SINT-MAARTEN - stervende SKODA HET EINDE VAN EEN DECORATEUR wordt Assepoes-haven stukgo ed-pr inses Oceanische stromingen Voorzorg voorko zorg NILLMIJ Gabn de Wagt drong door vele gevangenissen Oorspronkelijk heidensfeest in Kilometers kademuur worden gebouwd in Rotterdam VUREN EN FAKKELS Chinezen rukken op in India Invasie te wachten omdat Skoda langer meegaat door uitzonderlijke degelijkheid Langs de straat Onze rusteloze aarde DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 29 OKTOBER 1962 Er zijn heel wat heiligen-dagen in Nederland, die bekend zijn in de niet-katholieke streken, ter wijl deze veelal voor de katho lieke kerk geen bijzondere feest dagen zijn. Er wordt trouwens in de streken waar oude volksge bruiken op deze heiligen-dagen in ere bleven weinig gedacht aan de heilige zelf, maar meer om de pret die gemaakt kan worden. St. Maarten of St. Martinus is één van die dagen. In sommige streken van ons land is het een ware feestdag voor de kinderen, we zouden kunnen zeggen de op één na de grootste feestdag voor de jeugd, vanwege het met „licht jes" lopen en ongelimiteerd te kunnen bedelen langs de huizen. Aan de goede heilige man wordt echter minder gedacht dan tij dens het St. Nicolaasfeest, want het is niet St. Maarten die geeft, doch de „rijke man", terwijl de goede Sint Nicolaas zelf als ge ver optreedt. St. Martinus, 316 - 397, bisschop van Tours, was apostel onder de Galliërs en bekeerde de Franken. Hij genoot en geniet nog een grote verering. In Ne derland zijn meer dan 40 kerken naar hem genoemd, waaronder de Utrechtse Dom en de Groninger Martini. Vooral in Friesland zijn een groot aantal St. Maar tenskerken. Zonder twijfel is St. Mar tinus dan ook in de nu niet-rooms-ka- tholieke streken van Nederland veel ver eerd. Maar de verering van thans heeft weinig meer met die van weleer te ma ken. Zij draagt op vele plaatsen het ken merk van een vóór-christelijke en een na-katholieke tijd. Het is een feest voor kinderen, zonder dat vele ouderen ook maar iets weten van de betekenis, die aanwezig is bij de gebruiken op deze dag: de elfde november. Trouwens, in heel wat plaatsen beho ren de St. Maartensfeesten voorgoed tot het verleden. Over het algemeen geno men wordt niet zoveel meer voor oude folkloristische gebruiken meer gevoeld. St. Maarten moet gezien worden als een voortzetting van het oude heidense herftsfeest, een oogstdankfeest aan Wo- dan gewijd, met tevens daarbij een soort voorouderherdenking. Het was een plechtig gebeuren, waarmee men van daag de dag geneigd is de draak te ste ken, maar dat voor onze voorouders toch van bijzondere betekenis geweest moet zijn. De vele St. Maartensvuren her inneren aan dit feest en ook de St. Maartensgans komt hieruit voort. De gans was n.l. een aan Wodan gewijde vogel. Zowel de vuren als het met lichtjes" lopen dienen niet alleen als een teken van vreugde te worden gezien, maar ook als een afweermiddel tegen boze geesten, die het licht schuwden en er snel vandoor gingen bij het zien van de Wodanslichten Gelukkig hebben de kinderen, die nu met lichtjes lopen of hun ogen uitkijken op de grote vuren, geen wetenschap van de strijd tussen Wodan en zijn boze broeders, want anders zou hun kinder stem niet zo vragend zingen van: Sint Martinus bisschop, Roem van alle landen, Dat wij hier met lichtjes lopen Is voor ons geen schande. Hier woont wel een rijke man, Die ons ons wel wat geven kan, Geej mij een appel of een peer, Ik kom dan }t hele jaar niet meer! Zo zingt men het in Groningen en el ders bij de mooie lampion, die vroeger veelal niets anders was dan een uitge holde beetwortel. Het lichtjeslopen be perkt zich tegenwoordig hoofdzakelijk nog tot Groningen, sommige delen van Friesland, enkele dorpen van West-Fries land en vooral de Zaanstreek. In België wordt in West-Vlaander en met lampions gelopen. Vroeger was het gebruik ook in de andere Nederlandse provincies en heel België bekend, tot in Frans-Vlaan- deren toe. In Oost-Limburg, Brabant en Fries land laaien 11 november nog op ver schillende plaatsen de St. Maartensvu ren. In het West-Friese Hoorn hield men echter een week lang St. Maarten en wel midden in de zomer, 14 dagen na de Hoornse kermis. Hierbij ging het niet om St. Maartensvuren, maar om St. Maarten „fikkies", die overal door de jeugd werden ontstoken. De kinderen versierden daar ook tafeltjes met schel pen en bloemen. Er kwam een lichtje op te staan en zo ging het langs de hui zen onder de dreun van: Sintere, sintere Maerten De kalveren dragen staarten, De koeien dragen horens, De kerken hebben torens, enz. Het doel was dat de burgerij na de „fikkies'-jool goed zou offeren op dit altaar van St. Maarten! Op sommige plaatsen in België, Oost- Brabant en Limburg komt St. Maarten zelf ten tonele en wordt een fakkelop tocht gehouden of een toneelspel opge voerd. Het feest draagt hier een nder karakter en de nobele bisschop is zelf het middelpunt. Heel duidelijk is dit in Neerpelt (B.) niet ver van de Neder lands-Belgische grens, waar de St. Maar- tens-legende volledig in ere wordt ge houden, nl. dat hij in Amiëns zijn man tel gedeeld zou hebben met een naakte bedelaar. De kinderen dansen om het vuur en zingen: Sinte Maarten, stook het vuur, k Zou mij gaarne warmen Met mijn blote armen, Daar kwam een manneke op krukken. Hij sloeg het vuur aan stukken. Daar kwam een manneke Met een lange teen, Hij schaarde t vuur bijeen. langs de huizen te gaan met een lam pion? Het zal wel één der oorzaken zijn dat Sint Maarten meer en meer wordt vergeten. Menigeen zal het uitsterven van een St. Maartensfeest als een winstpunt be schouwen, daar vragen en bedelen iets is dat men de kinderen niet moet aan leren en tenslotte was dit veelal het enige wat nog overbleef van de ver ering voor de heilige man of van het heidense oogstdankfeest. Velen zullen de mening zijn toegedaan dat er in onze tijd geen plaats meer is voor zo'n over blijfsel van een heidens oogstfeest. We kunnen het hiermee eens zijn, al moet het betreurd worden, dat deze overoude traditie geheel verloren gaat. DE AMERIKANEN hebben een zes kg zware satelliet gelanceerd met het doel de kunstmatig veroorzaakte stralings gordel rond de aarde te bestuderen. DE INDONESISCHE stad Bandoeng is ondèr quarantaine gesteld in verband met een pokkenepidemie, die daar is uit gebroken. Hoeveel personen slachtoffer zijn, werd niet bekendgemaakt. In de Zaanstreek wordt nog druk St.- Maarten gevierd. Het is een van de weinige streken in ons land waar dit feest nog in ere is. In 1959 is in Breda het St. Maar tensfeest tot leven gewekt. Er na men jongelui aan deel van de kath. jeugdbeweging. De bedoeling was niet om de lekkernijen voor zichzelf te houden; ze werden verdeeld on der de zieken en bejaarden. Goed zijn voor anderen", was de bete kenis van dit feest. In de stoet reed St. Maarten mee, vergezeld door de bedelaar met wie hij zijn mantel deelde. Deze viering wordt dit jaar intern gehouden; St. Maarten is namelijk de patroon van de jeugdbeweging Jong Nederland. T71ke vrijdag presenteert de bekende klankbeeldspecialist Gabri de Wagt een serie van zeven radio-documen taires, die hij tot titel gaf: „Signale menten van liet andere ik". De Wagt heeft twee jaren aan deze serie ge werkt en ontving daarbij de onmisbare medewerking van prof. Pompe, prof. Kloek, en dr. W. Vaandrager. Hij is met de microfoon binnengetreden in de gevangenissen te Hoorn, Scheve- ningen, Zutphen en de dr. van der Hoevenkliniek te Utrecht. Hier heeft hij gesproken met inbre kers, aanranders en psychisch gestoor de delinquenten. Koewei hij daardoor schokkend (sic) materiaal kon verza melen worden nergens de namen van de gestraften, die aan het woord komen genoemd. Men herkent ze zelfs niet aan hun stem. Op zijn vraag, of prof. mr. dr. P. H. A. Baan wel eens een echte schurk had ontmoet, antwoordde deze psychiater ontkennend. Wel ge loofde hij in het bestaan van schur ken. Prof. Baan zei ook, dat ieder mens, zowel naar het goede als naar het slechte neigt. Alleen bij enkelingen is het slechte bepaald geaccentueerd. Prof. dr. J. H. v.d Grient vertelt dat men ook te genover de delinquenten de grootste humaniteit moet betrachten. Vrouwen mogen in de gevangenis hun uiterlijk tegenwoordig behoorlijk verzorgen en met mate aandacht besteden aan een zekere make-up. De overheid heeft immers niet het recht om hun dat te verbieden. Prof. Baan vindt onze rech ters zeer humaan, alhoewel er natuur lijk wel eens verschillen van mening ontstaan tussen de magistratuur en de psychiaters. Het ontoerekeningsvatbaar verklaren vindt hij een netelige zaak, omdat de specialist daarmee feitelijk de straf van verdachte bepaalt. In het kinderen: Antwerpse Nijen zingen de Boeren, wij zullen van hier niet gaan, Of wij hebben wat opgedaan, Een turfke of wat hout, Sinte Marten is zeer verkoud! Daar is nog wel een goe vrouw, Die nog wel wat geven zou: Hoe lang mag ze leven? Ons Heer die zal haar geven Honderd jaar en enen dag, Zolang zij brokken in de pap mag. Zo wordt op verschillende manieren het St. Maartensfeest nog gevierd, maar veel van wat folkloristen optekenden uit de mond van 19e eeuwse Nederlanders is inmiddels in onbruik geraakt en jaar lijks gaat de belangstelling achteruit Wel is er hier en daar een enthousiaste dorpeling die graag wat voor de kinde ren wil doen en dan het St. Maartens feest in ere herstelt, maar echt er „in" wil het niet. Of komt de vooral in de laatste jaren afnemende belangstelling door de aan snoep etc. overvoede kinderen, die niet eeni de moeite meer willen doen om Chinese troepen hebben tijdens het weekeinde een nieuw offensief Ingezet aan de Indo-Chinese grens. Ondertussen heeft Nehroe een brief ontvangen van de Chinese premier Tsjoe En Lai met voorstellen de strijd te sta ken. Hij drong aan op een wapenstil stand en terugtrekking van de troepen van beide partijen tot 20 kilometer van de grens tussen de gebieden, die werke lijk door de partijen worden beheerst. De reactie van India zou in hoofdzaak negatief zijn geweest. Ingewijden zijn van mening dat als de Chinezen erin slagen de ongeveer 4816 meter hoge Se La-bergpas over te trek ken, India openstaat voor een invasie. India heeft intussen Engeland ver zocht het op zakelijke basis lichte wa pens te willen leveren. Daarom wordt in deze gevallen altijd contact met de rechterlijke macht op genomen. In deze sober gehouden docu mentaire hoort u delinquenten vertel len over de invloed van de gevangenis op zichzelf en hun omgeving Een moordenares verklaart: eerst voel je je doodongelukkig, maar later denk je haast niet meer aan thuis en kan het je zelfs niet meer schelen of je kin deren wel of niet op bezoek komen Je wordt fatalistischde cel wordt vergeleken met een dichtgesoldeerd conservenblik en vaak raakt de ver dachte zo met zijn kleine ruimte ver trouwd. dat hij zich gaat verzetten te gen overbrenging naar een betere en meer moderner ingerichte gevangenis cel. Dat de mensen, die ter bescherming van de burgermaatschappij zijn opge borgen achter dikke gevangenismuren vaak net zo denken als gewone men sen, zal u wel in de loop van deze ongetwijfeld belangwekkende radio serie duidelijk worden. (Advertentie) onverwoestbaremotor«1089cc- 43 pk - 125 km|u oersterk buisliggerchassis - knikweerstand 70.000 kg. geheel stalen carrosserie - van 1 mm dikke staalplaat... PrUs - geheel compleet - v.e. 5250,- Prijs Combi v.a. f 6475,- ~~r. H. ENGLEBERT N.V. - DOBBEWEG - VOORSCHOTEN TEL. (01717) 2010 DEALERS: Pa. A. A. v. d. ZWAARD, Koninginnestraat 63, Bredo, tel. 36084 Garage I. J. ADRIAANSEN, Oude Stad 16, Oostburg, tel. 2679 Autobedrijf IJ. I. WANDEL, Zuidstraat 10, Nieuwerkerk. tel. 482 Gar. J. JOOSSE ZN., Rijksweg 24G, Nieuw- en St. Joosland, tel 318 een veilige keuze Garage LIGTVOE1 ZN., Bredaseweg 23, Oosterhout, tel. Pa. W J v. KAAM, Antwerpsestraaf 373, Bergen op Zoom, tel. 4775 KANTERS' Automobielbedrijf, Bredaseweg 36, Etten, Tel. 2254 Garage C M G CAPPENDtJK Axelsestroot 174. iemeuzen. tel. 2030 Tn vroeger tijden werd het leven van de be- jaarde mens gekenmerkt door rust en ook wel door verveling. Ouden van dagen verdwenen in hofjes of vegeteerden nog enkele jaren als museumstukken in de gezinnen van hun ge trouwde kinderen. Men sprak, zeer beeldend vind ik, over „de levensavond". Oude mensen waren als schilderytjes. In hun donkere stemmige kle ding drentelden zij nog wat op het ondermaanse rond, maar zij wekten altijd de indruk reeds tot een andere wereld te behoren. Dat is grondig veranderd. De bejaarde mens is, zoals alles, aan geraakt door de dynamiek van de moderne tijd, Wie zou mannen als paus Joannes, Adenauer, De Gaulle of Franco „oud" durven noemen, in de zin van: afgedankt. Zelfs de hoogbejaarde Churchill stak nog schalks twee vingers in het V-teken omhoog toen hij onlangs, nadat hij uit zijn bed gevallen was, met een ernstige bot breuk per brancard van het wereldtoneel werd weggedragen. Het was alsof hij wilde zeggen: „Mij krijgen jullie er niet onder!" Een symbo lisch gebaar, dat victorie-teken. lyiijn vader is de zeven kruisjes nog niet zo lang geleden gepasseerd en daarom wordt hij op de bejaardensoos nog tot de jonge snui ters gerekend; de knapen die nog midden in het leven staan. Voor mijn vader gaat dat ook nog wel enigermate op. Hij rydt op een bromfiets rond, is een verwoed hengelaardoch bovendien telt hij nog als produktiefactor mee. Hy heejt gedurende kortere of langere tijd verschillende baantjes gehad en over het geheel genomen kan hij zeggen, dat zijn leven rijker aan avontuur geworden is naarmate hij langer van zijn oude dag geniet. Dat komt omdat de maatschappij de oude mens niet meer voetstoots loslaat sedert de arbeids markt zo gespannen is. Nu is het aardig om te zien met. hoeveel tact het bedrijfsleven de oudere mannen tot levensavondvullende arbeid tracht over te halen, zonder hen daarbij in hun gevoe lens te kioetsen. De omzichtigheid van het be drijfsleven is logischwant strikt genomen is het vreemd dat men de reeds lang gepensioneerde meetroont uit het bejaardenhuis, waar men hem jaren geleden met zoveel bemoedigende woorden ingestopt heeft. De wat cynische conclusie: „Als ze je nodig hebben weten ze je wel te vinden, maar waar zaten die idealisten in de dertiger jaren?" ligt bij de oudere mens om de hoek van de deur. C\nlangs opereerde er in de bejaardensoos een ongetrouwd uitziende vrouw, die zich ont popte als personeelscheffin van een chocolade fabriek. Zy vertelde aan ieder die het maar wilde horen dat Zij een talentenjaagster was. Zij zocht naar beeldende kunstenaars van boven de 65, die bereid waren om op de decoratie-afdeling van de fabriek tegen aardige vergoeding afwisselend werk te doen. Met dit verhaal kwam zij ook aan de tajel waar mijn vader met drie andere soosia- len zat te klaverjassen. Er werd wat geginnegapt en op zeker moment zat de personeelscheffin tussen de oude mannen rondjes thee weg te geven. Toen zij wegging had zij twee kunstenaars aangeworven: Poffer Mole naar en mijn vader. Poffer Molenaar, zo genoemd omdat hij vroeger een banketbakkerswinkel had, werd aanvaard omdat hij werd verondersteld het chocolaterievak te kennen en mijn vader werd aangenomen op grond van zijn beweringen over vroegereartistieke prestaties. J-fier wordt even bewezen welk een renaissan- 11 ce de oude dag kan zijn. Inderdaad heeft mijn vader in zijn jeugd diverse schetsboeken volgetekend en bij ons op de logeerkamer hangt nog steeds een zeegezicht, dat aan mijn vader wordt toegeschreven. Een heel mensenleven lang heeft geen eiikel kunstprodukt van mijn vaders hand meer opgebracht dan een wenkbrauwen frons bij de beschouwer, en nu opeens bleek hij om zijn kunst gezocht te zijn. Ja, men bood hem zelfs contant geld om die kunstprestaties op een chocolade]abriek te komen leveren! Kunt u zich voorstellen welk een opleving dit betekende? De schetsboeken kwamen van zolder en werden wel- willend-kritisch bekeken. Op stukken grof teken papier begon mijn vader zich in het trekken van parabolen en krullen te oefenen, opdat hij bij de aanvang zijner werkzaamheden de zo nood zakelijke losse pols zou hebben. 'T'oen hij voor het eerst naar de fabriek ging, 1 de schetsboeken achter op de bromfiets gebonden voor het geval de directeur zijn jeugd werk wilde zienvoelde hij zich als een leerling van het conservatorium vóór zijn eerste openbare concert. Ik meende dat hij, ondanks zijn nervo siteit, van plechtige gevoelens vervuld was. In zijn verbeelding moet de chocoladefabriek een tempel der schone kunsten zijn geweest. De ontnuchtering kon niet uitblijven. Zodra hij de fabriekspoort was gepasseerd werd hij door een man in een witte jas opgevangen en meege voerd naar een zoet-riekend lokaal dat gemeubi leerd was met een lopende band en tien krukjes. Acht zitplaatsen werden bezet dooroude mannen. Op de twee nog vrij zijnde krukjes werden Poffer Molenaar en mijn vader neergezet. De witjas deed de twee nieuwelingen een wit voor schoot aan en drukte een wit mutsje op hun grijzend haar. En toen werden zij op de hoogte gebracht van de werkzaamheden. Zij kregen een iverktuig in de hand gedrukt, bestaande uit eer. kurk waaruit vijf spelden de koppen verhieven. Bovendien verschafte de witjas hen een gebarsten schoteltje waarin een melkachtige vloeistof zat. Vervolgens wees hij hen op duizenden kleine, suikeren paddestoeltjes die op de lopende band band lagen en die een blozend rood hoedje had den, totdat zij door één van de bejaarde decora teurs werden opgenomen en met behulp van de dompelaar met de speldeknoppen werden voorzien van vijf witte puntjes. Jjat was alles. Toen mijn vader 's middags L thuis van zijn decorateurschap vertelde en er nadrukkelyk op wees, dat hij zich bij deze in de boot genomen voelde en dat de fabriek het voort aan met één kunstenaar minder zou moeten stellen, probeerde mijn moeder nog iets van het fiasco te redden. Zij vond het wel ruim in de kamer zonder hem, vooral 's morgens vroeg. Maar haar tegenwerping: „Ze zullen toch heus voor dat werk de eerste de beste niet nemen, ivant je moet er een vaste hand voor hebben," riep mijn vader nijdig: „Vaste hand? Daar werd niet eens naar gekeken! Ze gluurden alleen maar of je niks in je mond stak". „Maar het is even goed decoratiewerk," zei mijn moeder zwakjes. Mijn vader liet een smalend geluid horen, „yiut weet jij nou van kunst?;' vroeg hij. „Het enige wat zij van mij verwachten is dat ik geen druip neus of een loopoor heb, want dat kunnen zij gezien de aard van het artikel niet dulden!" Mijn moeder zweeg wijselijk. De maaltijd werd verder in stilte genuttigd. Na het toetje viel mijn moeders oog op een bruin pakketje dat op het buffet lag. Ze aarzelde even en vroeg toen zachtjes: „Zal ik de schetsboeken maar weer mee naar boven nemen.... „Ja. doe dat maar," antwoordde mijn vader. „Van tekenen zal toch wel niet veel meer komen TOMASO (Van een medewerker) Er wordt met grote voortvarendheid te Rotterdam gestreefd naar uitbreiding van de havenfaciliteiten voor stukgoed- vervoer. Het lijkt er voor de niet-inge- wijde vaak op, dat het olievervoer de feitelijke grootheid van de Rotterdam se haven aangeeft. Naast aardolie, ert sen en graan verwerkt deze grootste haven van Europa ook een beduidende hoeveelheid stukgoed. Daarvan is de laatste jaren een steeds toenemende stijging waar te nemen. Uiterlijk be zien is het massavervoer, zoals men het transport van olie, erts en granen noemt, vele malen omvangrijker dan dat van het stukgoed. Doch naast deze massagoederen vormt stukgoed in een haven een belangrijke factor aan wat men noemt „toegevoegde waarde". Het geeft handen nuttige arbeid, heeft ge middeld per ton een hoge waarde, ter wijl vele bedrijven in en rond een ha vencentrum erbij betrokken zijr Onder stukgoed verstaat men een me nigte van goederen van allerlei soort Vooraan staan in de nationale invoer en uitvoer via Rotterdam de veevoe ders (zonder granen) die in 1961 niet achterland over onze grenzen, minder dan rond achthonderdduizend ton beliepen, gevolgd door oliehouden- de zaden en vruchten, plantaardige en (jrVOte HOStdïl dierlijke vetten en oliën, alsmede fruit. Maar er kunnen ook toe behoren: pa pier en boeken, levende dieren, tran- sportmaterieel en cacaobonen, om een greep te doen. Groenten, ijzer- en staal- waren en textiel (in 1961 100.000 ton) maakten ook deel uit, van wat in 1961 in deze goederencategorie verscheept werd, In totaal vormde zij 40 procent van het stukgoederenvervoer de overi ge 60 procent kwam voor rekening van de invoer en uitvoer naar en van het De toeneming van deze stroom van stukgoed noodzaakte Rotterdam tot uit breiding van de faciliteiten ervoor. Ja renlang was de Eemhaven met omge ving reeds bestemd om er lichte indus trie op aan te trekken. Nu evenwel de sterke stijging van het stukgoedvervoer hogere behoeften aan verwerkingsruim te begint te kragen, heeft men de Eem haven uit haar verborgen hoekje ge haald en haar het aanzien gegeven dat zij temidden van haar andere zusters verdient. In het terrein dat haar omgeeft wor den nieuwe grote bekkens aangelegd, uitsluitend voor stukgoedbehandeling. Als deze werkzaamheden gereed zijn, zal aan de Rotterdamse stukgoed-ou- tillage niet minder dan 6 kilometer ka demuur zijn toegevoegd voor zeesche pen met een diepgang tot 11 meter. Namens de directie van het Havenbe drijf der gemeente Rotterdam verklaar de drs. C.G. van Leeuwen, die ons de ze gegevens verstrekte, dat de Eemha ven binnen enkele jaren een van de be langrijkste stukgoedcentra van de Rot terdamse haven zal worden. Het Eemhavenproject zal naar raming ongeveer 150 tot 200 mil joen gulden gaan kosten alleen al aan de gemeente Rotterdam. Voor 'de vestiging van particuliere bedrij ven komen daar dan nog de nodige investeringen bij. Het maken van deze kosten is onver mijdelijk voor de toekomstige ontwikke ling van Rotterdam ook op het punt van het stukgoed, waarin zij voor de eerste maal in haar geschiedenis dat van Antwerpen overtroffen heeft. Ook Hamburg, Bremen en Amsterdam wer den wat de groei van het stukgoedver voer betreft, door Rotterdam overtrof fen. De lijndiensten De groei van deze goederenstroom heeft ook tengevolge gehad, dat in 1961 al deze 14.6 miljoen tonnen een grote re scheepsruimte ingenomen hebben dan voorheen. Het zijn vooral de zoge naamde regelmatige lijndiensten waar mee dit vervoer geschiedt. Men verstaat daaronder de vaste lijn diensten die op vooraf vastgestelde tijd stippen regelmatige verbindingen on derhouden met alle delen der wereld. De ontwikkeling van het vervoer gaat dus feitelijk samên met de toeneming van het aantal vaste lijndiensten dat de haven aanloopt. Deze wederzijdse beïnvuoeding heeft zich ock in Rotterdam doen bemerken en ertoe geleid, dat thans rond 290 vaste lijndiensten de haven aandoen en daar jaarlijks tezamen 12.000 afvaarten verzorgen, gemiddeld dus veertig per dag. Tevens blijkt eruit, dat ondanks haar hoge reputatie als massagoedha ven, toch bijna de helft van het aantal schepen dat in Rotterdam binnenkomt uit stukgoedschepen bestaat. (Advertentie) Wanneer het water van de Golfstroom ten zuidoos ten van de Verenigde Staten gedurende een bepaalde winter beneden zijn gemid delde temperatuur blijft, wacht Zweden de daarop volgende zomer een minder goede oogst. De neerslaghoeveelheden in Groot-Brittannië vertonen een samenhang met de tem peratuur, die het Golf stroomwater het jaar tevo ren bezat. In Noorwegen zou de gemiddelde januari- temperatuur 20 tot 25 pradm Celsius lager liggen indien de Noordatlantische stroom niet bestond. Wilt u nog duidelijker voorbeelden van de invloed, die de grote oceanische stromingsstelsels op het klimaat en daardoor ook op het leven kunnen uitoefenen? Het ontstaan van deze stroomstelsels ligt voor een belangrijk deel aan de regel matige passaatwinden rond de evenaar. Deze stuwen daar het water aan de op pervlakte van de oceaan voortdurend naar het wes ten. De linker afbeelding toont deze equatoriale stroom (1) in het Atlantisch gebied. Op een gegeven mmerende winden west waarts gericht. Het opper vlaktewater stroomt nu naar de Europese kust, deelt zich daar op in een Kanari sche (8) en een Noord-At lantische stroom (5), welke laatste via de Oost-Groen- land-stroom (6) en de La- bradorstroom (7) bij New Foundland (A) weer in de ogenblik ontmoet deze stroom de westkust van Zuid-Amerika. Hier splitst hij zich in een zuidelijke en een noordelijke stroom (2). Bij de Antillen (3) vindt opnieuw een splitsing plaats maar beide daar gevormde takken verenigen zich weer tot de Golfstroom (4). In dit gebied zijn de do- Golfstroom binnendringt. Behalve winden heeft ook de draaiing van de aarde invloed op deze grote wa terverplaatsingen naar het westen (de Golfstroom). Te vens spelen het zoutgehalte en de temperatuur een rol. Koud water is zwaarder dan warm water. Daarom zal bijvoorbeeld een be langrijk deel van het uit de poolstreken afkomstige wa ter diepere regionen opzoe ken dan het warme water, dat door de Antillen-stroom (3) uit de tropen wordt aangevoerd. Om de ontsta ne verschillen in soortelijk gewicht en temperatuur weer weg te werken zal dit zwaardere, koude water zich in tegengestelde richting verplaatsen, dus naar de warmere zuidelijke oceaan- gebieden. Onder de grote oceanische oppervlaktestro mingen moeten zich dus an dere stromtigsstelsels be vinden, met een tegenge stelde richting. Pas tijdens het Internationaal Geofy sisch jaar werd het bestaan van zulke diepe tegenstro mingen (afbeelding rechts) voor het eerst onweerleg baar aangetoond. N.V. LEVENSVERZEKERINGMAATSCHAPPIJ NILLMIJ - 's-GRAVENHAGE

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1962 | | pagina 8