Ouderwetse Britse spoorwegen
onder het mes
zware
tihag
zwaar?
Zelfbedienin
Duitsland
nam m
enorm toe
KLEURSPOELING
MASSA-ONTSLAGEN EN INKRIMPING TRAJECTEN
Personeel is
woedend
MATADOü
TERUG UIT
N.-GUINEA
Eva Palmay: ik zing
het liefst voor zieken
Engelsen boos om verlies
van romantische treintjes
Eten doet men
op zijn gemak
echter
nog
THUIS ZELF DOEN
DE MOOISTE
MET
Radicale maatregelen
POLY-COLOR
KLEURSHAMP00
NEEM DAN
MAX TAILLEUR
in LEXI-TIME
Relletjes aan
grenzen Timor
Man trachtte
mevr. De Gaulle
geld af te persen
In Weesperkarspel
Hond beet kind
Haard van buren
trok niet
Veiligheidsgordel
goedkoper
Ploegbaas door
trein overreden
TOTY
lichter dan zwaar,
pittiger dan halfzwaar.
Misgewaden
Emigreren
STORMACHTIG
POCKETBOEKEN
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 26 OKTOBER 1962
(Eigen buitenlandse dienst)
Het behoort tot de geneugten van het Engelse toeristenprogram
met een treintje uit grootvaders tijd door het platteland te huppelen.
Zware rookwolken uitpuffend, amechtig steunend bij elke klim van
een heuvel als een molshoop, weer afremmend als hij nauwelijks
goed op dreef gekomen is om toch maar op juiste tijd en plaats bij de
typische plattelandsstationnetjes te stoppen, legt dit tertiaire ver
keersmiddel dagelijks vele duizenden kilometers af in geheel Enge-
land. Wanneer men zijn ogen sluit en het ijzeren stoompaard weg
denkt, zou men kunnen menen met Pickwick in de postkoets te zitten.
Niet alleen de plattelandbevolking
voel zich wel bij dit rustieke verkeer.
Ook de stedeling heeft er ergens in
zijn hart een warm plaatsje voor. En
al zal hij er slechts bij hoge uitzonde
ring gebruik van maken, in zijn vakan
tie n.i- Iedere Engelsman wil, dat al
die treintjes door de Engelse graaf
schappen ten eeuwige dage zullen blij
ven rijden met datzelfde ouderwetse ma
teriaal en onder wolken van smook en
stoom, die voor de echte onvervalste
reuk der romantiek moeten zorgen.
Maar wat kost die romantiek wel
niet? Hoe groot is wel het deel van
het reusachtige tekort der Britse spoor
wegen, dat voor rekening van dit aarts
vaderlijke verkeer komt? En als dat
nog maar de enige zorg van de Britse
regering zou zijn, dan was het nog zo
erg niet. Maar hoeveel onnuttige mil
joenen gaan niet verloren aan de vol
strekt conservatieve bedrijfsvoering der
spoorwegen, aan de veel te grote per
soneelsbezetting en onnuttige investerin
gen?
Om dit probleem in zijn volle omgang
te leren kennen, benoemde de Britse
regering in april 1960 een commissie
onder leiding van Sir Ivan Stedeford,
welke tot taak kreeg, een zo diepgaand
mogelijk onderzoek in te stellen naar
de financiële toestand en de organisa
tie van de Britse spoorwegen en voor
stellen voor een sanering in te dienen.
Nog voordat het rapport dezer commis
sie verscheen, benoemde het parlement
eveneens een onderzóekingscommissie,
bestaande uit afgevaardigden der drie
partijen. Beide commissies rapporteer
den zowat tegelijkertijd, najaar 1960,
en kwamen ook tot zowat dezelfde con
clusies.
Steunend op beide commissies, publi
ceerde de regering daarop een witboek
over de toekomst van het spoorwezen
in Engeland en somde daarin een aan
tal saneringsbesluiten op. Het was een
verstandig boek, het waren verstandige
en logische besluiten, maar dat zegt
in Engeland nog niet alles. In di| ge
val wel zeker niet. Het leek n.l. in
tussen erop, alsof de duivel los was.
De onderzoekingen der beide commis
sies waren tot de conclusie gekomen,
dat het totale financiële tekort van de
British Transport Commission" kort
weg B.T.C. genaamd, de opperste
staatsinstelling voor het transportwe
zen, bijna zes miljard gulden bedraagt
'en dat het jaarlijkse bedrijfstekort van
de spoorwegen alleen al bijna 600 mil
joen gulden bedraagt. Dat was op het
moment, dat het witboek verscheen,
einde 1960. Maar sindsdien is dit te
kort tot bijna anderhalf miljard gulden
opgelopen. Het behoeft geen betoog,
dat het mes er diep in moest. De re
gering zei, dat iedereen offers moest
brengen, dat wil zeggen niet alleen
de bedrijven en het personeel maar ook
het publiek. En om die stelling kracht
bij te zetten wees de regering 'erop,
dat de schulden van de B.T.C. circa
22 miljard gulden bedragen, waarvan
16 miljard alleen al ten laste van de
spoorwegen komen. Van deze 16 mil
jard voor lopende bedrijfsverliezen ir
de laatste paar jaren, verliezen die
niet meer in te halen waren en der
halve afgeschreven moesten worden.
Daarbij kwamen dan nog de rentever
plichtingen tegenover de aandeelhou
ders van de in 1947 genationaliseerde
vier grote spoorwegmaatschappijen,
jaarlijks ruim 600 miljoen gulden belo
pende.
Nu wist iedereen in Engeland wel,
dat het er met de spoorwegen misera
bel voor stond. Maar dat het zo erg
was, had feitelijk niemand verwacht-
En natuurlijk gingen stemmen op voor
een radicaal ingrijpen naar het aloude
devies, dat waar geen geld meer is,
zelfs de keizer zijn recht verliest. De
spoorwegen zo stelde de conserva
tieve regering het scherp en duidelijk,
zouden als elke onderneming zo moge
lijk winst moeten afwerpen, en toch
zeker geen verlies. Want dat betekent,
dat de belastingbetaler nog eens extra
belast wordt, daar de staat voor de
verliezen moet opkomen en het dus uit
de belastingen haalt.
Neen, stelden daartegenover Labour
en de vakverenigingen: de spoorwegen
zijn van zo vitaal belang voor de En
gelse burgers, dat ze de hoogst moge
lijke dienst moeten bewijzen, al kost
dat ook geld. De regering hield echter
voet bij stuk. Zij stelde een uitsteken
de kracht aan, in de persoon van dr.
Richard Beeching, een der hoofddirec
teuren van de Imperial Chemicals",
die in Engelse economische kringen
een voortreffelijke reputatie heeft ge
kregen door de wijze, waarop hij het
I.C.I.-concern van de grond af gereor
ganiseerd heeft en tot een der mach
tigste instituten ter wereld omgebouwd.
Men kocht deze krachtfiguur met een
jaarsalaris van ongeveer 240.000 gulden
en gaf hem de opdracht, het jaarlijkse
bedrijfsverlies van bijna 150 miljoen
pond binnen vijf jaar in een flinke
winst om te zetten.
Van sociale oprispingen had Sir Bee
ching in het verleden getoond nooit veel
last te hebben, zodat de werknemers
bij de spoorwegen, de vakverenigingen
hem met argwaan aan het werk zagen
tijgen. Hij bestuurde de problemen lang
en degelijk en kwam tenslotte met een
kant en klaar program voor de dag:
zó en niet anders te aanvaarden. Hij
wilde het mes er diep inzetten. Weg
met alle onrendabele lijnen. Voor het
sociale karakter van het verkeer heeft
hij geen oog. Weg met alle gemakzucht
en sentimentaliteit. Weg dus met al
die plattelandsspoorlijntjes, die tertiai
re spoorwegverbindingen. Het zijn West-
Engeland, Wales en Schotland die er
het ergst door getroffen worden. Het
komt er voor de werknemers op neer,
dat van de 500.000 man personeel een
derde ontslag zal krijgen.
Nu is er een storm van algemene
Verontwaardiging opgestoken. De plat
telandsbevolking én de spoorwegvak
verenigingen hebben hun proteststem
men tot een machtig koor verenigd.
Het wordt ook wel een beetje gek,
wanneer nu ten plattelande behoorlijke
gemeenten ruim 150 kilometer van het
meest nabijgelegen functionerende
spoorwegstation komen te liggen. En
de vakverenigingen kunnen het onmo
gelijk verwerken, dat 180.000 man per
soneel aan de dijk gezet wordt, meest
al reeds oudere mannen. Toen Bee
ching ook nog mededeelde van plan
te zijn 12 van de 28 spoorwegrepara-
tiewerkplaatsen te sluiten en in de ove
rige het personeel van 56.000 op 38.000
terug te brengen, was voor het spoor-
personeel de boot aan. Bij 'een inspec
tiereis van Sir Beeching door Schot
land, dat door zijn bezuinigingsplannen
het hevigst getroffen wordt, werd hij
door het spoorwegpersoneel uitgejouwd,
zelfs viel men hem hier en daar per
soonlijk lastig.
De vakverenigingen hebben daarop
een waarschuwingsstaking" van een
dag doorgevoerd. Sir Beeching noch de
regering gaan er 'echter ook maar een
duimbreed voor opzij. Het heeft er alle
schijn van, dat het reorganisatieplan
van Sir Beeching vrijwel integraal zal
worden doorgevoerd. Maar of dit zo
gemakkelijk zal gaan, valt te betwijfe
len- De vakverenigingen kunnen nog
heel wat hindernissen in de weg leg
gen.
(Advertentie)
(Advertentie)
elke zaterdagavond 18.30
op Radio Veronica
De Indonesische minister van buiten
landse zaken, dr. Soebandrio. heeft te
Djakarta geen commentaar willen ge
ven op berichten van het persbureau
Antara over schermutselingen tussen
Indonesische en Portugese militairen
aan de grenzen van Portugees Timor.
Antara had in een bericht verklaard.,
dat in september twee personen aan de
grens waren gedood en dat begin okto
ber opnieuw gewapende conflicten wa
ren uitgebroken.
Volgens Antara hadden zich in totaal
opgeveer 15 grensincidenten voorge
daan. Bij een incident zouden twee In
donesische landbouwers door een Portu
gese patrouille zijn gearresteerd. Een
van de mannen zou zijn ontvlucht en
hulp hebben gehaald bij een dessa,
waarna twee Portugese soldaten gevan
gen werden genomen. De twee soldaten
werden later na bemiddeling van een
Indonesisch districtsofficier vrijgelaten,
(Advertentie)
Intussen is dit hele probleem wel
zeer tekenend voor de verwrongen
toestanden in Engeland. Men zit daar
met een totaal verouderd spoorweg
net, met een topzware organisatie,
met een service, die veelal ver ten
achter staat bü de Westeuropese lan
den. Stakingen lossen niets op, ma
ken de problemen slechts ingewikkel
der. En men mag van de spoorweg-
vakverenigingen verwachten, dat zy
tot de oplossing positief bijdragen,
niet in de laatste plaats van de ge
dupeerde werknemers.
Merkwaardig: van de belangen van
het Engelse publiek gewaagde tot nog
toe niemand. Zal dit een terugval in
de verkeersservice, zoals Sir Beeching
zuiver zakelijk eist, accepteren? En
waarom kan in Engeland niet, wat in
West-Europa al lang een feit is?
(Advertentie)
De 19-jarige Jacques Pompanon uit
Macon, in Frankrijk, is tot zes maan
den voorwaardelijk en een boete van
600 nieuwe francs veroordeeld.
Pompanon heeft getracht geld af te
persen van de echtgenote van president
De Gaulle.
In een brief schreef de negentienjarige
Fransman, dat hij geld nodig had om
het losgeld van zijn zoon te betalen,
die door de O.A.S. zou zijn ontvoerd.
Pompanon gaf later toe dat het verhaal
een leugen was.
In Weesperkarspel heeft een hond, die
ondanks het uitgevaardigde verbod niet
aan de lijn werd gehouden, een 13-jarig
meisje gebeten. De hond is door de rijks
politie van Weesperkarspel na overleg met
de inspecteur van de veterinaire dienst
in quarantaine genomen en tegen de eige
naar is uiteraard proces-verbaal opge
maakt, evenals tegen enige andere inwo
ners van Weesperkarspel, die hun hond
los lieten lopen.
De rijkspolitie heeft de hond in quaran
taine gènomen, omdat veel inwoners van
Amsterdam hun honden zondag mee naar
de Vechtstreek en het Gooi hadden geno
men om de dieren daar los te kunnen
laten, waardoor de kans op besmetting
voor de dieren in deze streken groter is
geworden.
HO FLKVERAN CTE*
BEVER
PERSIANER
OCELOT
NERTS
HAMSTER
VEULEN
ETC.
HET MOOISTE
IN BONT
UIT BINNEN-
EN BUITENLAND
Er zijn zóveel soorten bonten zóveel prachtige bontman
tels, datin bontde speciale wens van elke modieuze vrouw
kan worden vervuld. Daarom kiest u een bontmantel nooit
uiteen beperkt assortiment. En daarom toont Hendriksen
u in een unieke collectie al wat de mode brengt in bont
mantels en bont-accessoires. Wij nodigen u uit om van
deze interessante collectie kennis te komen nemen. In
rustige sfeer, adviserend bijgestaan door onze „bont-
kundige" medewerkers.
GROTE MARKT 25
TEL. 30093
BREDA
De 67-jarige mevrouw J. van R.-S. utt
de Roodborststraat te Oss is in haar wo
ning door kolendamp, afkomstig van de
haard van de bovenburen, om het leven
gekomen. Een kleinzoon, die op zijn bel
len geen gehoor kreeg, waarschuwde de
bovenbuurvrouw en samen verschaften zij
zich toegang tot de woning, waar zij de
vrouw, die alleen thuis was haa.rman
ligt in het ziekenhuis levenloos op de
grond aantroffen. De bovenburen hadden
pas een nieuwe haard, die slecht trok.
Bij mevrouw van R. brandde de haard,
niet.
Op 1 november zullen de prijzen van
een groot aantal merken veiligheidsgoi>
dels worden verlaagd. Deze prijsverla»
gingen zullen variëren van 15 tot 25 pet.,
en gelden niet voor die gordels, waar
voor in de loop van dit jaar de prijzen
reeds zijn verlaagd. Voor deze laatste
zal de prijsverlaging ca. 10 pet. bedragen.
Een en ander is het resultaat van over
leg, dat in de laatste weken heeft plaats
gevonden tussen de organisaties van le
veranciers en handelaren in veiligheids
gordels met de A.N.W.B.
De kwaliteit van de gordels wordt reeds
sedert geruime tijd gecontroleerd door
het RAI-TNO-instituut te Delft, dat voor
de goedgekeurde typen een keurmerk be
schikbaar stelt.
Op het station Muiderpoort te Amster
dam is de 59-jarige J. Besse door een
lege personentrein overreden en op slag
gedood.
De man verrichtte werkzaamheden tus
sen de rails toen de trein, die daar dage
lijks op dat tijdstip passeert, naderde.
Bij het uitkomen van de bocht gaf de
bestuurder enkele luide signalen, doch
de ploegbaas reageerde daar niet op. On
danks krachtig remmen kon de bestuur
der de trein niet tijdig tot stilstand
brengen.
Uit cijfers, onlangs verstrekt
door de internationale organisatie
voor zelfbedieningszaken, blijkt
onmiskenbaar, dat het zelfbedie
ningssysteem er in alle landen
steeds meer in komt. In de afge
lopen zes jaar is het aantal winkels
gewoon Zelf uw haar
wassen
uw eigen kleur ver
fraaien en verdiepen
of een nieuwe modi
euze tint toevoegen
uw haar wordt veel
mooier, glanzender
en soepeler.
t Haar-Cosmetica
tube voor
2 wassingen
1.95
Doe het thuis - doe het zélf!
in 13 landen liefst verzesvoudigd.
Het bedraagt thans 60.000.
In Zweden ls het aantal winkels met
zelfbediening sedert 1956 verdubbeld, in
Zwitserland en Engeland verdrievoudigd,
terwyl het in West-Duitsland thans het
tweeëntwintigvoudige bedraagt van 1956.
Er zyn thans in de bondsrepubliek 30680
zelfbedieningswinkels. Dit is 51.6 procent
van alle winkels in de dertien landen,
die by dit onderzoek waren betrokken.
Op iedere 18 vierkante kilometer, ofte
wel op iedere 1824 Duitsers komt thans
een winkel met zelfbediening. Bovenaan
staat Zweden, waar voor iedere 1249 in
woners een winkel met zelfbediening ls,
In Spanje zyn de minste winkels met
zelfbediening.
Niemand in Duitsland zou nog een paar
jaar geleden een dergelijke ontwikkeling
hebben durven voorspellen. Integendeel.
„Duitse huisvrouwen willen bij het bood
schappen doen het deskundige advies
van hun winkeliers", „Duitse huisvrou
wen willen altijd alles altijd zo vers mo
gelijk hebben en kopen daarom telkens
kleine hoeveelheden in de winkel op de
hoek", „Duitse huisvrouwen houden er
van een praatje te maken bij het win
kelen" met deze en andere bewerin
gen werd tegen invoer van zelfbediening
gepleit.
:W
"Xjpr
Voor mevrouw Paasmarkt, Noord-
weg 61 te Middelburg, is de crisis in
Nieuw-Guinea en de daarop gevolgde
bestuursoverdracht op een invasie
uitgelopen. Bij haar zijn achtereen
volgens binnengedruppeld mevrouw
J. Schilling-Paasmarkt (haar doch
ter), mevrouw A. de Mey-van Ger-
wen met har twee kinderen en de
mannen van deze twee vrouwen.
Het echtpaar Schilling-Paasmarkt
woonde in Agatz in zuid-Nieiiw-Gui-
nea .De heer Schilling was daar po-
litie-ambtenaar. In dit gebied is de
laatste weken een cholera-epidemie
uitgebroken, die aan enkele tiental
len mensen het leven heeft gekost.
Het echtpaar De Mey-van Gerwen
komt uit Hollandia. De heer De Mey
verrichte daar griffierswerk bij de
magistratuur. Zijn vrouw was leid
ster van de katholieke kleuterschool.
Zij heeft zich veel met het missie
werk in Hollandia bezig gehouden.
Zij doet het in feite nog. Zij heeft
het namelijk op zich genomen vanuit
Nederland voor nieuwe misgewaden
voor de missiepost in Hollandia te
zorgen. In Middelburg is helaas geen
missienaaikring werkzaam, zodat zij
zal trachten contacten hiervoor in
andere plaatsen te leggen. Zij wil zo
snel mogelijk tot resultaten zien te
komen, want de staat waarin de mis
gewaden in Hollandia zich bevinden
is ronduit erbarmelijk. Overigens
vreest mevrouw De Mey, dat de po
sitie van de missie op Nieuw-Guinea
door de veranderde situatie een stuk
zwakker zal worden.
De beide echtparen zijn, zoals te
begrijpen is, niet graag naar Neder
land gekomen. Het was hun tweede
repatriëring. Oorspronkelijk zaten
zij immers in Indonesië. Zij lieten
enkele weken geleden over het alge
meen hevig teleurgestelde Papoea's
Mevrouw De Mey-van Gerwen en
mevr. Schilling-Paasmarkt (rechts)
kunnen het best vinden samen. In
Bandoeng waren zy al vriendinnen.
Door hun huwelyken werden zy zelfs
familie van elkaar.
achter, die in vele gevallen maar
niet begrijpen konden waarom Ne
derland zo gehandeld heeft.
Op het ogenblik is het een kwestie
van afwachten voor deze gerepatri-
eerden. De twee mannen zijn bereids
naar Den Haag geweest om nader ge
ïnformeerd te worden over de werk-
mogelijkheden. Deze mensen, die ge
wend zijn aan de tropen, blijven lie
ver niet in Nederland. Als het enigs
zins mogelijk is willen ze de zon vlak
boven hun hoofd heben. Zij hopen
daarom op emigratie naar de West
of naar Californië.
De twee kinderen van de heer en
mevrouw De Mey zitten intussen in
de zesde klas van de katholieke la
gere school aan de Bachten Steene te
Middelburg.
Mevrouw De Mey was schoonheids
specialiste in Hollandia. Mevrouw
Schilling trad in Agatz op als kap
ster. Beiden volgen momenteel in
Middelburg een kapsterscursus, niet
alleen om een beetje bij te blijven
in de schoonheidssector maar ook
om wat bezig te zijn.
Binnenkort zullen de beide echt
paren de overgangsperiode waarin
zij zich nu bevinden o.m. benutten
met een reisje naar Haamstede, waar
een groot aantal repatrianten is on
dergebracht in hotel Ostoerio. Zij
hopen daar kennissen te ontmoeten.
„Het liefst zing ik voor zieken",
vertelde ons in Ossendrecht Eva
Palmay. „Die luisteren zo goed, zie
je". Zy heet eigenlyk Anneke van
Dooren. In Ossendrecht noemen ze
haar „de zangeres".
Ik zing al van mijn negende jaar
af, vertelde dit meisje wier ster
snel gerezen is. Ze is begonnen in
een kinderoperette. Nog gaat haar
grote voorliefde uit naar het licht
klassieke genre in het algemeen en
de operette in het bijzonder. Het
publiek heeft daar echter niet zoveel
belangstelling voor. Voor populaire
songs daar lopen de mensen warm
voor.
Zij maakte haar debuut met de be
kende violiste Nina Dolce. Dat was in
1945, dus vlak na de tweede wereld
oorlog. Zij zong toen het chanson
„Plaisir d'amour". Maar het meeste
succes oogstte zij toen met het liedje
„Als de oorlog voorbij is, mijn jon
gen' Wat wil je? In die tijd moesten
nog velen terugkomen uit Duitsland.
Eva Palmay die uitsluitend voor
haar plezier zingt heeft serieus ge
studeerd. Zij heeft lessen genomen
bij Frida de Boer, Crassez, Jo Im-
mink en mevrouw Hernady van Bue-
ren. En zij gaat nog elke week naar
de muziekschool te Bergen op Zoom
om haar stem te verbeteren.
Toneelervaring heeft ze genoeg.
Zij zong met de Bredase Opera in La
Traviata, zij trad op bij d'Oprechte
Amateur en in de rubriek „Musice
rende Dilettanten" van de KRO. Zij
haalde prijzen weg op songfestivals
m Oudenbosch en Vlijmen. Waar zij
allemaal gezongen heeft? In Soest,
in Zeist, Den Haag, Antwerpen, Ba-
rendrecht en ga maar door. Overal,
tot in Duitsland toe.
Natuurlijk hebben we Eva gevraagd
of ze nog plannen heeft voor de
toekomst. „Heel veel plannen", zegt
ze. „In de eerste plaats goed zor
gen voor mijn man en twee kinderen.
De zaak verder opbouwen en dan zin
gen. Ik zing graag, maar juist omdat
het mijn hobby is wil ik alleen nog
maar zingen wat echt mooi is".
In hoeverre daarbij de wens de vader
van de gedachte was, valt moeilijk vast
te stellen. Wel staat vast, dat de Duitse
kleinhandel zich aanvakelijk weinig zor
gen maakte, toen grote warenhuizen en'
sommige filiaalbedrijven supermarkten
lieten bouwen met tenminste 400 vier
kante meter oppervlakte en daar ook
verse groente, fruit en vleeswaren gin
gen verkopen.
Spoedig bleek evenwel, dat deze
supermarkten scharen kooplustigen trok
ken. De kleinhandel begon na te denken.
Het werd bovendien steeds moeilijker
geschikt personeel te krijgen. Men zag,
dat het grote assortiment, dat in super
markten uitgestald is, de bezoekers sterk
stimuleerde tot het spontaan kopen van
dingen. En toen een opinie-peiling aan
het licht bracht, dat niet minder dan
48 procent van de in supermarkten ge
dane boodschappen z.g. „impulsieve aan
kopen" zijn, groeide de belangstelling bij
de kleinhandel voor zelfbediening met
rasse schreden. Slechts 29.2 procent van
de in zelfbedieningswinkels gekochte
goederen stonden zogezegd op het lijstje,
toen de koper binnenkwam. Voor 21 pro
cent van de aankopen werd het besluit
tijdens het winkelen genomen.
Van dat tijdstip af begon de storm
achtige ontwikkeling van de zelfbedie
ning in Duitsland. Thans hebben 79 pro
cent der zelfstandige winkeliers zelfbe
diening ingevoerd. Dat is het grootste
percentage in Europa. In Frankrijk do
mineren de filiaalbedrijven met een aan
deel van 60 procent, in Engeland de co-
operaties met 43 procent. In Duitsland
doet nog altijd een derde deel van de
huisvrouwen méér dan eenmaal per
week boodschappen. Men koopt dus
kleine hoeveelheden. Nauwelijks een
vijfdo deel doet ééns per week op grote
schaal boodschappen. Daarvoor moet
men dan echter wel over een auto en een
ijskast beschkiken.
Ook zij, die een paar keer per week
boodschappen doen, geven aan zelfbedie
ningswinkels de voorkeur. Naar de re
den daarvoor gevraagd, zeiden de mees
ten, dat het daar vlugger gaat. De ar
tikelen zijn overzichtelijk gerangschikt,
de sortering is grote-r. Slechts 9 procent
der Duitse huisvrouwen verklaarde niets
te voelen voor zelfbediening. Zij wezen
er op, dat die tijdwinst vaak verloren
gaat door het in de rij moeten wachten
bij de kassa. Ook zijn zij weinig te spre
ken over het feit, dat men in zelfbedie
ningswinkels bepaalde hoeveelheden te
gelijk moet kopen, waardoor men eigen
lijk gedwongen wordt meer te kopen
dan men wil. Wie zijn boodschappen te
lefonisch bestelt, is bij zelfbediening
evenmin geïnteresseerd. Dat is echtereen
kleine categorie, want er wordt ook in
Duitsland steeds minder aan huis be
zorgd. Het argument echter, dat men bij
het boodschappen doen, graag een
praatje maakt met de winkelier, werd
nauwelijks gebezigd.
Het zelfbedieningssysteem dringt ech
ter ook in Duitsland steeds meer door
in alle bedrijfstakken. Wijn en gedis
tilleerd. confectie en huishoud-textiel
en in een enkele stad ook al grammo
foonplaten kunnen aldus worden ge
kocht. Grote bezwaren tegen dit
systeem bestonden vooral bij de boek
handel.
De Duitse boekhandelaren zeiden, dat
de kopers het zonder het deskundige ad
vies van geschoolde verkopers niet kun
nen stellen. En toch pocketboeken
worden bijna uitsluitend door zelfbedie
ning verkocht. De verkoop daarvan in
de supermarkts heeft in de bondsrepu
bliek een enorme vlucht genomen. Een
stationsboekhandel vestigde een spe
ciale pocket-afdeling waar liefst 52000
verschillende pocketboeken verkrijgbaar
zijn. De zaak wordt geleid door twee
verkoopsters, die elkaar afwisselen en
alleen de kassa bedienen.
Toeristen valt echter op, dat er nog
maar weinig zelfbedieningsrestaurants en
cafetarias zijn. Het schijnt, dat de an
ders zo gehaaste Duitsers op hun ge
mak willen eten en grote waarde hech
ten aan een comfortabele omgeving en
goede bediening. Men moet echter tegen
woordig in vele restaurants al zo lang
op de komst van de kelner wachten, dat
het wel met zo lang meer zal duren tot
ook in deze branche de zelfbediening zal
doordringen.