Guinea
deld
Dramaturge - schrijfster - uitgeefster
LU ISA TREVES
leest dagelijks
3d
gheid
redden
imensionaa
JAPANNERS
luisterden als
bezeten toe
FIETSEN NAAR
DE MAAN, film die
„anders" wordt
WANDELING DOOR DE TIJDSCHRIFTEN
KUNST
Fugare-groep in Van Abbe-museum
A1
Uit de
do enige i
13
13
echte i
it verlangen
eit
Eerlijk
leven
mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen
halfheden meer
)EKENPLANK
I
Vingertoppengevoel
HILDEBRANDT-
monument
wordt onthuld
Eén stuk per dag
Shaw
Jef v. d. Heyden
werkt met zeer
jonge ploeg
Bekendheid
van pool tot pool DIAS
mar andeer d "T\ T7T71V/T
vloerkleed DllliJM
Anders
Tumult rond rijmprent
Marcellus Emants
en Toergenjew
Kind en avonturier
Oost en West in Israël
August Strindberg
herdacht
dit eiland was gearriveerd
eeds enkele dagen later met
laar Waigeo. Toen de vaar-
een Nederlands vliegtuig
dekt. was een deel daarvan
iland Gag afgezwenkt waar
ddellijk het binnenland in-
op een heuvel een soort vest-
ichtte. Nadat het fort door
van het Papoea-vrijwilligers-
gelokaliseerd, werd het door
aangevallen. Volgens Suhen-
i velen daardoor zodanig ge-
rd dat nog slechts een ge-
-heerste: weg van het eiland,
elen op geïmproviseerde vlot-
rokken, waarvan er verschei-
de marine waren opgepikt,
n van journalisten of zij, als
nesië terug zouden zijn, nog-
Nieuw-Guinea zouden gaan,
teenlopende antwoorden. Het
een, maar enkelen antwoord
en militair en als ik daartoe
rijg ga ik opnieuw". Enkele
verklaarden, dat hun op-
de: geen open strijd met de
rs, maar Soekarno's comiSan-
n, namelijk door middel van
eren van de inheemse bevol-
Papoea te bevrijden van de
s om te voorkomen dat de
Vest-Papoea gehesen wordt",
laarden ronduit niet meer aan
te willen deelnemen. De ene
ende opdracht te hebben ge-
uw-Guinea aan te vallen, de
p bevestigde dit. Maar allen
n op de vraag of zij de hui
deling door de Nederlanders
rwacht openhartig: „Tidak
•n, mijnheer).
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 5 MEI 1962
je kondigt zich aan als
derzoek ten behoeve van de
christen". De schrijvers
j ten doel mensen van ver
milieus op liefdevolle manier
zich bewust te worden van
hun geestelijk-zedelijke ont-
verhindert of vertraagt. Nie*
len worden te berde gebracht,
sfouten en tekortkomingen die
ilijke zonden zijn, maar die
aandacht verdienen, om tot
dragender werkzaamheid te
et is een zeer uitgebreide
el geworden over allerlei m-
het leven. Geen enkele
beroep is overgeslagen. De
le spaarder, de verbruiker,
r, de stedebouwkundige, de
mbtenaar, de filmreporter, de
enz. enz. Alles en iedereen
bod. Ruw geschat bevat d
el een paar duizend ric™j
al in negatieve vorm gesteld.
cn in ruime mate zijn keu
om zijn gedrag te bepalen,
el dan te weinig, zou men
ar de schrijvers Th. Suavet e
et streven met de hulp va
a gebruikers zelfs nog naar
van het arsenaal.
■:je, uitgegeven bij Lannoo, 1
ins vertaald, en de sc^?",Jve
ons, dat de samenstelling e
ed is op verzoek van velen,
betwijfelen of het voor
lederlandse christen zin nee
een dergelijke opeenstapeling
aan boord te komen. Biecnt-
dunkt me, liggen ons niet e g-
j.a-
ibranche op, omdat zij reeds
een ernstige alzetcrisis zit. En
en de staatsbedrijven er aan
'loven: de spoorwegen, het
edrijf e.d. Men wil ze niet al
ien aanmerkelijke kostenver-
ïgen, maar de bedrijven over-
•aklieden uit het vrije bedrijf,
hand moeten krijgen in het
en van de bedrijven, het af-
het veel te grote personeel
roeien van de corruptie. De
tgezochte deskundigen aan-
n taak echter alleen dan, wan-
it geval van personele, poli-
(ciale moeilijkheden de rege-
grote baas op de achtergrond:
de nodige rugdekking zullen
ie maatregelen, met al hun
;en, geeft wel enig uitzicht op
van de toestand. Minister
;en bekwaam vakman op eco-
i financieel terrein, een ener-
ïd, die in kritieke situaties
den, in plaats van zich met
op te houden. Maar natuur-
om al deze spaarmaatregelen
dijk impopulair.
lersorganisaties en speciaal de
ie vakverenigingen gebruiken
et mikpunt van hun kritiek.
zal slagen, zal echter niet
b plaats van de houding dezer
ingen afhangen, maar van de
e ministers van binnenlandse
tie) en arbeid de moed en de
en opbrengen om hun collega
steunen en of ook het leger
lit impopulaire spaarprogram
rbehoud achter hem zal stel-
:n tot loonsverhoging der vak-
n zijn in het aangezicht van
restegen levensduurte niet on-
d. Als het Pinedo gelukt die
redelijke grenzen te houden,
een gerede kans dat hij het
En dat zou dan misschien
>etere politieke stabiliteit ui
kunnen brengen.
LUISA TREVES zit geheel ontspannen tegenover ons in een
fauteuil. Zij maakt de indruk alle tijd te hebben. In tegen
stelling tot veel mensen, die met een „razend druk" schermen
omdat dit goed staat of ter camouflage van eigen gemakzucht
verraadt hoogstens een smeulen van een zeker ongeduld onder
de oppervlakte van haar woorden, dat veel taken wachten.
Tenslotte is zij niet alleen dramaturge van de toneelgroep
Ensemble en sedert tien jaar uitgeefster van het in brede kringen
gewaardeerde Nederlands Theater jaarboek, („Ik moest het
destijds wel zelf ter hand nemen, want niemand zag er iets in!"),
ze is ook moeder van twee kinderen (Barbara is 6 en Jan Felix
21/4 jaar), en zij staat als echtgenote haar man de bekende
regisseur Karl Guttmann, die ook als directeur van „Ensemble"
optreedt in veel opzichten terzijde. Maar dit is nog niet alles,
want feitelijk is zij op de eerste plaats schrijfster, die verdien
stelijk toneelwerk op haar naam heeft staan. Zo werd in 1949
door het toenmalige A.T.G. in de Amsterdamse stadsschouwburg
haar stuk „De ring en de kelim" opgevoerd.
„JJelaas.... de schrijfster gaat bij dit
alles wel wat ten onder en dit geeft
een enigszins gefrustreerd gevoel, maar
gelukkig schenkt mijn andere werk ook
veel voldoening", zegt zij.
Wanneer ze zich even verontschuldigt
omdat de telefoon in de gang roept, heb
ben we gelegenheid het interieur op
ons te laten inwerken. De kamer is strak
en met een bescheiden moderne toets
ingericht. De muren zijn leeg en we zien
nergens foto's, schilderijen of tierelan
tijnen, maar toch doet dit gemis geen af
breuk aan de huiselijkheid en het per
soonlijk accent. Achter twee openstaan
de schuifdeuren ontwaren we een andere
wereld, die beheerst wordt door een
zwaar schrijfbureau met paperassen en
manuscripten, alsmede een rijzige boe
kenkast met kleurige ruggen, waarop
als een soort symbool van de dagelijkse
arbeid van het echtpaar een uit kar
ton vervaardigde maquette van een to
neeldecor staat.
„Het is alles in mijn leven nogal merk
waardig gegaan", vertelt ze ons, „want
destijds schreef ik na de Arabische oor
log voor een blad een serie artikelen,
waarbij ik ook het was in het voor
jaar van *49 in Israël belandde. Nu
had ik mijn stuk De ring en de kelim
in Engelse vertaling ook naar een thea-
Yt
W 'SS A ff n i li f W'J V
ter in dit land gestuurd en er was dus
gelegenheid eens persoonlijk poolshoog
te te nemen. Bij mijn speurtocht werd
ik verwezen naar een zekere Karl Gutt
mann, die daar in een eigen theater zich
ook bezighield met de dramaturgie.
Nog zie ik de binnenplaats voor me,
waar een jongeman in shorts in de zon
zat en zich aan mij voorstelde. Ik legde
hem het doel van mijn komst uit en
vroeg hem, of hij mijn stuk gelezen had.
Zeker, zei hij, maar heeft dat geschre
ven? Ik bevestigde dit nog eens, waarop
hij na een korte aarzeling luid
keels begon te lachen. Natuurlijk be
greep ik er niets van. Maar hij verdui
delijkte, dat hij zich de schrijfster
misschien min of meer onbewust als
een oude dame had voorgesteld en niet
als een avontuurlijke jonge vrouw, die
alleen door woelig gebied zwierf
Na deze eerste ontmoeting zagen we
elkaar regelmatig. Hij bleek ten aanzien
van de internationale toneelliteratuur
een brede kennis te hebben, terwijl we
tevens in onze opvattingen zo gelijkge
stemd waren, dat het zogenaamde naar
elkaar toegroeien voor ons beiden zich
als het ware vanzelfsprekend voltrok.
Reeds in mei namen we het besluit te
trouwen. Hierna zijn we nog een jaar
in Israël gebleven, maar ik werd er erg
ziek, ik kon het klimaat niet verdra
gen
Dan vertelt ze over het moeilijke mé
tier, dat met het begrip „dramaturgie"
wordt aangeduid. Ze heeft ten aanzien
van dit vak van haar man die ook
als dramaturg bij de Haagse Comedie
en het Rotterdams Toneel werkte veel
geleerd.
.Gcherp onderscheiden en een juiste
keuze maken vraagt boven alles
vingertoppengevoelja, we hebben er
geen goed Nederlands woord voor, of u
zou van intuïtie moeten spreken
Ik voel me vaak als de chef-inkoopster
van een huis, dat modeshows organi
seert. Je houdt natuurlijk bij iedere koop
rekening met het tableau de la troupe
dus met de vraag, welke mannequin een
bepaald toilet zal dragenhoofdzaak
blijft echter zo snel mogelijk de hand te
leggen op de nieuwste creaties. Want de
concurrentie is enormen ieder stuk
kan tenslotte in ons land slechts door
één gezelschap gebracht worden
daarom zit je als dramaturge altijd ge
weldig op het vinketouw om de goede
brokken te krijgen
Het stuk The caretaker, dat hier onder
Het Amsterdams Concertgebouwor
kest is donderdag om ktvart voor zeven
met een speciaal toestel van de KLM
van zijn tournee door Japan op Schip
hol teruggekeerd, zoals wij gisteren
hebben gemeld.
Hoeveel nieuwe lauweren het orkest
op deze nieuwe buitenlandse tournee
geoogst heeft, onderstreepten na de
aankomst de op een bandrecorder vast
gelegde stemmen van de Amerikaanse
criticus Turcuitt en van de Nederland
se ambassadeur in Japan, de heer N.
A. J. de Voogd, alsmede in persoon
wethouder A. de Roos van Amsterdam,
die de reis van büna vier weken ge
heel heeft meegemaakt.
In totaal heeft het orkest in Japan in
zeven steden vijftien concerten gegeven,
waarbij het gemiddelde per concert 3000
toehoorders had. Dit enthousiasme heeft
de verwachtingen van de musici over
troffen omdat de toegangsprijzen (ge
middeld 20,—) hoog lagen
De dirigenten Bernard Haitink en Eu-
gen Jochum waren opgetogen over het
Japanse publiek, „voor wie een concert
veel minder een sociaal evenement is
dan voor het Westerse publiek". Het
hele orkest was door de intense be
langstelling die het overal ontmoette,
geinspn-eerd, zodat er bijna niets mis
gmg. „Ik schaam me niet te zeggen,
dat velen van ons de tranen over de
wangen hebben gerold, zó mooi was het.
7PPf WmL u-^P^n"eri. aangaat, men
kpnLn J Aat die ëeen emoties
kennen, maar zelden heb ik het geluk
op iemands gezicht zó zichtbaar gere
flecteerd gezien als in Japan," aldus
Haitink.
De Japanners wisten van geen op
houden. Na ieder concert deed zich het
probleem voor hoe men het publiek de
zaal uit kon krijgen. Er werden allerlei
dwangmiddelen toegepast, zoals het uit
draaien van de zaallichten. Jochum zei:
„Tenslotte hebben we de volksliederen,
ik zou haast zeggen, misbruikt om de
mensen weg te krijgen".
.Diepere aanraking met het westen
is een bijzondere behoefte van dit volk",
zei wethouder De Roos, die vooral ge
troffen was door de ontvangst, die het
orkest op het station van Koriyama ten
deel was gevallen. Daar stonden Ja
panse schoolkinderen gereed, die niets
minder dan het oer-Hollandse, oud-va
derlandse, onverslaanbare „Piet Hein"-
lied zongen.
„De Japanners hebben als bezetenen
geluisterd", bevestigde Bernard Haitink,
die een charmante geisha, zij het slechts
een pop, ten geschenke had gekregen.
Ti ile t- nu wel vast» dat het
üildebrandtmonument in de Haarlem-
,ut op 1 juni officieel wordt
onthuld. Onder toezicht van de ont
werper, de 80-jarige beeldhouwer
prof. J. Bronner, is de hoofdfiguur
van het Hildebrandtmonument op zijn
voetstuk gezet. Het bijna 2.000 kilo
5J?re beeld van Nicolaas Beets
<Hildebrandt), de schrijver van de
L-amera Obscura, is levensgroot uit
gehakt in Franse kalksteen. De figuur
staat met het front naar de eveneens
van Franse kalksteen vervaardigde
fonteinbak, op de rand waarvan acht
Hildebrandtfiguren zullen worden ge
plaatst.
Het monument, waarmee Haarlem de
schrijver Beets wil eren, heeft een zeer
lange voorgeschiedenis. Reeds in 1914
werd het plan opgevat een Hildebrandt
monument op te richten óp" een markante
Plaats. Uit de inzendingen voor een prijs-
ïJa.ag. werd het ontwerp van de toen
32-jarige beeldhouwer Jan Bronner be
kroond en de kunstenaar kreeg de op
dracht zijn ontwerp uit te voeren. Daarna
de plaatsing en onthulling van het
monument door allerlei factoren uitge
steld.
LUISA TREVES
Vrouw met vele taken.
bestaat zelf een voorstelling in het
buitenland zien.
In elk geval hebben mijn man en ik
ons doelbewust verwijderd van de dra
matische literaire stroming, die bepaald
wordt door een volkomen negativistische
houding en een verfoeien van het leven
terwijl de betrokken auteurs in wezen
doodsbang zijn hun bestaan door de
atoombom te zien eindigen
Maar nogmaals beoordelen is en
blijft altijd een moeilijke zaak. Ook al,
omdat ieder seizoen een soort psychische
curve vertoont, die zich niet precies be
rekenen laatWaarom doet een be
paald stuk het in december wel en in
mei nietDaarom moet je gevoel
hebben om op een zeker ogenblik een
stuk in te zetten.
Ook de waardering voor een opvoering
blijkt in de praktijk met verschillende
onberekenbare factoren samen te hangen.
De kritiek heeft niet altijd het laatste
woordHet jubileumstuk voor Magda
Janssens Een vrije dag werd door
de kritiek niet literair genoeg genoemd.
Maar het menselijke en eenvoudige
beeld van die slovende huismoeder en
haar avontuur van die éne vrije dag
wel, dat sloeg enorm aan bij het grote
publiek. En niet slechts bij vrouwen,
die iets van zichzelf herkenden, maar ook
bij mannen uit vele milieus....".
Dan vertelt Luisa Treves met voldoe
ning, dat ook de stukken ,,De tiende
man" en „Ingeborg"; die^ gelijktijdig
Ensemble" er werd dus getri-
gebracht is, heb ik precies tijdens het
rouleren van het ene naar het andere
gezelschap één dag in huis mogen
hebben. In die korte tijd moest ik dus
beslissen,... maar een stuk lezen en ge
lijktijdig goed voor de geest halen met
alle mogelijkheden van spelersmateriaal
en decor, vereist veel concentratieje
krijgt bij wijze van spreken een blauw
druk van een architectje moet drie
dimensionaal lezen
Wanneer ik een goed oordeel over een
stuk heb, spreekt het vanzelf, dat mijn
man het ook nog doorneemt. Maar in
dit geval was dit door tijdnood niet
mogelijkhet is gelukkig achteraf al
les goed afgelopen en het stuk werd een
groot succes. Dat alleen beslissen heeft
wel een prettige kant, maar ik zou het
niet graag steeds doende verant
woordelijkheid is te grooteen stuk
kopen brengt naast bepaalde onbereken
bare factoren ook risico's met zich mee....
„Tk lees steeds minstens één stuk per
J-dag.... en ik zie de enorme papier
lawine, waar ik mij doorheen moet
worstelen, haast nooit slinken. Het aan
bod is geweldig en het droevige is, dat
er zo ontzettend veel gelezen moet wor
den, voordat er zich iets bruikbaars aan
dientNatuurlijk kan een dramaturg
ook misgrijpenhet duiveltje van de
leesmoeheid kan hem parten spelen
en een stuk kan ook ten onrechte door
persoonlijke smaak afgewezen worden.
Miaar het blijft zoeken en nog eens
zoeken. Als we iets op het spoor denken
te zijn, gaat een van ons beiden als
daartoe maar enigszins de gelegenheid
- door - ..- VCUl U Cl vau UCl Jixcjutu Ml-? xxtuw
de naam „De huisbewaarder' onder re-, plepr4,^ pet jjag gebrachtf*ee*telijkfc ^vaders
gie van mijn man door ons gezelschap werdén, eveneens een goed onthaal von- 7iin In samenwerkin£r met een aantal
den. „Tot nog toe is er geen enkel stuk
bij ons gevallen, maarhet kan na
tuurlijk altijd gebeuren. Afkloppen
maar
Hierna kwamen „Een hoed vol regen'
en „Het hartbrekende huis" van Shaw.
Het eerste verhaal, op suggestieve en
menselijke wijze uitgewerkt op het the
ma der verdovende middelen, schijnt ac
tueler dan menigeen zich durft te reali
seren"
„TFTat het werk van Shaw aangaat... het
▼V was nu eens het eerste stuk, waar
van mijn man niet gehoord had. Dit in
trigeerde me en ik besloot het te lezen.
Destijds is het eens in ons land gespeeld
maar zonder veel succes
Ik ben achteraf erg blij, dat ik het
uitgegraven heb, want Shaw blijkt in
tegenstelling met sommige opvattingen
allerminst verouderd. Het hartbrekende
huis is een brok levend toneel.en het
deed me veel genoegen, dat het stuk
kort na mijn ontdekking ook weer in
Londen op het repertoire genomen is.
De reeks manifestaties in Eindhovens
Van Abbe-museum, die de Nederlandse
kunst tot onderwerp heeft, bracht de
opening van een tentoonstelling van de
Haagse schildersgroep „Fugare".
De werken sijn „Alchemie" 1961 van
Jan Boerman, „Reflexen" van Ton Bru-
nèl, „Plastieken" van Dick Raaijmakers
en „Impulsen" van Jaap Spek.
De groep Fugare kent geen dogma,
geen vooringenomenheid noch een gul
den middenweg. De navolgende schilders
maken de groep uit: Th. Bitter (geb.
1916), H. Disberg (1921), Jan van Heel
(1898), W. Hussem (1900), N. Kroes
(1918), J. Kropff (1892), G. Lampe (1921),
Th. v. d. Nahmer (1917), W. Sinemus
(1903), F. de Wit (1901), A. v. d. IJssel
(1922). De onlangs overleden schilder
Jaap Nanninga maakte deel uit van de
groep. Hij is met enkele werken ver
tegenwoordigd.
De tentoonstelling omvat schilderijen,
beeldhouwwerken (Th. v. d. Nahmer)
en metaalplastieken (A. v. d. IJssel) en
zal duren tot en met 2 juni a.s.
Deze kunstenaars zoeken zoveel mo
gelijk naar de synthese in de verhou-
dings- en beeldingsmogelijkheden. Het
Haagse klimaat is daarbij anders dan
bijv. dat van Amsterdam. Met erken
ning der polaire spanningen is er een
zucht naar synthese en tussen kook- en
vriespunt is een mild klimaat van aan
gename warmte. Er is in Den Haag bijv.
meer harmonieuze samenklank dan ex
pressieve uiting. Treffend is dan ook de
wijze van poëziebenadering en het zoe
ken naar evenwicht zonder zich van het
onstuimige te distantiëren.
Fugare kenmerkt zich door ordening
en beheersing, waarbij het chaotische
in het binnenste toch tot ontwikkeling
kan komen. Een merkwaardigheid is
dat de groep figuratief begonnen, ver
dicht is in de richting van de abstractie.
Het experiment en de abstractie zijn
ontstaan op een door werken gerijpt in
zicht, doch niet door een „en vogue
uitgelokt avontuur of effectbejag.
De grootste figuur van de groep was
Jaap Nanninga, de te vroeg overleden
en gerijpte kunstenaar. Hij was de beste
vertegenwoordiger van dit klimaat. Een
stromend gevoel, verdroomd in schijn-
bare moeiteloosheid, de essentie zoekend
in vormen naar het centrum, soms ver
dicht tot golvingen met een zoeken naar
de meest exacte zeggingswijze van iets
onzegbaars; brachten hem naar hoogte
punten van heldere poëzie. J.v.G.
(Van onze filmredactie)
ls de voortekenen niet bedrie
gen staat de Nederlandse
filmliefhebbers voor dit jaar een
lange reeks speelfilms van eigen
bodem te wachten. De oude rot
ten in het vak, van der Horst,
Haanstra, Rademakers, Huguenot
van der Linden e.a., zitten niet
stil. Maar het verheugendste
verschijnsel is toch ongetwijfeld
het feit, dat op gezette tijden
jonge filmkunstenaars met wei
nig ervaring maar veel enthou
siasme de koppen bij elkaar ste
ken in een poging om de lang
verwachte goede Nederlandse
speelfilm te maken.
yO'N poging wordt op het ogenblik
aangewend door de pas ojM$richte
jjtódüktiemaatschappij PAN-film, waar
van Jef van der Heyden en Hans
zijn. ïn samenwerking met een kantal
jonge acteurs en actrices, technische
mensen etc. etc. heeft PAN-film zich
geworpen op de verfilming van een
gegeven van Jef van der Heyden, dat
mettertijd als „Fietsen naar de maan"
in de filmzalen zal verschijnen. Van
der Heyden is in alle opzichten de
spil waar de nieuwe zaak om draait.
Hij tekent niet alleen voor het scenario
en het draaiboek, hij voert ook de
regie.
TN de vaderlandse filmwereld heeft Jef
van der Heyden bekendheid gekre
gen door zijn schrijverswerk voor
Bert Haanstra („De zaak M.P.") en
door zijn realisatie van „De laatste
passagier", een speelfilm voor de
jeugd, die twee jaar geleden gereed
is gekomen. Tevoren had hij al de
aandacht op zich gevestigd door zijn
dramatisering voor de televisie van
het boek „Christus wordt weer gekrui-
(Advertentie)
Vraag kleurenfolder aan Ver. Ned. Tapijtindustrie N.V. - Hilversum
sigd", welk tv-spel kort geleden een
heropvoering beleefde.
Doorgaans houdt deze veelzijdige kun
stenaar zich bezig met het regisseren
van openluchtspelen, een werk, dat hij
aanvankelijk in het Brabantse (Hilva-
renbeek) deed, maar dat hem enige tijd
geleden naar het Friese Beesterzwaag
heeft gevoerd ,waar hij een zeer goed
geoutilleerd openluchttheater tot zijn
beschikking heeft.
T^E nieuwe produktiemaatschappij
te vereenzelvigen met Jef van der
Heyden wil breken met de commer
ciële opzet van verschillende bestaande
Nederlandse speelfilms. „Fietsen naar
de maan" zal de eerste moeten worden
van een reeks, die „anders" is. Geen
uitgesproken artistieke film, maar „ge
woon anders". Vandaar ook, dat de
regisseur het aandurft te werken met
een gezelschap, waarvan de gemiddel
de leeftijd van producent tot en met
de jongen van de klap, dertig jaar i
Het verhaal van de nieuwe produktie
komt in het kort hierop neer: wijlen
de vader van drie zoons Henk (Ber
nard Droog), Dick (Johan Walhain)
en Evert (Ton Lensink) bezat drie
in het oog vallende eigenschappen, t.w.
charmante onhandigheid, speelse zake
lijkheid en artistieke aanleg. Blijkt,
l^arel de Clerck, die vorig jaar aan
de Gentse universiteit promoveerde
op een monografie over P. C. Boutens,
opent de april-aflevering van DE GIDS
met een artikel over de rijmprent, welke
in 1937 aan de schooljeugd werd uitge
reikt. Hij geeft een overzicht van de
protesten, die het gedicht opwekte, en
onthult, dat er oorspronkelijk nog een
achtste strofe was, waarin Boutens een
zoon voorspelde. Achteraf gezien is het
maar gelukkig, dat de regering dit
couplet heeft laten vervallen!
Aan de hand van het materiaal, dat
prof. W. Kaegi in zijn driedelig boek
over Jacob Burckhardt verwerkte, schrijft
dr. H. A. Enno van Gelder over deze
historicus en humanist. Mr. F. Bordewijk
NICO VERHOEVEN
publiceert ook hier onder zijn pseudo
niem Ton Ven een paar wandelingen
door Den Haag en omstreken, nadat hij
daarmee in MAATSTAF begonnen was.
A. Alberts zet zijn nogal saaie Indo
nesische herinneringen voort. Nico Ver
hoeven en Leo Vroman dragen verzen
bij. Van deze laatste, bioloog van pro
fessie, citeren we deze strofe:
Want koud kan ik die kouden
soms bespieden
en denk: vergeef ze hun adrenaline
gedeeld door hun norepinephrine
maal hun 17-hydroxycorticoste-
roiden.
Of dit nog poëzie mag heten moeten we
betwijfelen.
Tn opdracht van de regering werkt
Pierre H. Dubois aan een biografie
van de pessimistische auteur Marcellus
Emants. Het maart-nummer van MAAT
STAF bevat een ongemeen boeiend frag
ment uit dit boek. Het betreft de om
gang van Emants met en zijn verhouding
tot de Russische auteur Toergenjew. Een
opstel van Piet Calis over „Het verraad
van de kerken" wijst op een mentaliteit,
die sterk naar het anti-papisme neigt.
De opgewonden kapelaans en dominees,
die hij bekritiseert, bestaan alleen in
zijn verbeelding en met Werenfried van
Straaten als „fanatiek leider" te bestem
pelen doet hij de spekpater grotelijks
tekort. S. Vestdijk polemiseert nogal
fors met L. Ross. We geloven niet, dat
dergelijk geschrijf enig nut heeft.
Het nummer bevat voorts een zeer
groot aantal gedichten, waaronder negen
van Kawafis. door M. Blijstra-van der
Jn het maart-nummer van ONS ERF-
deel wijdt Raymond Herreman een
beschouwing aan de dichter Jan van
Nijlen, die van zich zelf schreef:
Ik ken die man, hij lijkt wel zeer
bezadigd
In de oude kroeg achter zijn
glaasje bier,
Maar noch zijn dorst, noch droom
zucht is verzadigd:
Hij blijft een kind en steeds
avonturier.
Een aantal gedichten is door André Piot
in het Frans vertaald. Ook het „Penselen-
gezang" van Pierre Kemp werd over
gezet. A. Roland Holst opent de afleve
ring met het kwatrijn „Onze taal". Lue
Verbeke vervolgt zijn uitvoerige ver
handeling over „Taalstrijd en Vlaamse
Beweging in Frans-Vlaanderen"; dr. J.
E. van den Driessche zijn memoires.
De uitvoerigste, bovendien fraai ge-
illustreerde bijdrage is van prof. dr. H.
M. van der Westhuysen over „Die heden
daagse skilderkuns in Suid-Afrika". Sil
vio van Rooy begint aan een breed op
gezet „beeld van de Nederlanden in het
Duits taalgebied". Willy Spillebeen roemt
de Franse vertaling, die Liliane Wouters
maakte van Middelnederlandse teksten
Ward Corsmit toont met tal van feiten
aan, dat Gezelle een grote belangstelling
had voor Frans-Vlaanderen. De gebrui
kelijke rubrieken bevatten nog zeer veel
wetenswaardigs.
r\. Ringnalda tracht in het maart-num
mer van CARTONS VOOR LET
TERKUNDE de vraag te beantwoorden
Meulen uit het Nieuw-Grieks vertaald, voor welke moeilijkheden men in Israël
kwam te staan bij de aanpassing van de
Oriëntaalse joden aan het Westers cul
tuurpatroon van Israël. Naar zijn mening
wijst de toestand op het ogenblik nog
niet in de richting van een integratie
tussen Oost en West. Wel staat vast,
dat het Israëlische volk nog grote offers
gevraagd zullen worden om althans tot
een harmonische samenwerking te ge
raken.
In het kort verhaal „De begrafenis"
haalt H. v. d. Ploeg ietwat oneerbiedige,
maar toch wel geestige jeugdherinnerin
gen op. Herbert Leupen bespreekt „ge
heel onbevangen" een roman van Remco
Campert en een verhalenbundel van J.
W. Holsbergen. A. V. N. van Woerden
vervolgt zijn studie over „Dwangvoor
stellingen als noodlot". Ze geeft een goed
inzicht in de leer en de doelstellingen
van Hitler. B. J. Fris keert zich tegen
dr. Bernard Delfgaauw, die in DE
MAAND gepleit heeft voor een beter
begrip tussen het niet-communistische
Westen en het communistische Oosten.
M. Mok en Bab Westerveld openen de
aflevering met gedichten.
piet Schepens herdenkt in DE PERI
SCOOP van april de Zweedse auteur
August Strindberg bij gelegenheid van
de vijftigste verjaring van diens over
lijden. D. Fromont bespreekt bij enkele
prachtige reprodukties het boek „Le
paradis des peintres" van E. Lotthé.
Hij noemt het een stichtelijk werk, dat,
in de bibliotheek van elke heiligen-
vereerder welkom zal zijn, èn een kunst
historisch boek, dat de iconografie van
de christelijke kunst onschatbare dien
sten kan bewijzen.
WERENFRIED VAN STRAATEN
Het boek van de maand is Ward Ruys-
lincks roman „Het dal van Hinnom".
Naast de talrijke boekbesprekingen is
ook aandacht besteed aan de beeldende
kunsten, film, muziek en toneel. Voor
wie op de hoogte wil blijven van het
kunstleven in Vlaanderen is dit maand
blad onmisbaar.
WILLEM v. d. VELDEN
Pauze! De opnamen voor „Fietsen
naar de maan" worden even onder
broken voor een opkikkertje. Op de
stoel rechts zit regisseur en scenario
schrijver Jef van der Heyden. Links
naast hem op de grond zit camera
man Didier van Koekenberg.
dat ieder der zoons slechts een van
deze eigenschappen heeft geërfd en
dan in de volgorde, zoals aangegeven.
De drie mannen geraken in een con
flict, dat tenslotte een tragi-komische
oplossing krijgt, zoals de hele film een
tragi-komedie is op het thema „zoeken
naar geluk".
TfAN alle medewerkers is Bernard
Droog ongetwijfeld degene, die de
meeste filmervaring heeft. Hij stond
niet alleen in „Fanfare" van Haanstra
en „Dorp aan de rivier" van Radema
kers, maar nog in een tiental andere
speelfilms en gespeelde documentaires.
Johan Walhain is eigenlijk meer thuis
op het toneel. Zoals bekend wordt hij
volgend jaar mededirecteur van het
gezelschap „Theater" te Arnhem. De
vrouwelijke hoofdrol is in handen ge
geven van Ingeborg Elsevier. Regie-
assistentie wordt verleend door Ko
Koedijk, die in Parijs al onder ver
schillende Franse regisseurs als zoda
nig heeft gewerkt. De montage zal
worden verzorgd door Rolf Orthel, die
nog niet zo lang geleden aan de film
academie van Parijs zijn studie vol
tooide. Hij heeft de documentaire
„Edelgassen" op zijn naam staan. De
muziek tenslotte werd gecomponeerd
door Enrico Neckheim.
Hans Frankfurther, die samen met Jef
van der Heyden PAN-film heeft op
gericht, is de grote man van Cine-stud,
het opzienbarende festival van studen
tenfilms, van twee jaar geleden. Hij
heeft intussen als produktieleider zijn
sporen verdiend bij o.a. Marten Toon
der en Haghe-film.
„The living theatre" uit New York zal
niet alleen in Amsterdam, Rotterdam en
Scheveningen voorstellingen van Jack
Gelber's „The connection" geven, maar
ook in een aantal andere Nederlandse
steden. „The connection" zal achtereen
volgens worden gegeven in Maastricht,
Amsterdam, Rotterdam, op 18 mei in de
Philips' schouwburg tc Eindhoven, te
Scheveningen en te Nijmegen.
„The connection" is geregisseerd door
Judith Malina, het decor is van Julian
Beck, de muziek van Jackie McLean en
Duke Jordan.
De Nederlandse opera zal op 5 juli
in Den Haag als onderdeel van het Hol
land Festival de première van La forza
del destino geven. Deze opera van Verdl
staat onder leiding van de dirigent Al
berto Erede. De regisseur is Riccardo
Moresco, terwijl de decors en costuums
worden verzorgd door Karei Bruckman.
In het kader van het Internationaal
Theaterfestival wordt op 8 en 9 mei een
opvoering gegeven van Carlo Goldoni's
,,Les Rustres" van het Théatre national
populaire. Het Italiaanse gezelschap
Compania Eduardo de Filippo brengt 14
en 15 mei de komedie Napoli Millionaria.
21 en 22 mei komt The Living Theatre
t1^ £w York met The connection van
Jack Gelber. Al deze opvoeringen worden
gegeven in de Koninklijke Vlaamse
Opera.