwachting medegedeeld door
J K.N.M.I., geldig tot vanavond:
Overwegend droog en rustig wee?
niet op vele plaatsen mist of laag
hangende bewolking en slechts vei
spreid voorkomende opklaringen. In
het algemeen weinig verandering in
temperatuur.
X Vandaag: zon onder 17.19 uur. Maan
X op 16.10 uur.
X Morgen: zon op 7.29 uur. Maan ondei
4.01 uur.
We moesten alles achterlaten, onze ge
reedschappen, de springstof, alles. We
renden voor ons leven naar een ho
ger gedeelte".
Het was zondag j.L, dat een telefoon
verbinding tot stand werd gebracht en
mijnfunctionarissen voor het eerst niet
de ingesloten mannen konden praten.
Hanuscsh vertelde, dat de vluchtende
mijnwerkers op hun weg gehinderd
waren door enkele kipkarren in een
mijngang. „We hebben ze omver ge
gooid om erlangs te kunnen". Terwijl
hij zijn verhaal deed luisterden de
mannen van reddingsdienst en mijndi-
rectie in een autobus van de brand
weer naar zijn stem, die daar uit een
luidspreker kwam. De vermoeide man
nen, die dagenlang in touw waren ge
weest om een doorgang te zoeken naar
nog levende mijnwerkers, zaten bevend
te luisteren in een doodse stilte.
„Jullie moet maar zien dat je ons er
vanavond uit krijgt. Hoe eerder hoe
beter zei Hanusch. Zijn verzoek om
sigaretten omlaag te zenden werd af
gewezen in verband met de hoge lucht
druk ongeveer 2 atmosfeer die
in de ondergrondse „kamer" heerst.
„Zpdra jullie boven bent kunnen jullie
duizend sigaretten per dag roken, maar
vraag er nu in 's hemelsnaam niet om"
zei een van de redders. „Stuur dan
drinken, veel drinken, want wij heb
ben verschrikkelijke dorst", was het
antwoord van de mannen ondergronds.
De dobbelstenen, die de opgesloten
PTSn htdd/_,n gekregen, om de tijd
te doden, hadden zij maar weinig ge
bruikt. Ook de speelkaarten hadden
zij amper aangeraakt. „We zijn er wel
mee begonnen, maar ermee opgehou
den vertelden zij met een vermoeide
stem toen hun werd gevraagd hoe de
stand bij het spel nu was.
Intussen worden in het Duitse Peine
de pogingen voortgezet om de drie op
gesloten mijnwerkers uit hun 80 meter
diepe gevangenis te halen. Maar het zal
nog tot minstens morgen en wellicht
zelfs tot donderdag duren voordat men
hen bereikt. Dat heeft men de drie nog
niet laten weten. „Het zou te wreed zijn
hen de hele waarheid te vertellen", zei
de bedrijfsleider van de ijzermijn.
De sterke drilboor waarmee men hen
tracht te bereiken was gisteravond no;_
slechts ongeveer 20 meter gevorderd en
dat is dus pas een vierde deel van de
hele afstand. Het gat wordt 60 cm breed.
Men besloot gisteravond een sterkere
boor te gaan halen. Hij moet zich door
een harde granietlaag heen boren.
Men heeft de drie ook nog niet verteld
dat er veertig mensen bij het ongeluk
zijn omgekomen. Men meent dat het be
ter is hen daarover niet in te lichten. Het
zou wellicht een te zware schok voor hen
zijn. Ze verkeren in uiterst hachelijke
omstandigheden en hoewel zij de moed
er uitstekend inhouden, is aan hun stem
men, die van beneden via luidsprekers
doorklinken, duidelijk te horen dat zij in
grote geestelijke spanning verkeren en
dat zij grote lichamelijke ongemakken
ondervinden.
Gisteren hebben zij via de eerste
(nauwe) koker warme kip te eten ge-
Ongeveer vfjftig schepen lagen gister
avond voor Hoek van Holland te wach
ten op het optrekken van de mist. De
meeste daarvan waren grote tankers, die
uit veiligheidsoverwegingen niet de
Nieuwe Waterweg mochten binnenvaren.
De andere schepen waren merendeels
grote vrachtvaarders, waarmee de gezag
voerders geen risico's willen nemen.
Vooral bij Maassluis was het zicht
heel gering: vijftig tot honderd meter.
Desondanks werden sinds vrijdagavond
tweehonderd binnenkomende en uitgaan
de schepen geregistreerd, die voeren op
de aanwijzingen van de radardienst.
Ernstiger was de mist voor de lucht
haven Rotterdam, die gisteren „potdicht"
zat. Later trad enige verbetering in,
(Advertentie)
Briljante
Barathea kostuums
Er zijn weer zeer mooie
Barathea's. Qua stof en
stijl van grote klasse. In
klassieke en In meer spor
tieve modellen. Diverse
tinten grijs, blauw en bruin
179.50
waardoor enkele toestellen konden lan
den en opstijgen.
Ook het luchtverkeer naar Schiphol
was helemaal in de war. Diverse inter
continentale machines moesten uitwij
ken.
Ettelijke vluchten uit Westeuropese
landen werden geannuleerd, zoals uit Pa
rijs, Brussel, Hamburg en Bremen.
Ook in het uitgaande verkeer, dat
minder hinder van de mist ondervond,
werden enkele vluchten geannuleerd.
Tegen het middaguur werd het zicht
wat beter (1100 meter), zodat verschei
dene vliegtuigen er in slaagden te lan
den. Daaronder bevond zich een Boeing
707 van de Australische luchtvaartmaat
schappij Qantas, die 74 Chinese zeelieden
in een chartervlucht uit Hong Kong naar
Schiphol bracht. Voor de bemanning van
dit toestel was het de eerste landing op
de Amsterdamse luchthaven, aangezien
de Qantas niet op Schiphol vliegt.
Demi's van
Noors tweed
Lichte, soepele stoffen,
veelal handvtoven. Iets
opgeruwd voor mannelijk
"levend" effekt. Sportieve
raglan modellen In moder
ne forsere dessinering.
179.50
(Advertentie)
Aan boord van het in de Nederlandse
Antillen gestationeerde fregat Van
Ewijck heeft zich een steekpartij voorge
daan, als gevolg waarvan een korporaal
machinist om het leven is gekomen.
Nadat de 18-jarige ongehuwde machi
nist Van der W. wegens ondisciplinair
gedrag tegen de korporaal-machinist
Lagendijk door de officier van de wacht
voorlopig arrest was opgelegd, heeft Van
der W. onverwacht een mes gegrepen en
daarmee de korporaal-machinist gesto
ken.
Het slachtoffer, dat voor Kerstmis naar
Nederland zou terugkeren, was 35 jaar
oud. Hij laat een vrouw en twee kin
deren achter. Het gezin woont in Den
Helde
Een Oostenrijkse duikersploeg
is gisteren begonnen aan de op
lossing van het mysterie van het
Meer van Toplitz, waaromheen
als een legende al sinds jaren het
gerucht waart, dat de nazi's daar
tegen het einde van de oorlog do
cumenten en een grote goudschat
hebben laten zinken.
De onderzoekingen zullen naar ver
wachting tot half november duren. Er
zal gebruik worden gemaakt van on
derwater t.v.-camera's en van een op
radar gelijkend apparaat dat metalen
voorwerpen op de bodem van het meer
moet opsporen. De voorwerpen die op
deze wijze worden gevonden, zullen
door boeien op het water worden aan
gegeven. Tegen het midden van de
week hoopt het Oostenrijkse ministe
rie van binnenlandse zaken, dat de hele
onderneming op touw heeft gezet, te
weten waar er zich voorwerpen op de
bodem van het meer bevinden.
Tot dusver zijn twee mensen het
slachtoffer geworden van de „schat" in
het Toplitzmeer. In 1945 verdronk een
Amerikaanse kikvorsman in een poging
de geheimen van het meer te ontsluie
ren. Vorige maand verdronk een 19-
jarige Duitse jongen, die midden in de
nacht op een nogal geheimzinnige ma
nier naar de schat was gaan zoeken.
In 1959 organiseerde een Duits week
blad een speurtocht naar de schatten in
het meer, waarbij een kist met vals
Engels geld naar boven werd gehaald.
Het wordt niet onmogelijk geacht dat
op de bodem van het meer V-l- en V-2-
raketten worden gevonden en waar
schijnlijk ook een met torpedo's be
wapende eenmans-onderzeeboot, een
van de meest geheime wapens die de
Duitsers zouden hebben ontwikkeld.
Ooggetuigen hebben indertijd meege
deeld dat zij de terugtrekkende SS'ers
alleen maar kisten met pistolen en mu
nitie in het meer hebben zien werpen.
Volgens inlichtingen die het Oosten
rijks ministerie van binnenlandse zakofn
echter heeft verzameld zouden op de
bodem van het meer tenminste twee
volgeladen vrachtwagens van de Wehr-
macht liggen, zonder dat men overi
gens weet wat er in zit, en voorts een
aantal kisten, die waarschijnlijk ge
vuld zijn met gouden munten, welke
afkomstig zijn uit de door de nazi's
bezette landen.
Geruchten willen dat er in het meer
ook kisten met documenten liggen wel
ke betrekking hebben op de laatste
dagen van het Derde Rijk en waarop
de handtekeningen zouden voorkomen
van thans nog in leven zijnde personen,
die in Oostenrijk en Duitsland vooraan
staande posten bekleden.
De Oostenrijkse regering heeft uit
gebreide voorzorgsmaatregelen geno
men om te voorkomen dat onbevoeg
den het gebied van het meer betreden.
Meer dan 200 gendarmes zijn in de
omgeving op wacht gezet om de streek
hermetisch af te sluiten.
(Van onze Haagse redactie)
„Ik hoop, dat we er morgen uit
komen, maar verrassingen kunnen
zich nog altijd voordoen". Dit zei
gisteravond de voorzitter van de
K.A.B., de heer J. Middelhuis, toen
we hem naar zijn verwachtingen
voor het beraad in de Stichting van
de Arbeid, dat vandaag in Den
Haag wordt gehouden, vroegen. De
K.A.B.-voorzitter had van 's mor
gens 10 uur tot 's avonds zeven
vergaderd met de bondsbesturen
over de verdergaande voorstellen
van de werkgeversbonden. Voor
stellen die door de werkgevers zelf
gekwalificeerd worden als „een
zeer hoge prijs voor het behoud
van de Stichting van de Arbeid".
Vanmorgen komen de delegaties
van de vakcentrales vóór de aan
vang van de Stichtingsvergadering
nog even bijeen. „Om de horloges
gelijk te zetten", zei K.A.B.-voorzit
ter Middelhuis.
Het mag als waarschijnlijk worden ver
ondersteld dat het leven van de Stich
ting van de Arbeid is gered. Dat dat be
langrijk is, mag worden afgeleid uit een
enkel cijfer. De zaak waar reeds driemaal
over is vergaderd en die ook vandaag
weer aan de orde komt, draait om een
totale loonsverhoging van niet minder
dan zo'n slordige twee miljard gulden.
De voorstellen van de werkgeversorga
nisaties, die vandaag op tafel worden
gebracht, zijn:
1. Een loonronde voor iedereen van vijf
procent, ingaande 1 januari 1964.
2. Een loonsverhoging van nog eens vijf
procent bij het aflopen van een collec
tieve arbeidsovereenkomst, doch in
dien de looptijd van de arbeidsover
eenkomst valt op een datum na 1
.april, dan openbreking van deze
c.a.o., zodat uiterlijk op 1 april 1964
alle c.a.o.-lonen met 10 procent zijn
verhoogd.
3. Verlenging van de vakantieduur met
twee dagen, doch indien bij de be
drijf staksgewij ze onderhand elingen
deze vakantieverlenging in de c.a.o.
wordt opgenomen, dan moet die twee
de vijf procent met 0,8 procent worden
verminderd.
4. Ondernemingsgewijze differentiatie
van de c.a.o.-lonen wordt toegestaan.
De Stichting van de Arbeid zal er een
wakend oog op houden, zodat te gro
te verschillen in de beloning kunnen
worden voorkomen.
5. Vaststelling van een minimumloon
van honderd gulden per week bij een
45-urige werkweek.
Verhoging van de sociale uitkeringen
per 1 januari met tien procent.
ontwerp indienen, en hij moet daarop
nog het fiat krijgen van de Staten-Gene-
raal), zij bereid zijn een procent loons
verhoging als compensatie te betalen.
De werknemersbonden hebben steeds
op een volledige compensatie aangedron
gen, doch het lijkt onjuist, nu in het ge
heel niet vaststaat voor welke wonin
gen „bv. ook de na 1961 gebouwde" de
huurverhoging zal gelden, zich aan die
volledige compensatie vast te klemmen.
Het moeilijkste punt zal ongetwijfeld
zijn de uitkering ineens. De werkgevers
bonden zijn daar vanaf het begin tegen
geweest. De vakcentrales daarentegen
hebben het hoog in hun verlanglijst. Een
uitkering ineens van een weekloon
vraagt een bedrag van 400 miljoen. Ver
scheidene bedrijven zullen die uitkering
niet kunnen opbrengen.
Daarenboven wordt verwacht dat deze
400 miljoen volledig zal besteed woracn
en het zou een averechtse uitwerking
hebben op het indammen van het te
kort aan arbeidskrachten.
De werkgevers hebben trouwens nog
meer bezwaren tegen een uitkering in
eens. Deze uitkering zou ook moeten
worden gegeven aan allen, die het gehele
jaar reeds zwart loon hebben ontvan
gen, zodat het argument van de vakcen
trales, dat deze uitkering zou moeten
dienen als „achterafbetaling" bij deze
categorie niet zou opgaan.
De werkgeversbonden gaan vandaag
met de vakbonden aan tafel zitten met
het voornemen, dat indien er wordt aan
gedrongen op nog verdergaande conces
sies zij het gehele pakket tegenvoorstel
len zullen intrekken. Er gaan onder de
ondernemers reeds verscheidene stem
men op, die pleiten voor een loonsver
mindering zonder de Stichting van de
Arbeid.
Dit zijn de stemmen van de onderne
mers die de strijd op leven en dood op
het loonfront aandurven en die menen
dat zij er nog niet beter of slechter zul
len afkomen dan wanneer zij hun lonen
moeten richten naar de voorstellen die
thans door de werkgeversbonden zijn
gedaan. De werkgeversbonden zijn er
ook van overtuigd dat zij de vakcentrales
met de nieuwe voorstellen meer bieden
dan wat op 30 september door de vak
centrales aan eisen op tafel is gelegd.
De Stichting van de Arbeid staat van
daag voor de taak een beslissing te ne
men in de grootste loonmanoeuvre sinds
de bevrijding. Het roer van de loonpoli
tiek zal vrijwel geheel omgegooid moe
ten worden. De consequenties daarvan
zijn in hun totaliteit nog niet geheel te
overzien. Het lijkt dat op korte termijn
er uit de aanbiedingen een gemiddelde
prijsstijging zal komen van ongeveer 3
procent.
Doch ook op dit punt valt er weinig
exact te voorspellen. Dat er prijsstijgin
gen zullen komen is echter duidelijk. De
werkgeversverbonden zijn dan ook van
mening dat zij recht hebben op een soe
pel prijsbeleid.
De werkgeversorganisaties betreuren
het ten zeerste, dat hun pakket tegen
voorstellen eerder in de publiciteit is ge
komen dan op de stichtingsvergadering.
Hierdoor zijn verwachtingen gewekt en
is de onderhandelingspositie er niet ge
makkelijker op geworden. Naar men ons
gisteren verzekerde, is er voor de werk
gevers geen enkele ruimte meer naar
boven om aan verdergaande wensen van
de vakcentrales tegemoet te komen. Deze
wensen van de werknemersbonden zou
den kunnen zijn: het vasthouden aan de
eis van een uitkering ineens, van een
weekloon in december en van een ver
dergaande compensatie voor een even
tuele hurverhoging boven het aanbod,
dat door de werkgevers thans is ge
daan.
De werkgevers hebben aangeboden dat
indien de huren op 1 juli zouden wor
den verhoogd met tien procent (daar
voor zou minister Bogaers nog een wets-
(Van onze Haagse redactie)
De P.S.P. heeft het opportuun geacht
een verklaring uit te geven, waarin ten
aanzien van lonen en prijzen veel ver
der gaande eisen worden gesteld dan
die van de vakbeweging. Die verklaring
doet vermoeden dat de P.S.P. er op uit
is de vakbeweging in haar huidige moei
lijke onderhandelingspositie een stok tus
sen de benen te steken. Is dit inderdaad
de bedoeling? Neen, zei men van P.S.P.-
zijde op een persconferentie in Den Haag,
wij willen de vakbeweging alleen maar
steunen tegen reactionaire elementen.
Wat de P.S.P. in dit verband onder steu
nen verstaat, bleek later uit de opmer
king: „De vakbeweging heeft in de
Stichting van de Arbeid achttien jaar
lang de rol van gijzelaars aanvaaid. Voor
een liefdesverklaring aan het adres van
de vakbeweging bestaat dan ook bij ons
geen enkele aanleiding".
De P.S.P. verlangt voor iedereen
per 1 januari a.s. een forse loonsverho
ging, geheel te betalen uit de winsten.
groot pak f 2.20
