REDENEREN EN CREATIVITEIT
IN KERKELIJKE ARCHITECTUUR
BASTOS
Tower of London is een
stenen geschiedenisboek
09
55-851
-5355
Captain Blood
Schatten
Oude gebruiken
„Sla erop"
GOEDKOPER
VLIEGEN
Je wordt een
:echnisch gebied.
;ds op 15- of 16-
e-mogelijkheden
van de wereld.
A R I N E
.alle textiel
met dit
geel-blauwe
etiket
IS ioeur-echt
Jeugdige misdadigster
600 doden aan
pokken in India
Lollipop -wet
week uitgesteld
Zeelieden vermist
zo boeiend is nu
PANORAMA
onvergelijkelijk
Izin mig tegenwoordig dit
tt opvouwbare rust-, logeer-
Itbreken, stevig stalen frame,
^rend opgehangen 3490
len uw rotanfauteuils nog
1 extra fleurig door de vele
jsins.
tin een grote sortering in
I prijzen. ^50
reeds vanaf w
i>tadhuis, Lange Noordstraat 1,
vrijdag v. d. maand v. 134)0-
ir Pins*, flusqa&BtVTWpira»
for, special quality poplin.
>Enkalon. Heerlijk soepel,
ang schoon, in een wip ge
in. i
inka Sanfor Phis. No-iron,
r Plus, de lnxe quality poplin,
snka "Grand Gala".
- f 13.40 SanXor Plus, fina
jy poplin.
t waarborg voor krimprrrg woêf
Vbeitrbestendig dragen, t
DE MIDDELEEUWEN IN DE METROPOOL
Willem de Veroveraar was de vorst, die Londen's Towerliet
bouwen. Willem een Normandiër, was er in geslaagd, Engeland
te veroveren in de tweede helft der 11e eeuw. Als symbool
van zijn heerschappij en tevens als sterke vesting verrees op
Londen's gebied zijn „Touer". Nog heden ten dage kunnen
wij het oorspronkelijke slot met zijn vier torens en zijn dikke,
grijze muren zien zoals het er reeds meer dan acht eeuwen
heeft gestaan. Die muren - beneden vijftien voet dik en boven
elf voet - waren gebouwd met de bedoeling, de tand des tijds
te tarten! Nu, dat deden zij. Het Normandisch slot (thans de
„Witte Toren" geheten) werd later vergroot. De „Klokke-
toren" en de Bloedige Toren' werden aan de oorspronkelijke
„White Tower" toegevoegd door Richard 1 en Hendrik 111.
Andere Normandische koningen van Engeland droegen even
eens bij tot het bouwwerk. Om een ingang aan de kant van het
water te krijgen, werd de „Tower Wharf" Toren-Werf'
gebouwd. Later kreeg deze waterpoort van het fort de naam
van „Traitor's Gate" (Poort der Verraders).
Steil rijst de Tower op aan de oever
van de Theems. De kantelen der muren
zijn door de regen in de loop der eeuwen
blank geworden. De muren zelf zijn don
kergrijs, een gevolg van de vermaarde
Londense misten. Als de zon schijnt en
de verschillende tinten der wallen goed
zichtbaar zijn. als men het groen der
bomen op Tower Green aanschouwt,
krijgt men sterk het gevoel, een gebouw
te zien, dat niet meer van deze tijd is.
Binnen de dikke muren is het vrijwel
overal donker, vochtig en kil. De rauw
heid en de hardheid der middeleeuwen
bestaan er nog in hun vroegere vorm.
Het kasteel werd namelijk in eerste aan
leg gebouwd als slot voor de koning
en zijn volgelingen, alsmede om Londen
tegen aanvallen van buiten te verde
digen.
De koninklijke appartementen dienden
„Sla erop jongens'*, is de strijdkreet
van deze groep jongens. Zij gehoor
zamen eens in de drie jaar aan een
eeuwenoude traditie.
(Advertentie)
Een 17-jarig Brits meisje is ervan be
schuldigd de auctor intellectualis te zijn
geweest van ovei'vallen, gepleged door
gewapende jongelingen.
Margaret Kathleen Hubbard, uit Bed'
hampton nabij Portsmouth, werd voor
het gerecht gedaagd wegens aanspo
ring tot en het geven van raad bij over
vallen met wapens, die werden ge
pleegd door drie jongelingen. Het meis
je werd onder bogstelling vrijgelaten.
Ook de jongelingen, die ervan waren
beschuldigd met wapens een overval in
een winkel te hebben gepleegd, kwamen
er op deze wijze af.
55-
In de afgelopen vijf maanden zijn in
ae streek van Azamgarh in de Indi-
che staat Uttar Pradesh, zeshonderd
mensen aan de pokken overleden.
De minister van gezondheid van de
«aat, Mahabir Prasad Srivastva, deel-
öe m het parlement mee, dat de ziekte
*ich kon verspreiden, omdat bepaalde
groepen van mensen zich verzetten tegen
inenting.
In totaal waren 1200 mensen in Azam-
garh door de epidemie aangetast.
Het Britse ministerie van financiën
heeft bekendgemaakt, dat het in toepas
sing brengen van de nieuwe lollipop"-
wet een week zal worden uitgesteld.
De 15 procents omzetbelasting op
snoepgoed, consumptie-ijs en non-alco
holische dranken, zal op 8 mei, in plaats
van 1 mei, van kracht worden, aldus de
bekendmaking. Als reden hiervoor wer
den administratieve moeilijkheden opge
geven.
meer als officiële staatsievertrekken dan
als blijvende woonplaats. Daar de Tower
zo goed verdedigbaar was, kwam hij
later in gebruik als gevangenis voor
belangrijke politieke tegenstanders en
hooggeplaatste zondaren. De „Bloody
Tower" (Bloedige Toren) verwierf zijn
naam na de moord op twee jeugdige
prinsen Edward V en Richard hertog
van York door hun oom Richard III.
De Bell Tower (Klokketoren) diende
tot verblijfplaats voor velen, die van hun
kerker de weg naar het schavot moesten
gaan om de „eenvoudige" reden, dat zij
in de weg stonden aan de uitvoering
der plannen van een machtige vorst,
staatsman of hoveling. Twee gemalinnen
van Hendrik VIII eindigden haar leven
op het schavot van de Tower: Anna Bo-
leyn en Catherina Howard. Koningin
Elizabeth I zat als jong meisje enige
tijd gevangen in de Tower. Na haar
troonsbestijging geraakten de koninklijke
appartementen in de Tower in onbruik.
De herinnering was te bitter voor Eli
zabeth.
De Engelse kroonjuwelen worden se
dert jaar en dag in de Tower bewaard.
Daar zy een grote waarde hebben, zijn
er begerige lieden geweest, die hun
handen er naar uitstrekten. Omstreeks
1670, onder de regering van Karei II,
vond de merkwaardigste diefstal der ju
welen plaats, die nooit geheel is opge
helderd. Wy bedoelen de geheimzinnige
geschiedenis van Captain Blood.
Deze Blood was een dapper en avon
tuurlijk officier. In die dagen was sir
Gilbert Talbot slotvoogd van de Tower.
Hij had van de koning toestemming ge
kregen om de kroonjuwelen zo nu en
dan ten toon te stellen en de entree
gelden te gebruiken ten behoeve van een
trouw dienaar van de vorst.
Op een kwade dag bleken de schatten
weg te zijn. Sir Gilbert werd bij de
koning ontboden. De vorst stak zijn boos
heid niet onder stoelen of banken. Be
gin 1671 verscheen er in de „Staats
courant" een officieel bericht, dat de
kroonschat spoorloos was verdwenen.
Hoge beloningen werden uitgeloofd. Het
politie-apparaat werkte op volle toeren.
Hoe de schuldige gevonden werd, is nooit
duidelijk geworden, maar na enige tijd
arresteerde de politie captain Blood en
kwamen de juwelen terecht.
De koning liet captain Blood bij zich
komen. Bij dat onderhoud was niemand
tegenwoordig. Noch Blood, noch wie
anders ook, schreef ooit in zijn memoires
of brieven, wat er besproken werd. Tot
ieders verbazing kreeg Blood geen hoge
straf, maar wel een goede functie aan
het hof.
Dit gaf natnurlyk aanleiding tot aller
hande geruchten. Had Blood het stoute
stukje uitgehaald om een weddenschap
te winnen? Had hij in overleg met de
koning (die veel schulden had) de ju
welen weggehaald? Hoe dit zü, na die
diefstal van Blood Is de bewaking der
kroonjuwelen in de Tower zeer ver
scherpt. Zo is het nog in onze tjjd.
In 1870 werden de kroonjuwelen en
rjjkssieraden naar de Wakefield Tower
gebracht. Daar kan men ze in een stalen
kooi bewonderen. De Ampulla (Gouden
Arend), waarin zich de kroningsolie be
vindt, en de lepel, waarmede deze olie
bij een kroning uit de Ampulla wordt
gehaald, zijn in de Tower te zien. Reeds
langer dan duizend jaar zijn zij in ge
bruik geweest!
Voorts kan men er een aantal kronen
bewonderen. In enige dezer sieraden zijn
zeer kostbare edelstenen gemonteerd: de
beroemde diamant Kol>-i-noor in de
kroon der koningin; de Ster van Afrika
(een deel van de vermaarde Cullian-
diamant) bevindt zich in de top van
de koninklijke scepter; de tweede Ster
van Afrika (eveneens een deel van de
Cullian) is gemonteerd in de rijksstatie-
kroon, die een der kostbaarste kronen
ter wereld is.
Dat zo'n oud gebouw na zoveel eeuwen
nog gaaf en ongeschonden is, moge ver
bazingwekkend zijn, niet minder verras
send is het, dat men tal van eeuwenoude
gebruiken tot op de huidige dag in de
Tower in ere houdt.
Zo kan men iedere avond de „Cere
monie der sleutels" gadeslaan. Bijna ze
ven eeuwen lang reeds heeft men avond
aan avond de Tower als volgt gesloten
De hoofdbewaker, gekleed in een lang
rood gewaad en met een baret in
Tudor-stijl op het hoofd, draagt de sleu-
(Advertentie)
Drie leden van de bemanning van de
Deense zandzuiger „Stenbjoern" (690
ton) die kapseisde en buiten de haven
van Kopenhagen zonk, worden vermist.
De Stenbjoern zond een s.o.s. uit,
waarop het tankschip „Shell I" onmid
dellijk te hulp schoot en nog juist vier
man uit zee wist op te vissen. De 3 andere
bemanningsleden van het schip bleken
onvindbaar.
Eeuwen geleden woonden
de koningen van Engeland
vaak in de Tower. Nadien
werd dit gebouw staatsge
vangenis voor politieke te
genstanders en hooesreolaat-
ste delinquenten. Ook als
bewaarplaats der Engelse
kroonjuwelen verwierf de
Tower vermaardheid. Kort
om, dit middeleeuwse ge
bouw is een bolwerk van
geschiedenis en traditie.
tels des konings en een kandelaar in
Tudor-stijl. Met het Escorte der Sleutels
begeeft hij zich naar de westelijke poort,
waar hij met de hoornblazer de deur
sluit. Dan gaan zij langs dezelfde weg
terug om de poorten bij de andere torens
te sluiten. Als ze de ..Bloody Tower" na
deren roept de schildwacht: „Halt, wie
gaat daar?" De hoofdbewaker antwoordt:
„De sleutels". De schildwacht zegt:
..Wiens sleutels?". De hoofdbewaker ant
woordt: „Koningin Elizabeth's sleutels".
Uit de duisternis klinkt de stem van
de schildwacht: „Koningin Elizabeth's
sleutels kunnen doorgaan, alles in orde."
Dan neemt de hoofdbewaker zijn muts
af en zegt: „God behoede koningin Eli
zabeth". De wacht en het escorte ant
woorden: „Amen." Dan wordt de Laatste
Post geblazen. De sleutels worden tot
besluit in handen gesteld van de inwo
nende gouverneur van de Tower.
Een andere oude ceremonie is die van
het „Beating the bounds". Hij stamt nóg
uit de oude tijd der Angelen en Saksen,
toen kaarten vrijwel niet bestonden en
het gewoonte was om ieder jaar langs
de grenzen der parochies te lopen om
die opnieuw vast te leggen. Dan werden
de grensstenen geslagen met takken om
Een plechtigheid in middeleeuwse stijl
in de schaduw van de tower. Hier
de installatie van veldmaarschalk
Allanbrooke als beschermer van de
tower.
de herinnering aan hun ligging zo leven
dig mogelijk te houden. Nog vindt die
plechtigheid om de drie jaar plaats in
de Tower. Koorknapen van de konink
lijke kapel van St. Petrus ad Vincula
dragen lange wilgentwijgen. De stoet
wordt geleid door leden van de lijfwacht
der koningin in hun traditionele uni
formen. De stoet trekt langs de 31 grens
stenen en bij iedere steen worden de
jongens aangespoord om hard te slaan
met de kreet: „Sla-er-op, jongens!" Een
geestelijke loopt mee in de stoet. Zijn
taak is het, een eeuwenoude vervloeking
uit te spreken tegen allen, die de gren
zen van de Tower zouden schenden.
„De tower" en de al even beroemde
Tower-bridge uit de lucht gezien.
Zo is de Tower een bolwerk van tra
ditie en een knooppunt der Engelse ge
schiedenis. Statig en koel verheft hij
zich langs de oever van de Theems,
gehard door de tijd, hoeder van grote
schatten en van grote geheimen. Binnen
zijn muren zijn vreselijke dingen ge
beurd, maar de tijd heelt alles. Zo schuilt
er dus waarheid in de uitspraak van
een Engels dichter, die de Tower in
meer dan een opzicht noemde: „Een
stenen geschiedenisboek".
(Advertentie)
HET STAAT DEZE WEEK IN
Een school, waar de leerlin
gen mogen luieren, roken, rond-
lummelen en de boel korf en
klein slaan. Progressieve voor
bereiding op een universitaire
opleiding.
Vrije import en vrije export op
de Eurohuwelijksmarkt; hoe ligt de
„marktwaarde" der huwbare meis
jes in Europa?
Waar moeten wij in vredesnaam
naar toe met de meer dan een mil
joen Nederlanders die minder cellen
hebben dan de anderen
De mening van een psychiater over
Liz Taylor, de filmster, die altijd
een kind blijft, wat duidelijk merk
baar is aan haar gedrag.
(Tot slot)
Twee weken geleden is in dit blad
een uitvoerig artikel gepubliceerd van
ir. A. Siebers, dit als vervolg op de
publieke gedachtenwisseling tussen hem
en mij over de kwestie van de kerke
lijke architectuur. Omdat ik meen, dat
de discussie langzamerhand te specialis
tisch wordt om de meeste lezers nog te
interesseren, wil ik my beperken tot
enkele opmerkingen:
De heer Siebers springt met de feiten
wel enigszins verrassend om. Hij brengt
mijn eigen boekje „Nederlandse kerk
bouw op een keerpunt" tegen mij in het
geweer en meent verder te moeten stel
len, dat ik destijds aan de cursus kerke
lijke architectuur heb meegewerkt.
Hij laat echter na daarbij het essen
tiële punt te vermelden nl. dat ik aan
dit instituut slechts meewerkte als open
breker, als figuur, die andere stromingen
moest trachten in te brengen binnen het
huis, waar tot dan toe alleen de leer
van het plastische getal werd gedoceerd.
Het doet wel degelijk terzake dunkt
mÜ voor de duidelijkheid van de dis
cussie of men met hart en ziel deze leer
aanhangt zoals ir. Siebers, dan wel
probeert de situatie open te breken naar
(Advertentie)
ruimer aanslag voor uiteenlopend ge
aarde creativiteit. Het gaat hier juist om
de kern van het vraagstuk.
POGING TOT
CANONISATIE
Ook wat ir. Siebers uit mijn boekje
citeert, is bepaald niet geschikt om de
recente ontwikkeling van de situatie in
de kerkbouw te illustreren. Het werkje
is al weer enkele jaren oud en wat
toen nog mocht worden verondersteld,
blijkt nu een illusie geworden: Ondanks
alle nadrukkelijke verzekeringen van
„Bossche" zijde is bijvoorbeeld door de
Bisschoppelijke Bouwcommissie in Bre
da, vrijwel volkomen samengesteld uit
fervente aanhangers van de leer van het
plastische getal, met voortdurende toene
mende klem vastgehouden aan de stel
ling, dat alleen een Romeinse bouw
wijze sacraal kan zijn. De poging tot
canonisatie treedt niet enkel naar voren
in de uitsluiting van andere stromingen
binnen de Bossche School maar sterker
nog daarbuiten, waar men onder Bis
schoppelijke sanctie probeert anderen
een werkwijze op te leggen, die niet on
verkort de hunne is. Vandaar de moede
loze klachten van een bouwpastoor in
Bergen op Zoom, die tot vijf maal de
ontwerpen van een bekwaam architect,
die elders met vrucht meewerkt aan de
kerkenbouw, afgewezen zag.
Overigens: ik ben het met ir. Siebers
eens dat de stand van zaken in de ker
kenbouw architectonisch gesproken be
paald niet begeesterend is. Maar omtrent
de oorzaken hiervan verschil ik met
hem van mening. De neiging om voort
durend aan te knopen bij stijlopvattingen
uit het verleden, heeft de kerkelijke
bouwkunst in zijn reële ontwikkeling
naar mijn gevoelen geremd. Wij kunnen
de Griekse tempel, de Romeinse basiliek
in onze westerse wereld evenmin her
scheppen als de Tash Mahal of de go-
thische kathedraal. De geschiedenis leert
dat de vormtalen van het verleden niet
te herhalen gegevens zijn en bij imitatie
alleen tot een doods academisme leiden
wat de kunstenaar eist, is de steeds
herhaalde sprong in het duister van zijn
creativiteit. De angst voor dat duister
heeft telkens opnieuw de „reden eerders"
om met Victor de Stuers te spreken, hun
schadelijke kansen gegeven.
Laten wij eindelijk leren geloven in
de muze, die zich als een feniks in het
vuur der onzekerheden en woelingen
weet te werpen om verjongd tevoorschijn
te komen. Het menselijk genie is in
vrijheid tot meer in staat dan uit
pessimistische gevoelens geboren hand
boeken kunnen voorschrijven. En mis
schien zelfs tot dingen, die in dergelijke
boeken staan, zonder via die boeken ook
de kunstenaar aan te spreken.
Mr. A. J. J. VAN ROOIJ
Onverklaarbare gebeurtenissen
rondom vliegende schotels zijn
het onderwerp van een artikel,
waarin uitspraken worden geci
teerd van wereldberoemde geleer
den, een admiraal en een lucht-
maarschalk, die onomstotelijk in
de vliegende schotels geloven.
Opzienbarend verslag van alarme
rende observaties!
Zal men een der beroemdste beeld
houwwerken ter wereld durven
blootstellen aan een reis van Rome
naar New York
Waarom twee Engelse jon
gens dwars door een sneeuw
storm hun dood tegemoet lie
pen.
De man, die drie jaar de cel in moet
omdat hij de vrouw, die hij al een
kwart eeuw bemint, een kus gaf.
Met een stentorstem en een
fluitje moet Rudi van Feggelen een
Olympisch toernooi gaan winnen.
Dit is een greep uit de inhoud van
„Panorama" dat deze week ver
schijnt, want
Verder: pagina's vol met beslist
unieke actuele foto's, kleurenpla
ten, spannende vervolgverhalen,
kleurencartoons, het onvolprezen
dagboek van Jacob Bicker Junior,
(wist u, dat in Breda een kind van
negen jaar aan de schandpaal werd
gebonden?), kortom: 64 pagina's
vol verrassingen. Stuur nog van
daag een briefkaart aan Panorama-
Haarlem en abonneer U voor 40 ct
per week. U ontvangt dan de eerst
volgende twee nummers gratis.
Losse nummers (overal verkriia-
baar) 50 ct.
25 CIGARETTES F1.
IMPORT LÉfiÉRES of HA VAR E
Het Amerikaanse bureau voor de
luchtvaart, de C.A.B., heeft zijn goed
keuring gehecht aan spectiale tarieven
op het passagiersvervoer over de Atlan
tische Oceaan.
Deze tarieven, die 35 procent lager zul
len zijn dan die van de economy klasse,
geiden voor groepen van 25 of meer pas
sagiers en waren voorgesteld door de
LATA, de internationale vereniging van
luchtvaartmaatschappijen.
Op het ogenblik is het nog zo, dat de
tarieven alleen verlaagd worden voor
groepen van minstens 70 personen.
Het Amerikaanse ministerie van justi
tie heeft de C.A.B. ervoor gewaarschuwd,
dat de luchtvaartmaatschappijen die al
leen vracht vervoeren en geen geregelde
lijndiensten onderhouden, door de
nieuwe tariefsregeling zonder werk zou
den komen. De CAB meent echter, dat
het aantal passagiers er aanzienlijk door
verhoogd zal worden.
De passageprijs voor een individuele
reiziger op de lijn New York-Londen be
draagt in de economy klasse 436 dollar,
maar zal wanneer men ingroepsverband
reist slechts 300 dollar bedragen.
