van
voor
en televisie
SPINNEN IN EEN STALEN WEB
Draadloze verbinding
tussen de continenten
Dart-Herald in straaluitvoering
Een natuurlijk tegengif
tegen strontium-90
Bolivia uit
de O.A.S.
FINLAND KRIJGT KANAAL
VAN RUSLAND IN HUUR
Politieke rel
in Rhodesië
Mona Lisa
een man
12-12-1901: 11 UUR
12-12-1901: 11.25 UUR
12-12-1901: GELUKT!
Kinderen van
geleerde als
proefkonijn
Diplomaat in
duel betrokken
REORGANISATIE VAN
BRITS VAKVERBOND
Hoor en
wederhoor
Schrijf klavier
Stuk oorlogsbuit
levert geld op
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 5 SEPTEMBER 1962
Marconi
TWAALF DECEMBER 1901. Een ijzige regen
striemt een eenzame hut op Newfoundland. De
wind jaagt bui na bui over het barre eiland en
spektakelt tussen de ijzeren platen die de hut
bedekken. Op de kale rotsbodem, vlak bij het
gebouwtje staan twee mannen. Huiverend en
diep in de kragen van hun bontjassen gedoken.
Een van hen heet Guglielmo Marconi, de andere
James Stevens Kemp. Meer dan honderd meter
boven hen zig-zagt een vlieger in de storm.
Het is nog vroeg in de ochtend en het zal nog
lang duren eer het middaguur aanbreekt: het
tijdstip waarop beide mannen met stijgende
spanning wachten. Het is bitter koud, maar de
warmte van een beker hete chocolademelk dringt
tintelend in hun verkleumde vingers. Bedacht
zaam, met korte halen slurpen ze de verkwik
kende drank op.
Marconi kijkt van tijd tot tijd bezorgd naar de
dansende vlieger die een antennedraad hoog in
de lucht trekt. Als Marconi's blik die van Kemp
ontmoet, knikt de laatste zijn vriend eens bemoe
digend toe, ook al is hij -zelf verre van gerust.
Wat ze doen is eigenlijk een ongehoord experi
ment. De 26-jarige Marconi is er twee jaren ge
leden wel in geslaagd om zonder draden elektri
sche seinen tussen Frankrijk en Engeland over
Het Kanaal te zenden. Maar nu, een poging om
op dezelfde wijze de enorme afstand over de At
lantische Oceaan te overbruggen
Toch hadden geleerden van naam
zoals Bell en Edison vertrouwen in Mar
coni. Andere wetenschapsmensen hadden
net als Bell en Edison de draadloze over
brugging van Het Kanaal een prestatie
van de eerste rang genoemd, doch het
fantastisch plan om seinen over de
oceaan te zenden, noemden ze een illu
sie. „En toch kan het", beweerde de
geniale Italiaan koppig en liet in samen
werking met de Britse natuurkundige
prof. Fleming een krachtige zendinstal-
latie bouwen ten noorden van Cape
Lizard in Cornwall.
,,De draadloze golven zullen het ge
bogen aardoppervlak niet volgen en
rechtuit in het heelal verdwijnen", be
slisten de geleerden. „Niet waar", zei
Marconi en voer met zijn vriend Kemps
alvast naar de Verenigde Staten.
,,De elektromagnetische golven zullen
door het bolle aardoppervlak worden
tegengehouden", beweerde men in we
tenschappelijke kringen in Amerika.
„Dat geloof ik niet", repliceerde Mar
coni met meer zelfvertrouwen dan hij
kon verantwoorden.
In ieder geval bestefte hij dat er maar
één middel was om te weten te komen
wie eigenlijk gelijk had. Dat was een
proef. Daarom ging hij stil zoals immer
en uiterlijk onverstoorbaar verder met
de ontwikkeling van zijn gedurfd plan.
In een hut op het onherbergzame New
foundland installeerde hij een gevoelige
ontvangapparatuur.
Om twaalf uur zal een technicus op
Cape Lizard met zijn seinsleutel drie
korte tikjes de aether inslingeren.
Meer dan 4000 kilometers moeten deze
signalen overbruggen willen zij aan
de overzijde van de oceaan Marconi
een triomfaal succes brengen. Zo niet,
dan wachten hem spot en hoongelach'.
Het is elf uur. De onophoudelijke re
genvlagen hebben de bontjassen van
Marconi en Kemps doorweekt. De wind
rukt nog steeds aan het kletterende
plaatijzer boven het dak, in de hut zoe
ken de manen beschutting.
Onwillekeurig dwalen Guglielmo
Marconi's gedachten terug naar die de-
cembernacht van 1894, toen hij er voor
de eerste maal in slaagde om op een af
stand van tien meter zonder behulp van
draden een belletje te doen rinkelen.
Dat betekende de bevestiging van de
theorie, die hij als twintigjarige student
n natuurkunde had ontwikkeld, name-
tï™ Set, mogelijk moest zijn elek-
I,2?-agne e signalen zonder gebruik-
0!?= ig ,fan draden door de lucht van de
Hit naar andere te zenden. Na
met het v»ïïC2s was hij verwoed gestart
SDoeriit» Ife iïare-n van 2Un apparatuur,
van honHerH ln staat ovel" afstanden
van papa Marconi, die een srWriik
grondbezitter was scnatrijk
Vooralsnog bleef het ontvangen be
perkt tot het willekeurig overspringen
van vonkjes tussen twee metalen bollen,
maar de jeugdige Marconi ma kte al
gauw dankbaar gebruik van de vindin-
gen van geleerden uit andere landen Zo
h vt n ,RussIsche geleerde Popoff 'ont
dekt, dat een lange, hoog in de lucht ge
spannen en goed geleidende draad de
ontvangst der signalen zeer versterkte
De Fransman Branly ontwikkelde 'n in
strumentje dat het mogelijk maakte
morseseinen te ontvangen. De ontwik-
sfornfacht^! Ma''C°ni'S Uitvinding was
Op 25 maart 1930 waren Marconi's
onderzoekingen al zo ver gevorderd,
dat hij aan boord van zijn stoomjacht,
de Elettra, in de haven van Genua een
draadloos telefoongesprek kon voeren
met iemand in Sydney. Een afstand
van ongeveer 20.000 km. Marconi
woonde jarenlang op de Elettra. In
feite was het een drijvend labora
torium, xvaarin hij naar hartelust kon
experimenteren.
Het is nu vtff voor half twaalf. Marconi
kijkt voor de zoveelste keer op zijn hor
loge en gaat naar buiten. De vlieger
danst nog steeds hoog in ^de lucht. Zou
zyn technicus op Cape Lizard de appa
ratuur goed hebben gecontroleerd? Vier
duizend kilometer oceaan. Konden de
signalen hem wel bereiken?
Toen hij zijn experimenten begon ge
loofden sommigen, dat mist en andere
slechte weersomstandigheden de elektro
magnetische golven konden tegenhouden
Maar in werkelijkheid vervolgden
de impulsen ongestoord hun weg.
Er waren zelfs lieden die van hem
eisten, dat hij proeven zou staken omdat
ze de elektromagnetische golven door
hun lichaam voelden gaan.
Hij was er niet gerust op. Bij zijn eer
ste officiële demonstratie was hij ook zo
zenuwachtig geweest. Dat was in 1896.
In Londen. Toen had hij de zendafstand
tot 3000 meter opgevoerd.
Dit was voor Guglielmo's moeder,
Ierse van geboorte, aanleiding geweest
voor haar veelbelovende zoon een de
monstratie in Engeland te latpn organi
seren. Dank zij de bemiddeling van Sir
William Preece, hoofdingenieur van de
Engelse posterijen, mocht hij in Londen
vanaf het dak van het General Post Offi
ce, in tegenwoordigheid van talrijke
autoriteiten een draadloze verbinding
tot stand brengen met een huis aan
Thames Embankment.
Het werd een élatant succes. In Lon
den maakte hij ook kennis met de inge
nieur Stevens Kemp, die van toen af zijn
vriend en medewerker bleef.
Gedurende een serie proeven bij Het
Kanaal van Bristol werd reeds een af
stand van 14 kilometer overbrugr1 Er
volgden nu belangrijke demonstraties
voor koning Umberto en koningin Mar-
garetha van Italië'. Ook het Engelse hof
met koningin Victoria maakte kennis
met de uitvinding van de jonge, geniale
Italiaan. In Specia, de basis van de Itali
aanse vloot bouwde hij een zendstation,
dat contact met de oorlogsschepen onder
hield.
Marconi had in 1899 de primeur van
het eerste draadloos overgebrachte oog
getuigeversla g toen hij vanaf een schip
met zijn seinsleutel een reportage van
een zeilrace verzorgde.
Op een geheel andere wijze bewees
zijn uitvinding haar nut, toen de beman
ning van een op de Goodwins gestrand
schip kon worden gered dank zij de
razendsnelle draadloze melding van het
ongeluk door de marconist van een
lichtschip. Op een internationale confe
rentie werd later het S.O.S. als noodsig
naal gekozen. Marconi had zich inmid
dels geheel geworpen op de verovering
van Het Kanaal. Hierin slaagde hij op
28 maart 1899, toen hij de verbinding tot
stand bracht tussen het zendstation ten
noorden van Boulogne en South Fore
land.
Nog enkele minuten en het is twaalf
uur. In de hut is de spanning tot een
hoogtepunt gestegen. De technicus aan
de apparatuur heeft de koptelefoon op
gezet en de ontvanger op de juiste golf
lengte afgestemd. Bleek en zenuwachtig
telt Marconi de resterende minuten af.
Het klapperen van de ijzeren platen
overstemt alle andere geluiden. Zullen
de zachte tikjes in de koptelefoon wel te
horen zijn?
Het wordt twaalf uur en de man op
Cape Lizard moet op dit moment seinen.
Het blijft stil in de koptelefoon. Minu
ten verstrijken, maar de drie afgesproken
korte tikjes worden niet gehoord. Dan,
na bijna een half uur van benauwende
spanning, maakt de man met de koptele
foon een bruusk gebaar. Heel zwak klin
ken de drie tikjes van de lettertjes in
zijn oren. Marconi springt op en luistert
zelf naar de morseseinen van de over
zijde van de oceaan. De wetenschap
pelijke tour de force is geslaagd.
Marconi maakt een triomftocht door
New-York en keert dan terug naar En
geland om zich aan nieuwe ontwikke
lingen te wijden. Ontwikkelingen, waar
voor de draadloze telegrafische verbin
ding tussen Amerika en Europa de
grondslag vormde. Ontwikkelingen die
mede leidden tot de komst van radio,
televisie, draadloos telefoonverkeer,
radar en radiografisch ruimte-onderzoek.
Voor zijn werk ontving Guglielmo Mar
coni in 1909 de Nobelprijs. Twintig jaar
later verleende koning Umberto hem de
titel van markies. Het aantal ridder
orden, dat hem in de loop der jaren
werd verleend is legio.
Het is nu 25 jaar geleden, dat
hij in zijn werkkamer te Rome,
waar hij niet gestoord wenste te
worden, dood werd aangetroffen.
Hoewel omtrent de doodsoorzaak
spoedig vreemde geruchten
omloop kwamen, bleek de 63-
jarige uitvinder door een hart
verlamming te zijn getroffen.
Met een antenne, vervaardigd van
een leeg petroleumblik, vormt
Marconi's eerste zender in 1962
nog maar een uiterst primitief ge
valletje; een curiositeit. In groot
vaders tijd was het een wonder
van vernuft, dat door velen als
een „werk van de duivel" werd be
schouwd.
Aanvankelijk waren veel bezoekers
van het Louvre in Parijs geschokt, ge
amuseerd en ongelovig toen uit een on
langs gehouden Brits-Zweeds debat de
mening naar voren kwam dat de ,,Mona
Lisa", eigenlyk ,,La Gioconda", van
Leonardo da Vinci, in feite „II Giocon
do" zou moeten heten omdat van een
manspersoon sprake zou zyn.
De bezoekers keken toen nog eens
goed naar het portret, en, inderdaad, de
Mona Lisa zou een jongeman kunnen
zijn. ,,Ik heb", zei een Amerikaanse toe-
riste, „in Florence veel mannen gezien
die waren zoals la Gioconda lange dun
ne neus, weke mond. mooie handen, mis
schien was hier sprake van een grapje
van Leonardo."
Zij en haar echtgenoot stonden, met
nog een dertigtal toeristen, voor het
achter glas opgehangen doek, waarbij
een suppoost op wacht staat.
„Nou," zei de echtgenoot, ,,het ziet er
volgens mij vrouwelijk uit. Er ligt een
uitdrukking op het gezicht die niet viriel
is." Een andere bezoeker wist evenwel
te vertellen dat Leonardo in zijn om
geving verwijfde mannen had.
Een Engelse dame zei met beslistheid
in haar stem: „Het moet een vrouw zijn.
Een malicieuze vrouw die alles weet wat
er te koop is. Geen gewone vrouw maar
een die ups en downs heeft gekend".
Ben Ierse bezoekster kon begrijpen
dat er een man is geweest die zin had
een pot inkt tegen de eeuwige glimlach
van La Gioconda te gooien. „Ik heb er ook
zin in," zei ze. „Een man is het heel
zeker niet".
Een meisje uit Californië zei met de
mentaliteit van het enfant terrible dat
er niets bijzonders aan zag en niet geke
ken zou hebben als men haar niet had
gezegd dat dit nu de beroemde Mona Lisa
was.
Een Britse geleerde, de 44-jarige dr.
Michael Ash, die maandenlang zyn acht
kinderen in de natuur voorkomend stron
tium te eten gaf, heeft verklaard een te
gengif gevonden te hebben voor radio
actieve afvalstoffen.
Dr. Ash zei een stuk strontiumgesten-
te, dat hij gevonden had bij de plaats
Chipping Sodbury, waar de minste geval
len van bloedkanker uit geheel Engeland
•voorkomen, mee naar huis te hebben
genomen.
Hij zette zijn gezin met strontium be
handelde suiker voor, groenten die met
strontium waren geteeld, met jodium be
handeld meel en zelfs een speciale stron
tium lolly zonder dat zijn gezin er kwade
gevolgen van ondervond.
Dit toonde volgens dr. Ash aan, dat 'n
grote dosis strontium en jodium in hun
natuurlijke vorm een tegengif zijn voor
deze elementen in hun radioactieve vorm.
Strontium-90, het radioactieve isotoop
van strontium, wordt als een der ge-
Bolivia heeft zich teruggetrokken uit
de organisatie van Amerikaanse staten,
omdat deze O.A.S. niet in staat is geble
ken een oplossing te vinden voor het ge
schil tussen Bolivia en Chili over het
bezit van de rivier de Lauca, een kleine
rivier die reeds in 1939 aanleiding werd
tot een geschil.
De Bolivaanse regering maakte be
kend, dat besloten was om „morele druk"
uit te oefenen op de organisatie door de
Boliviaanse delegatie terug te trekken.
De Boliviaanse regering zei te hopen dat
de O.A.S. nu tijd zou vinden om een
oplossing te vinden.
Toen op 15 april in 1939 het geschil er
toe leidde, dat Bolivia de diplomatieke
betrekkingen met Chili verbrak, riep Bo
livia een conferentie van ministers van
Buitenlandse Zaken bijeen. Op die con
ferentie zei Bolivia, dat het feit, dat
Chili het water van de Lauca gebruikte,
een bedreiging van de veiligheid in dit
werelddeel was.
Toen begon het geharrewar. De 20-lan-
den organisatie wilde de kwestie door
een commissie laten regelen. Chili wilde
de zaak voor het internationale hof heb
ben. De organisatie van de O.A.S. nam
toen zelf de zaak op, na in 1948 in de
huidige vorm te zijn gegoten.
De kwestie werd een slepende zaak,
die maanden duurde zonder dat er een
oplossing kwam of zelfs maar werd voor
gesteld.
Nu heeft Bolivia dus getracht door
morele druk een oplossing te forceren
Voor een in Amstelveen bfj het
grote winkelcentrum te houden meu
beltentoonstelling is een grote koepel
neergezet. De tentoonstellingsruimte
bestaat uit een metalen geraamte,
dat overtrokken is met een enorme
lap plastic. Tijdens de constructie van
een en ander werd bijgaand aardige
plaatje gemaakt.
vaarlijkste bestanddelen beschouwd van
radioactieve afvalstoffen.
„Het lichaam kan slechts een bepaalde
hoeveelheid van deze mineralen opne
men", aldus dr. Ash. „Als deze dosis door
de natuurlijke mineralen is ingenomen,
zal het lichaam, hoe groot de hoeveel
heid radioactieve isotopen ook is waar
aan het is blootgeesteld, volledig immuun
zijn."
De Britse geleerde zei zo zeker te zijn
van zijn zaak, dat hij bereid is voor de
televisie bekers radioactieve melk te
drinken.
Een Britse geleerde heeft be-1
weerd dat een revolutionaire nieu- j
we schrijfmachine met slechts 10
toetsen in plaats van de gebruike- j
lijke 40 de opleidingstijd voor typis- i
ten met tweederde zal verkorten.
Dr. Robert Conrad, assistent-dl-
recteur van een onderzoekings-
groep voor toegepaste psychologie i
van de universiteit van Cambridge,j
beschreef de werking van de nieu-
we schrijfmachine tijdens een ver-
gadering van de Britse vereniging
voor de vooruitgang der weten-
schap in Manchester.
De toetsen op de schrijfmachine
geconstrueerd evenals die op een
piano zfjn gerangschikt in twee
bogen en zodanig geplaatst dat de
meest ervaren handen hierop in
een ontspanningshouding rusten.
Elke letter van het alfabet wordt
verkregen door twee toetsen tege-
lijkertijd in te drukken, één met
elke hand. De letter „q" en „k"
hebben dezelfde betekenis.
Tijdens proefnemingen is bewe-
zen dat een groep postambtenaren
met een gemiddelde leeftijd van
40 jaar na 15 uur oefenen ongeveer
15 woorden per minuut kon aan-
slaan.
- :-m
R»EHÜRi -1
Dit is een tekening van de straal
uitvoering van de Handley Page ,Dart
Herald", een Brits passagiersvliegtuig
dat tot nu toe slechts als straal-tur-
binevliegtuig bekend xoas. De nieuwe
Straal Herald" kan 70 passagiers met
'een snelheid van bijna 700 km per
uur vervoeren over een afstand van
1300 km, of 44 passagiers over een
afstand van 2000 km. Het nieuwe toe
stel zal worden uitgerust met twee
Rolls Roycemotoren met een stuwdruk
van 8850 pond elk.
De voormalige Panamese ambassadeur
in Londen, Roberto Arias, heeft beslo
ten een uitdaging tot een duel te aan
vaarden. De uitdager is Bolivar Valla-
rino, kapitein bij de nationale garde.
Vallarino heeft de echtgenoot van da
me Margot Fonteyn uitgedaagd omdat
deze hem zou hebben beledigd. Arias zou
invloed hebben uitgeoefend op een pu-
blikatie waarin Vallarino wordt beschul
digd van een illegale wapenhandel met
Columbia.
Arias schreef in een ingezonden me
dedeling in het .blad „El Panama Ame
rica": „Neem ontslag als officier bij de
nationale garde en wijs een openbare
plaats aan in het vrije gebied van Pana
ma om aldus recht te doen aan de dui
zenden graven die zijn geopend door uw
slechtheid en ter bevordering van uw
persoonlijke welvaart".
De meerderheid van de duizend gede
legeerden van het Britse vakverbond
heeft zich op de eerste dag van de jaar
bijeenkomst in Blackpool uitgesproken
voor een resolutie, waarin staat dat het
tijd is, dat „de Britse vakbondbeweging
zich aanpast aan de moderne omstandig
heden". De algemene raad krijgt in de
resolutie de opdracht voor de bijeen
komst van het volgend jaar de moge
lijkheden van een reorganisatie van het
vakverbond en de gehele vakbeweging
te bestuderen.
Als een van de redenen voor een reor
ganisatie werd genoemd Engeland's mo
gelijke toetreding tot de gemeenschap
pelijke markt.
In Helskinki is gisteren de tekst van het
tussen Finland cn Rusland gesloten ver
drag over het Saimaa-kanaal gepubli
ceerd. Dit kanaal bevindt zich in de
streek Karelië, welke Finland in 1940
aan de Sovjet-Unie heeft afgestaan. Het
kanaal vormt de verbinding tussen het
Saimaa-meer in het zuidoosten van Fin
land en de Finse golf en is vroeger door
de Finnen gebruikt voor houtvervoer.
Zy krijgen het nu voor een periode
van 50 jaar in huur en kunnen de huur
daarna verlengen. Tevens krijgt Finland
de beschikking over stroken grond ter
breedte van 30 meter aan beide zijden
van het kanaal en over een toegangsweg
die over de gehele lengte van het ka
naal er langs loopt.
Het is voor het eerst dat de Russen
gebied afstaan dat zij uit de oorlog hebben
verkregen.
De Finnen moeten voor huur van het
kanaal 960.000 roebel betalen voor de
eerste periode van vijf jaar, gedurende
welke herstelwerkzaamheden zullen
plaats hebben. Daarna zal de huurprijs
i Rechter Michael Zimmer uit Buf-
J falo in de Amerikaanse staat New J
York, heeft bekendheid verkregen i
J door zijn „praktische aanpak" van J
verkeersovertredingen.
Voorbijgangers kregen daar on- J
langs weer een staaltje van te zien,
toen ze tot hun verbazing zimmer
J uit een raam op de tweede verdie-
t ping zagen buigen en hem tot een
automobilist hoorden zeggen: ,Laat J
i 'm eens lopen."
J Enkele seconden later kon men
een automotor op volle toeren ho-
ren draaien. De rechter trok even
zijn hoofd naar binnen en stak het
vervolgens weer uit het venster.
J „Niet ontvankelijk," riep hij naar
i beneden.
J En Walter Weil, een 63-jarige J
inwoner van Buffalo die was aan-
gehouden omdat zijn auto een de-
J fecte geluiddemper zou hebben,
i reed weg. Hij had zijn zaak gewon-
nen.
zijn gebaseerd op de hoeveelheid goede
ren die via 't kanaal worden vervoerd,
met een jaarlijkse vergoeding van 180.000
roekei voor de eerste millioen ton.
Finland zal de herstelwerkzaamheden
voor zijn rekening nemen of de Russen
betalen voor zo verre zij aan die werk
zaamheden deelnemen.
Vorig jaar waren de besprekingen ge
strand op de kwestie van jurisdictie.
Men heelt die kwestie nu zo opgelost
dat de Russen de jurisdictie over het
kanaal behouden, doch de Finnen plaat
selijke bepalingen voor de kanaalzone
mogen vaststellen. De Russen hebben
zich het recht voorbehouden het kanaal
te sluiten indien dat in het belang van
hun eigen veiligheid zou zijn. De Finnen
geloven dat dit alleen in geval van oor
log aan de orde zou zijn.
Het kanaal mag worden bevaren door
schepen van andere naties, doch niet
voor vervoer van wapens en munitie.
Rusland mag ook schepen van andere
naties weren Indien Rusland meent dat
zijn veiligheid dit eist.
Een gemeenschappelijke commissie zal
geschillen regelen. Als haar dat niet
lukt zai men de oplossing op diplomatiek
niveau zoeken.
Uit welingelichte bron is vernomen
dat Finland wenst dat het akkoord ten.
spoedigste wordt ondertekend zo mo
gelijk binnen de komende paar weken.
Daarna moet de overeenkomst nog wor
den bekrachtigd door het parlement.
De politie in Salisbury, Rhodesië, heeft
maandag een Afrikaan doodgeschoten,
toen opgetreden moest worden tegen een
oproerige massa, die gebouwen en auto's
beschadigde.
Het incident deed zich voor in Victoria,
ten zuiden van Salisbury.
De moeilijkheden begonnen toen een
groep Afrikanen een cocktail-bar bin
nendrong die uitsluitend voor negers be
stemd was. Men eiste van de gasten, dat
lidmaatschapskaarten van de nationalis
tische partij „Zimbabwe" werden ge
toond. Dat kon niet iedereen, waarop de
oproerige groep begon links en rechts
klappen uit te delen en het meubilair
kort en klein te slaan.
