Staten van Zeeland staan
achter aardgasplan
V erneder landsing
van bedrijfsleven
Nieuw zwembad Terneuzen
Contact met
Mars I
verloren
Vragen rond streekplan
Sell ouwen-Duiveland
DEMONSTRATIE
co
Raad van Goes verlaagde
vermakelijkheidsbelasting
Ir. J. G. Smit
in de Staten
herdacht
Rode tulpen...
Vlaams ec. verbond eist
Bioscoopexploitant
kreeg zijn zin
Tocht door
Saeftinge
AUTOMOBILISTEN
met
onderhoudsmiddelen
VROOM DREESMANN
Minister Veldkamp:
Wijziging van de
krankzinnigenwet
voorgesteld
Verruiming van
belastinggebied
der gemeenten
AMERIKA LEGT
SCHEPEN ROND
HAITI
fP KOFFIE HflE
ZWAK EN ZONDER
INHOUD
Drs. Korthals
keert niet terug
NA 195 MILJOEN KM:
pa0bïa3 Pekten»
De pers over
de stembus
Enkele aspecten
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 17 MEI 1963
(Van onze redacteur).
De Staten van Zeeland hebben gisteren grote instemming betuigd
met de plannen die G.S. hebben m.b.t. de aardgasontwikkeling in
Zeeland.
Zoals gedeputeerde A. Kaland (CHU) meedeelde willen G.S. niet
alleen de bestaande gasaansluitingen laten ombouwen voor het aard-
gasnet maar verder trachten ook aardgas te brengen in die delen van
de provincie die nu van gas verstoken zijn. Daarbij kan niet worden
gerekend op financiële medewerking van de Nederlandse Gasunie of
het rijk. Wel is een aantrekkelijke aardgasprijs in het vooruitzicht ge-
I steld.
Om nu een zo sterk mogelijke positie
t.o.v. de Nederlandse Gasunie te kun
nen innemen zal op korte termün tot
concentratie van de gasbedrijven in
Zeeland of zelfs tot de stichting van
een groot energiebedrijf in deze pro
vincie moeten worden overgegaan.
De Staten stonden volledig achter deze
gedachte. Zoals de heer Kaland zei is
I uit het eerste contact met verschillende
gasbedrijven in Zeeland gebleken dat
ook in deze kring de noodzaak van
I concentratie wordt ingezien. Er is reeds
I principiële overeenstemming bereikt
met een deskundige, die zal worden
aangetrokken om deze concentratie van
bedrijven of de organisatie van een
groot energiebedrijf voor te bereiden.
Op vragen van de heren P. Vercaute-
ren (KVP) en Chr. v. d. Peyl (CHU)
I over wat er met het Sluiskilgas zal gaan
I gebeuren, antwoordde gedeputeerde
Kaland dat dit in eerste instantie niet
I een zaak is van het Provinciaal Be-
I stuur. Zeeland zou natuurlijk van het
Sluiskilgas gebruik kunnen blijven
maken wanneer de prijs zou worden
teruggebracht op de toekomstige aard.
gasprijs. De heer Kaland ontraadde dit
echter ten sterkste. „We zouden in een
jtfvaai-lijke uitzonderingspositie komen
te verkeren. We moeten alles op alles
zetten om aardgas te krijgen", aldus
gedeputeerde Kaland.
De prijs van het aardgas zal, indien de
Gasunie haar gereserveerde houding
t.o.v. de regionale gasorganen zal hand
haven. afhankelijk zijn van de hoeveel-
I heid gas die ingekocht wordt.
Zeeland zit wat dit betreft in een on
gunstige positie Vandaar dat concen
tratie zo belangrijk is, aldus de heer
Kaland. De Staten trokken hierna een
subsidie uit van f 15.000 om 't college
in staat te stellen het voorgedragen be
leid ten uitvoer te brengen.
Eigen karakter
voor een onbeheerste ontwikkeling van
recreatie in de landbouwgebieden.
Eveneens op een vraag van de heer
van Geesbergen zegde gedeputeerde
Schorer toe dat G.S. „niet zullen na
laten mee te werken aan de stotstand-
koming van strandkerken in de recrea
tiegebieden, wanneer daarom gevraagd
zal worden". Over de totale schade,
die de vaststelling van het streekplan
met zich zal meebrengen valt nog niets
te zeggen. Maar het zal wel meevallen,
zei jhr. Schorer.
Veer se Meer
De Staten besloten voorts deel te nemen
aan de gemeenschappelijke regeling
Veerse Meer, al waren er wel enkele
wensen op het gebied van de redactie
van de regeling en het bestuur. Ter-
wille van een snelle afwikkeling van
zaken werd het voorstel ongeamen-
deerd aanvaard.
Gedeputeerde mr. dr. A. Mes (KVP)
zegde toe dat t.z.t. een wijziging zal
worden ingediend, die gebaseerd zal
zijn op alle op- en aanmerkingen uit de
Staten. Van verschillende kanten werd
aangedrongen op een instellen van een
dagelijks bestuur. Mr. dr. Mes wees er
wel op dat dit ten koste zou moeten
gaan van de belangrijkheid van het al
gemeen bestuur, van de gemeenschap
pelijke regeling. Het noodzakelijk prijs
geven van een deel van de autonomie
der gemeenten zal geleidelijk dienen te
worden nagestreefd. Volgens mr dr.
Mes is gezocht naar een tussenweg
waarbij aan de deelnemende gemeenten
een bepaalde autonomie wordt gelaten
op het gebied van de strafverordening.
Op de vraag van de heer v. d. Peyl
(CHU) of het wenselijk is ook grotere
gemeenten, als Goes, Middelburg en
Vlissingen, in de gemeenschappelijke
regeling op te nemen, wilde de heer
Mes het antwoord liever schuldig blij
ven. De Staten waren overigens inge
nomen met deze medezeggingschap van
de provincie. De heer P. Adriaansens
(KVP) hoopte dat er „sprankelende
initiatieven" genomen zullen worden
om het Veerse Meer-gebied tot ontwik
keling te brengen.
De Staten konden zich vervolgens
verenigen met het standpunt van G.S.
dat de tijd voorlopig nog niet rijp is
om tot de stichting en instandhouding
van een eigen Zeeuws symfonie-orkest
te besluiten.
Mr. dr. Mes deelde nog mee dat de
Vereniging voor instrumentale mu
ziek" te Middelburg, en het „Kamer
orkest" te Goes besloten hebben nau
wer samen te werken.
Naar aanleiding van een begrotings
wijziging werd er door enkele leden
aangedrongen op een beter gebruik
van de op de begroting gebrachte gel
den t.b.v.,de voorlichting.
(Advertentie)
Een tweede belangrijk punt voor bespre
king vormde het voorstel van G.S. een
streekplan voor Schouwen-Duiveland
vast te stellen. Over dc grote lijnen van
dit plan waren de Staten het met het
voorstel eens. Daar was zelfs veel lof
voor. Zoals de heer van Geesbergen
(KVP) Zei, zijn de bij het streekplan
Walcheren opgedane ervaringen, aan
dit plan voor Schouwen-Duiveland ten
goede gekomen. Het bevriezende ka
rakter dat elk streekplan wel in zich
heeft is volgens de heer van Geesber
gen tot een minimum beperkt.
Hét grote voordeel is naar zijn mening
dat Schouwen-Duiveland zijn eigen ge
zicht zal kunnen behouden. Gedepu
teerde jhr. mr. Th. Schorer (PvdA)
zei dat er inderdaad naar gestreefd is
Schouwen-Duiveland het eigen karak
ter te laten behouden. Hoewel het
streekplan in zijn geheel dus goed ont
vangen werd, waren er op verschil
lende belangrijke detailpunten toch nog
veel vragen en bezwaren. Zoals tijdens
de voorbehandeling al duidelijk was
geworden, hadden de Staten ernstige
bedenkingen tegen de geprojecteerde
noordelijke en zuidelijke ontsluitings-
weg voor het strand in de kop van
Schouwen-Duiveland. De zuidelijke
ontsluitingsweg, die tijdens de voorbe
handeling nog gewijzigd is. werd nog
i wel aanvaard, maar tegen de noorde
lijke ontsluitingsweg bestond zoveel
bezwaar, dat G.S. besloten hem voor-
1 lopig uit het plan te schrappen, en het
tracé opnieuw in studie te nemen. De
I heer van Geesbergen wees er nog op
I dat de noordelijke weg belangrijker is.
I dan de zuidelijke. Het zuidelijke strand
is zijns inziens van te geringe capaciteit
I Wij zag liever een ontsluiting van het
I strand via het Verklikkerpad.
Op voorstel van drs. Th. Westerhout
I (TvdA) werden de automatische ont
heffingen. die de rijksoverheid bedon
gen en verkregen had voor rijkswater
staatswerken, militaire werken en
werken t.b.v. de waterkering weer in
getrokken. De rijksoverheid zal hierte
gen waarschijnlijk wel in beroep gaan
hij de Kroon.
Recreatie
De heer van Geesbergen dwong de toe-
j' zegging van het college af dat de ge
meente Midden-Schouwen op zo kort
I mogelijke termijn mogelijkheden zal
krijgen om bepaalde gronden een re
creatieve bestemming te geven. De heer
Schorer waarschuwde in dit verband
Nadat in het verleden hiertoe reeds
vele keren vergeefse pogingen door de
Goese bioscoopexploitant waren gedaan,
is de Goese gemeenteraad tegemoet ge
komen aan een nieuw verzoek om ver
laging van deze belasting. Dc thans gel
dende tarieven van resp. 25 en 20 pro
cent worden verlaagd tot 20 en 15 pro
cent.
De suggestie van mr. H. Koopmans
om enkel veidaging toe te staan op de
vermakelijkheidsbelasting voor film
vertoningen vond in de raad geen steun.
Burgemeester Huber meende dat dan
een precedent zou worden geschapen
hetgeen zeker op het gebied van belas
tingen ongewenst is te noemen. De heer
Haverhoek vond het een ongerijmdheid,
dat de gemeente straks voor grote uitga
ven extra subsidies zou moeten vragen,
en nu overgaat tot verlaging van haar
inkomsten. Omdat op de begroting voor
1963 voor deze verlaging geen ruimte
meer is, gaat deze verlaging in op 1 ja
nuari 1964. Het gaat de gemeente circa
f 9000 per jaar kosten; Langdurig hebben
de raadsleden gepraat over het verzoek
van b. en w. om beschikbaarstelling van
een krediet van f 115.000 tot een besteks-
klaar maken van een plan tot aanleg
van een persleiding voor afvoer van
rioolwater naar de Westerschelde- De
heer Roose erkende de urgentie van dit
grote project maar vroeg zich af waar
over eigenlijk werd gepraat. Bij de ver
gadering van de financiële commissie
over deze aangelegenheid kon het.plan
voor de persleiding niet ter tafel wórden
gebracht. Uiteindelijk kregen b. en w.
het verlangde krediet, maar hierbij werd
de toezegging gedaan dat getracht zou
worden zoveel mogelijk de dienst ge
meentewerken in te schakelen.
Een voorstel om de tarieven van het
badhuis te verhogen, een voorstel dat op
een vorige vergadering niet voldoende
steun kreeg en was teruggenomen, kreeg
nu het fiat van de raad.
Het bestuur van de vereniging De Goe
se ambachtsschool, verkreeg een noodza
kelijkheidsverklaring voor een aan deze
school te verbinden monteursopleiding in
het centrale verwarmingsbédrijf. Een
namens de eigenaresse, mej. C. v. Wee-
len, te Goes ingediend bezwaarschrift te
gen het voorlopige plan tot onteigening
van diverse gronden in de uitbreidings
plannen, werd ongegrond verklaard en
er werd besloten tot onteigening over te
gaan.
(Advertentie)
(Van onze verslaggever)
Jhr. mr. A. de Casembroot,. commis
saris van de koningin in Zeeland, heeft
gistermorgen in de Statenzaal aan het
begin van de vergadering der Provin
ciale Staten waarderende woorden ge
wijd aan de onlangs overleden hoofd
ingenieur-directeur van de Provinciale
Waterstaat, ir. J. G. Smit. Op 1 februari
1956 werd de heer Smit benoemd tot
hoofd van de afdeling Bijzondere Wer
ken van de Provinciale Waterstaat. In
deze functie heeft ir. Smit, aldus de
commissaris van de koningin, bijzonder
goede en nuttige arbeid verricht. ,,Hij
was een energiek, beminnelijk en aan
genaam mens, maar hij kon ook vechten
voor de belangen van de provincie. Hij
was geen negatieve, maar een positieve
vechter. Hij had steeds constructieve
voorstellen of tegenvoorstellen die vaak
zijn uitgevoerd".
Jhr. mr. De Casembroot kenschetste
ir. Smit als dé man van de Ooster
scheldebrug. „Zijn stuwende kracht en
goede ideeën op dit punt zullen nimmer
vergeten worden".
In de korte tijd dat ir. Smit hoofd
ingenieur-directeur van de Provinciale
Waterstaat is geweest, heeft hij, zo zei
dc commissaris, uitnemende arbeid voor
de provincie verricht. De overweldigende
belangstelling bij de begrafenis van de
heer Smit was volgens hem een bewijs
voor de hoge achting en waardering die
men in de provincie voor de overledene
heeft gehad.
(Van onze correspondent)
Het vogelreservaat Saeftinge geniet
reeds een grote bekendheid. Meerdere
malen heeft de oud-adjudant der Rijks
politie, dhr. F. van der Zande, tochten
gemaakt naar dit reservaat met ver
schillende groepen. Hij is zeer goed be
kend in het verdronken Land van Saef
tinge. Op 15 juni a.s. zal dhr. Van der
Zande wederom een tocht door Saeftinge
maken- Hij zal hierbij vergezeld worden
dqor het onderwijzend personeel van de
diverse scholen te Axel en enige land
bouwdeskundigen.
BEZOEK MORGEN
ZATERDAG 18 MEI A.S. ONZE
OVERTUIGT U ZELF.
BERGEN OP ZOOM
Tijdens de fractievergaderingen
van gisteren is afscheid genomen
van de vertrekkende Kamerleden en
zijn de nieuwelingen begroet. Bij
het fractieberaad van de VVD zijn
aan de vrouwelijke afgevaardigden
rode tulpen aangeboden. Waarom
rode? „Omdat de bloemenkooplui
na de nederlaag van de PvdA met
hun rode tulpen zijn blijven zitten".
De vier dames in de KVP-fractie
zorgden voor een aardige geste
door mej. mr. Rutgers, het eerste
vrouwelijk lid in de AR-fractie, met
een bos gele rozen te verwelkomen.
(Van onze parlementaire redactie)
Minister Veldkamp heeft bij de Twee
de Kamer een wetsontwerp tot wijziging
van de krankzinnigenwet ingediend. De
wijziging hebben ten doel de huidige
van 1884 daterende krankzinnigenwet
enigszins aan te passen aan de moderne
inzichten en praktijken. Er wordt in
middels reeds gewerkt aan een geheel
nieuwe krankzinnigenwet.
De belangrijkste wijzigingsvoorstellen
hebben betrekking op de zgn. inbe
waringstelling. Minister Veldkamp stelt
voor te bepalen dat deze alleen mag
plaatshebben na raadpleging van een
arts en verder dat, als iemand eenmaal
in bewaring is gesteld, hij zo spoedig
mogelijk dient te worden opgenomen in
een psychiatrische inrichting.
Voorts stelt minister Veldkamp voor
aan de officier van jusitie de bevoegd
heid te ontnemen om eèn inbewaring
stelling voor een onbepaalde termijn te
verlengen.
Daarnaast is in het ontwerp een aan
tal bepalingen opgenomen welke ten
doel hebben de procedure, die tot het
verkrijgen van een rechterlijke opname
van geestelijk gestoorden leidt, te ver
beteren.
(Van onze parlementaire redactie)
In afwachting van een komende defi
nitieve regering heeft minister Toxopeus
(Binnenl. Zaken) bij de Tweede Kamer
wetsvoorstellen met voorlopige voorzie
ningen tot verruiming van het gemeente
lijk belastinggebied ingediend. Zij komen
neer op een verruiming van de gemeen
telijke belastingen met f 65 miljoen.
De toekomstige definitieve regeling
zal deze inkomsten verruimen met rond
f 200 miljoen. De gemeentelijke perso
nele en grondbelasting verdwijnen, ter
wijl een belasting op onroerend goed
wordt ingevoerd.
Voor het rijk zal deze verruiming met
f 200 miljoen neerkomen op een rijks
offer van f 130 miljoen. De maximale
lastenverzwaring voor de contribuabelen
zal rond f 76 miljoen bedragen.
Een voorlopige voorziening, vooruitlo
pend op de definitieve regeling, houdt in
een verdwijnen van gemeentelijke opcen
ten op de personele belasting en de
grondbelasting. Het daaraan voor de ge
meenten verbonden middelenverlies van
rond f 65 miljoen per jaar zal van rijks
wege aan de gemeenten worden vergoed.
Door tevens de bevoegdheid van de ge
meenten om nieuwe opcentenverordenin-
gen vast te stellen te laten bestaan, ont
staat voor de gemeenten een vrije zoom
van eveneens rond f 65 miljoen. De de
finitieve regeling zal dan nog eens een
verdere vergroting van de gemeentelijke
belastingcapaciteit met f 135 miljoen om
vatten. De definitieve regeling zal te
vens het rijksoffer doen toenemen van
f 65 tot f 130 miljoen.
Het kabinet, kiezend tussen een woon
plaatsbelasting en een belasting van on
roerende goederen, heeft de voorkeur ge
geven aan belasting op onroerende goe
deren. waartoe de gemeenten een ruime
algemene belastingbevoegdheid zullen
krijgen.
Amerika neemt ten aanzien van de
moeilijkheden op Haiti geen enkel risico.
Zeven oorlogsschepen, waaronder een
vliegdekschip, patrouilleren tot 35 mijl
van Port au Prince, de hoofdstad van
het land. Er zijn 2000 mariniers aan
boord.
Tegelijkertijd werd bekend dat tegen
standers van het bewind van president
Duvalier zich aan de grenzen van de Do
minicaanse republiek voorbereiden op
een aanval op Haiti. Hun troepen zouden
uittweehonderd geoefende mannen
bestaan.
Duvalier heeft overigens ontkend met
een vliegtuig naar Parijs via Curagao te
hebben willen vluchten. Hij ontkende ook
te willen proberen Haiti onder een com
munistisch bewind te brengen naar het
voorbeeld van Cuba of Tsjecho-Slowa-
kije. De inmenging van de Organisatie
van Amerikaanse Staten erkende hij niet
omdat dit inbreuk betekende op de in
terne aangelegenheden van het land.
Duvalier liet er gisteren geen twijfel
aan bestaan, dat hij van plan is volgen
de week woensdag te beginnen aan een
tweede ambtstermijn als president, hoe
wel dit grondwettelijk niet geoorloofd is.
Koffie HAG laat u diibbel genieten.
De verkwikking, het genot van pure koffie.
De veiligheid van koffie zonder coffeïne.
Koffie HAG is coffeïnevrij, dus veilig voor
hart en zenuwen, maag en bloedsomloop,
lever en gal.
Groot pak f2.20
HAG-Verkoopkantoor - Postbus 619 - Haarlem
(Van onze Belgische correspondent)
In zijn slottoespraak voor het Vlaams
Economisch Verbond te Antwerpen heeft
ir. Hendrik Cappuyns (directeur-generaal
van de Gevaert-fabrieken)de nieuwe
voorzitter van de machtige vereniging
van Vlaamse bedrijfsleiders, als oog
merk voor het V.E.V. gesteld, de globale
Vlaamse economische belangen te ver
dedigen in de Belgische huishouding en
N ederlandssprekende leidinggevende
middens tot stand te brengen ter ver
vanging van de volksvreemde Frans
talige bourgeoisie.
Om dit te bereiken is de verneder
landsing van de directies van de Vlaam
se bedrijven noodzakelijk. Dit kan ge
beuren door overreding of door tussen
komst van de overheid. Beide middelen
zijn doeltreffend en kunnen zelfs tege
lijkertijd worden aangewend.
De heer Cappuyns herinnerde eraan,
dat sedert het bestaan van België de
Franstalige bourgeoisie die minder dan
5 procent van de gehele bevolking ver
tegenwoordigt, de basis is geweest van
de Belgische eenheid. Alle macht, alle
rijkdom, alle kennis was in haar handen
bevolking telde in feite niet mee. Dit
was een gemakkelijke tijd, bekeken van
uit een bepaald standpunt. Hij kon
slechts blijven duren zo de volkstaal, het
Nederlands, hardhandig was uitgeroeid
geworden, wat echter niet doeltreffend
is geschied. De Franstalige bourgeoisie
in Vlaanderen heèft langzaam maar
zeker haar leden en haar invloed ver
loren. Zij is nu beroofd van elke politie
ke, administratieve en sociale macht.
Op wetenschappelijk en technisch ter
rein speelt zij zelfs geën rol meer. Naast
haar overheersing van het mondaine
leven, waaraan geen belang dient ge
hecht, blijft haar invloed evenwel sterk
in één domein het bedrijfsleven.
Met nadruk verklaarde ir. Cappuyns,
dat de Franstalige bourgeoisie in Vlaan
deren, zwak en zonder inhoud geworden,
niet langer gebruikt kan worden als basis
voor de nationale eenheid. Een nieuwe
basis is voorhanden de erkenning van
de tweeledigheid van België, de aanvaar
ding van de sociale integratie, de taal
kundige homogeniteit van het Vlaamse
landsgedeelte en de culturele integratie
van het Nederlandse taalgebied.
Deze homogeniteit vereist echter nog
bescherming in de Vlaamse provincies
en vooral te Brussel tegenover het
Frans, dat in België sedert 130 jaar be
voordeeld werd en waarvan de uitstra
ling sterker is dan die van het Neder
lands
(Van onze parlementaire redactie)
De V.V.D. is, indien zy weer regerings
partij zou worden, niet bereid drs,
Korthals als minister te handhaven.
Drs. Korthals is op het ogenblik
minister van Verkeer en Waterstaat en
tevens vice-minister president. De libe
ralen nemen het hem bijzonder kwalijk,
dat hij geweigerd heeft vanwege de
recente strubbelingen binnen de V.V.D.
om zich voor de Kamer kandidaat te
verenigd. De overige 95 procent van deleten stellen. Drs Korthals heeft zich in
------ - de verkiezingsstrijd ook openlijk van de
V.V.D. gedistancieerd. Ook dat is hem
bijzonder kwalijk genomen.
(Van onze redacteur)
Vanmiddag wordt in Terneuzen het
fraaie nieuwe zwembad geopend door
de oud-minister van Sociale Zaken, mr.
dr. C- J. M. A. van Rooy, die momen
teel burgemeester van Heerlen is.
Het moderne complex werd ontworpen
door het architectenbureau Wesselo en
v. Voorst (BNA) te Bussum. Het omvat
o.a. een 50 m wedstrijdbad, een ondiep
en een kleuterbad, benevens uiteraard
ruime kleedgelegenheid en douchecellen.
Inclusief zonneweide en parkeerplaats
bedraagt de oppervlakte circa 3 ha. De
totale stichtingskosten beliepen f 750.000,
waarbij niet inbegrepen de parkeerge
legenheid en nog aan te brengen entou
rage-beplanting. Het rijk verleende on
geveer 60 pet. subsidie, aangezien het
hier ging om de bevordering der leef
baarheid van een kerngemeente, die een
aangelegenheid is van het departement
van Sociale Zaken- Vandaar de officiële
opening door de toenmalige minister.
Op 12 juli 1961 werd de eerste paal ge
heid door de echtgenote van de burge
meester, mevrouw E. Rijpstra-Knook.
Het werk werd uitgevoerd door de fir
ma gebrs. Krieckaert te Hengstdijk en
de technische installatie voor regelma
tige waterzuivering werd geleverd door
F. J. van Egdom N.V. te De Meern.
Het radiocontact met het Russische
ruimtevaartuig: „Mars I", dat zich mo
menteel op 195 miljoen kilometer van de
aarde bevindt, is verloren gegaan. De
„Mars I" is „nog maar" elf miljoen kilo
meter van Mars verwyderd. Er worden
pogingen in het werk gesteld om de ver
binding te herstellen.
Het toestel is november jl. gelanceerd.
Dank zij de gegevens, die tot dusver zijn
verkregen, had men al enkele belang
rijke technische problemen kunnen op
lossen.
Westelijke waarnemers in Moskou ge
loven, dat de verbreking van het contact
met het ruimtevaartuig naar Mars een
ernstige teleurstelling voor de Russische
geleerden is en dit te meer, daar het
vierde Russische schot op de maan in
april jl. ook al geen onverdeeld succes
was.
V/Ten kon van te voren raden, in welke
geest de verschillende perscom
mentaren op de verkiezingsuitslag zou
den worden geschreven.
Voldoening spreekt uit het oordeel
van de katholieke bladen, vermengd
met enige ongerustheid over het suc
ces van Koekoek.
Zo zegt De Tijd-Maasbode:
Het zijn de reactionair getinte splinter
groepen, die geen enkel vooruitzicht heb
ben bij de kabinetsformatie of bij de
bepaling van de grote lijnen van het
beleid een rol spelen, die zich de sym
pathie hebben verworven van dat deel
van het kiezerscorps, dat blijkbaar een
afkeer gevoelt van wat met zo weinig
begrip voor de werking van de demo
cratie „het politieke gedoe" wordt ge
noemd. Er is geen enkele reden zich
over een dergelijke negatieve instelling
van dit deel van het kiezerscorps te
verheugen. Men hoeft nog niet met de
heer Suurhoff, voor wie de druiven wel
zuur waren, te dramatiseren en de demo
cratie de verliezer van deze stembus
uitslag te noemen, een gezond verschijn
sel is de vooruitgang der kleine partijen
toch niet.
Onder de socialistische bladen smaalt
Het Parool over de versterking van
het „dood gewicht" van de KVP, welke
het geen voordeel vindt.
Het is bedroevend, dat de tweede grote
partij, de PvdA. niet minder dan vijf
zetels heeft verloren. Het kan geen
vreugde wekken, dat de tot geen con
structieve politiek bekwame PSP haar
zeteltal heeft verdubbeld. Het moet haast
een schok geven, dat de Boerenpartij
van de heer Koekoek in één klap drie
zetels heeft verworven.
Het Vrije Volk geeft volmondig toe:
Winnaar is de KVP, op welke nu in
eerste aanleg de verantwoordelijkheid
voor de vorming van een nieuwe
regering rust.
Voor de socialisten gaat het er om zoveel
mogelijk te verwerkelijken van hun
structuurpolitiek. Bij een betere uitslag
hadden zij zich ernstig moeten beraden
welke initiatieven zij hadden moeten
ontplooien. Nu zij een zo ernstig zetel
verlies hebben moeten incasseren, moet
worden afgewacht in welke richting de
confessionele partijen het denken ta
zoeken.
Het a.r. Trouw ziet reden tot dank
baarheid.
Gezien de stormen die er in de ARP
gewoed hebben, was enige achteruitgang
wel te verwachten, maar de trouw aan
en de liefde voor de beginselen heeft
het bij de AR gewonnen van de irritatie.
Als geheel mogen we constateren, dat de
christelijke partijen, die volgens prof.
Vondeling funest voor de democratie
zijn, een blok vormen, dat beslissend is
voor de politieke toekomst van Neder
land.
Wat het succes van Koekoek betreft:
Deze verkiezingen hebben nog iets an
ders bewezen. En dat is, dat er een
boeren-probleem is. Dat is niet het pro
bleem van het Landbouwschap, maar
dat is het vraagstuk van een in de Neder
landse economie passende levensvatbare
boerenstand. Het is duidelijk, dat het
nieuwe kabinet dit vraagstuk op radicale
wijze zal moeten aanpakken en dat wij
in Nederland tot een duidelijke struc
turele hervorming op agrarisch gebied
moeten komen.
Het liberale Algemeen Handelsblad
constateert „een liberaal succes" en
ziet daarin een aanwijzing, dat een
belangrijke groep van het Nederlandse
volk het beleid, zoals dat de afgelopen
vier jaar is gevoerd, doorgetrokken
wenst te zien.
Dat het conglomeraat van negen splinter
partijtjes bij elkaar bijna vijf procent
van de stemmen op zich wist te vereni
gen, is op zijn minst bedenkelijk. Er
blijkt uit, dat Nederland een niet on
aanzienlijke groep kiezers telt, die aan
werkelijke politieke bewustwording nog
niet toe is.
De Nieuwe Rotterd. Courant (eveneens
liberaal) acht de achteruitgang van
de PvdA het belangrijkst voor het
toekomstige landsbestuur.
Al is het wel vaker voorgekomen dat
een verliezende partij belangrijke posten
in een kabinet kreeg, anderzijds kan de
vraag rijzen, of een verliezer een aan
trekkelijker partner bij een kabinets
formatie is.
Het Algemeen Dagblad meent:
Een "regeringsformatie als die van het
kabinet-De Quay maakt voor de komende
periode weer heel goede kansen. Immers,
de socialisten kunnen onmogelijk zeggen
dat uit deze uitslag blijkt, dat de kiezers
hen een aansporing hebben gegeven in
de regering terug te keren.
De Telegraaf ziet geen enkele aan
drang uit het Nederlandse volk de
PvdA in het nieuwe kabinet op te
nemen:
Indien het toch tot onderhandelingen met
de PvdA zou komen, zou deze partij
haar eisen zo moeten matigen, dat zij
van haar specifieke verlangens toch geen
verwezenlijking kan verwachten.
De aanzienlijke stemmenwinst van de
z.g. Vrije Boeren becommentarieert het
blad aldus:
Het is niet zozeer een uitspraak tegen
de regeringspolitiek als wel tegen een
semi-officieel lichaam, het Landbouw
schap. De uitspraak is belangrijk genoeg
en zal voor de positie van het Landbouw
schap en andere PBO-instellingen zeker
gevolgen hebben.
landbouwvraagstuk meer nog dan te
voren als een hoofdpunt van regerings
beleid te honoreren.
Wat ons verder opviel is, dat het
vraagstuk van de commerciële tele
visie blijkbaar maar een geringe rol
heeft gespeeld in de octrdeelsbepaling
van de kiezers. Hoogstens kan men
vermoeden, dat daardoor het verlies
van de VVD van geringer omvang
werd dan in de verwachting lag. Maar
van het onstuimige verlangen van 40-
50 procent van de kiezers naar „het
breken van het monopolie der zuilen"
is niets gebleken. Zo kan bij de rege
ringsformatie dit punt in een rustige
sfeer bekeken worden zonder dat er
de dwang van stembuscijfers achter
slaat.
Een derde opmerking zouden we nog
willen maken over de aanstaande ka
binetsformatie. Vier jaar geleden heb
ben we het voor de katholieken be
schamende schouwspel gezien, dat ze
wel bepaalde portefeuilles opeisten,
doch de dragers ervan slechts met
moeite en niet in alle gevallen op
bevredigende wijze konden opsporen.
We willen hopen, dat bekwame men
sen, als ze aangezocht worden, niet
te gauw „neen" zeggen. Aan de trouw
van het kiezerscorps moet ook beant
woorden een bereidheid om desnoods
ten koste van persoonlijke offers een
toptaak in de politiek te aanvaarden
We zijn het aan onze stand als verre
weg de grootste partij verplicht.
De Waarheid tenslotte is toch niet zo
tevreden als we verwachtten. Welis
waar constateert het blad, dat de CPN
het dieptepunt van 1959 definitief ach
ter zich heeft gelaten:
Dit neemt echter het feit niet weg, dat
de verkiezingsuitslag als geheel niet die
slag tegen het kabinet-De Quay is ge
worden. die noodzakelijk was.
Het communistisch orgaan besluit:
Communisten en socialisten dienen zich
aaneen te sluiten om door eensgezinde
actie de belangen der werkers, van vrede
en welvaart te verdedigen.
{—{eet. van de naald, in de hurry van
de verkiezingsnacht, hebben we
ons eerste commentaar op de verkie
zingsuitslag geformuleerd. Het is van
belang op enkele aspecten nog nader
in te gaan. Een belangrijk en een zor
gelijk aspect is het succes van de
Boerenpartij, niet alleen op het plat
teland, maar ook in de steden. Daarin
heeft zich ontlaad een onlustgevoel,
dat niets met helder staatkundig den
ken te maken heeft, doch dat gevoed
werd door vormen van voorlichting,
waartegenover een gebrek aan voor
lichting van andere kant stond. Het
Landbouwschap heeft ter zake reeds
schuld beleden. Op deze woorden zul
len nu ook daden moeten volgen. Het
is in ieder geval een feit, dat Koekoek
speciaal in de zuidelijke provincies de
weg naar een opgang van de KVP
heeft versperd. En wat krijgen die
16 duizend balorigen in Brabant en
3200 in Zeeland daarvoor in de plaats?
Een fractie van politieke analfabeten,
onbekwaam voor constructief werk.
Maar goed, men kan het een veilig
heidsklep voor de parlementaire demo
cratie noemen, dat er aldus eens wat
stoom verloren gaat. De echte partijen
kunnen er een signaal in zien, om het