ORANJERIVIERPROJECT KOST 25 JAAR
Zuid-Afrika's „Deltaplan" kijkt
duizend jaar vooruit
„Wat zegt U": 1, 2 of
i
A
1
1 B
- 1
1
1 r
1
1
1
1
1
1
1
i G
1
1
!H
1
I
1 K
1
1
1
1
i B
1
1
Sc
1
1
1
i E
1
1
1
i G
1
1
H
i
1
1
1
1
1
DE MEESTERBILJARTER
de ras-sigaret
puur voor
uw genoegen
Li.
1
Wat doet die rode man
in het Witte Huis?
Reuzenplan voor besproeiing5
watervoorziening en energie
Disharmonie
Israël
in
i
Prins Bernhard
bezocht Spanje
i
I
rrR lug
Brug en poort
van Haamstede
worden herbouwd
REPUBLIKEINSE LEIDERS:
Langs de straat
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 20 OKTOBER 1962
(Advertentie)
de Torquaydam, die 2,5 miljoen pond
kost.
De regering van Zuid-Afrika wil het
gehele project zelfstandig uitvoeren zon
der buitenlandse steun. Zij zal echter
wel mede een beroep doen op buiten
landse waterbouw-ondernemingen bij de
aanbesteding der verschillende onderde
len.
En het is geenszins uitgesloten
zelfs waarschijnlijk dat hier
bij in aanzienlijke mate een beroep
zal worden gedaan op waterbouw
kundige kennis en ervaring van
Nederlandse ingenieurs en andere
deskundige werkkrachten van ve
lerlei soort.
In dit artikel zijn de bedragen aan
gegeven in In guldens is 1 f 10,-.
Intussen is het geen munteenheid
meer in Suid-Afrika en vervangen
door de Rand. Een Rand is f 5,-.
Zuid-Afrika heeft evenals Ne
derland zijn waterproblemen. Al
behoeft men er minder bevreesd
te zijn voor stormvloeden, want
het land ligt er over het algemeen
hoog, men heeft er ook met moei
lijkheden op watergebied te ma
ken en de voornaamste is wel, dat
men waaer tekort heeft.
Er valt nl. in Zuid-Afrika te weinig
regen, ofschoon er in een bepaald jaar
te Johannesburg in nog geen 100 dagen
evenveel regen viel als in ruim 160 da
gen te Londen. Maar er valt dan te
veel in te korte tijd en de verdamping
is er zo groot, dat alles bijeen maar 11
pet. van het gehele gebied van Zuid-
Afrika ruimschoots water krygt en dan
komt dat nog voor een goed deel te
recht op bergland, waar niets verbouwd
kan worden.
Over het algemeen bereikt slechts 8 pet.
van de neerslag de rivieren. 70 pet.
van het Zuidafrikaanse gebied is voor
de waterbehoeften van mensen en vee
afhankelijk van het grondwater.
De Zuidafrikaanse regering heeft nu
een groots plan opgemaakt om met het
oog op een betere waterdistributie en
op de expansie van landbouw en in
dustrie het rivierwater beter te gaan
benutten. Zij heeft een Oranjerivieront
wikkelingsproject aangekondigd, dat - in
zijn ontzaglijke omvang - te vergelijken
is met ons Deltaplan. Het kost 200 mil
joen pond sterling. Behalve installaties
voor de watervoorziening zal het ook
een netwerk van elektrische centrales
omvatten, dat reikt van de Atlantische
tot de Indische oceaan.
Men verwacht, dat bij volledige vol
tooiing van het project de opbrengst van
het land met 57 miljoen pond sterling
per jaar zal worden vergroot.
De Oranjerivier stroomt in het noor
den van Zuid-Afrika van 't Drakenberg-
gebergte in het oosten naar de Alexan-
derbaai in de Atlantische oceaan. Zij
is 1300 mijl lang en daarmee de groot
ste stroom van het land
Maar het nut van deze rivier is thans
gering, want zij stroomt grotendeels door
dor en woest gebied, waar hoegenaamd
geen regen valt, terwijl het rivierwater
zelf wordt tegen- en vastgehouden door
aanslibbingen en banken.
Het Oranjerivierplan beoogt nu met
een aantal reusachtige dammen, tunnels
en kanalen het rivierwater goeddeels
af te leiden naar het zuiden, naar de
in zijn samenstelling vruchtbare, maar
nu vaak dorre grond van de Oostpro
vincie. Daar en elders zullen 750.000
acres (een acre is ongeveer 4000 vier
kante meter) land besproeid worden,
en ongeveer 450 miljoen liter water per
dag naar steden en nederzettingen wor
den geleid.
De grootste dam komt bij Bloemfon
tein in het hart van Zuid-Afrika ten wes
ten van Basoetoland. Met de capaciteit
van deze dam zou men een gebied zo
groot als Engeland een voet diep (30
cm) onder water kunnen zetten. Er zul
len in deze buurt overigens drie dammen
verrijzen.
Bloemfontein ligt echter aan de noord
kant van de Oranjerivier en zou het
water verkrijgen langs een pijplijn uit
een zijrivier. Hetzelfde geldt voor Kim-
berley-
Naar het zuiden zal het water worden
afgeleid voornamelijk door kanalen en
tunnels. De grootste tunnel, 51 mijl lang
(de Engelse mijl is 1609 meter), voert
het water door de bergen tussen de
Oranjerivier en de Visstromen, van bij
Bethülie tot voorbij Steynsburg, zuid
westelijk van Basoetoland. Deze
tunnel zou alleen al 14 miljoen pond ster
ling kosten. De diameter zal circa 3,5
meter bedragen. De tunnel zou 1200 ku
bieke voet of ongeveer 32000 liter water
per seconde leveren en wordt, op die
van de New-Yorkse waterleiding na, de
langste van de wereld.
Het is niet de bedoeling geheel het
project, waarin ook dammen in het wes
ten van de rivier voorkomen, ineens aan
te vatten. Het zal in zes fases worden
afgewerkt, waarvan de eerste zes jaar
zal vergen, terwijl de laatste eerst na
25 jaar haar beslag zal hebben gekre
gen.
Hoe uitgebreid het plan is, kan hier
uit blijken, dat het met zijn kostenbe-
groting van 200 miljoen pond sterli g
ver uitgaat boven het Boulder-Dam-pro-
ject in de Verenigde Staten van N.-A.
merika, dat 73 miljoen pond vergde en
ook boven het Kariba-project van Rho-
desië, dat 112,5 miljoen kost.
By de dammen wordt rekening gehou
den met de aanslibbing van de rivier
voor niet minder dan duizend jaar.
De stuwdammen worden nl. zo ge
bouwd, dat zij na verloop van tijd, als
dit nodig zou blijken, verhoogd kun
nen worden.
Van het te irrigeren land in het oos
ten van de Kaapprovincie verwacht men
hoofdzakelijk hogere opbrengsten aan
fruit, lucerne (vooral voor de schapen),
vee, citrus, katoen en tarwe.
Verder zullen steden als Port Elisa
beth aan de zuidkust, Kimberley, Bloem
fontein, Craddock, Graaff-Reinet en De
Aar in het noorden en midden van het
land bevrijd worden van dreigende wa
tertekorten. Samen moeten zij. zoals
reeds is opgemerkt, 450 miljoen liter wa
ter per dag verkrijgen.
Voor de industriële en verdere ontwik
keling in het algemeen dient een uitge
strekt netwerk van 20 elektriciteitscen
trales, dat via Kimberley van de In
dische tot de Atlantische Oceaan zal
reiken. Dit gaat 45 miljoen pond ster
ling kosten en zal 177.000 kilowatt pro
duceren. Daarvan heeft men 17000 kilo
watt nodig om water door de tunnels
en in kanalen te pompen. Er blijft dan
160.000 kilowatt over voor de industrie,
voor het platte land en voor de ver
dere elektrificatie van de spoorwegen.
Het kan dan b.v. mogelijk zijn de ge
hele spoorlijn van Kaapstad tot Johan
nesburg te elektrificeren.
Men neemt aan, dat de uitvoering van
het Oranjerivierplan de economie van
Zuid-Afrika praktisch onkwtsbaar zal
maken.
De voornaamste dammenworden de
Ruigevalleidam bij Bethulie, waarvan de
aanvankelijke kosten (vóór eventuele
verhoging) 4 miljoen pond sterling be
dragen, de Van der Kloofdam, westelijk
daarvan bij Petrusville, die aanvankelijk
komt op 5,5 miljoen pond, en nog weer
westelijker tussen Douglas en Hopetown
Prins Bernhard is donderdag met een
chartervliegtuig op de Spaans-Ameri
kaanse basis Rota in de provincie An-
dalusië aangekomen.
De prins werd verwelkomd door de
gouverneur van de provincie, door de
burgemeester van Jerez de la Frontera
en door andere autoriteiten.
De prins brengt een niet-officieel be
zoek aan Vaurelio Segovia Mora Figue-
roa, een familielid van koningin Fabiola
van België.
In de verhouding tussen het bestuur
van de Isfaëlische stad Ramatgan en 't
stedelijk kamerorkest overheersen sinds
enige tijd de wanklanken omdat de vroe
de vaderen niet willen nebben, dat het
orkest tijdens een komende tournee
ook in Duitsland gaat spelen. Donderdag
heeft de burgemeester de knoop door
gehakt en de zakelijk leidster van het
orkest, mevrouw Sjloelamit Rosenberg
meegedeeld, dat de subsidie van de stad
ten bedrage van 4.000 dollar per jaar
wordt ingetrokken en dat het orkest zich
niet meer mag tooien met de naam van
de stad.
Mevrouw Rosenberg antwoordde de
burgemeester, dat hij in elk geval over
de naam van het orkest niets te ver
tellen had. ,,U kunt een bakkerij toch
ook niet verbieden zich bakkerij van Ra
matgan te noemen." zei zij. De burge
meester antwoordde: ,,Ga dan maar met
uw orkest naar Duitsland en noem het
bakkerij van Ramatgan."
(Advertentie)
I kwartje per kolomHj
4 kolommen f I.-
I kwartje per kolom
1
1!
lil
ivj
1 D
E
F
I
1
1
■Ml
mwm
,-J
4 kolommen f I.
1st
l
li
ui:
iv|
A
1
1 D
1 F
1
1
1
l
K
Li.
Dé KOLEN- I
12 unieke lltSisiSBilSr
eigen-
schappen
PELGRIM, óók voor oliehaarden
Voor de restauratie van de brug over
de slotgracht van het slot Haamstede
•is goedkeuring verkregen. De brug wordt
geheel gesloopt en in precies de oude
vorm herbouwd. Ook de poort wordt af
gebroken en vernieuwd. Hoe oud de brug
is, is niet precies bekend, doch volgens
oudheidkundigen dateert hij uit om
streeks 't begin van de 12e eeuw. Met de
bouw zal ongeveer een jaar gemoeid zijn
IHet slot is bekend uit de geschiedenis
door Witte van Haemstede, die er woon
de toen hij in 1304 bij het Manpad de
opgedrongen Vlamingen versloeg.
Republikeinse voormannen hebben ern
stige kritiek geoefend op het beleid van
president Kennedy omdat hij zo'n groots
welkom heeft bereid aan premier Ahmed
ben Bella van Algerië.
Het steekt de republikeinen vooral dat
Ben Bella onmiddelijk na .zijn bezoek
aan Amerika naar Cuba vloog en van
daar uit de Amerikaanse politiek ten op
zichte van Castro laakte.
Ben Eella heeft op Cuba een verkla
ring onderschreven, waarin Fidel Cas
tro ontruiming van de Amerikaanse ma
rinebasis Guantanamo op Cuba eiste.
De aanval van de republikeinen staat
onder leiding van de seatoren William
E. Miller, de republikeinse partijvoor
zitter, Barry Goldwater, voorzitter van
't republikeinse verkiezingscomité in de
Inzendingen uiterlijk dinsdagavond
18.00 u., postbus 2500 Amsterdam.
Hierboven plaatsen wij nog enkele
invulkolommen voor onze puzzel.
Deelnemers kunnen deze ge prui
ken als zij meer dan vier kolom
men willen invullen.
Jl/fen hoort weieens beweren dat het leven bij
veertig begint. Voor mijn vader is het even
wel pas op zijn 65ste jaar begonnen. Sociaal ge
zien heeft men hem dus een kwart eeuw door
de neus geboordmaar hij ziet zulke dingen
ruim. Hij haalt uit de oude dag wat erin zit.
En het voornaamste element in zijn levensavond
is wel de biljartkunst. Hij is, totdat hij 65 werd
en toelating verkreeg tot de bejaardensoos in
onze buurt, nimmer „aan stoot" geweest, zoals
de kenners dit fijnzinnig noemen. Goed, men
nam hem in het verleden weieens in een café
waar, doch bij die gelegenheden ontweek hij het
biljart immer, alsof hij voelde dat op het groe
ne laken het noodlot op hem lag te wachten.
Hij had echter nooit voldoende tijd om het nood
lot langdurig te tarten, want mijn moeder is
een mens van de klok.
IVfaar na het bereiken van de pensioengerech-
lrl tigde leeftijd is de oude strijdersnatuur in
mijn vader ontwaakt. Het was alsof hij zijn he
le leve lang een afgronddiepe haat tegen de
drie ivoren ballen van het biljart had gevoeld
en dat hij nu slechts wachtte op een kans en een
keu om deze zaak afdoend uit te vechten.
Dag aan dag betrad hij de soos om zich met
andere oude mannen te meten en pas tegen het
sluitingsuur placht hij het gebouwtje weer te
verlaten, verwonderd nagestaard door de twee
ongeslagen cracks van de soos, Kleine Willem en
Pukkie Vonk venijnige, kleine vechtertjes.
Die twee zagen namelijk in mijn vader de eer
ste grote rivaal waarmee zij in hun leven te
maken kregen. Zij zagen hem dagelijks beter op
stoot komen en zij noteerden heimelijk de re
cord-moyennes die hij soms, op geïnspireerde mo
menten, op tafel bracht. Na enkele jaren wa
ren er in de soos nog maar drie mannen wier
namen rechtstreeks in verband met de biljart
kunst mochten worden genoemd: die van Kleine
Willem, die van Pukkie Vonk, en die van mijn
vader, wiens bewonderaars al spoedig de titel
„Manus Masseur" voor hem bedachten, nade-
maal hij in die techniek van het edele spel be
paald berucht geworden was.
T\e officiële sportwereld bemoeit zich naar mijn
mening veel te weinig met de biljartsport
in de bejaardensociëteiten. Het is namelijk, een
feit dat er voortdurend sprake is van nieuwe,
onvoorziene spelfoefjes, die de K.N.B.B. nog voor
verrassingen zouden plaatsen. Het driemanschap
Willem-Pukkie-Manus werkte nijver en met over
gave aan de ontwikkeling van het spel. Hun
vindingrijkheid was enorm. Kleine Willem had
bijvoorbeeld een foefje ontwikkeld waardoor hij
het biljart een luttel aantal millimeters aan één
kant kon oplichten, welk trucje hij natuurlijk
steeds toepaste als zijn rivalen aan stoot waren.
Pukkie Vonk teas berucht wegens de grapjes
die hij met de keu van zijn tegenstander wist
uit te halen. Hij had eens twee partijen in zijn
voordeel weten te beslissen door de rubber stoot-
dop onder aan de keu van mijn vader te ver
vangen door een zware loden ring, waardoor de
keu uit zijn balans raakte. Bij die gelegenheid
leverde mijn vader een erbarmelijk stuk brod
delwerk af. Hij pareerde hierop echter door bij
de volgende partij de rode bal te vervangen door
een eender gekleurde bal, maar dan van rubber,
toen Willem en Pukkie op zijn serie van 12 caram
boles moesten antwoorden. Het werd een sprin
gerig partijtje voor die twee.
TCr waren nog meer speltechnieken, zoals het
L-' zogenaamde „knietje", waarbij men de spe-
Ier met de stompe kant van de keu een klein
zetje in de knieholte geeft, juist als zijn keu
de wang van de bal zal treffen.
De onfortuinlijke biljarter knikt dan als een
timmermansduimstok in elkaar en raakt hoog
stens in zijn val de kin van een omstanderhet
geen dan weer levendige discussies kan uitlok
ken, met vele mogelijkheden voor de aanvallen
de partij om de balpositie in zijn voordeel te
wijzigen. En nu spreek ik nog niet eens van het
systeem van leitje-verlinkenzoals dat in de
soos heet, waarbij men de score-cijfers met 'n
natte vinger bewerkt. Dit is routinewerk, dat
echter, mits goed uitgevoerd, het spelbeeld op
verrassende wijze kan veranderen. Men ziet: de
drie grootmeesters gaven elkaar geen duimbreed
toe en de hele bejaardensoos leefde met de ived-
strijden mee.
'Toen kwam iemand, ik meen Simon de Haan,
op het onzalige denkbeeld om de drie bil
jartmatadors een titelgevecht-om-de-beker te
laten houden. Een kapelaan van onee parochie
had de bokaal ter beschikking gesteld. Hij had
het ding zelf eens gewonnen bij een declama
tiewedstrijd en er stond een harp in gegraveerd
Maar het was een beker.
Het beker toernooi ving op een dinsdag aan, on
der doodse stilte. Werkend in een kring van
vaste soosklanten en moreel geruggesteund door
zijn vriend Blank, kwam mijn vader uit tegen
Kleine Willem. Helaas heb ik dit gevecht niet mo
gen aanschouwen, maar ik heb erover horen
spreken. Kleine Willem schijnt voortdurend de
euvele moed te hebben gehad om te denken dat
hij het van mijn vader kon winnen. Wellicht put
te hij zijn geestdrift uit een sterke dosis do
ping. Ik weet dat niet. Een feit is slechts, dat
hij nadat de voorgeschreven 20 beurten voorbij
waren zijn keu tegen de vlakte smeet en uit
riep: „Dat is geen biljarter" (hij wees daarbij
op mijn vader), ,,maar een harpoenier!'
Mu ging het slechts nog om de beslissende ron
de tussen Pukkie Vonk (een vuil vechter-
tje) en Manus Masseur, ofwel mijn vader. Het
stond al bij voorbaat vast dat tijdens deze partij
die de volgende iveek dinsdag zou plaatsvinden,
de meest gedurfde tochnieken gebruikt zouden
worden. Men kende Pukkie Vonk zo'n beetje. Hij
was in staat om lijm aan de pomerans van mijn
vaders keu te smeren. Mijn vader mocht ech
ter evenmin onderschat worden. De kenners van
zijn spelmethoden veronderstelden dat hij iets
met magneten zou gaan doen.
Wij leefden thuis gespannen naar de Grote Dins
dag toe. Mijn moeder had zelfs al een cake ge
bakken om deze aan de bekerhouder te overhan
digen als hij na de beslissende match terugkeer
de in de schoot van zijn gezin.
Thuis trainde mijn vader tot diep in de nacht
en zelfs onder het eten kwam het voor dat hij
met zijn tafelmes een pikeerstoot op het zout
vaatje uitvoerde, zodat dit met een boog door de
kamer vloog.
Qp de grote dag verliet hij het huis met de
tred van een toreador. In zijn ogen lag de
beruchte killer-blik. Hij huppelde zowaar, on
danks zijn zeventig jaren en onder zijn jas droeg
hij een glimmend mouwvest. Dat was om het
moreel van Pukkie Vonk te schokken.
Wij wachtten gespannen op de uitslag. Na een
kwartier hoorde mijn moeder de voordeur dicht
slaan. Zij rende de gang in. „Nu al?", hoorde ik
haar roepen.
Toen trad mijn vader de kamer binnen. Hij zag
bleek tot op zijn kruin. Langzaam ging hij zitten
en steunde: „Dood! Morsdood!"
„Heeft-ie je eronder gekregen?", vroeg mijn moe
der ontsteldwant zij placht de meester krach
tig te steunen in deze bewogen dagen. ,,Nee!
riep mijn vader. „Hij is écht dood. Vanmorgen
is het gebeurd."
Zwijgend verliet ik het huis. In de gang hoorde ik
nog het woedend gemompel van mijn vader: „De
lafaard! Er tussenuit knijpen, hé? Wie had daar
nou op kunnen komen?"
TOMASO
senaat, en van de afgevaardigde Bob
Wilson, die voorzitter is van een over
eenkomstig comité in het Huis. De drie
politici hebben een gezamenlijke verkla
ring uitgegeven waarin zij zeggen dat
de regering voor Ben Bella's bezoek een
slechte tijd heeft uitgekozen en de hele
zaak halfslachtig heeft behandeld. „De
president moet het Amerikaanse volk
maar eens vertellen hoeveel miljoen dol
lar hij aan Ben Bella beloofd heeft voor
dat hij naar Cuba vertrok," aldus het
driemanschap.
„Het is tegen de Amerikaanse begin
selen, geldelijke steun te verlenen aan
het regime van een man die plechtig
beloofd heeft trouw te zijn aan zijn door
hem zelf aangestelde bende en die dat
socialisme noemt," zo wordt in de ver
klaring gezegd.
Het driemanschap besluit zijn
verklaring als volgt: „Als de re
gering helpt de dictatuur van Ben Bella
te financieren Dleegt zij verraad aan de
genen die naar vrijheid snakken."
(Advertentie)
LUISTER NAAR^
Radio Luxemburg 208 meter
zondag 12 uur
f Radio Veronica 192 meter
Een muzikaal verhaal van
Annie M. G. Schmidt en
Cor Lemaire, o.l.v. Wlm
lbo gespeeld door Hetty
Blok, Annemarievan Ees,
Joop Doderer en
Jan Oradi
aangeboden.
door
chocolade hagel
