15,30 :obs Moeders en dochters zilver DA HUNTER Subsidie kunsta bevalt publiek zeer goed Frieda Hunziger in v. Abbemuseum KUNST DEN LERS N 23 te Breda "i nfabrieken Familieroman van Evan Hunter Nieuw onderzoek naar Stuttgarter „Rembrandt" t 3 uur iren Terneuzen I MAART FORTEN 95 mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen EVAN Omvangrijk Vertelkunst IV Theo van Duyn begraven Lente-festival ulo-scholieren Paascursus leketoneel Zomercursus over Nederlandse taal en cultuur van pool tot pool Farver ,a) gegarandeerd r zeer vloerkleed iCSt S Kleurenstroom vol blijmoedigheid Gastvrij Extravert Poëtisch. Uit de Drinken." ijke ligging a. h. Kerckwerve bij het mkelcentrum. - Ten Is voor bewoning gende maand. >eds verkocht iur met achteruitgang deze garages ook te planken, trapopgang, len gootsteenbak en ;fkast met 5 planken, met vaste douche en afel en stookgelegen- ïet losse hangkast en ler, alsmede een zeer en stookgelegenheid. VAN LAAR N.V. te 36. a, tel. 30686 jblijvend inlichtingen DOR vonden, elke avonds in Terneuzen, soneelszaken /m 31 MAART >RTERING tTEN OOK OP DTE. 5855 - GOES DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 10 MAART 1962 - a..,. i— - Van de jonge Amerikaanse schrij ver Evan Hunter (hij is even de dertig gepasseerd) waren al enkele boeken in het Nederlands versche nen. We herinneren aan „De tuch- telozen" en „Aanklacht", die we hier met veel waardering konden bespreken. In eerstgenoemde ro man maakten we kennis met een idealistisch leraar aan een am bachtsschool, die voortdurend strijd moet voeren tegen zijn leer lingen, een stelletje nozems, waar geen land mee te bezeilen is. De tweede roman schetst de moeilijk heden, die een officier van justitie ondervindt, als hij te maken krijgt wet een groep jeugdige Italiaanse gangsters, die een blinde jongen vermoord hebben. Thans verscheen bij de uitge verij A.W. Sijthoff te Leiden Evan Hunters nieuwste roman „Mothers and daughters" in de voortreffe lijke vertaling van J.F. Kliphuis. Karei Thole ontwierp een char mante omslagtekening, waarvan we hierbij een reproduktie geven en B. J. Aalbers verzorgde het bandontwerp. De auteur droeg het boek op aan zijn zoons Ted, Mark en Richard. Dit nieuwe werk onderscheidt zich van de vorige boeken door zijn grotere omvang (550 bladzijden) en door zijn inhoud, die nu niet uitsluitend aan los geslagen jeugd gewijd is. Hoofdfiguren zijn vier vrouwen, Amanda. Gillian. Julia en Kate, en naar elk hunner is een hoofdstuk genoemt. Hun levensge schiedenis omvat ongeveer twintig jaar, want zij begint in 1942 en eindigt in 1962. De schrijver heeft in een zeer knappe compositie de levens van de vier meisjes verstrengeld, zodat een verhaal is ontstaan, dat. men in vele op zichten een familieroman kan noemen. De vier hoofdpersonen zijn scherp ge tekend met al hun moeilijkheden en verwachtingen. Amanda, wil aanvanke lijk componiste worden, maar trouwt met een advocaat en adopteert het kind van haar krankzinnig geworden zuster. Gillian is wat wispelturiger van aard. Zij slooft zich uit om als actrice car rière te maken, maar wil tevens een hu welijk met David Regan, die ze op een repetitie ontmoet heeft. Deze tweeslach tigheid leidt tot een conflict. In het derde deel is Julia de persoon, waar alles om draait. Zij was al vroeg weduwe, leert op een fuifje de man van Amanda kennen en neemt de geadop teerde Kate in haar liefde op. Deze laatste groeit uit tot een vierde hoofd persoon. Zij geraakt verliefd op de veel oudere David Regan, met welke idylle het boek eindigt. Het is duidelijk en de titel geeft dat ook aan, dat in deze roman het vrou welijk element overheerst. Zo komt de vader van Amanda, een dominee, niet uit de verf, terwijl haar moeder Pris- cilla een onwaarschijnlijk harde en daardoor ongeloofwaardige figuur is. Daarentegen is David Regan, die we gens insubordinatie bij de marine en kele jaren in gevangenschap door bracht cn zich later tot televisie produ- eer opwerkt, breedvoerig beschreven. Hij speelt in alle delen van het boek zijn rol. Ook de man van Amanda, de advocaat Matthew Bridges, wordt nauw keurig getekend met zijn goede en kwade eigenschappen. Evan Hunter toont zich ook hier weer een uitnemend verteller. Vooral zijn vele dikwijls bladzijden lange, dialogen zijn levendig en natuurgetrouw. Naast aeze gesprekken is er nog genoeg ma teriaal. dat afwisseling biedt. We lezen een toneelscène, die Gillian moet voor dragen, er zijn enkele stukken muziek 'J1 dotenschrift afgedrukt, men stuit op dagboekfragmenten en tal van brieven j ^briefkaarten veraangenamen de lec- n)P.aarhi.i geeft de auteur blijk van een grote intelligentie. Hij snijdt interes sante problemen aan. zoals b.v. de fn i e?n acteur de woorden van de ;9jJe®«chrijver mag veranderen om de heter tot leven te kunnen brengen. §eeit hij een zeer verrassende op- i nr^?mir^ van verschijnselen, die de idgsjaren begeleidden, unter blijkt tevens zeer bereisd te J-t omstreden „Zelfportret van Rem- I rie i"ndJ met de rode muts", dat vo- duiti. j! de regering van de West- Vonr a dcclstaat Baden-Württemberg kocht museum in Stuttgart is aange- roval a,? m het Brusselse „Institul I nD f nhtu Pj moine artistique" opnieuw I van au onderzocht. De directeur man. mstituut, professor Paul Core- Weest ls Jn Stuttgart op bezoek ge- de nï„en daarna werd van de zijde van het Hik.™ lrectie aldaar gezegd dat onder™ 1? m ln Amsterdam aan dit I 'oerzoek zou meewerken. I tuutr°f,nSSOr. Kl"'t Wehlte van het insti- kunst üür 'ec,,n°l°gie van de schilder- I denri» k staatsacademie voor beel- tian in Stuttgart en dr. Chris- van He Ur S van bet Dörner-instituut I melinenn eie(.Su staats-schilderijenverza- I teehnnino- b?bben reeds twee positieve tret inonlr u raPP°rten over het por- I nieuwe nnd Pok zii zul'en aan liet I Het «n? i u° deelnemen. /aken 3cht ministerie van culturele hefSnd£rLk>g zi'n toestemming voor I verwacht EeVen maar deze wordt vanCtonS5tererdean .portret is voor de som gulden aangekocht. C" ee" ha" m'lj°Cn zijn. Verscheidene gedeelten van zijn boek spelen in Europa en met name in Italië is hij bijzonder goed thuis. Over de aanwezigheid van ontelbare katten in Rome vertelt hij o.a.: „Ze vonden overal katten, echte kat ten, rondscharrelend in iedere steeg, snuffelend aan iedere vuilnisemmer, tevreden slapend op de kap van de zwarte taxi's, jacht makend langs de oevers van de kronkelende Tiber, verliefde kreten slakend op het door de maan beschenen pleintje tussen de Via Sistina en de Via le Trinita dei Monti, paraderend als winke lende douairières door de Via Con- dotti, gestreepte katten, dikke ros sige katten, Perzische katten en zwarte katten, die ongeluk brachten, en een Siamese kat in de etalage van oen juwelier naast een klok met een wijzerplaat van jade, en een broodmagere kat in de Via Giovanni, die ging opzitten toen Renato hem een schijfje salami aanbood, echte katten in alle maten en kleuren, die opdoken zodra ze een hoek om sloegen of een straat overstaken. Gebeeldhouwde katten in de fron tons van gebouwen, katten op schilderijen in de musea die ze samen bezochten, een schootkat, ge dragen door Violetta bij de opvoering van La Traviata in de Baden van Caracalla, een dikke Angora, die zijn lied paarde aan dat van de zangeres, zodat het Italiaanse publiek gierde van het lachen." Dergelijke staaltjes van uitnemende beschrijvingskunst liggen her en der in dit boek verspreid. We denken ook aan een prachtige uitbeelding van New-York in de sneeuw. Tenslotte mogen we het gevoel voor humor niet vergeten, waarvan de auteur ook in dit boek blijk geeft. Zo is er een kostelijk gesprek tussen Gillian en Da vid en een dronkeman, die in de on dergrondse bij hen ;is komen zitten. Alles bijeen dus een familieroman van formaat, die om verscheidene redenen weet te boeien. Hij behoort niet thuis in kinderhanden vanwege de materialis tische sfeer en de verregaande open hartigheid. waarmee seksuele zaken worden behandeld. Evenals van „De tuchtelozen" (Blackboard jungle) zal ook van dit boek een film gemaakt worden. We zijn er benieuwd naar. WILLEM v. d. VELDEN Gistermiddag is Theo van Duyn be graven. In eenvoud en stilte maakte de „onverslaanbare" leider van het toneelgezelschap „De Schouwspelers" zijn laatste tocht, het laatste gevecht onvermijdelijk verloren hebbend. Ik kan niet zeggen, dat Theo van Duyn een goede vriend van mij was, in de strikte betekenis van het woord. Maar onze contacten waren toch van die aard, dat zijn overlijdensbericht, acht regels lang, mij ontroerde. Hoe kort lijkt het nog maar geleden, dat we samen in zijn artistieke Haagse huis zaten te praten over de levens kansen van zijn „Schouwspelers". Toen nog vol hoop, dat het laatste beroep op de minister om subsidie ingewilligd zou worden. Het werd nietsHoe moet het je ter harte zijn gegaan je troep te ontbinden, die mannen en vrouwen die je onder de moeilijkste omstandigheden trouw wa ren gebleven, te moeten zeggen, dat je geen brood meer voor hen had. Je hebt er net zoals bij ons eerste gesprek om moeten huilen, je hebt het niet kunnen verwerken. Ook niet, toen je bij de Nieuwe Co- medie kwam. Want wat moet een man nog doen, als zijn levenswerk, zijn leven, zijn alles van hem wordt weg gerukt? Je hebt nu de eeuwige rust gevonden in de alles-gelijkstrijkende dood. Weet, dat je vele vrienden in Zee land en Brabant je zullen gedenken als een oprecht mens, die leefde voor zijn kunst. Hans Lutz Om de ulo-jeugd op een aantrekkelijke wijze te doen kennismaken met de kunstenaar en z.ijn kunst, heeft het WIKOR een plan voor een „Lente-Fes tival" in de paasvakantie opgesteld. Aan dit festival zullen de culturele ra den der drie noordelijke provincies mee werken. Op het programma staan groepsge sprekken met beeldende kunstenaars en met leden van het toneel en het ballet. Voorts zullen onder meer uitvoeringen worden gegeven door de toneelgroep „Arena" en het Nederlands Dans Thea ter. Het festival wordt besloten met voordrachtkunst, een forum en optre den van het Dutch Jazz Quintet. Yan dinsdag 24 april tot zondag 29 april houdt het werkcentrum voor leketoneel en creatief spel zijn tradi tionele paascursus „Spelen en laten spe len" op „De Pietersberg" in Ooster beek. Van de zestig cursisten zullen de be ginnelingen in praktijk en theorie ken nismaken met vele mogelijkheden van het creatief spel (leiding Jan ter Horst en Ton Konings, medewerker Ad Bak ker). De gevorderden zullen zich vooral bezighouden met lekecabaret (Paul Dijkstra). Voorts met het spel voor mime en woord (Theo Vesseur) en met creatief gebruik van de bandrecorder (Herman Broekhuizen en Nol Gabitz). KUNST niet een hoge hoed is niet een van onze liefhebbe rijen en daarom aarzelen we dan ook niet om op deze Mensen en muzen-pagina een foto te geven van Willy Walden, René Sleeswijk en Piet Muyselaar, die volgende week vrijdag hun zilveren feest vieren. Dan is het nl. 25 jaar ge leden, dat zij hun eerste Snip en Snap-revue brachten. Voor de zevende achtereenvolgende maal zal dit jaar, onder auspiciën van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, in het ge bouw der rijksuniversiteit te Utrecht, van 9 tot en met 29 augustus, een zo mercursus worden georganiseerd voor buitenlanders, die belangstelling hebben voor de Nederlandse taal en cultuur. Het minimale aantal taallessen be draagt 45. Verder zullen excursies, film voorstellingen, concerten en boekbespre kingen gehouden worden. (Advertentie) Vraag kleurenfolder aan Ver. Ned. Tapijtindustrie N.V. - Hilversum glijkens een publikatie van het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen, zijn er in het eerste jaar, dat de rijkssubsidie regeling voor aankopen van wer ken van levende Nederlandse beel dende kunstenaars door particu lieren van kracht was, 843 kunst werken onder deze regeling ver kocht. Hiermee was een bedrag van circa 200.000 gemoeid. Inmiddels is de eerste helft voorbij van het tweede jaar waarvoor deze re geling werkt; de omzet was ongeveer even hoog, zodat op een verdubbeling van de omzet mag worden gerekend. Voor het eerste halfjaar van de tweede periode van de regeling waren 82 aan vragen binnengekomen. Op 77 daarvan is, na advies van de Raad voor de Kunst, gunstig beslist. De op de gesubsidieerde verkoopten toonstellingen betaalde prijzen (met in begrip van de subsidie) waren over alle prijsklassen tot plm. f 700,- verdeeld. Boven die prijs werd betrekkelijk weinig verkocht. Zowel de meer behoudende als de vooruitstrevende kunst kwam aan bod. Verreweg het grootste aantal kopers kwam uit min of meer intellectuele milieus. Het aantal kopers met een in komen beneden de f 5000,- was betrek kelijk klein (15 a 20 de inkomens klassen tussen de f 5000,- en f 10.000,-, de f 10.000,- tot f 15.000,- en boven de f 15.000.- waren ongeveer gelijk verte genwoordigd. Van de inzenders der eerste 250 enquête formulieren had ruim 1/5 deel nog nooit een kunstwerk gekocht. Velen tekenden aan, dat zij zeer met de regeling waren ingenomen. De te verlenen subsidies blijven va riëren tussen ongeveer 30 r,'o en 50 van de vraagprijs van de kunstenaar, tot een nader te bepalen maximum. De kopers moeten zich jegens het rijk ver binden het met subsidie verworven kunstwerk niet binnen vijf jaar te zul len vervreemden zonder toestemming van het Ministerie van Onderwijs, Kun sten .en Wetenschappen. Alleen natuur lijke personen, die Nederlands ingeze tene z.ijn. komen voor subsidiëring in aanmerking. Aan het eind van deze tweede periode zal worden overwogen, mede aan de hand van de verkregen ge gevens. of voor een volgende periode de genoemde percentages gehandhaafd dienen t'e blijven dan wel wijziging van de regeling wenselijk is. (Advertentie) jprieda Hunziger, wier bekendheid sedert 1945 een sterk opgaande lijn beschrijft is in liet v. Abbemuseum momenteel aan wezig met een 25-tal doeken, welke twee zalen omvatten. Vrijdagavond vond de opening dezer tentoonstelling plaats, waarbij de kunst schilder Kersten, verbonden als con servator aan bet Stedelijk Museum te Amsterdam, een inleiding hield. T\e problematiek is nóg steeds dat de beschouwer een gelijkenis vraagt met de zibhtbare werkelijkheid. Tus sen kunstenaar en beschouwer staat het schilderij. Was de beschouwer vroeger gewend geraakt aan een toet sen van de gelijkenis met de zichtbare werkelijkheid, in deze tijd is hem dit veelal niet meer mogelijk. Kon hij vroeger terzake kundig óf niet zijn mening nog kenbaar maken, vandaag is dit hem niet meer mogelijk omdat hem de vaste maatstaven ontbreken. Juist deze schakel ontbreekt hem. Nog steeds is hij op zoek naar een gelij kenis, die echter reeds door de jongste ontwikkeling is overgenomen door de moderne fotoapparatuur. Gaf het kunstwerk vroeger gelijkenis, realiteit en tegelijkertijd ontroering weer, de moder ne schilder gebruikt het kunstwerk als instrument tot ontroering. Hij liet de be schouwer achter met zijn hang naar herkenbare realiteit en stortte zich in het avontuur der onpeilbare diepte, terwijl deze op zijn beurt een abonement nam op Openbaar Kunstbezit, zo schertste spreker. lyjoderne kunst is gul, openhartig, gastvrij cn staat open voor een warm hart dat ontroering zoekt. De kunstenaar is de schenker der ontroe ring en het schilderij instrument tot ont roering geworden. In dat spel stelt ech ter de maker de regels vast! De kun stenaar laat het nadien los en het kunst werk zal dan zijn eigen taal spreken. De beschouwer dient de taal van ge- voelssymbolen zich zelf eigen te ma ken. Door verdieping zal men deze taal le ren verstaan. Ook het werk van Frie da Hunziger spreekt zijn eigen laai! Zij is een zuiver abstracte schilderes, die men op haar eigen speurtochten en ir realiteiten moet leren verstaan. Elke schilder heeft een andere wereld. Zij vertoont nooit aarzeling, is nooit vaag en is vitaal in haar bewogenheid. Een hartstochtelijke bewogenheid die' met felle gulheid bereid is haar emoties in haar taal te vertolken. Niet alleen in een pëtische taal doch ook met een dui delijk schrift. Men kan niet op een dwaalspoor komen of twijfelen aan de boodschap, die zij wil mededelen. De realiteit is niet zo ver weg bij haar. Er is een hogere en diepere werkelijkheid bijna voelbaar, bijna grijpbaar in dit werk aanwezig, zo besloot spreker. J^a bovenstaande korte inleiding konden wij kennis maken met 't werk van Frieda Hunziger, een Am sterdamse schilderes die in 1938 be gon te schilderen. Zij is geboren in 1908 en ontving haar opleiding aan het Rijksinstituut v. tekenleraren te Amsterdam behaalde akte M.O. en N.O. tekenen en werkt als lerares in de hoofdstad. Sedert 1945 nam zij deel aan tal van internationale tentoon stellingen, teveel om op te noemen. Zij exposeerde te Amsterdam, Delft, Eindhoven, Brussel, Parijs, Recklinhau- sen, Sao Paolo, Pittsburg etc. Kortom in een steeds voortdurende stroom (parallel met haar werk) groeit de be langstelling voor haar werk. Werk dat expressief geladen in beweeglijke kleur vlakken en lijnen als uit een verborgen krachtbron opwellend, het inzicht ver sterkt dat hier een uiterst vitale vrouw zich op deze doeken heeft uitgeleefd. De kracht van een extraverte persoonlijk heid heeft zich in het werk gekristalli seerd en een ongeremde vitaliteit ver leent haar werk een grote bekoring waarvan de blijmoedigheid een deel is. ^oms geeft haar werk een sterk poëtisch gevoel weer waarin het ritme een muzikale waarde krijgt. Wij verwijzen hiervoor naar doek No. 2 van de catalogus en een groot ongetiteld verticaal doek. Praktisch alle doeken zijn ongetiteld en de kunstenares ge voelt geen behoefte achteraf met een omschrijving te komen. Als zij het echter wel doet ontvangen wij een bevestiging van een haar eigen diepere werkelijkheid die iiog in woorden resoneert. „Wie zich zelf is, zal het ook in het schil deren zijn", is een uitspraak van haar. Een krachtig schilderij als „vloedlijn" (7) „twee figuren", „redding" zijn voor beelden hiervan. Voorbeelden ook hoe voortreffelijk deze vrouw kan omgaan met de ritmische verdeling van verf ma - terie, waarbij niet de explosie zoals bij Appel fascinerend werkt doch het con stant voortbouwen in een innerlijke harmonie, die agressiviteit beperkt. De uitbarstingen van verbeelding en tem perament van Appel mogen dan al meer dynamiek vertonen, de vrees dat wij er toch niet zijn met deze ongeremde vormloosheid wordt door de creativi teit van Hunziger nogal eens bezworen. Er is voor deze gelegenheid een goed verzorgde catalogus uitgekomen, waar in talrijke foto's der werken zijn opge- nomen. Fotografie en lay-out werden hier bij uitstekend verzorgd door Frits Swart, zoon van de exposante en waarin een citaat is opgenomen van Paul Klee. „Ieder moet zich daar ophouden, waar hij rustig kan ademen, maar onze har- teslag drijft ons naar beneden diep in de grond, omdat we niet alleen wat De Delftenaar A.C. Groen heide, onderwijzer aan een la gere school, is de honderddui zendste leerling van de radio cursus Openbaar Kunstbezit. Daarmee is evenals vorig jaar de honderdduizendste over schreden. Gistermiddag werd hem door Joh. G. Wertheim, secretaris van de stichting een schilderij van Willem Witjens aangeboden. 7N DE expositiezaal Lijnbaan te Rotterdam heeft C. Schwagermann gisteravond een tentoonstelling van werken van Charles J. Kemper ge opend. Vanmiddag opent drs. H. Re- fieker in het Goois museum te Hil versum een expositie van tekenin gen en aquarellen van Ger Lange- weg en bronzen plastieken van Nic. Jonk. GISTERAVOND is in het Sfc- deRjk. Museum te Amsterdam de expositie „Nul" geopend, waaraan 25 kunstenaars uit negen landen deelnemen. Er worden experimen ten getoond op het gebied van licht- projectie, damp, reflectie en ande re middelen van ruimtelijke vorm geving. FRANZ BAUER-THEUSEL is met ingang van 1 september benoemd tot algemeen muzikaal leider van de Nederlandse Opera. De 33-jarige Theussl is als eerste dirigent ver bonden aan de Volksoper te We nen en chef-dirigent van de Beet hoven Gemeinde in Wenen. Mr. B. M. H. Bothe, die wegens vestiging in het buitenland 'zijn functie als lid van het bestuur van het ballet Scapino heeft moe ten neerleggen is opgevolgd door mr. E. A. G. Brautigam. zichtbaar is met "meer of minder tempe rament willen weergeven, maar omdat we dat willen uildrukkcn wat wij in ons zelf voor ons zelf hebben aanschouwd." ]YU de kunst zo afhankelijk is gewor den van de instelling van de kunste naar wordt 't er niet gemakkelijker door Het is er mee als met een experimen teel gedicht, dat men niet kan of moet willen begrijpen. Men dient het te „drin ken" met al zijn zintuigen. Maar zeker lijkt ons dat het creatief begrip en beel dend vermogen van bijv. Klee veel meer mogelijkheden in zich draagt. Wij heb ben echter ook de beeldspraak kunnen verstaan die bijv. Jorn. Corneille en Ale- chinsky in hun werk toelaten daarbij de dogmatiek latende voor wat zij is. Oók de taal van Hunziger beluisteren kan verademend werken! J.v.G.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1962 | | pagina 5