..Dat zij allen één zijn waren laatste woorden van Paus der oecumene
Honderdduizenden baden op
St.-Pietersplein voor de dode
HEVIG LIJDEN MET
GEDULD GEDRAGEN'
hatlïfs! weer
Kardinaal Masella
vervangt tijdelijk
Wereldrouw
Negen dagen
klokgelui
vm
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Gisteren, op de avond van de tweede pinksterdag om elf minuten voor acht is
Paus Joannes XXIII, na een doodsstrijd die vier dagen heeft geduurd, overleden. Gedu
rende meer dan een week leefde reeds de gehele wereld, de katholieke wereld in het
bijzonder, mee met de zieke in het Vaticaan, wiens einde nabij was.
Zijn uitzonderlijk sterke gestel heeft de doodsstrijd zeer langdurig gemaakt. Het
hart van de H. Vader bood tot het allerlaatst weerstand aan de dood. De laatste uren
van de 81-jarige Paus waren zonder lichamelijk lijden.
vandaag!
Minder wind
NEGEN DAGEN ROUW
CONCLAAF
Dokter Casters
voor twee jaar
geschorst
103e JAARGANG
No. 24298
Uitgave: N. V. Uitg. Mij. Neerlandia
Directeur: E. H B. Brader.
Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna.
Redactieraad: J. M. A C. v. Dongen,
C. J. v. Hootegem, mr. dr. A. J. J. M.
Mes, mr. H. M. L. de Rechter, P. V. M.
Vercauteren, L. J. v. 't Westende.
Bureaus: Breda - Reigerstraat 16 -
Tel- 22341 (4 lijnen) - Postgiro 1114111
Voor God, Koningin en Vaderland
DINSDAG
JUNI 1963
Abonnementsprijs 1 8,05 per kwartaal,
excl. f 0,20 incasso: f 9,25 per post
excL f 0,35 incasso f 0,62 per week
Prijs van buitenlandse abonnementen
op aanvraag. Losse nummers 15 cent.
Advertentieprijs voor de gehele oplage
f 0.42 per mm (Ing. Med. f 1,05). Bij
contract aanzienlijke reductie. Volledi
ge tarieven en Algemene Voorwaarden
worden op aanvraag gaarne verstrekt.
Bureau voor de Zeeuwse Eilanden: GOES. Klokstraat 1 telefoon 6252 Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen: HULST, Steenstraat 14 - telefoon 2377 (Bijbureaus: Terneuzen: IJsbaanstraat 24 - telefoon 2601 OOSTBURG Nieuwstraat 41 - telefoon 2893)
WERELD ROUWT OM JOANNES XXIII
Op het moment waarop de kerkvorst overleed, stonden
op het St.-Pietersplein ruim 300.000 mensen. Dagen lang
hadden ze daar gestaan, biddend, luisterend naar de be
richten die op gezette tijden werden uitgegeven, wach
tend op het einde. Toen de menigte hoorde dat de Paus
was gestorven, steeg er een geluid als een kreunend
weeklagen uit de massa op. Juist tevoren had kardinaal
Traglia op de trappen van de Sint Pieter een H. Mis opge
dragen. ,,ll Papa e morto" gonsde het even later over het
grote plein, en de menigte bad voor de zielerust van de
H. Vader, die zijn lijden heeft gewijd aan het Oecume
nisch Concilie, de mensheid en de vrede.
IN ZUID-KOREA zijn bij een ontploffing
in een springstoffenfabriek zeven kin
deren en twee volwassenen gedood. Het
personeel was gevlucht, maar de slacht
offers vielen onder de toelopende nieuws
gierigen.
ISRAEL en Bulgarije hebben overeen
stemming bereikt over de vergoeding die
aan de nabestaanden zal worden uitge
keerd van het vliegtuig dat door een
Bulgaarse jager werd neergeschoten in
1955.
NABESTAANDEN van de passagiers van
de Boeing, die in juni 1962 op Orly in
Parijs verongelukte, hebben een eis tot
schadeloosstelling van meer dan 35 mil
joen dollar ingediend tegen de Boeing-
vliegtuigenfabriek.
(Advertentie)
Weersverwachting, medegedeeld
door het K.N.M.I., geldig tot dins
dagavond, opgemaakt maandag
avond 23.15 uur
Droog en overwegend zonnig weer,
maar in het zuiden van het land
tijdelijk meer bewolking. Matige tot
zwakke noordoostelijke wind, In het
algemeen iets hogere temperaturen.
Vandaag zon onder 17.43 uur
maan op 17.43 uur
Morgen zon op 4.24 uur maan
onder 3.50 uur.
Nu paus Joannes XXIII is overleden
is de 84-jarige kardinaal Aloisi Masella
als „Camerlengo van de Heilige Room
se Kerk" verantwoordelijk geworden
voor de dagelijkse gang van zaken by
het bestuur van de Kerk, en wel op
grond van de apostolische constitutie
van Pius de Twaalfde „Vacantis apos-
tolicae sedis", die door een Motu Pro-
prio van Paus Joannes d.d. 20 oktober
1962 is aangevuld.
De Camerlengo moet ook zorgdragen
voor een zo spoedig mogelijke verkie
zing van een nieuwe paus, waarvoor
het conclaaf binnen vijftien, uiterlijk
achttien dagen moet beginnen.
Nadat de dood van paus Joannes
XXIII door kardinaal Cento, de groot-
penitentiaris, was geconstateerd, deed
de Camerlengo hiervan mededeling aan
het vicariaat Rome. Kardinaal-staats
secretaris Cicognani stelde het corps di
plomatique officieel op de hoogte en
verrichtte daarmee tevens de laatste
officiële daad in zijn functie, aangezien
deze bij hét overlijden van de paus die
hem benoemde automatisch eindigt.
De officiële rouwtijd duurt negen
dagen.
Daags na het overlijden van de Paus
beginnen in Rome woonachtige kar
dinalen met de voorbereidende bijeen
komsten ter regeling van het voorlo
pige bestuur der Kerk. Ook worden
dan aan de 82 kardinalen de uitnodi
gingen verzonden voor het conclaaf
voor de pauskeuze.
Bij het dagelijks bestuur ad interim
der Kerk wordt de Camerlengo geas
sisteerd door de deken der drie kar
dinaalsorden en in bijzondere gevallen
door het gehele college van kardinalen.
Beslissingen, die aan de Paus persoon
lijk zijn voorbehouden, moeten later
door de nieuwe Paus bekrachtigd
worden.
Na zijn overlijden wordt de Paus op
gebaard en overgebracht naar de Six
tijnse Kapel. De dag voor de begi-a-
fenis wordt het stoffelijk overschot ge
plaatst achter het hekwerk van de
Sacramentskapel in de St.-Pieter voor
het afscheid der gelovigen. De derde
of vierde dag volgt de begrafenis in
de crypte onder de St.-Pieter.
Het conclaaf voor de pauskeuze is
aan strenge voorschriften gebonden.
Vooral de geheimhouding van hetgeen
er gebeurt is degelijk verzekerd. Alleen
kardinalen mogen er aan deelnemen.
Zij mogen wel twee helpers meenemen
die wanneer zij iets mochten horen
ook onder strenge zwijgplicht staan.
Paus Joannes heeft in zijn Motu Pro-
prio van oktober 1962 het kiessysteem
veranderd. Moest er voorheen vooreen
geldige pauskeuze een twee-derde meer.
derheid plus één zijn, thans is een een
voudige tweederde meerderheid vol
doende, behalve wanneer het getal der
kardinalen niet door drie deelbaar is,
want dan blijft nog een tweederde
meerderheid plus één vereist.
Het conclaaf wordt gehouden in de
Sixtijnse Kapel, die hermetisch van de
buitenwereld wordt afgesloten. Wan
neer een voldoende meerderheid be
haald is, wordt aan de gekozene ge
vraagd of hij de keuze aanvaardt. Zo
ja, dan wordt na enkele plechtigheden
de door de nieuwe Paus gekozen naam
bekendgemaakt door de deken van
de orde van de kardinaaldiakens, thans
kardinaal Ottaviani.
De meest befaamde traditie bij de
pauskeuze is wel de wijze waarop over
de uitslag der verkiezingen aan de
buitenwereld een teken wordt gege
ven: bij negatieve uitslag wordt nat
stro bijgevoegd, hetgeen een zwarte
rook veroorzaakt, bij positieve uitkomst
droog stro, waardoor de rook wit is.
Bij de verkiezing van paus Joannes in
1958 deden zich misverstanden voor,
doordat de kleur van de rook niet dui
delijk te onderscheiden was. Men nam
toen zijn toevlucht tot bijvoeging van
chemische middelen.
(Van onze Belgische correspondent)
De Raad van de Orde der Geneesheren
te Luik, bestaande uit vijf leden, heeft
besloten dokter Casters, die door het
Hof van Assisen te Luik tijdens het Sof-
tenonproces was vrijgesproken voor de
duur van twee jaar te schorsen.
Hij wordt beschuldigd van medeplich
tigheid aan het doden van het mismaak
te kind van de heer en mevrouw van de
Putte.
Het overlijdensbericht werd doorge
geven aan de Italiaanse regering en de
andere regeringen waarmee het Vati
caan betrekkingen onderhoudt. Officieel
verd bekendgemaakt dat bet Concilie is
ipgeschort. Overeenkomstig de bepalin
gen betrokken leden van de Pauselijke
Oarde de wacht bij de toegangen tot het
Pauselijk paleis
Achttien mensen stonden bij 's Pausen
ponde o^> het moment van zijn over-
ijden. Zij waren Amleto kardinaal
üicognani, staatssecretaris van het
Vaticaan, mgr. Alfredo Cavagna, biecht
vader van de Paus, mgr. Loris Capovil-
la, persoonlijk secretaris, Zaverio, Giu
seppe en Alfredo Roncalli, de drie
oroers van de Paus en Assunta, zijn
/.uster, mgr Giovanni Batista Roncalli,
een neef, de zusters Angela en Anna,
nichten van de overledene, en nog twee
familieleden, de dienaren Guido en
Giovanni Paulo Gusso, de artsen Anto
nio Gasbarrini, Pietro Valdoni en Piero
Mazzoni, en pater Federico Belotti van
de orde der paters Augustijnen, die als
verpleger de Paus had bijgestaan.
Behalve de bronzen deuren gingen
ook de andere ingangen van het Vati
caans paleis eerst dicht en daarna half
open, als een teken van rouw. Zes klok
ken luidden het doodsbericht uit 'eerst
de grote stem van de Sint-Pieter negen
maal, daarna de vijf kleine klokken, ver
volgens alle klokken samen Viermaal
per dag wordt dit negen dagen lang her
haald.
Benedetto kardinaal Masella, de
Camerlengo, en thans de hoogste ge
zagsdrager van de Kerk in het
interregnum, stelde de dood van de
Paus officieel vast nadat de artsen
hadden geconstateerd dat de levens
geesten geweken waren.
In de doodstille sterfkamer riep hij
driemaal, met luide stem, de Paus
aan bij zijn voornaam ,,Angelo,
Angelo, Angelo Slechts stilte
was zijn antwoord. De kardinaal
wendde zich tot de drie broeders en
de zuster van de Paus en de artsen,
en sprak ,,Vere papa Joannes mort.
(Advertentie)
N
V V
'n Rijk gevarieerde
collectie
SPORTSHIRTS
die li overal kunt dragen
en waarin u zich
altijd heel prettig zult
voelen!
In Denim, open-vveave
en self-ironing kwaliteiten.
9.95 14.90
Tophit uit onze collectie:
Romeo shirts
12.90
wuutuMiUüim
BREDA Eindstraat hoek Houtmarkt
tuus est" Paus Joannes is waar
lijk dood.
De mensen die baden op het plein
Ik weet zeker dat bij in de hemel is",
zei een man, diep ontroerd waren
eenstemmig in hun prijzend oordeel over
deze Paus en de kardinaal die naar
Vaticaanstad zullen komen, maar ook
vele duizenden niet-katholieken, onder
steunen hen. Joannes is een grote ver
nieuwer geweest en ook de eenvoudig
ste aller pausen, de man die in de ge
vangenissen, ziekenhuizen en zelfs cafés
van Rome en Venetië, waar hij patriarch
was, het leven van de gewone mens
onder ogen zag. De man van ,,Pacem
in terris" en ..Mater et magistra" was
heengegaan en de wereld bleef versla
gen achter.
's Pausen laatste woorden, kort voor
dat bij voor de laatste maal het be
wustzijn verloor, waren gewijd aan het
oecumenisch Concilie. Hij bad ,,Ut unum
sint", het gebed voor de christelijke
eenheid.
Tevoren had hij, ondanks hevig lijden,
dat bij voor een groot deel helder van
geest heeft moeten doorstaan, de om
standers aan zijn- eenvoudig ijzeren
ziekbed, gezegend. Sinds vrijdag kon elk
moment het einde verwacht worden. Van
uur tot uur ging zijn toestand achteruit,
maar het gebeurde slechts langzaam.
Van tijd tot tijd leefde het verzet tegen
de naderbij sluipende coma even feller
op, en de artsen toonden zich verbaasd
over de kracht waarmee het lichaam
van de Paus zich teweerstelde.
Zondag begon het sterke hart van de
H Vader echter voor het eerst tekenen
van zwakte te vertonen. Dank zij toe
dienen van zuurstof en van injecties
had het de strijd verbazingwekkend lang
volgehouden. Om half acht, zondag
avond, zei het Vaticaan de de dood aan
staande moest worden geacht. Nog een
vol etmaal zou hij echter weerstand
blijven bieden aan de dood.
Kardinaal Cento begaf zich zondag
avond. zei het Vaticaan dat de dood aan-
Het is zijn taak de gebeden te zeggen
voor hen die in doodsstrijd zijn. De Paus
kreeg af en toe hevige krampen, maar
hij bleef nog helder.
Gisterochtend meldde het Vaticaan
,,De Heilige Vader blijft langzaam ster
ven, maar hij blijft bij bewustzijn". In
de nacht had hij opnieuw een crisis
overwonnen. Met het crucifix in de hand
bleef hij, wanneer hem dit mogelijk was,
bidden. Intussen steeg de lichaams
temperatuur en langzamerhand geraakte
de H. Vader in een toestand van ver
doving. Pijnstillende middelen waren
niet meer nodig. Het lichamelijk lijden,
dat onvoorstelbaar zwaar is geweest,
was voorbij. Geen klacht is er over zijn
lippen gekomen. Zijn laatste uren maak
te hij door in een coma.
Tegen de avond werd bekendgemaakt
dat de toestand opnieuw slechter ge
worden was. De handen van de sterven
de kleurden zich. Om enkele minuten
voor acht uur ging een groot Paus heen.
Zijn pontificaat is het kortste van deze
eeuw geweest, tot dusver. Het heeft vier
jaar, zeven maanden en zes dagen ge
duurd.
Joannes heeft een zeer groot werk ge
daan de bijeenroeping na langdurige en
diepgaande, dikwijls door hemzelf ver
richte voorbereidingen, van het tweede
Vaticaans Concilie.
Er is naast het Concilie nog ander
groot werk dat thans afgebroken lijkt
te zijn Paus Joannes zou president
Kennedy ontvangen en men zegt dat
hij na de ontmoeting in maart met
Krbestjevs schoonzoon Adzjoebei, graag
een gesprek zou willen hebben 'met de
Russische premier. En dan zijn er de
onderhandelingen met communistische
regeringen, onder andere over de vrij
lating van kardinaal Mindszenty, de pri
maat van Hongarije.
Daarom rust op de kardinalen een zo
mogelijk nog zwaarder taak dan toen
een opvolger voor Pius XII moesten
kiezen.
zij
f kit
ROUW is over de wereld gevallen
rouw om het verscheiden van de
goede en wijze Paus Joannes.
Deze rouw doorbreekt alle grenzen
van religie, taal, ras en huidskleur. Hij
heeft allen bevangen, die zich deel
weten van de mensheid op pelgrims
tocht van verleden naar heden, van
hen, die de vrede verlangen en de ge
rechtigheid liefhebben.
Hoog zat hij in waardigheid en veel
omvattend was zijn macht, Hoofd van
een Wereldkerk, ^mgeven met de
praal welke in eeuwen te Rome is
opgetast, majestueus opgestuwd naar
het hoogste ambt op aarde, maar toch
mens met de mensen gebleven, die
naar der dienaren Gods, de eenvoud
en bescheidenheid ~elve, ziedaar wat
deze Paus zo beminnelijk en geliefd
heeft gemaakt in zijn kortstondig
pontificaat. Hij kende waarheid en
dwaling en hij wilde ze niet vermengd
zien tot een grijs indifferentisme. Maar
hij zocht ook de sporen van waar
heid en menselijkheid achter de om
heiningen, door de doctrine opgericht.
Hij luisterde nauwgezet naar de grote
eenheidsverzwffchting, welke onder
aanblazing van de Geest door de ge
broken Christenheid vaart. Hij geloof
de in de echtheid van het algemeen
vredesverlangen, dat mensen in alle
werelddelen samenbindt. Hij schuwde
zelfs het gesprek niet met leerstelli
ge atheïsten ^n toonde hun de goed
heid van zijn vaderlijke hart.
ER is onder zijn inspiratie een aftasten
in gang gezet naar mogelijk
heden, die de vervolgde Kerk in
haar benarde bestaan kunnen verlich
ten. Tactische en diplomatieke hoof
den hebben er bedenkelijk bij geschud.
Hij bevestigde echter het vertrouwen,
dat het breken van verstarringen in
vijandige fronten onvermoede krach
ten zou kunnen los slaan. Vermetel
vertrouwen Wie vast gelooft in de
onweerstaanbare kracht van het goe
de, zal dit niet zo gauw zeggen
Sprak er trouwens ook geen ver
metelheid uit de aankondiging van een
groot wereldconcilie, dat de aanpas
sing van de oude Kerk aan de nieuwe
tijd moest onderzoeken
Alsof Paus Joannes voorvoelde, dat
hem nog maar weinig tijd gegeven
was, drong hij aan op spoed en nog
eens spoed bij de voorbereiding. Men
kan beredeneren, dat dit zich ge
wroken heeft in de eerste fase van het
concilie toen verscheidene schemata
nog niet behandelingsrijp bleken te
zijn. Doch juist dit heeft grote mo
menten in de hedendaagse Kerkge
schiedenis opgeleverd. Nu openbaar
de zich die krachtige drang naar ver
nieuwing, naar herbouwing, naar ver-
beterde formulering. Niemand had
vermoed, dat die drang zo sterk zou
zijn doch Paus Joannes toonde, dat hij
het volkomen begreep, toen hij de
overrompelingstactiek van de con
servatieve stroming verijdelde. Dit
markante punt in zijn pontificaat kan
voor de geschiedenis van de Kerk
van de hoogste betekenis zijn.
Ook na zijn dood zullen wij ons
blijven buigen over zijn grote zend
brieven Mater et Magistra" en
,.Pacem in Terris". Zij zullen ons, zij
zullen de mensheid nog vele jaren
iets te zeggen hebben.
Bovena] echter blijven we gedenken
die grote goede mens met de immer
zegenende handen, met de steeds
troostwoorden sprekende mond, de tin
telende van goedheid stralende ogen.
Op het pinksterfeest is hij heengegaan
tot de Vader van alle Licht.
Tijdens een lange doodsstrijd
van bijna vier etmalen kon hij in
perioden van heldenheid ons nog eens
duidelijk inscherpen wat hem 20 na
aan het hart la§: de wereldvrede, de
eenheid der Christenheid, het concilie
van verzoening en vernieuwing. En
dat alles verstraald door het eenvou
dige en toch zo rijke geloof, dat in een
klein bergdorpje was aangekweekt en
dat zijn leid-ster bleef op hoge diplo
matieke posten, in de waardigheid
van het prelaatschap en op de Stoel
van Sint-Petrus. Dit was zijn grote
kracht de eenvoud des harten die
zich niet liet afschrikken door de in
gewikkeldheid van problemen, naar
die steeds weer de gedachten terug
leidde naar de essentie, ons kindschap
van de algoede Vader
Wij staan nu bedroefd, maar niet ver
slagen. Wij bidden voor hem, maar ook
wagen wij het reeds te bidden tot hem,
opdat een hem waardig opvolger
straks het onvoltooide werk van ver
nieuwing en aanpassing weer zal op
nemen en tot een blij einde voeren.
Rouw viel over de wereld, omdat hij
is heengegaan. Maar die rouw ver
mengt zich met een uit dit rijke leven
opwellende troost, dat de Geest ons
nimmer verweesd zal laten. En dat
we een Voorspreker ebben gewonnen,
die zéér welbehagelijk moet zijn voor
God.