icies passen
!a
STOLLINGSGESTEENTEN
A
A
Atomen regeren een misschien
zeer aanlokkelijke toekomst
I Wereldbeeld kan zich
in gunstige zin wijzigen
Pot voor Bredanaar!
f" I kwartje per kolom"!
4 kolommen f I.-
i Moederdag-taart voor j
koningin Juliana
12
>tigd
T 5
gd
5
Nieuw boek over fascinerend onderwerp
Isotopen: nieuwe
dienaren der
mensheid
In één jaar:
Stijging krediet
verlening met
plm 18 pet
Studenten in
Portugal staken
27 doden bij vliegtuig
ongeval in Brazilië
Communistisch complot
in Nicaragua
Opgave puzzel no. 187
If o
Gemotiveerde oplossing
2132331 1 3 1 21
i
1
LL
1
Met gouden pen vanaf f 21.75
Onze rusteloze aarde
Kostbare geschenken
bij Griekse bruiloft
r ons per
>en massa-
mantel of
1 Mokka-filter!
0 gr. 198 ct.
0 gr. 725 ct.
R
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 11 MEI 1962
(Van onze redacteur)
Over een aantal jaren zullen er „treinen" van schepen over de
Jiceanen varen, getrokken door een „lokomotief" in de vorm van een
atoomsleepboot, die een geweldig aantal motorloze supergestroom-
lynde en lichtgebouwde vrachtschepen achter zich aan sleept.
Enorme tankers zullen, gedreven door een kernreactor, onder
bevroren zeewegen snel de grondstoffen vervoeren in perioden waarin
nu het vervoer stil ligt. Gigantische passagiers- en vrachtschepen
zullen diep onder het oppervlak van de oceanen met een snelheid
van meer dan honderd kilometer per uur van werelddeel naar we
relddeel varen, noch door stormen, noch door golven gehinderd.
kernenergie en wat ermee samenhangt
een eervolle plaats mag opeisen.
Het is voor degenen die graag het
naadje van de kous onderzoeken door de
aanvullingen van de vertaler, dr. J. van
Breda, nog aantrekkelijker geworden. Er
is wat theorie aan toegevoegd, die veel
verklaart over dingen waaraan de
schrijver voorbijging.
Een boek dat aan zijn ondertitel
..atoomwetenschap voor iedereen" volle
dig beantwoordt. Het is royaal uitge
voerd, van talrijke illustraties voorzien
en alleen het systeem om de onder
schriften alle tezamen te brengen, ach
terin het boek, lijkt ons niet zo geslaagd,
al is dat waarlijk geen nadeel dat essen
tieel genoemd kan worden. Wèl een be
zwaar van formaat vinden we de ook
hier begane vertaalfout waarbij billion"
als „biljoen" wordt weergegeven. Het
moet natuurlijk miljard zijn.
Voor het overige: alle lof voor een
populair-wetenschappelijk boek als dit.
„Atomen regeren de toekomst", Egon
Larsen, uitg. H. Nelissen, Bilthoven.
K Ook in de lucht zullen „treinen" van
vliegtuigen, getrokken door op kernener
gie voortbewogen toestellen zich voort-
I bewegen, op de grond zal de atoomloco-
i motief op zijn beurt de elektrische lok
^verdringen en treinen van onbeperkte
Hengte over de grootste afstanden voort
trekken.
i Atoombatterijen zullen energie leve
ren voor doeleinden die nu nog geheel
buiten het bereik van deze nieuwe
'krachtbron lijken te liggen. De mens zal
lorme woestenijen als de binnenlanden
Australië, de Sahara, Siberië, en
waar ter wereld elders ook, irrigeren en
'ruchtbaar maken. Barre gebieden zul-
in bewoonbaar worden, poolstreken zul-
:n, ondergronds misschien, bevolkt wor-
len met grote wetenschappelijke en ex-
.iloratiegroepen, die hun warmte be
trekken uit onuitputtelijke atoombatte-
;ijen. Het aanschijn van de aarde zal
:ich volkomen wijzigenen de mens
:al de ruimte verder binnendringen ook
iankzij de kernenergie.
Radioactieve isotopen zullen in de
landbouw, de veeteelt, de industrie, de
nijnbouw en overal waar voor de we
reldbevolking voedsel, kleding en werk
gewonnen wordt, de meest fantastische
taken te vervullen krijgen. Wat nu ja
renlange studies kost, en wat nu nog
/olstrekt onmogelijk, ja ondenkbaar is,
:ullen isotopen, de geheimzinnige speur-
ders, die voor de mens onwaarneem-
tare wegen volgen ,met het grootste ge-
lak voor ons verrichten. Ze zullen fou-
;n achterhalen die wij anders pas zou-
len constateren als het te laat zou zijn,
te zullen de groei van bepaalde produk-,
ten precies aanpassen aan de wensen
/an de mens, de archeologen zullen geen
jarenlang boorwerk meer moeten doen,
[de isotopen zullen de diepste geheimen
ran de aardkorst meteen verraden.
De kernenergie en de radioactiviteit
illen ons leven gaan beheersen.... to
taal en indringend.
Spoedig?
Een wel wat erg fantastisch toekomst
beeld Misschien. Maar we hebben in
nauwelijks vijftien jaar al een zo storm-'
I achtige ontwikkeling op het gebied van
de kernenergie meegemaakt dat we aan
J de verwezenlijking van ook de hier ge-
schetste droombeelden niet behoeven te
twijfelen. Het is een kwestie van tijd,
van nog vrij veel tijd misschien. Maar
het kan ook snel gaan, en steeds sneller.
Die verwachting is gerechtvaardigd
zelfs.
Over al deze zaken, levendig uitge
stald en boeiend verteld, kan men le
zen in (weer) een nieuw boek over de
wondere wereld van de atomen. „Ato
men regeren de toekomst" heet het,
en het is van de hand van een weten
schappelijke journalist, Egon Larsen
die erin geslaagd is het onderwerp
niet alleen populair-wetenschappelijk
volkomen verantwoord te benaderen,
maar die er tevens een spannend hoek
van heeft weten te maken.
Het is behalve een populair-weten
schappelijk werk bijna een science-ifc-
tion, maar dan gebaseerd op alleen
maar nuchtere feiten. Met journalistieke
elasticiteit vertelt de schrijver over alle
facetten van de radioactiviteit, die tot de
opwekking van kernenergie leidden. Hij
weidt uit over de gruwelen van de kern
wapenen, legt en passant zo klaar moge
lijk uit hoe A-, H-, en de nog veel helser
„f ission-fusion-fission"-bommen werken
en daarbij toont hij zich in zoverre een
harde realist dat hij de mogelijkheid van
een conflict met kernwapenen niet ver
doezelt. Aan de andere kant echter ar
gumenteert hij voor een zege van de
rede, al zal die dan slechts gebaseerd
zijn op de kille en egoïstische stelling:
als wij beginnen, gaan we er zelf ook
aan.
Theorie
Tegelijkertijd ecliter schept h(j een
toekomstbeeld dat een vooruitstrevend
denkende mens van deze tijd als aanlok
kelijk moet voorkomen. Het is een bij
zonder lezenswaardig hoek geworden,
dat In de al uitbreidende litteratuur over
(Advertence)
3 (Let op de echte!)
(Advertentie)
ZONDAG 13 MEI/MOEDERDAG
De omzet van de betaalzegelkassen en
van de groep overige detailhandelszaken
(incl. afbetalingsmagazijnen) bleef in het:
vierde kwartaal van 1961 t.o.v: het
overeenkomstige kwartaal van 1960 na
genoeg gelijk. Bij het produktieve afbe
talingskrediet der financieringsmaat
schappijen en bij de postorderbedrijven
kan een lichte omzetstijging worden ge
constateerd van respectievelijk circa 4
en 5%, terwijl het consumptieve afbeta
lingskrediet der financieringsmaatschap
pijen een daling vertoont van ongeveer
6%.
De stijging van de kredietverlening
bij de gemeentelijke volkskredietbanken
met bijna 12%, de particuliere geldschiet-
banken met 25%, en de persoonlijke le
ningen der handelsbanken met 17% is
vrij krachtig te noemen.
Men beschikt niet over bijzondere aan-
wijzigingen waaraan de daling van de
afbetalingsomzet der grootwinkelbedrij
ven met 13% valt toe te schrijven.
Op jaarbasis is de afbetalingsomzet
van de grootwinkelbedrijven en van het
consumptief krediet der financierings
maatschappijen in 1961 ten opzichte van
1960 teruggelopen met rond 15%. De
overige categorieën vertonen op de jaar
basis omzetstijgingen van 1 tot 21%.
Tijdens een bijeenkomst op de univer
siteit van Lissabon is woensdagavond
door de studenten besloten in staking te
gaan. Zij zullen geen college meer lopen
en examens boycotten als de regering
geen gratie zal verlenen aan studenten,
die zijn gestraft wegens hun rebellie
tegen van staatswege opgelegde be
palingen aan de universiteit.
Een groep van 85 studenten besloot in
hongerstaking te gaan tot de straf
fen tegen de studenten zouden worden in
getrokken. De studenten verklaarden zich
voorts solidair met de vier leiders van
studenten-verenigingen aan de universi
teit van Coimbra, die maandag op last
van de minister van onderwijs, van hun
posten werden ontheven.
Nabij het vliegveld van Vitoria, in de
staat Espirito Santo, is een vliegtuig van
een Braziliaanse luchtvaartmaatschappij
neergestort en verbrand.
Tweeëntwintig passagiers en vijf leden
der bemanning zijn hierbij om het leven
gekomen.
Het toestel, een passagiersvliegtuig
van de maatschappij Cruziero do Sul,
stortte neer op het moment van de lan
ding op het vliegveld van Vitoria, waarna
het ontplofte. Alle 27 inzittenden kwamen
in de vlammen om.
Kort na het vertrek van Rio de Janei
ro, op 400 km afstand van Vitoria, had
de piloot een ernstige storing gerappor
teerd, doch hij had er de voorkeur aan
gegeven de vlucht naar Vitoria voort te
zetten.
Gisteren heeft het bedrijfschap
bakkersbedrijf aan koningin Juliana,
ter gelegenheid van Moederdagdeze
geweldige taart aangeboden. Het
kunststuk is 70 cm hoog. De erin
verwerkte chocolade is afkomstig
uit Nieuw-Guinea. Het onderste deel
bestaat uit wenermandjes, gevuld
met aardbeien en verder opgemaakt
met caramel, marquinlikeur en cho
colade. De middenkrans bevat du-
chessebeslag, vruchtencrême en is
versierd met grote perziken. Verder
naar boven is er met gebruleerde
hazelnoten gewerkt en de drie ge-
styleerde leeuwen die de appel en
het kruis dragen, zijn van pepermunt.
De taart was verpakt in een fraaie
doos van helder plastic. De aanbie
ding van een moederdag-taart aan
de vorstin is een traditie van de Ne
derlandse banketbakkers geworden.
President Luis Somza van Nicaragua
heeft woensdag tijdens een persconfe
rentie meegedeeld, dat zestien personen
zijn gearresteerd, die beschuldigd worden
van een communistisch complot om de
regering omver te werpen. In een bui
tenhuis van een der aangehoudenen, de
aangenomen zoon van de ambassadeur
van Nicaragua in Buenos Aires, zijn do
cumenten en wapens in beslag genomen,
terwijl gebleken is, dat dit buitenhuis
werd gebruikt als opleidingsschool voor
guerrillastrijd en communistische indoc
trinatie.
en win
Eén puzzelaar heeft deze week een geheel juist ingevulde kolom
ingezonden. De gelukkige is:
T. HABETS-JONGEN, Gr. Engelbcrtlaan 32 te Breda
die dus 1000.kan incasseren.
De inleg bedroeg 1260.52. Er stond van de vorige week nog
2304,38, totaal dus 3564,90. Voor de volgende ronde blijft dus staan
2564,90. Doet uw best, misschien bent u de volgende prijswinnaar!
Indien er geen foutloze oplossing binnenkomt, wordt opnieuw een
premie van 500.beschikbaar gesteld voor de beste prestatie.
De sociale pot werd verrijkt met een bedrag van 420,17 en be
draagt nu 259.090,88.
FEE
*9 OR
bee
i Hier Uw naam en
adres invullen
EEN. TWEE OF DRIE
POSTBUS 2300
AMSTERDAM
BELANGRIJK! Deze puzzel
„Eén, twee of drie" verschijnt
elke vrijdag. De inzendingen
moeten uiterlijk de volgende
dinsdag om 24 uur in het be
zit zijn van „Eén, twee of
drie", postbus 2500, A'dam.
Alleen door de P.T.T. gestem
pelde briefkaarten zijn gel
dig. De prijswinnaars krijgen
direct bericht De uitslag en
toelichting worden in de vol
gende publicaties bekendge
maakt
A Het staat niet vast, dat hier geapplaudis
seerd wordt (In de handen klappen als
teken van goedkeuring, toejuichen). Klap
pen is in ieder geval juist (2).
B Bij een gunstige „beoordeling" (kritiek
op een werk van kunst of wetenschap)
spreekt men van waardering. Dit gebaar
duidt waardering aan (1).
C Deze handen kunnen aan één maar ook
aan twee personen toebehoren. In het
eerste geval is natellen (door tellen de
hoeveelheid van iets bepalen, zijn geld
natellen) juist. In het tweede geval is
uittellen (tellende uitbetalen, toetellen)
waarschijnlijker. Beide woorden kunnen
dus juist zijn (3).
D Gebaar betekent o.a.: handeling waar
door men een gezindheid tot uitdrukking
brengt, geste. Dit woord Is beter van
toepassing dan „symbool", dat meer be
trekking heeft op voorwerpen (2).
E Zowel harig als behaard kunnen hier ge
bezigd worden. Beide woorden betekenen:
met haar bezet, begroeid (3).
F Met deze truc (kunstgreep, foefje om
resultaten of effecten te verkrijgen, die
niet mogelijk zijn) maakt men een grapje
(onschuldige fopperij, guitenstreek) (3).
G Vuist (dichtgesloten hand) is hier nauw
keuriger dan hand (1).
H Hoewel deze persoon kennelijk veel rookt
(bruine verkleuring van wijs- en middel
vinger), is het niet zeker, dat hier van
„verslaving" (zich tot slaaf ervan maken)
sprake is. Gewoonte (het telkens doen
van datgene, waaraan men gewoon is) is
zeker van toepassing (1).
I Verbod betekent: bevel, waardoor iets ver
boden, ontzegd wordt. Beide woorden zijn
juist (3). v
J Het is niet zeker, dat hier van aanwijzen
(ten overstaan van anderen wijzen naar,
iemand met de vinger aanwijzen, nawijzen)
sprake is. Wijzen (arm en hand uitstrekken
in de richting van iets om er de aandacht
op te vestigen, naar zeker punt wijzen)
is in ieder geval van toepassing (1).
K Daar hier een handtekening gezet wordt,
is tekenen (o.a. ondertekenen, zijn hand
tekening plaatsen) beter dan het algemene
„schrijven" (2).
L Wenken is hier nauwkeuriger dan roepen,
dat als hoofdbetekenis heeft: schreeuwen,
de stem luide verheffen (1).
(Zie voor algemene voorwaarden ons
blad van 4 mei jl.)
1
St.
I
ii
ui
ïvj
B
1
1
i c
1
1
1 D
1
S E
1
1
F
I r
I G
1
1
K H
1 1
1
1
i
l
1 K
.Jl
(Advertentie)
Groot assortiment elegante damespennen!
AUeenvert voor Nederland: Parker Service N.V. - Beurs -
Damrak - Amsterdam-G Produkten van the Parker
Pen Company. Makers of the World's Most-Wanted Pens.
i)><_
WW///////////"/'»"
iH/f/fm/mw/V'Hi
Graniet is voor de mees
ten onder u geen ongewoon
gesteente. Basalt al even
min. Tussen beide bestaan
grote verschillen, die direct
in het oog springen. Den
ken we slechts aan de kleur
rijkheid van graniet en het
onaantrekkelijke blauwgrijs
van basalt. Toch behoren
beide tot eenzelfde belang
rijke groep, die der stol
lingsgesteenten.
Van de reeds eerder ge
noemde groep der afbraak-
gesteenten (of sedimenten)
verschillen de stollingsge
steenten onder andere, door
dat zij niet geslaagd zijn en
niet ontstaan zijn door af
braak van andere gesteen
ten. Zij vinden hun oor
sprong in het magma waar
over in de aflevering van
het vulkanisme reeds even
gesproken werd. Nu is het
waarschijnlijk, dat althans
een deel van dit magma op
grote diepte kan ontstaan
door het smelten van oude
re gesteenten, zodat de stol
lingsgesteenten niet zonder
meer als nieuwe toevoegin
gen aan de vaste aardkorst
te beschouwen zijn.
De naam stollingsgesteen
te wijst er al op, dat bij hun
uiteindelijke vormgeving de
beurd. Het vierkantje geeft
een schematische voorstel
ling van een stukje graniet
onder een microskoop, in de
cirkel is het echte beeld ge
tekend, met de mineralen
1-4. Doordat iedere mine
raal tevens vaak nog een
eigen kleur heeft, kan gra
niet er zo kleurig uitzien.
Een langzame afkoel i
overgang van de vloeibare
naar de vaste toestand op
trad. Nu kan zoiets op twee
manieren gebeuren: lang
zaam en snel. Bij een lang
zame afkoeling heeft ieder
bestanddeel van het magma
rustig de tijd uit te kristal
liseren. Dit is wat er met
graniet (afb. links) is ge-
kan alleen in de diepte
plaats hebben (afbeeldm
in het midden), waar de
omringende aardlagen a's
een soort beschermende
hooikist werken.
Aan de oppervlakte van
de aarde verloopt de afkoe
ling zeer snel. Er is dan
nauwelijks of in het geheel
geen tijd voor kristallisatie
en er ontstaat een gesteen
te, dat er vrij eenkleurig
uitziet, zoals basalt. De
middelste afbeelding laat
zien, dat er ook nog een tus
senweg mogelijk is, name
lijk stolling in de gang, die
het magma uit de diepte
naar de oppervlakte brengt.
De rechter-afbeelding toont
u een schema en een mi
croscopisch beeld van zulk
een gesteente, een zgn. por
fier. Een deel van het mag
ma is hier wel mooi uitge
kristalliseerd (a, b, c),
maar de kristallen liggen
ingekapseld in een massa
van veel kleine kristalletjes
(a\ b') en ongekristalli-
seerd materiaal (c').
Vindt u het niet treffend,
dat stenen zo kunnen spre
ken van hun eigen verle
den'?
Te Athene zijn gisteren de eerste konink
lijke gasten aangekomen voor de brui
loft van prinses Sophie en prins Juan
Carlos van Spanje.
De gasten, onder wie koningin Ingrid
van Denemarken en haar drie dochters,
prinses Margrethe, Anne Marie en Be-
nedicte en koningin Victoria Eugenie
van Spanje, werden op het vliegveld
van Athene verwelkomd door koning Paul
en koningin Frederica.
Het koninklijk paleis in Athene heeft
een lijst gepubliceerd van geschenken
die prinses Sophie zal krijgen bij gele
genheid van haar huwelijk.
De Griekse strijdkrachten bieden de
prinses een halssnoer aan. Ze heeft be
loofd het op haar trouwdag te zullen
dragen. De veiligheidstroepen schenken
prinses Sophie een paar oorhangers.
President De Gaulle heeft de Griekse
prinses een lederen reisnecesaire met
gouden uitmonstering geschonken. De
president van Turkije schonk een fraai
voorbeeld van de Turkse tapijtweefkunst
President Schaerf van Oostenrijk gaf de
prinses drie beeldjes, de president van
Zwitserland een gouden klok.
De grootmoeder van don Juan Carlos,
ex-koningin Victoria-Eugenia van Spanje,
schonk prinses Sophie een bijou, de
Griekse koninklijke familie drie met goud
en edelstenen afgezette armbanden.
(Advertentie)
