Graf Spee werd dupe van
tekort aan maritiem genie
f-i
Fh
Pot blijft staan
!l
Word één-twee-drie prijswinnaar!
scheren
'drogist
HOUDT UVV
HAAR JONG
Nederland telt 6500 blinden
IEDING!
Duizenden zagen de trots
van nazi-marine vergaan
Drie belagers
Listen
De vlucht
Sympathie
Relaas in boekvorm
uil
hééft meer...
wéét meer!
POLY-COLOR
Teveel aan zuurstof in
couveuse kostte 100
kinderen het gezicht
Diplomatie en
zeemanschap....
Ir
r
KLEURSHANIPOO
THUIS ZELF DOEK
Topbegroting
Y.S.-defensie
9
in elk opzicht!
liet ten
In volgt
J nlo - Breda
44.50
t om voor
/S
Voor veelschrij
vende vaders
langs chrijv en-
de Jotters!
Opgave puzzel no. 192
sr
Gemotiveerde oplossing
1 1 1 2 2 3 3 2
3 2 11
IL
li
st
B
i r
fi
H
i k
i!
ïvj
Doe het thuis - doe het zèlft
JE ZIET ZE WEER
STEEDS MEERtt
|ig U.T.S.
persoon-
plszaken,
[ERS" BREDA
srechten,
leerd en
ifgedrukt.
tONEERD:
len
is op deskun-
lm fournituren
It zijn, dat een
Ide daaraan te
I gebruiken van
Eg daarvan niet
1 koper te allen
verschaffen,
het geleverde
Implaar te ver-
Jidig geheel of i
li, totdat cliënt
iide de gehele
lingstuk geheel
■ren, het, indien
|laten uitleggen
i alles met uit-
|>r ons gedepo-
s-Rechtbanken
fespect. steden.
totaal nieuwe
3NET kleding.
;tuums
lin vlotte modellen
liteiten. Moderne,
Ikeus met korte of
tjd:
lering o.a. Poplin,
1 Dri-sil etc. Alle
I zijn bij ons voor-
vaard. Wat dat voor
betekent, merkt u
norme sortering en
inis maakt, o.a. in
HEMDEN, die zich-
ijken. Terylene en
FBINDERS etc. etc.
odeafdeling „Altijd
Itijd het mooiste".
13
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 15 JUNI 1962
13
(.Advertentie)
In de kersttijd van 1939, nog voor de tweede wereldoorlog in volle hevigheid
woedde, raakte Hitiers Kriegsmarine één van zijn geduchte Vestzakslagschepen
kwijt.
In de gloriejaren van het derde rijk presenteerde Hitier de wereld
menige verrassing. De gewiekste Führer had kans gezien om door
middel van allerlei sluwe vondsten de bepalingen van het verdrag
van Versailles te ontduiken. Eèn der bepalingen in het verdrag, dat
de bedoeling had om Duitsland voorgoed als militaire en economische
macht uit te schakelen had betrekking op de Duitse marine. De
Duitse vloot mocht slechts een gering aantal oorlogsbodems tellen.
De typen welke Duitsland niet mocht bezitten waren nauwkeurig
omschreven en onder andere behoorden daar de slagschepen toe.
In de tijd dat Hitier tegenover de bui
tenwereld de rol van de loyale rege
ringsleider speelde en zijn ware oog
merken zorgvuldig verborgen hield,
wekte hij de indruk dat hij allerminst
aan oorlogvoering dacht. Duitsland
bouwde inderdaad geen slagschepen, al
thans niet van het internationaal gang
bare type. Wel liepen er enkele oorlogs
bodems van stapel, die de originele
naam van „Vestzak-slagschepen" ont
vingen. Het is deze schepen, die op zee
een geduchter wapen vormden dan me
nig echt slagschip, slecht vergaan.
Reeds in de beginjaren van de wereld
oorlog werden zij stuk voor stuk op
dramatische wijze uitgeschakeld. Het
Duitse overwicht op de zeven zeeën
heeft dan ook veel korter geduurd dan
Hitier en zijn maritieme adviseurs had
den verwacht.
Aan de kwaliteit van de Duitse oor
logsschepen lag het zeker niet. Zij be
schikten over een vuurkracht, een wend
baarheid en een technische uitrusting,
die in de jaren 1940-1941 ongeëvenaard
waren. De grotere oorlogsschepen van
de Kriegsmarine hadden radar in een
tijd dat de Britse vloot zich nog van
visuele waarnemingsmiddelen moest be
dienen. De U-boote beschikten over
Schnorkel-apparatuur en de kanons en
torpedo-lanceerinrichtingen op de Duitse
oorlogsbodems waren van een precisie
welke bewondering afdwong. Op de
Vestzakslagschepen was verdragend ge-
Advertentie)
PM
w
Parker's roterende reuzen-vul
ling die tot 5 x langer schrijft.
Bij elke druk-op-de-knop draait
de vulling een kwartslag om.
Gevolg? Het drukpunt van de
kogel wisselt telkens. Dus: géén
slijtplek, geen inktverlies, géén
hapering! Vanaf f 11..
ABetnvtn. vot* Nederland, p,rket Servicc N V tam
Damrak - Amsterdam-C ftwfuitlM van Ihe Q Parker
Pen Company. Maken of the World's Mest-wUted Pens.
schut gemonteerd, dat een vijand kon
bestoken, terwijl hij met het blote oog
nog niet eens zichtbaar was. Men kon
de conceptie voor de Duitse oorlogsvloot
dan ook beschouwen als een prelude tot
de „drukknopoorlog" van de science-
fiction-schrijvers.
Toch was deze geduchte Kriegsmarine
inferieur aan die van de geallieerden,
met name van de Engelsen. De Vest
zakslagschepen werden stuk voor stuk
uitgeschakeld door toedoen van geal
lieerde vloot- en luchtmachteenheden die
qua aantal eigenlijk niet tegen de ge
pantserde reuzen van Hitiers marine
waren opgewassen. Representatief voor
de ondergang van de Vestzakslagsche
pen is de vernietiging van de Graf Spee
geweest. Dit schip werd door drie kleine
kruisers zodanig in het nauw gedreven
dat de kapitein van het Vestzakslag
schip, op bevel van Hitier zelf, zijn
schuit in de lucht Met vliegen. Wat hier
aan voorafging was de eerste grote zee
slag uit de tweede wereldoorlog en zij
speelde zich af voor de ogen van de
bevolking van Montevideo, welke was
uitgelopen naar Punta del Este aan de
kust, om de operatie gade te slaan.
Er was tevoren al weken lang jacht
gemaakt op het Vestzakslagschip, dat
werkelijk op alle zeven zeeën opereer
de. Het had negen koopvaardijschepen
tot zinken gebracht, na de bemanningen
te hebben overgenomen. Het Duitse
schip bediende zich van allerlei listen
om aan eventuele achtervolging te ont
komen. Het bestookte een bepaalde
vaarroute, de ene keer onder de Afri
kaanse kust, daarna plotseling weer in
de buurt van Noorwegen, en telkens als
geallieerde schepen de jacht inzetten
was de vogel gevlogen. Men wist zelfs
niet eens hoeveel Grafs Spee er eigen
lijk waren, want het Vestzakslagschip
bediende zich met het gemak van een
falsaris van nieuwe namen en van ver
mommingen. Tenslotte, door een toeval,
kruiste de Duitse zeerover, want zo ge
droeg het schip zich, de route van drie
geallieerde kruisers, die alhoewel zij
qua snelheid en bewapening de mindere
van de gepantserde kolos waren toch
tot de aanval overgingen.
Daarbij werden enkele tactische ma
noeuvres uitgevoerd, die de ondergang
van de Graf Spee bezegelden. En daar
in liggen ook de meeste redenen van de
Britse suprematie in de zeeslag. De
Britten hadden namelijk een maritieme
traditie van eeuwen achter zich, terwijl
de Duitse zeelieden, alhoewel buitenge
woon moedig, 'n de strijd ter zee hun
eerste harde lessen nog moesten leren.
De tweede reden van de Duitse infe
rioriteit in het zeegevecht rond de Graf
Spee is gelegen in het feit, dat de Brit
ten de kunst van dé spionage en...
van de diplomatie verstonden. De Graf
Spee had namelijk, na ernstig te zijn
beschadigd door het vuur van zijn drie
nijdige aanvallers, een wijkplaats in Rio
la Plata gezocht. Zou de Duitse ambas
sadeur kans hebben gezien om de rege
ring van Uruguay, dat neutraal was,
over te halen de Haagse conventie in
zake het zeewaardig maken van bescha
digde oorlogsschepen van de strijdende
partijen in neutrale havens, wat soe
peler op te vatten dan zij bedoeld was,
dan zou de Graf Spee ongetwijfeld als
een vervaarlijke wreker weer in open
zee zijn verschenen, waar zijn vijanden
eveneens zwaar beschadigd en bijna
door hun munitie heen op hem lagen
te wachten.
De Britse ambassadeur in l'rujuay
was echter listiger dan zijn Duitse col
lega en hij wist de regering van het
neutrale land over te halen, de Graf
Spee letterlijk de haven uit te jagen toen
de schade aan het slagschip nog maar
ten dele was hersteld. Tegelijkertijd
zorgde een intelligent spionage- en pro-
paganda-offensief er voor, dat de Duit
sers de indruk kregen, alsof er een
zware versterkte Britse vloot op de
Graf Spee lag te wachten.
...en win
Deze week was er geen puzzelaar, die een geheel juist ingevulde
kolom heeft ingezonden.
De pot, groot f 472,87, blijft dus staan voor de volgende ronde.
Doet uw best puzzelaars, misschien bent u volgende- week de
gelukkige winnaar van maximaal 1000,De sociale pot werd
verrijkt met een bedrag van 157,62, zodat die nu is gestegen tot
260.472,78.
De Britse diplomatie wist zodoende
meer uit de „neutraliteit" te halen dan
de Duitsers. Bovendien werkte de be
volking van Uruguay met de geallieer
den mee. Honderden burgers van Mon
tevideo waren b.v. met hun auto's naar
de haven, gereden, en besehenen met de
koplampen van hun wagens de verfom
faaide Graf Spee, die daardoor geen
kans kreeg om ongezien in het donker
te ontsnappen en zodoende aan zijn be
lagers te ontkomen.
Het schip was letterlijk een gevange
ne. Het kon geen beweging maken of
het werd opgemerkt en via de Britse
ambassade en.... niet te vergeten een
Amerikaanse radioreporter, die een
ooggetuigeverslag verzorgde, naar de
geallieerde oorlogsbodems buitengaats
doorgegeven. In deze situatie kreeg de
gezagvoerder van het Duitse schip,
Langsdorff, opdracht van Hitier zelf,
zijn schip te vernietigen. Dit is gebeurd
ten aanschouwen van duizenden mensen.
De Duitse gezagvoerder heeft deze ramp
niet kunnen verwerken. Hij pleegde zelf
moord.
In de slag die aan dit dramatische
einde voorafging, hanteerden de geal
lieerde belagers van het schip de tac
tiek, om het vuur van de Graf Spee
te splitsen. Zij vielen gedrieën uit ver
schillende hoeken aan en brachten zo
doende de Duitse kanonniers in de
grootste verwarring. Het grote schip
kreeg tientallen voltreffers, waartegen
over stond, dat het alleen de Britse
kruiser Exeter" zo zwaar wist te be
schadigen, dat dit schip het strijdtoneel
moest verlaten.
De ondergang van de Graf Spee be
hoort tot de grote maritieme feiten uit
de geschiedenis en het relaas er van
is dan ook menigmaal geboekstaafd,
laatstelijk door de Engelse filmregisseur
Michael Powell. Deze heeft, in verband
met de vervaardiging van een film over
de ondergang van de Graf Spee, met al
le nog in leven zijnde dramatis personae
gesproken. Al hetgeen dat niet in de
film verwerkt kon worden, heeft hij
voor het boek gebruikt, dat onder de
titel „De ondergang van de Graf Spee"
nu ook in Nederland is uitgekomen, en
wel bij het Spectrum, als pocket.
Powell is geen groot verteller, maar
hij is wel oprecht. Zijn bewondering
voor het werk van de Britse marine,
evenzeer als voor het correcte gedrag
van de gezagvoerder van de Graf Spee,
Wit hij openlijk, al vervalt hij daardoor
wel eens in een ietwat wee pathos. Een
-verhaal als dit is meer gebaat bij een
harde relevering dan bij bewonderende
jubelkreten. Een beetje infantiel doet
bijvoorbeeld Powells bewondering voor
een marine-order aan, waarin aan de
gezagvoerder van de „Exeter" een
hoge onderscheiding wordt toegekend.
Powell looft daarin de kanselarijstijl van
het bewuste stuk, die hij een voorbeeld
voor allen die zich van de taal bedienen,
noemt. „De ondergang van de Graf
Spee" blijft nochtans een boeiend re
laas en een oorlogsboek dat tenminste
op authentieke gegevens berust.
ANTONIN WERNER
1 gapen
2 tong uitsteken
W:
1 kunstvlieg
2 kunstaas
,vo o
tm Htir Uw ntam tn
rirts InvuIlM
EEN, TWEE OF Offlt
POSTBUS 2900
AMSTERDAM
Pi kwartje per koIom"T
4 kolommen f I.-
BELANGRIJK! Deze puzzel
„Eén, twee of drie" verschijnt
elke vrijdag. De Inzendingen
moeten uiterlijk de volgende
dinsdag om 24 uur in het be
zit zijn van „Eén, twee of
drie", postbus 2500, A'dam.
Alleen door de P.T.T. gestem
pelde briefkaarten zijn gel
dig. De prijswinnaars krijgen
direct bericht De uitslag en
toelichting worden in de vol
gende publicaties bekendge
maakt
A. Maaien (met enig ander werktuig af
snijden) is hier beter van toepassing dan
het woord „snijden", dat specifiek van
toepassing is op de handeling met een
mes (1).
B. Kunstig (van een bijzondere bedreven
heid getuigende, met kunst vervaardigd)
is hier beter dan „kunstzinnig" (kunstzin
smaak en gevoel hebbend voor het schone
der kunst) (1).
C. Border (rand van onbepaalde breedte
met bloemplanten) heeft de voorkeur. Van
een „perk" (vak in een tuin met bloemen
en planten) is geen spreke (1).
D. Aangezien wij niet weten wat de man
op de grond gooit, is strooien beter dan
„zaaien". Dit laatste heeft namelijk alleen
betrekking op zaad (2).
E. Hoewel „mesthoop" en „hoop mest" de
zelfde betekenis hebben, hoort een „mest
hoop" onmiskenbaar bij een boerenbedrijf.
Daar hier geen boerenbedrijf te zien is,
heeft hoop mest de voorkeur (2).
Zie voor algemene voorwaarden
F. Spitten en omspitten hebben dezelfde
betekenis (met de spade omwerken) (3). Onze krant Van 1 juni j.l.
G. De aanleg (uitgevoerd werk inzonderheid
van plantsoen of wandelpark) wordt hier
onderhouden (in goede staat gehouden,
verzorgd). Beide woorden zijn van toe
passing (3).
H. Bij het huis past gazon (onderhouden,
geregeld geschoren grasperk) beter dan
het algemene „grasveld" (2).
I. Snoeien en scheren hebben hier beide
de betekenis van inkorten om het geheel
een bepaalde vorm te geven (3).
J. Zaaibed (bed, waarin zaad wordt of is
uitgezaaid) is beter. Van bloemen is nog
niet veel te zien (2).
K. Bestuiven (bloemen bestuiven, sthif-
meel op de stamper der bloem uitstorten
of overbrengen) is nauwkeuriger dan het
algemene „bevruchten" (1).
L. Aangezien het woord „uithalen" op ge
nerlei wijze op het plaatje van toepassing
kan zijn (jonge bomen haalt men niet uit)
is planten hier beter (1).
I
«L
I
jr
31
1
Q
I
Ill
I
"f
~A
I
-I
-1
_l
I
-H
_l
I
-I
I
"I
.J
(Advertentie)
(Advertentie)
Tip voor vaderdag: twee mogelijk
heden om hem met vaderdag van
die dagelijkse misère te verlossen:
geef hem toestemming zijn baard te
laten staan, of ga eens praten met
Uw drogist! Uw vertrouwde advi
seur - vele jaren studie, vele jaren
praktijk - kent alle moderne mid
delen om het scheren te verlichten
en te maken dat hij zich fris, fit en
gezond voelt: pre-shave, after-shave-
leveel om op te noemen! Steek Uw
licht eens op!
wèg die eerste grijze
haartjes
gewoon thuis uw
haar wassen
nieuwe glans in uw
eigen haarkleur of
modieuze spoeling
naar keuze
zelf doen zonder tijd
verlies
Ongeveer honderd kinderen in ons
land zijn blind geworden doordat zij
als baby in de couveuse een teveel aan
zuurstof kregen toegediend. Deze jon
gens en meisjes werden in de jaren
van 1950 tot 1955 geboren. Sindsdien
wordt btf couveuse-behandeling de toe
diening van zuurstof nauwkeurig in de
gaten gehouden en staat de behande
ling ook onder controle van een oog
arts.
Dit vertelde tijdens een bijeenkomst
van de Nationale Vrouwenraad in Oos
terbeek mevrouw dr. J. Schappert—
Kimmyser, oogarts en secretaris van
de Algemene Nederlandse vereniging
ter voorkoming van blindheid.
Nederland, zo zei zij, telt momenteel
ongeveer 6500 blinden; hiervan zijn 650
nog kinderen. Ruim 80 pet. van de 15
miljoen blinden in de wereld woont in
de onontwikkelde landen. Mevrouw
Schappert meent dat 2/3 van de blind
heid in de wereld had kunnen worden
voorkomen. Meer dan 10 miljoen heb
ben hun blindheid te wijten aan ar
moe en gebrek aan hygiëne. Als oor
zaken van blindheid in onontwikkelde
landen gaf zij aan de infectieziekten
waardoor blind- en hoornvlies worden
aangetast. Toediening van antibiotica
zal hier de oplossing brengen omdat
in de arme landen een betere hygiëne
een wensdroom is. In west- en centraal
Afrika maar ook in Zuid-Amerlka
wordt blindheid vaak veroorzaakt door
een wormpje dat in de ogen dringt.
Daarnaast wordt blindheid ook veroor
zaakt door pokken.
Bij de twee miljoen blinden in India
wordt de blindheid van 21 procent aan
de pokken toegeschreven. Ook speelt
de slechte voeding veelal een grote rol.
De sociale en economische omstandig
heden in de welvarende landen hebben
blindheid als gevolg van infectieziekten
vrijwel uitgebannen. Er is geen blind
heid meer als gevolg van geslachts
ziekten, dauwworm, pokken en derge
lijke. Blindheid in Nederland is meest-
ai erfelijke blindheid. De bestrijding
hiervan is volgens dr. Schappert zeer
moeilijk.
Bij dominant-erfelijke blindheid wor
den de ouders gewaarschuwd en met
adviezen bijgestaan. Van deze adviezen
is men vaak niet altijd gediend met als
gevolg dat in bepaalde families de
blindheid zich voortzet. Blindheid als
gevolg van infectie van zwangeren
komt ook nog steeds voor. Met name
infectie door rode hond heeft vaak
blindheid van de baby tot gevolg.
Mevrouw Schappert legde er de na
druk op dat aanstaande moeders de
uiterste voorzichtigheid dienen te be
trachten. Zij moeten niet in de buurt
komen van personen die een infectie
ziekte hebben.
Zij pleitte er voor dat mensen boven
de veertig jaar zich af en toe eens
laten onderzoeken door een oogarts.
Vooral de zgn. groene staar-oogziekte
begint volkomen symptoomloos. Tijdig
ingrijpen van een oogarts kan blind
heid voorkomen, zo meent mevrouw
Schappert.
De bedrijfsongevallen zijn ook vaak
oorzaak van ernstig oogletsel. Er zijn
jaren dat meer dan 70.000 personen in
ons land werkzaam in bedrijven een
ongeval in het oog oplopen. In bijna
200 gevallen leidde dit tot blijvende
invaliditeit. Nog veel te weinig, aldus
mevrouw Schappert, wordt van de vei-
ligheidsbril gebruik gemaakt. Bij het
eerste straaltje zon draagt men al een
zonnebril maar van een veiligheidsbril
bij gevaarlijk werk wil men veelal
niets weten.
Ook rond het huis neemt het aantal
oogongevallen als gevolg van de rui
mere vrije-tijdsbesteding toe. Ook thuis
aldus mevrouw Schappert, moet men
een veiligheidsbril dragen wanneer
mc*! knutselt en de ogen gevaar lopen.
Tenslotte vroeg zij aandacht voor de
vele chemische proeven die de laatste
jaren op de middelbare scholen worden
gedaan. Er zqn reeds blinde scheikun
deleraren en het aantal ongevallen
maakt de aanwezigheid van veiligheids
brillen ook op de scholen dringend
noodzakelijk.
De Amerikaanse senaat heeft woens.
dag een wetsontwerp goedgekeurd dat
ten doel heeft de regering te machtigen
48,5 miljard dollar voor defensie uit te
geven, meer dan ooit in vredestijd. Het
Amerikaanse Huis dat zich thans op zijn
beurt over dit wetsontwerp moet uit
spreken, had zich uitgesproken voor een
bedrag dat 590 miljoen dollar lager is.
Als Huis en Senaat het niet eens kunnen
worden zal een commissie van leden van
het Huis en senatoren moeten proberen
een compromis te vinden. Het bedrag is
voor het belastingjaar 1963 dat 1 juli
begint.
(Advertentie)