HULST
UIT DE HOOGTE GEZIEN
In mei leggen alle vogels
waar?
een ei
Maar
A.K. U. versterkt kasmiddelen
Sleutel
posities
Rhodesië en Nyassaland op rand
van economische instorting
Het
de
nu de tijd voor
nestkastjes-bouwers
is
Vinger in de
„dijk" tegen
teervloed
Praatje rond
de vonkenpot
15
r -j
Blanken willen huizen en goederen
voor appel en ei verkopen
Verhalenprijsvraag
Kris Kras
Rubriek voor automobiel-vertroetelaars
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 7 APRIL 1962
Het lijkt Hulst op een nationale feestdag! Met dien verstande,
dat weliswaar niet huis-aan-huis de nationale driekleur wappert
en de plaatselijke harmonie onvermoeibaar langs straten en dreven
trekt, doch meer in de zin van „kom, we nemen er vandaag ons
gemak eens van".
Zo ogenschijnlijk maar die schijn bedriegt ook hier natuur
lijk vindt iedereen de gelegenheid om het werk het werk te
laten en ter maandagse weekmarkt te tijgen, waar vooral in de
namiddaguren de drukte soms verrassend groot kan wezen. Nou
ja, het weer spreekt een woordje mee, da's nogal glad!
Wat daarbij een vreemdeling, die toevallig de historische Reinaertstad 'ns
bezoekt ogenblikkelijk opvalt is 't sappige mengelmoes van minstens drie
verschillende talen, waarvan de Vlaams-Belgische vaak lijkt te domineren.
Want die Vlaamse zuiderburen voelen zich hier binnen de eeuwen oude wal
len bijzonder goed thuis!
Dit blijkt uiteraard speciaal in de zomermaanden overduidelijk
reeds op de zaterdagen en zondagen, maar de maandag, de marktdag, blijft
de kroon spannen. Hetgeen wel zijn oorzaak moet vinden in énerzijds de
luid aangeprezen „koopjes" der standwerkers en koopvrouwen en ander
zijds het traditioneel geworden gemoedelijke samenzijn, geaccentueerd door
frites-geur en gerstenat oftewel patatten cn pinten. Een derde reden voor
die wekelijkse exodus van gene zijde der grens naar deze kant valt immers
niet te bevroeden
Ja: het kan daar 's maandags tussen de historische (buiten)muren van
basiliek en raadhuis gezellig zijn! Een basiliek links in het midden
die sedert 1200 de eeuwen trotseerde niettegenstaande haar veelbewogen
historie en wisselende eigenaars van verschillende gezindte. En een raad
huis, dat als het ware de hele geschiedenis van Hulst symboliseert. (Midden
op de foto). Omheen deze beide bouwwerken handhaaft zijph het oude
stadscentrum en ontwikkelt zich het nieuwe: karakteriseren oude en moderne
woon- en zakenpanden de ontwikkeling van verleden naar toekomst. Gelijk
ook de verschillende schoolgebouwen (links boven), waaraan de Reinaert
stad overigens aanmerkelijk rijker is dan de foto aantoont. Met name ook
in de vooral na de tweede wereldoorlog sterk-geëvolueerde buurtschap
„Nieuwe Hulst". Die overigens na de recente grenswijzigingen niet meer
het nieuwste Hulst is
(Luchtfoto T Slagboom, Central Aviation, Bergen op Zoom)
Wie van u kent niet
net overbekende versje,
dat ieder schoolkind
vroeger en nu nog ge
leerd wordt: „In mei
leggen al de vogeltjes
een ei, behalve de koe
koek en de sprietdie
leggen in de meimaand
niet."
Hieraan moet ik steeds
denken tegen de tijd,
dat het voorjaar met al
zijn pracht, praal en
bekoring zijn intrede
doet.
Vooral de vogels
brengen door hun ge
zang de mensen in de
blijde en opgewekte
voorjaarsstemming. Be
staat er iets mooiers
dan om door het gefluit
van de merels en vin
ken uit de slaap te
worden gewekt?
Probeert u eens de
moed op te brengen om
bij het krieken van de
dag op te staan en daar
na een wandeling te
maken! Heerlijk en
ongekend rustig is het
dan buiten. De vogels
fluiten reeds hun me
lodieuze wijsjes feilloos,
andere zijn nog aan het
„stemmen". Totdat
opeens het ritme te
pakken hebben en over
weldigend klinken dan
de fluittonen, rollertjes
en slagen van dit mach
tig vogelorkest.
Even dreigt een nog schor haangekraai
de eenheid te verstoren, maar al vlug
heeft ook deze zich aan dit symfonie
orkest aangepast. Geboeid blijft men
iedere keer weer hiernaar luisteren. Het
is dan ook niet meer dan billijk dat
yü ais tegenprestatie iets voor de vogels
doen. Dit kan al door in de tuin of
tuintje een of meer nestkastjes op te
hangen, waardoor men tevens enkele
van deze muzikanten dichter bij huis
haalt. Een behoorlijke tijd voor de aan-
ters, houtvesters en vogelwachters in
de bossen worden opgehangen, zijn wel
overbekend en daarbij zijn ze gemak
kelijk zelf te maken. Een knutselaar bij
uitstek behoeft men er heus niet voor
te zijn.
Let op de zon
vang van het broedseizoen moeten de
nestkastjes worden geplaatst, zodat de
vogels er aan gewend zijn.
Het is algemeen bekend dat in bossen,
welke volkomen aan de natuur zijn over
gelaten, minder vogels broeden dan in
die waar de mens de vogels hierbij helpt.
Hieruit heeft men kunnen afleiden dat
vele vogels liever in de veilige besloten
heid van nestkastjes nestelen dan op
die plaatsen, welke de natuur hen biedt.
Deze nestkastjes, welke door boswach-
Wanneer men zo'n nestkastje gaat
ophangen moet men verschillende facto
ren rekening worden gehouden. Zo mag
b.v. de hete middagzon niet recht op het
kastje schijnen, want dit leidt onherroe
pelijk tot oververhitting en de jongen
kunnen hierdoor doodgaan. Tevens moet
men in het oog houden dat het vlieggat
niet pal naar het zuiden is gericht, bij
harde wind kan het anders binnen-
regenen.
De ideale plaats om het nestkastje
op te hangen is die welke zichtbaar is
vanuit de woonkamer. Het is boeiend de
bewoners onopgemerkt te kunnen gade
slaan. Men zal al vlug bepaalde eigen
aardige gedragingen van de vogels op
merken. Zo zal het al dadelijk opvallen
dat de bewoners nooit rechtstreeks naar
hun broedplaats vliegen, doch eerst vanaf
vaste strategisch gekozen punten de om-
geving verkennen Vooral voor de zieken
kunstmatige broedgelegenheid. Ik denk
hierbij b.v. aan de weerbestendig- en
duurzaamheid. Deze zijn vooral afhan
kelijk van de houtsoort die men kiest,
Zo voldoet uitgewerkt vurenhout zeer
goed. De duurzaamheid kan men nog
verhogen door een laag verf, liefst in
een wat rustige kleur, terwijl asfalt-
papier op het dakje feitelijk onmis
baar is.
Mezen favoriet
De geschiktheid voor de te verwachten
vogelsoorten wordt vooral beïnvloed door
de doorsnede van het vlieggat. Wanneer
men het vlieggat een doorsnede geeft
van 32 bij 34 mm en een bodemopper
vlakte van 12 bij 12 cm, kan men hierin
de kool-, pimpel- en zwarte mees ver
wachten. Maar de gekraagde roodstaart,
bonte vliegenvanger, boomklever en een
enkele maal ook de kleine bonte specht
geven eveneens de voorkeur aan deze
vlieggaten. Het nadeel is echter dat de
alomtegenwoordige, brutale huismussen
ook hierin kunnen.
Deze komen ook zonder nestkastje
beslist best aan hun trek. Wanneer men
bemerkt dat de huismussen te opdrin
gerig worden, kan het vlieggat het best
verkleind worden tot 29 bij 30 mm. De
beste raad welke op dit gebied gegeven
kan worden is zelf te experimenteren.
Wèl is het dan echter raadzaam met
een kleine doorsnee te beginnen en deze
zonodig met een vijl voorzichtig wat te
verruimen.
Het is echter wel raadzaam de nest
kastjes nu reeds op te hangen. Wanneer
uw nestkastje dit seizoen bijvoorbeeld
nog geen bewoners krijgt, behoeft men
nog niet te wanhopen. Men kan het
(Van een financiële medewerker)
De Algemene Kunstzijde Unie N.V. te Arnhem spint wel
zijde bij haar manoeuvres om voldoende geld aan te trekken
om haar operaties te financieren en daarbij haar aandelen
kapitaal binnen de groeiperken te houden. Ook met de jong
ste aankondiging van de maatschappij zal het aandelen
kapitaal weer in slechts zeer geringe mate groeien. Deze
week is namelijk het prospectus verschenen waarin wordt
aangekondigd de uitgifte van nominaal 70.306.000.— 4 5 pro
cent in gewone aandelen omwisselbare obligaties in stukken -
van 1000.— en 100.—. Van dit bedrag wordt 44.743.000.—
aangeboden aan de houders van gewone aandelen, waarbij
voor inschrijving op één obligatie van 1.000. bezit
van. drie gewone aandelen nodig is. Het resterende bedrag
ad. 25.563.000.— wordt aangewend voor een aanbod tot
omruil van per 8 mei a.s. vervroegd aflosbaar gestelde 4,75
procent in aandelen omwisselbare obligaties in bovengemelde
obligaties van 4,5 procent en in aandelen. Een vervroegd
aflosbaar gestelde 4,75 procent omwisselbare obligatie van
1.000.— nominaal, met bijbetaling van 292,06 in contanten,
geeft recht op: nominaal 500.— 4,5 procent omwisselbare
(of converteerbare) obligaties en nominaal 250.— gewone
aandelen. Om in het bezit te komen van zo'n obligatie en
aandeel is ongeveer 1.487.nodig, bij de huidige koers
van 119,5 procent van de 4,75 obligaties.
Deze ingewikkelde manoeuvre heeft tot doel om de kas
middelen van de AKU, waarin het afgelopen jaar een flinke
bres is geslagen, weer op peil te brengen. Zij zijn namelijk
gedaald met 93 miljoen en zijn nu nog groot 26 miljoen.
De liquide middelen zijn gedaald als gevolg van de nood
zakelijke investeringen van eigen en dochterondernemingen.
Deze investeringen, bij de Nederlandse bedrijven (in 1961
alleen al 73 miljoen) zijn constant in grote mate nodig
bij een bedrijf als AKU, waar de technische ontwikkeling
zulk een.grote rol speelt. In de afgelopen veertig jaar heeft
men er tweemaal een volkomen omwenteling in de gebruikte
grondstoffen gekend, wat vele problemen met zich bracht
voor wat betreft de omschakeling van fabrieksoutillage. Op
het ogenblik is rayon nog een belangrijk produkt bij AKU,
maar men voert daarvoor een z.g. agressief defensieve poli
tiek, wat wil zeggen, dat men agressief is in de ontwikkeling
van nylon, voor zover dat de positie van de eigen rayon-
oroauktie niet aantast, maar men zorgt er wel voor dat,
zodra andere bedrijven een nieuw nylonprodukt brengen,
ook de AKU in staat is aan de nieuwe ontwikkeling mee
te doen. Het percentage rayonprodukten vermindert dan ook
geleidelijk, terwijl de geheel synthetische vezels een steeds
groter deel van de produktie gaan uitmaken. Om deze ont
wikkeling bij te houden wordt veel aan ontwikkeling gedaan,
zowel op eigen laboratoria, waar ongeveer 20 procent of wel
1400 man van het eigen personeel werkt, als wel in samen
werking met landelijke instituten als TNO in Delft. In samen
werking hiermede is men gekomen tot de ontwikkeling van
een nieuw procédé voor de fabricage van linnen draden uit
vlas, waarbij het vlas niet eerst behoeft te worden gerot en
de getrokken draad zeer gelijkmatig van dikte wordt, wat
voordelen geeft bij de verdere verwerking.
Dit z.g. novivlas-procédé, waarvoor de eerste onderzoe
kingen reeds werden verricht in 1952, heeft tot zeer goede
resultaten geleid, waardoor men in staat zal zijn linnen tegen
lagere prijzen op de markt te brengen dan tot nu toe het
geval was. Deze linnen garens zullen worden geproduceerd
in de fabriek te Breda, waar de rayongarenproduktie geleide
lijk aan wordt stilgelegd.
Men huldigt bij AKU ook de z.g. „meerbenentheorie wat
niet wil zeggen dat men een steeds grotere sortering garens
levert voor nylonkousen, maar dat het bedrijf steunt op meer
dere pijlers, waarbij veelal wordt samengewerkt met con
cerns, die reeds ervaring hebben op de aan te trekken ge
bieden. Zo vervaardigt men sythetische rubber samen met de
Goodrich bandenfabrieken, en glasgaren en glasvezel, nodig
voor plasticversterking, samen met de Pittsburg Plate Glass
Intern., een groot Amerikaans glas- en verf-concern. Overi
gens houdt men zich steeds aan het leveren van grondstoffen
voor andere bedrijven en maakt men nauwelijks zelf eind-
produkten. De voornaamste afnemers zijn de textielbedrijven,
maar gezien de geringe expansie, die men daar verwacht,
is de AKU zich steeds meer op chemisch terrein gaan be
wegen.
Met als deze activiteiten behaalde de AKU tezamen met
haar deelnemingen een omzet in 1961 van 1.8 miljard, tegen
in 1960 1.7 miljard. De deelnemingen staan voor 139 mil
joen op de balans te boek, wat al meer is dan het gehele
uitstaande aandelenkapitaal van AKU op dit moment.
De aan de verschillende effectenbeurzen genoteerde deel
nemingen hebben echter al een beurswaarde van 580 mil
joen, waarbij dan nog een bedrag van circa 40 miljoen
nominaal aan niet genoteerde deelnemingen komt, waaruit
blijkt, dat in de post deelnemingen al een aanzienlijke reserve
schuilt. Onder de deelnemingen zijn wel de belangrijkste de
American Enka Corporation waarvan de AKU 55 procent der
aandelen bezit, en de Vereinigte Glanzstoff-Fabriken A.G. in
Duitsland. Het eerste bedrijf kenmerkte zich in 1961 door
een grote activiteit en dit zal in het concern-resultaat over
1962 wel tot uiting komen. Ten aanzien van de V.G.F. is zeer
veel onzekerheid geweest als gevolg van de „Spaltungstheo-
rie"; hierbij ging men er van uit dat in de Oostzone geves
tigde bedrijven met vermogen in de westzone, dit vermogen
in handen kwam van aandeelhouders in de westzone van
Duitsland. Deze conceptie heeft men nu ook op ander, buiten
lands, vermogen trachten toe te passen, met name op ver
mogen van de AKU, maar juist dezer dagen is het tot een
voor de AKU gunstige afsluiting van de onderhandelingen
tussen de Duitse en de Nederlandse regering gekomen. Dat
het hier niet om kleine bedragen ging, blijkt hieruit, dat ge
regeld melding is gemaakt van een bedrag in de orde van
grootte van DM 600 miljoen.
De AKU bevindt zich in een zeer moeilijke sector van
het bedrijfsleven. Zo ging in vergelijking met 1955 de omzet
van de Nederlandse groep met 150 miljoen omhoog, maar
de daaruit resulterende netto winst bleef gelijk en wel 32
miljoen.
Deze situatie wordt ook bevestigd in de koers op de Am
sterdamse Effectenbeurs. De aandelen noteren daar steeds
rond 400 procent, terwijl een bedrijf als Philips met eenzelfde
dividendpercentage (behoudens daarnaast een uitkering in
aandelen) van 16 procent meer dan het dubbele noteert.
Hieruit blijkt weer eens te meer dat dividenden alleen niet
de koers uitmaken op de beurs.
De onzekere politieke situatie in de
federatie van Rhodesië en Nyassaland,
waar ex-federaal premier sir Roy We-
lensky wanhopige pogingen doet om het
uiteenvallen er van te voorkomen, be
gint meer en meer zijn teruslag te krij
gen op het economisch leven. De indu
striële expansie loopt terug, de waarde
van onroerende goederen daalt en het
aanbod op de arbeidsmarkt neemt af.
De markt voor onroerende goederen,
veelal een betrouwbare graadmeter van
de politieke atmosfeer, is volgens een van
Salisbury's grootste makelaars praktisch
dood. Tweeduizend kantoren en twee
honderd winkels staan leeg.
De eventuele verkopers geven de ma
kelaars duidelijk te kennen dat zij bereid
zijn om bij contante betaling een be
hoorlijk verlies te lijden.
Een deskundige schetste de situatie als
volgt: „Het is nog nooit zo moeilijk ge
weest om een huis te verkopen. De be
zitters willen geen aandelen of termijn
betalingen maar boter bij de vis voor
het geval er iets gebeurt".
Zoals bekend wil Welensky een man
daat verkrijgen van de merendeels
blanke kiesgerechtigden, teneinde de
plannen van Engeland om de protecto
raten Noord-Rhodesië en Nyassaland
onder bewind van een nationalistisch-
Afrikaanse regering te brengen te dwars
bomen. Welensky's streven naar een
„verantwoordelijk bewind", samenge
steld uit blanken en goed ontwikkelde
Afrikanen, wordt in Nyassaland bedreigd
door de afscheidingsplannen van de na
tionalistische leider in Nyassaland dr.
Hastings Banda.
Banda is voor de voormalige federale
premier de kritieke figuur. Welensky
vreest dat een afscheiding van Nyassa
land tot gevolg zou hebben dat Ken
neth Kaunda's nationalistische partij
in Noord-Rhodesië ook dit protectoraat
uit de federatie zou voeren. Sir Roy
weet bovendien dat hij van premier
Edgar Whitehead van het zichzelf be
sturende Zuid-Rhodesië niets te ver
wachten heeft, omdat deze uiterst be
nauwd is voor nationalistische infil
tratie in zijn bewind en derhalve een
voorbeeld van Nyassaland onverwijld
zou volgen.
Aanvragen voor
verhuizing
De federatie verkeert zodoende in de
greep der onzekerheid. Dat tonen ook de
boeken van de verhuis- en transport
ondernemingen aan. Vooral in Zuid-Rho-
V IVl.LlU'.Il v VJVJLOl VVJVJl
vormt het observeren van dit bedrijvigj eens 0p een andere plaats hangen, welke
vogelleven een bijzondere, prettige en misschien meer bij de vogels in de smaak
boeiende tijdpassering. - -
Zojuist werd reeds aangehaald dat het
niet lastig is een nestkastje zelf te ver
vaardigen. Vooral in deze „Doe het zelf"
eeuw betekent dit een kleinigheid. Wel
moet men echter de volgende punten
in acht nemen bij het maken van zo'n
zal vallen. Tenslotte is het van groot
belang oud nestmateriaal na het uitvlie
gen van elk broedsel te verwijderen.
Hierin ontwikkelen zich ontzettend snel
parasieten, waardoor de vogels hierin
niet meer terugkomen. Hierin kan ik ze
heus geen ongelijk geven.
Een vrachtauto-chauffeur is de
held van de dag geweest, omdat hij met
zijn vinger in de „dijk" een vloed van
hete, gesmolten teer tegenhield.
Tom Barlow reed op de grote verkeers
weg nabij Manchester, toen hij ontdekte
dat er een lek was in zijn tankwagen,
die geheel gevuld was met teer. Vrezend
dat de teer het verkeer in gevaar zou
brengen als de gladde, natte vloeistof
over de weg zou stromen, stopte hij een
vinger, omwonden met een doek in het
gat. Met zijn andere arm zwaaide hij
naar andere automobilisten die echter
niet op hem letten. Meer dan anderhalf
uur stond hij daar, terwijl de teer over
zijn arm naar de rest van zijn lichaam
stroomde tot hij van top tot tegen bedekt
was met de kleverige, hete massa Een
jonge fietser ontdekte eindelijk wat er
aan de hand was en sloeg alarm.
Barlow werd met spoed naar het zie
kenhuis overgebracht. „Na de eerste pijn
van de hete vloeistof doelde ik niets
meer", zei hij, „omdat de teer een twee
de huid vormde. Ik geloof niet dat ik
meer dan enkele liters heb verloren".
Een politieman noemde Barlow „zeer
dapper".
desië worden deze firma's overstelpt met
aanvragen van mensen en bedrijven, die
naar elders willen trekken.
Een ander punt dat aangeeft hoezeer
de economische situatie door het poli
tieke gebeuren is beïnvloed is het sterk
teruggelopen aantal bouwvakarbeiders.
Voor Zuid-Rhodesië is het arbeidspoten
tieel in de bouwsector van 1948 tot he
den teruggelopen van 4.200 tot 1.600.
Zowel de federale regering als de in
dustriële autoriteiten wijten het ongun
stige economische klimaat voor het
grootste gedeelte aan de op luidruchtige
wijze door dr. Hastings Banda aangekon
digde plannen om zijn Afrikaanse natio
nalisten een onafhankelijk Nyassaland te
bezorgen.
De verhalenprijsvraag voor volwasse
nen, die ter gelegenheid van de kinder
boekenweek 1961 door het kinderblad
„Kris-Kras" werd uitgeschreven, is ge
wonnen door mevrouw T. van Oirschot-
Sparla te Heeze met het verhaal „Tho
mas en de pad". De uitreiking van de
prijs (groot 500) zal zaterdag 7 april
geschieden in de Bijenkorf te Rotterdam
na afloop van de kinder-boekenmarkt.
Op onze ontdekkingsreis door de auto
mobiel zijn wü ongemerkt in de elektri
sche installatie van het voertuig terecht
gekomen. Het is geen reden om met steil
overeind staande haren te gaan rondlo
pen want de spanningen waarmee wij te
maken krijgen, zijn niet dodelijk.
Zelfs de hoogspanning welke voor het
opwekken van een vonk aan de bougie
elektroden wordt gebruikt kan ons niet
vellen, al bedraagt hij gemiddeld meer
dan tien kilovolt. Een „klap" van hoog
spanningsallure is nooit meer dan een
zogenaamd „rotschrikkertje" althans
bij automobielen. Probeert u niet om
blanke draadeinden in de stopcontacten
bij u thuis beet te pakken, want al staat
daar „slechts" 220 volt op, de kans is
groot dat het uw laatste experiment
wordt.
Laten wij ons daarom tot de auto be
palen. Om het chapiter dat vandaag aan
de orde wordt gesteld, namelijk de ont
stekingsinstallatie, in te leiden moet ik
even een eenvoudige vergelijking maken.
In principe gebeurt er in de automotor
niet veel anders dan in een siganeaan-
steker. Er moet een brandbaar mengsel
voorhanden zijn en er moet op het juiste
moment een vonk komen om dit meng
sel aan te steken.
Voor de vonk zorgt ons hoogspan
ningscircuit (waarover later meer) en
dat is in de grond van de zaak niet in
gewikkeld. Het huzarenstukje is echter,
om op het juiste moment een vonk van
de juiste sterkte op de juiste plaats te
krijgen. Automotoren hebben immers
meerdere cilinders en u voelt wel dat
het weinig effect zou hebben als cilinder
A een vonk zou krijgen op het moment
dat cilinder B een brandbaar mengsel
voorradig heeft.
Er moet orde zijn in het leven. Daar
om heeft men de stroomverdeler uitge
vonden. Deze zorgt ervoor dat alle cilin
ders in de juiste volgorde hun vonk krij
gen.
De stroomverdeler is in de meeste ge
vallen samengebouwd met de zogenaam
de „onderbreker", een even eenvoudig
als vernuftig apparaatje dat onderhuur
heeft gekregen van het bakelieten huisje
dat men in de garages wel „vonkenpot"
noemt. Het ding heet intussen: stroom-
verdelerhuisje.
De naam van de apparaatjes zegt al
wat zij doen. De onderbreker zorgt er
voor, dat er niet doorlopend een stroom
naar de bougies loopt, maar integendeel,
dat er op de gewenste ogenblikken een
hoge piekspanning, die met enorme
vaart naar de bougie wordt gevoerd,aan
wezig is.
De stroomverdeler maakt uit welke
bougie dat zal zijn.
De stroomverdeler-onderbreker steekt
in de meeste gevallen ergens uit het mo-
terblok tevoorschijn. Er zit een lange,
centrale as in, welke draait als de motor
loopt, en wel in een bepaald tempo dat
wordt bepaald door tandwielverhoudin
gen in de motor zelf. In het huis, dat
als een duiventil omhoog steekt, treffen
wij als los onderdeel de stroomverdeler
aan; een onderdeel van isolerend mate
riaal, waar doorheen een koperen gelei
der voert. In de afneembare kap van
de stroomverdeler vinden wij eventueel
glijcontacten als er cilinders zijn, plus
één welke bestemd is voor de bobine-
spanning.
Aha, denkt u, dat is simpel. De bobine
fabriceert hoogspanning, de onderbreker
houdt deze even vast en de stroomverde
ler zorgt doordat de rotor" (het los
se onderdeel in de stroomverdeler) langs
de glijcontacten marcheert, dat elke ci
linder op het moment dat de zuiger bo
venin staat zijn vonk krijgt.
Het klopt aardig, maar de praktijk
leert anders. Wij hebben namelijk ook te
maken met het ontstekingstijdstip. Bij
een stationair lopende motor moet dit
ongeveer 2,5 mm vóór BDP zijn. Dit be
tekent: op het moment dat de omhoog
gaande zuiger 2,5 millimeter voor zijn
hoogste punt in de cilinder is gekomen,
moet er een vonk aan de bougie over
springen.
Dit ontstekingsmoment varieert echter
met het toerental van de motor. Het is
maar goed dat in dit opzicht de auto
matisering in de auto zijn intrede heeft
gedaan, want iedereen ^zou voor het rij
examen zakken als hij ook nog moest
gaan letten op het juiste functioneren
van de voorontsteking. Onze wonderlijke
vonkenpot neemt ons het werk uit de
hand. Bijna allemaal hebben zij een au
tomatische vervroegingsinstallatie, wel
ke in de verdeler is ingebouwd en welke
bestaat uit een pakket lamellen dat zich
met een drupje olie af en toe al beloond
acht vor zijn moeite.
Heel veel automotoren hebben boven
dien een automatische vacuumvervroe-
ging, bestaande uit een doosvormig toe
stelletje dat aan de verdeler vastzit en
vanwaar een slangetje naar de carbu
rateur gaat. Daalt (bij hoge snelheid)
de onderdruk in de aanzuigleiding van
de carburateur, dan wordt een mem
braan in de vacuumvervroeger hol ge
zogen. Een simpel bedieningsarmpje
zorgt ervoor dat de stroomverdeler in
zijn geheel zover wordt gedraaid dat
de vonk extra vroeg vrijkomt.
Een niet werkende vacuumvervroeger
bezorgt de motor een massa onnodige
slijtage. Controle is gemakkelijk. Start
de motor en geef door het bewegen
van de met de gasklep corresponderen
de arm aan de carburateur een stevige
dot gas. Het stroomverdelerhuis of al
thans de arm aan de vacuumvervroeger
moet nu een weinig bewegen. Gebeurt
er niets van dien aard dan hebt u ofwel
géén vacuumvervroeger, ofwel u hebt
er één die kapot is. Slangetje lek, mem
braan gescheurd, vuil in het vervroe-
gerhuis mogelijkheden genoeg.
Eigenaars van wagens met twee-
cilindermotoren kunnen vandaag rustig
aan het koetswerk poetsen. Zij hebben
geen stroomverdelerzorgen.