Hoe moei
de perfekte auloknart
et uitzien?
ïk ben bezig een god te worden
het
- en negers geloofden
Volg mij maardan
komt alles goed
TWEE JAAR DUUR BETAALDE ONAFHANKELIJKHEID (II)
Het einde van
een profeet
Chefarine A
Ook al aan de sigaar?
Alles bij liet oude!
Rustig binnenwater
4 krachtige middelen
tegen pijn en griep!
Voor vakantie of zakenreis
de perfekte autokaart
Esso vroeg aan duizenden automobilisten:
Radiostrijd
Ik mocht ai vroeg zo
nu en dan 'n sigaartje
roken. Nu, op wat je
mag, word je niet
gauw wild. Maar op
mijn sigaar ben ik
toch altijd bijzonder
Plan van Cabot
Lodge: bond
van vrije staten
Overleden na
val van trap
Uit de duizenden antwoorden bleek dat de ideale wegenkaart
de volgende eigenschappen moet hebben:
veel gegevens maar overzichtelijk
gemakkelijk leesbaar maar kleurrijk
groot maar handig
Al spreken de wensen elkaar soms schijnbaar tegen - Esso
heeft het onmogelijke mogelijk gemaakt. De perfekte autokaart
van Nederland is klaar.
Zoekt U een kaart met duidelijk overzicht van het hoofd-
verkeerswegennet? Met zoveel mogelijk secondaire
wegen zonder verwarrend te worden? Een kaart die
indicaties geeft van landschapschoon en die aantrekke
lijke routes speciaal aanduidt?
Esso heeft deze perfekte autokaart van Nederland voor
U - mooier dan ooit een kaart werd gedrukt - compleet
met plaatsnamenregister, plattegronden van steden en
aanbevolen dagtochten.
De Esso Dealer levert U de
kaart voor slechts 90 cent.
V.N.-troepen in Katanga weerleggen.
Tsjombe had zijn propagandadienst dan
ook uitstekend ingericht. Aan radio
Katanga had hij enkele Belgische en
Franse deskundigen verbonden op het
gebied van de psychologie in de oorlogs
voering. Via Rhodesië bereikte het
nieuws Londen, Parijs en New York,
waar enkele bureaus gevonden werden,
die tegen betaling van enkele miljoenen
het nieuws wel wilden verspreiden.
Zelfs betrouwbare bladen als The Times
en The Daily Telegraph namen op 18
november 1961 het bericht op, dat V.N.-
toestellen de muiters van Katanga bom
bardeerden. Een nader onderzoek bracht
aan het licht, dat deze mededeling af
komstig was van radio Katanga".
Deze radio had echter nog meer mid
deltjes om onrust te zaaien. Zo werd in
dialecten die niet in Katanga, maar wel
in de rest van Kongo werden verstaan
omgeroepen, dat de V.N. de Kongolese
troepen wilden bombarderen, dat de
V.N. speciale wapens bezaten om kinde
ren te beschieten, en dat het doden van
kinderen en ouden van dagen voor deze
troepen een vanzelfsprekendheid was.
Maar niet alleen de Verenigde Naties
moesten buigen voor Tsjombe, ook Loe
moemba moest deze beweging maken, al
gebeurde dat pas na een serie verwarde
gebeurtenissen, die Hammarskjoeld de
den verzuchten: „De leiders waarmee ik
in de Egyptische en Libanese kwestie
moest onderhandelen, waren oude con
servatieve heertjes in vergelijking met
de Kongo-leiders".
Nadat Loemoemba een tijd aan de
macht was geweest, maakte hij de fout
de adviezen van zijn partijleden in de
wind te slaan. Bovendien werd hij door
enkele reizen naar Amerika en Europa
zo verwaand, dat hij met minachting
over zijn vrienden ging spreken. De ge
volgen bleven niet uit.
In september 1960 kwam het tot een
breuk met Kasavoeboe, die voor de ra
dio verklaarde, dat hij Xoemoemba had
afgezet. De eerste minister hoorde deze
opzienbarende mededeling thuis, en
ogenblikkelijk rende hij naar het radio
station, drong daar binnen en schreeuw
de voor de microfoon: „Ik ben weer
eerste minister en nu ook president. Ik
heb Kasavoeboe afgezet. Ik wil voor
jullie sterven". Drie uur later zat Loe
moemba in de volksvergadering en luis
terde aandachtig naar de verklaring
van Kasavoeboe. Hij zei niets, stond na
de redevoering op en sprak tot de af
gevaardigden: „Broeders, vinden jullie
ook niet, dat je bedrogen bent. Kasa
voeboe heeft mij afgezet, maar hij vroeg
daarvoor niet jullie advies".
Aanvankelijk had Loemoemba vol
doende aan de winst die hij hiermee
behaalde, maar lang duurde het niet.
Kasavoeboe hield nog eens een radio
rede en stelde Ileo als premier aan.
Een dag later eisten tweeduizend Kon
golezen de dood van de man die Kongo
in ellende had gestort.
Loemoemba vocht echter verder. Zelfs
toen hij gearresteerd was, gaf hg zich
niet gewonnen. In de gevangenis ver
zamelde hy de bewakers om zich en
begon een van zijn indrukwekkende
redevoeringen. Loemoemba overtrof
zichzelf daarmee, want na een tiental
minuten waren de gevangenisbewakers
er van overtuigd geen boef maar een
weldoener te bewaken en zy lieten
hem vrij.
Kort daarna joeg de ex-president met
een jeep door de straten van Leopold-
stad en brulde naar allo kanten: „Alles
blijft bij het oude. Ik ben nog steeds
jullie minister-president". Onder be
scherming van UNO-soldaten hield hij
toespraken in nachtgelegenheden waar
bij hij tot verzet opriep. De propaganda
tegen Loemoemba was echter sterker.
Overal in Kongo werden pamfletten
verspreid waarop enkele foto's stonden.
Foto 1 en 2 stelden respectievelijk een
drinkende Loemoemba voor en een
dronken neger. De onderschriften luid
den: Loemoemba drinkt nog steeds, het
volk heeft gedronken. Er waren foto's
afgedrukt van Loemoemba's vrouw en
een armoedig geklede negerin. Onder
schriften: Miljoenen parels voor Loe
moemba's vrouw, miljoenen tranen voor
ons.
De rol van Loemoemba was uitge
speeld. De laatste foto die de wereld
van hem zag was die waarop hij staat
afgebeeld met gebonden handen en half
liggend op een militaire wagen. Van de
intrigant met de flikkerende ogen, het
puntige baardje en het energieke ge
zicht was niets meer over. De profeet'
van de oorlog was de profeet van de
dood geworden.
In de twee jaar van zijn bestaan heeft
Kongo meer bladzijden in de geschiede
nisboeken gevuld dan andere landen in
tientallen jaren, en zelden was een land.
zo vaak het middelpunt voor gebeurte
nissen die soms diep tragisch, dan weer-
belachelijk waren. Toch is er nu alle
reden het tweejarig bestaan met vreug
de te vieren. Nog is de rust niet geheel
teruggekeerd, nog heeft Tsjombe de ge
woonte de centrale regering af en toe
te beschouwen en te behandelen als on
nozele kinderen, en nog steeds krijgen
UNO-functionarissen zorgenrimpels wan
neer zij de naam Kongo horen, maar,
zoals een Kongolese journalist onlangs
zei: „Het Kongoschip heeft dank zij be
kwame stuurlui nu een rustig binnen
water bereikt, waar het weliswaar nog
wel eens kan spoken, maar waar de
gevolgen niet zo fataal kunnen zijn als
op de woeste zee, waarop wij ons twee
jaar geleden bevonden".
FRANS HEDDEMA
(Advertenties)
Een der middelen zorgt ervoor
dat de maag niet van streek raakt!.
Chefarine „4" bevat vier beroemde
geneesmiddelen, die te zamen nog
krachtiger werken. Ook zij, die een
gevoelige maag hebben, kunnen het
zonder bezwaar gebruiken, want
één der bestanddelen beschermt de
maag.
BEROEMDE GENEESMIDDELEN
IN ÉÉN TABLET
Glazen buisje 20 tabletten f 0.80
Handige sfripverpafcking 40 tabfetten f 1.50
Voordelige flacon 100 tabletten f&50
De vroegere Amerikaanse vertegen
woordiger in de Verenigde Naties, de
republikein Henry Cabot Lodge, heeft
tijdens een lezing in de Notre Dame
Universiteit van South Bend, Indiana,
oprichting voorgesteld van een „con
federation of the free", een statenbond
van vrije landen.
Lodge zei dat de Verenigde Naties
„absoluut onmisbaar" waren, maar niet
het forum boden „waar de krachten van
de vrijheid gebundeld kunnen worden".
Lodge zei dat men bij de toelating van
landen tot de statenbond „selectief", zij
het niet „exclusief", te werk zou moeten
gaan, en dat men zou moeten kijken naar
de graad van economische ontwikkeling
aan de hand van onder meer het nationale
inkomen per hoofd van de bevolking.
„Uit eigenbelang zou de bond onderont
wikkelde landen helpen", aldus Lodge.
Lodge zei dat een van de doelen van
de statenbond zou zijn „energiek voor
uitdenken", met aandacht vooral voor
de beweerde delicate betrekkingen tus
sen de Sovjet-Unie en China. „Had men
vijf jaar geleden wat Afrika betreft wat
meer aan vooruitdenken gedaan", aldus
Lodge, „dan zou veel verdeeldheid onder
de vrije landen voorkomen zijn".
De 64-jarige Amsterdamse kok F. van
Es is van de trap in zijn woning gevallen.
Hij was vrijwel op slag dood. De man
was juist teruggekeerd van zijn werk.
Hij had fruit gekocht voor zijn vrouw,
die daags tevoren bij een val in huis
haar voet had gebroken, waarvoor zij
in een ziekenhuis werd opgenomen.
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 5 JUNI 1962
(.Advertentie)
gelegenheid een radiotoespraak te hou
den. Een half uur stond Albert voor de
microfoon: „Hallo, hallo, hier is de zen
der van het vrije Kasai. Albert spreekt
persoonlijk tot jullie. Houdt vol, want
ik kom binnenkort het commando over
nemen".
Enkele maanden later riep Albert zich
tot koning van Kongo uit. Zijn volk
was buiten zichzelf van vreugde, ook al
was het land door oorlog en honger in
diepe ellende gedompeld. Albert zocht
het echter nog hoger.
De journalist José Peraya schreef na
een bezoek aan de koning het volgende:
„Albert ontving mij in zyn werk
kamer. Toen ik boog om hem een
hand te geven, sprong een man naar
voren, die me krachtig terugtrok. Ik
was natuurlyk verbaasd, maar toen
verklaarde Albert, dat hy twee maan
den lang niemand mocht aanraken.
„Ik ben bezig in een god te verande
ren".
De plechtigheden die daarvoor nodig
waren, zouden twee maanden duren.
Twee maanden lang mocht hij geen
vrouw en geen blanke aanraken en on
der zijn kleding moest hij een panter
vel dragen. Zijn ministers had hij al
afgezet, omdat hij als god toch veel
machtiger zou zijn. De bevolking was
door dit alles door het dolle heen.
Vrouwen rukten hun kleren af en wier
pen zich voor Albert op de grond en
de mannen waren tot alles in staat om
maar een glimlach van de toekomstige
god op te mogen vangen".
Op deze manier wist Albert zijn macht
te versterken en een einde te maken
aan de stammenstrijd. Later schaarde
hij zich weliswaar weer onder de cen
trale regering, maar de bloedige acties
die Loemoemba daarvoor had moeten
ondernemen, kostten de premier enkele
invloedrijke vrienden en uiteindelijk
zijn leven.
Ook Tsjombe van Katanga bezorgde
Loemoemba heel wat last en ook hij had
zo zijn eigen manieren om aanhangers
te winnen en te behouden. In zijn toe
spraken gebruikte hij korte zinnetjes en
steeds begon hij met de woorden: „Ik
ben jullie vader, volg mij maar en het
komt allemaal goed".
Tsjombe stond aan het hoofd van een
secte die twee miljoen leden telde, het
geen al een aardige basis voor zijn ge
zag vormde.
Bovendien stond het mijnbedrijf Union
Minière achter hem. Deze maatschappij,
die aan de Belgen toebehoorde, betaal
de de uitgaven die Tsjombe moest doen
om indruk op het volk te maken. Daar
behoorde ook een vreemdelingenlegioen
toe en een lijfwacht die in fraaie kle
ding was uitgedost, en zelfs beremutsen
droeg. Vooral bij zeer heet weer maakte
dit laatste inderdaad wel de gewenste
indruk op de negers. Tsjombe gaf het
startsein voor zijn propaganda in augus
tus 1960 toen ÜNO-troepen zijn land
wilden binnenvallen. Toen kwam ook
aan- het licht, dat Tsjombe zijn volk
wel tot grote razernij wist te brengen,
maar dat hij er niet altijd in slaagde
het weer te kalmeren.
Een duidelijk voorbeeld werd op
4 april 1961 geleverd, toen Tsjombe in
zijn fel gekleurde wagen de hoofdstad
Elisabethville was ingetrokken om het
volk in geweer te roepen tegen de UNO-
troepen.
Aan het einde van zijn toespraak ver
zocht de president het volk om naar
zijn staatswoning te gaan en daar op
verdere orders te wachten. Toen Tsjom
be twee uur na het begin van zijn tocht
Zo zag de wereld Loemoemba voor
het laatst: een gevallen profeetge
boeid en gevangen. En korte tijd later
vond men zijn lijk
op de aangeduide plaats kwam, stonden
daar duizenden negers. Het volk wist
echter nog niet, dat de president zijn
propagandatocht even had onderbroken
voor een gesprek met UNO-vertegen-
woordig^r Dumontet en dat hij met hem
een akkoord had bereikt.
Tevergeefs trachtte Tsjombe dit dui
delijk te maken, want de negers wil
den en konden niet geloven dat een
vyand zo plotseling in een vriend was
veranderd. De verzoenende houding
werd Tsjombe zelfs zeer kwalyk ge
nomen en de president moest zijn wo
ning in vluchten. In afwachting op zyn
terugkomst begonnen de negers hun re
pertoire krijgsliederen af te werken en
tydens de adempauze maakten zij van
de gelegenheid gebruik om hun messen
en pijlen te slijpen.
Tsjombe moest de UNO te hulp roe
pen om het volk te kalmeren en pas
na hevige gevechten tussen UNO-troe-
pen en het volk keerde de rust terug.
Slaagde Tsjombe er niet altijd in zijn
eigen volk te sturen in de richting die
hij wenste, het lukte hem wel het
prestige van de UNO door zijn propa
ganda aanzienlijk te verminderen. Het
Britse blad „The Guardian" schreef daar
het volgende over:
„De Katangacampagne van psycholo
gische oorlogsvoering tegen de V.N.
heeft ernstige gevolgen. Toen de V.N.
zich met Kongo gingen bezighouden, be
schikten zij niet over een bureau voor
oorlogspropaganda en zij waren van me
ning hieraan geen behoefte te hebben.
In een enkele maand moest het hoofd
kwartier van de V.N. echter in grote
haast leugens over de acties van de
Juichend en lachend begroette het
Kongolese volk de onafhankelijkheid
die het sein zou blijken tot een der
grootste tragedies die de wereld be
leefde.
Honger... dat was het enige dat de
Kongolezen ontvingen in plaats van
wat hen in de maanden voor de
onafhankelijkheidsverklaring was be
loofd.
(Advertentie)
gesteld geweest. Wild niet. 'n
Mens houdt trouwens al vrij
gauw op met wild te zijn. Ik denk
wei eens: als hij serieus begint
te vrijen. Dan gaat hij zijn ver
antwoordelijkheid voelen.
Mijn vader liet zijn knevel staan,
toen hij de vrouw van zijn keuze
had gevonden. Toen hij ge
trouwd was, ging die er af, maar
hij bleef aan de sigaar.
Sigaren hebben altijd gezag
meegebracht. Wie een sigaar
rookt, is een persoonlijkheid.
De knevel weg, maar de sigaar
handhaafde zich. De knevel is
nu weer terug. De sigaar hand
haafde zich. Dat zal zij blijven
doen, terwijl knevels gaan en
komen.
'n Sigaar staat nu eenmaal boven
de mode.
Niet alleen Loemoemba en zijn medewerkers hanteerden
met grote vaardigheid de propaganda en massapsychologie,
ook in Katanga en Kasai gebeurde dit.
In 1959 had Albert Kalonji de aandacht al op zich gevestigd
door zijn pogingen de blanken uit Kasai teeg te jagen. Het
staatshoofd spande zich daarbij tot het uiterste in en nam zelfs
de moeite de hulp van tovenaars in te roepen. Zij moesten een
toverspreuk zoeken die in staat ivas alle blanken weg te vagen.
De spreuk werd echter niet gevonden en toen de tovenaars dit
tegen Kalonji zeiden, trok deze zich enkele dagen terug om zelf
te zoeken. Een spreuk vond hij niet, maar wel verklaarde hij
plechtig aan zijn volk, dat iedereen moest sterven omdat de
blanken het bier vergiftigd hadden.
Het volk geloofde dit onmiddel
lijk en er ontstond zo'n opwinding
onder de negers, dat stammen-
oorlogen ontstonden. Dat was in
de tijd, dat Loemoemba nog als
een profeet werd beschouwd. Hij
vergat na de onafhankelijkheid
echter hij de verdeling van de
ministerzetels aan Kasai te den
ken en dit was voor Albert te
veel.
Niet alleen scheidde hij Kasai af van
de rest van Kongo, maar bovendien riep
hij het volk op tot een protestmars naar
Leopoldstad. Het tijdstip was goed ge
kozen, want toen de enorme stoet in
de stad aankwam, was de Kongolese
ministerraad juist in vergadering bij
een.
Loemoemba moest daar zijn toespraak
onderbreken, doordat van buiten het
gejoel en geschreeuw van Alberts men
sen doordrong. De stemming in de ver
gaderzaal werd er niet kalmer op, toen
de demonstranten in spreekkoren de
wens verkondigden alle ministers op te
hangen. Op het moment echter dat de
Kasaiers het vergadergebouw wilden
binnendringen, deed Albert enkele stap
pen naar voren en begon aan een toe
spraak.
„Broeders", riep hij uit, „de regering
is bang voor ons geworden. Dat is voor
lopig genoeg. Wij kunnen ons nu rustig
Tsjombe liet zich een prachtige lijf
wacht aanmeten, als teken van zijn
waardigheid... en voor alle zekerheid.
i
J In dit artikel besluit
onze medewerker zijn
overzicht van de ge-
beurtenissen in Kongo
5 sedert de onafhanke- j
lijkheidsverklaring. Ook
de andere snel opge-
5 klommen politieke lei- J
ders van het jonge en
veelgeplaagde land ken- J
den de macht van het
j woord, een macht die J
zij aanwendden zonder
i
j te beseffen welke af-
5 schuwelijke krachten zij j
j opriepen.
t
terugtrekken om ons op de grote strijd
voor te bereiden".
Omdat er geen enkele spreker was,
die het tegendeel verkondigde, was ieder
het met Albert eens en trokken de ne
gers weg in de richting van hun ge
boorteland.
De wraak van Loemoemba zou ver
schrikkelijk zijn, want het grootste
bloedbad uit de toch al zo bloedige ge
schiedenis van de Kongo, vond plaats
in Kasai, waar Loemoemba's zwager
met geestdrift de opdracht uitvoerde om
de bevolking te liquideren.
Van Katanga uit voerde Albert toen
zijn oorlog verder. „Ik ben in dezelfde
situatie als generaal de Gaulle in 1940",
zei hij op een persconferentie. „Ook ik
strijd verder".
Journalisten gaven hem daarna de
