Ravelijn-werken IJzendijke
maken weer geschiedenis
jam
BIER
GRATIS
NOTEN
DE GRUYTER
OND
vraa
Welke hu
onn
CMC KIPPER
VROOM DREESMANN
Terneuzense huisartsen
BONZO
WEEKRECLAME
HARING
FILETS
MEMENTO
„Voor thuis, 't sm<i
en de lui in N.-Gu
Godsdienst
f pij Cl -prijzen
Herstelplan.
Oranjevorsten
Nehroe zeker
174 zetels
van
Kruideniers als
agenten voor
postorderbedrijf
Anti-Britse
betoging in
Guatemala
Grachten
afgesproken patiënten
Te koop
Vastenavondliedje
Zuivel directie
uit IJzendijke
wint melkrally
12 WEKEN TEST-TOERNOOI
MET f. 600.000 AAN PRIJZEN
WIN EEN VOLLE MAAND
GRATIS WINKELEN.
7e TESTWEEK, MET WÉÉR
1000 WINNARESSEN
Elke 2e pot
HALVE PRIJS
2 blikken
samen 118 ct.
Elke 6e fles
250 gram
<r,
h»
De
BETERE
WAAR
TIEN
PROCENT
DE
GRUYTER
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 1 MAART 1962
Nadat de restauratiewerken van
het ravelijn aan de westkant van
het oude stadje IJzendijke („een
soet en welbewoond stedeke''
noemt Smallegange het in zijn
Cronijk van Zeeland) geruime tijd
hadden stilgelegen als gevolg van
de tewerkstelling van de arbeiders
bij andere objecten elders, is men
sinds enige tijd met versterkte ge
lederen opnieuw begonnen aan dit
interessante monument.
Interessant omdat op vele andere
plaatsen wel overblijfselen van vroegere
verdedigingswerken zijn te zien in de
vorm van poorten, grachten, wallen en
bolwerken, maar een volledig ravelijn
met zijn omgeving in zijn oorspronke
lijke uiterlijke verschijning tot de zeld
zaamheden behoort. Het zal wel daarom
zijn, dat de stichting Menno van Coe-
hoorn zozeer heeft geijverd voor het her
stel van het IJzendijkse ravelijn, dat nog
in zijn hoofdvorm vrijwel onaangetast
was gebleven, al waren de borstwerin
gen geapplaneerd en de grachten ge
dempt in de loop van de vorige eeuw.
Het terrein was ook in handen gekomen
van particulieren en in kleine perceeltjes
verkaveld tot bijzonder gewaardeerde
volkstuintjes.
Dank zij het initiatief van de vorige
burgemeester, jhr. van Bonninghausen,
is het terrein in 1938 met steun van het
rijk weer in het bezit van de gemeente
gekomen om t.z.t. te worden terugge
bracht in zijn oorspronkelijke staat. De
genoemde stichting, die zich tot taak
heeft gesteld zoveel mogelijk het behoud
van historische vestingwerken te bevor
deren, had kort daarop het herstelplan
al op papier.
De vesting IJzendijke was een fron-
tierstad tijdens de Tachtigjarige Oorlog
en als zodanig van grote betekenis. Mau
rits veroverde in de maand mei van het
jaar 1604 het gelijknamige Spaanse fort,
door Parma in 1587 op de schorren van
de Jonkvrouwpolder gesticht. Het had
een vierkant grondplan met op de hoe
ken uitspringende bolwerken of bastions.
Al was het fort niet zo erg groot (het
besloeg het terrein tussen de tegenwoor
dige Kazernestraat en de Slijpstraat)
toen Maurits het kwam belegeren was
het toch bezet door ruim 600 man huur
troepen, het merendeel Italianen en voor
de rest Walen. Na de overgave werd dit
fort uitgebouwd tot een ruimere ves
ting met de vorm van een regelmatige
zeshoek volgens de plannen van de
grootmeester der Oudhollandse vesting
bouwkunst Simon Stevin. Op elke hoek
werd weer een bolwerk aangelegd. Langs
twee kanten kon de vesting worden be
naderd over de gebroken dijken van de
Kleine Jonk vrouwenpolder, die met het
oog op een betere verdediging op enkele
plaatsen waren doorgestoken. Daar la
gen ook de toegangspoorten. Om deze
te beschermen in geval van een vijande
lijke aanval werden in de grachten, tus
sen de aangrenzende bastions, de z.g. ra
velijnen aangelegd: een op de plaats
waar men nu met het herstel bezig is,
het andere aan de zuidkant, waar over
de gerepareerde dijk de weg voerde naar
de in diezelfde tijd gebouwde vooruit
geschoven redoute Jufferschans. De res
ten van dit tweede ravelijn herkent men
nog in de bebouwde hoogte in de Ver
lengde Molenstraat.
Het Tavelijn dat nu gerestaureerd
wordt is niet alleen om zijn ouderdom
van historisch belang. Het heeft immers
belegeringen doorstaan, praktisch in elke
oorlog die ons land heeft gevoerd. In
1623 beproefden de Spanjaarden vergeefs
een g. In 1708 en in 1747 (Spaan
een herovering. In 1708 en in 1747
(Spaanse en Oostenrijkse Successie-oor
logen) bood het weerstand aan de Fran
sen. Voor de laatste maal werd het in
staat van verdediging gebracht geduren
de de periode van de Belgische opstand,
toen getracht werd Zeeuwsch-Vlaande-
ren te voegen bij het nieuwe koninkrijk
van Leopold I.
Dit ravelijn heeft ook herinnering aan
illustere Oranje-vorsten: aan Maurits, de
grondlegger; aan Frederik Hendrik en
aan de prinsen Willem III en Willem V,
die de vesting IJzendijke hebben be
zocht. Precies 100 jaar geleden, in 1862,
werd koning Willem III feestelijk be
groet binnen de toen al grotendeels ont
mantelde vesting. Interessant is het te
vernemen, dat hem in het paviljoen van
de toenmalige burgemeester Benteyn op
het ravelijn een noenmaal werd aange
boden.
In eerste instantie werd gedurende de
wintermaanden van het vorig jaar het
hoofdlichaam van het ravelijn onder han
den genomen. De binnenruimte kreeg
toen al zijn eerste vorm terug en ook
met de omwalling kwam men toen al
een heel eind op dreef. Die binnenruim
te (terre-plein) heeft nu weer de vorm
van een zeshoek, ofschoon niet regelma
tig en puntiger op de plattegrond. De
wallen bestaan uit massieve „dijken",
waaraan we duidelijk onderscheiden de
hoofdwal en de borstwering. Men is nu
bezig met het uitgraven van de grach
ten er omheen. Oorspronkelijk waren ze
ongeveer 1.80 m diep; de breedte be
droeg gemiddeld 30 k 40 meter. Door de
veranderde terreinomstandigheden (o.a.
bebouwing en vervreemding) kan het
vroegere verloop er van niet op alle
punten meer worden hersteld. Een hou
ten brug gaf vanuit de vesting toegang
tot het ravelijn, langs een doorgraving
in de z.g. keel van het verdedigings
werk, waarvan de beide wangen een
aanmerkelijk lager profiel hadden dan de
overige omwalling, die tot 6 m hoog
uit het niveau van de grachten oprees.
Bij een bezichtiging van het klaar ge
komen hoofdwerk ziet men op de verst
vooruitstekende punt het platform (de
kat) waarop een of meer kanonnen via
een helling konden worden opgesteld.
Ook zijn zulke hellingen op te merken
aan weerszijden van de keel. Zij voeren
naar de omgang die, gedekt
door de borstwering, ruimte
bood voor de bezetting door
een groot aantal soldaten met
het nodige materiaal (munitie,
proviand enz.). Staande op de
tredevormige verhoging kon
den de verdedigers hun mus
ketten leggen over de bovenste
rand van de borstwering, wel
ke buitenwaarts schuin naar
beneden hellend, een soliede
bescherming voor het lichaam
en toch vrij uitzicht op de na
derende vijand garandeerde.
Wanneer straks ook de oude stenen
molen wordt gerestaureerd zal het oude
stadje met zijn pittoreske Ned. herv.
kerk en de goed aangepaste toren van
de nieuwe katholieke kerk van uit de
verte een nieuw aantrekkelijk silhouet
vertonen aan de welkome gasten.
Aan het gemeentebestuur dient hulde
gebracht voor de steun in deze gegeven
aan de voortvarende burgemeester Ficq,
door wiens doorzicht en ijver de reali
sering van deze plannen mogelijk is ge
worden.
Bij de parlementsverkiezingen in In
dia heeft de congrespartij van premier
Nehroe tot dusver 174 zetels gekregen
van de 186 waarvan de uitslagen be
kend zijn. De communisten komen op de
tweede plaats met zestien zetels.
Bij de verkiezingen voor de volksver
tegenwoordigingen van dertien afzonder
lijke staten, waar ook voor gestemd is,
heeft de congrespartij tot nu toe in
acht staten de absolute meerderheid be
haald, terwijl zij in nog drie staten ze
ker kan zijn van de overwinning.
(Van onze Haagse redactie)
Een filiaalorganisatie met 1300 zaken
in de levensmiddelenbranche gaat optre
den als „vertegenwoordiger" voor een
groot postorderbedrijf in Tubbergen. Uit
een catalogus zal de consument bij zijn
kruidenier bestellingen kunnen doen voor
o.a. horloges, centrifuges, pick-ups, tex
tiel, dekens, meubels etc. etc. De consu
ment betaalt deze goederen direct en
ontvangt de aankopen enige dagen later
rechtstreeks van het postorderbedrijf. In
totaal kan uit de catalogus een keus ge
maakt worden uit 80 gebruiksgoederen.
Volgens het ministerie van economische
zaken zal het waarschijnlijk niet moge
lijk zijn tegen deze verkoopmethode op
te treden. Het postorderbedrijf zou niet
verboden kunnen worden om kruideniers
als „agenten" aan te stellen.
In West-Duitsland treedt dezelfde fi
liaalorganisatie ook als tussenpersoon op
voor een postorderbedrijf dat maar liefst
4000 artikelen brengt.
Ongeveer 300 Guatemalteekse jongeren
hebben de Britse legatie te Guatemala
City aansluitend op een felle demonstra
tie tegen de weigering om Brits Hondu
ras aan hun land over te dragen, met
tomaten en rotte eieren bekogeld. De
opgewonden Guatemalteken rukten het
Britse wapen van het gebouw en ran
selden ambtenaren, die een poging de
den om het weer op te hangen, onge
nadig af.
Bij de demonstratie werden borden
meegedragen met leuzen als: „Britse ko
lonialisten weg uit Guatemala" en „Be-
liza (Honduras) behoort ons toe".
Deze laatste spreuk stond ook op een
vlag, die de jongeren bij de legatie he-
sen.
De demonstratie was georganiseerd
door de Guatemalteekse vereniging van
technische studenten (A.E.T.I.) en dien
de tevens als protest tegen ae recente
arrestatie van hun voormalige president
Gustavo Rosado Palha.
De A.E.T.I.-leden en aanhangers dreig
den zich te wreken op de Britse inge
zetenen van Guatemala, indien Rosado
zou worden gestraft.
„Oog om oog, tand om tand", zo bruL
den zij in koor.
Aan de grachtkant van de wal
bemerkt men een smal pad als
buitenomloop, die het mogelijk
maakte bij het water te komen.
Men is nu met man en macht
bezig de omringende grachten
weer uit te graven. Wanneer
alles klaar is, zullen zij de hele
westkant van de voormalige
vesting omvatten, van de Min
nepoortstraat bij het kerkhof af
tot aan het einde van de Oran
jestraat. Er zal daardoor een
aantrekkelijke waterpartij ont
staan, met wandelpaden, plant
soen, rustbanken en houten
bruggetjes, die niet alleen voor
de inwoners een geliefd recrea
tieoord kan worden, maar ook
als historisch monument de
aandacht zal trekken van
vreemdelingen, speciaal van
degenen, die waarde hechten
aan die bijzondere historische
architectuur van de Hollandse
vesting-bouwkunst.
Heden overleed zacht en kalm voorzien van de
H.H Sacramenten der stervenden en de Pause
lijke zegen onze dierbare vader, behuwd- en
grootvader, broeder, behuwd-broeder, oom en
neef
de heer
RENALDUS FRANCISCUS
MAENHOUT
weduwnaar van Mevrouw
Alida van Damme
geboren te Sluis-Heille op 26 november 1877 en
aldaar overleden 28 februari 1962 melden wij U
met onderwerping aan Gods H. Wil.
Sluis-Heille:
A. H. Maenhout
I. B. Maenhout-van Landschoot
en kinderen
A. Buysrogge
Hulst:
L. A. Buysrogge-Maenhout
en kinderen
Maldeghem (B.)
B. van Poucke
M. G. van Poucke-Maenhout
en kinderen
West-Kapelle (B.):
C. Quintens
C. W. Quintens-Maenhout
en kinderen
Someren:
B. W. Maenhout
A. M. Maenhout-Nijman
Fam. Maenhout
Fam. van Damme
Sluis Heille, 28 februari 1962.
De plechtige uitvaart, gevolgd door de begrafe
nis, waarbij U beleefd wordt uitgenodigd, zal
plaats hebben in de parochiale kerk van O. L.
Vrouw Hemelvaart te Aardenburg op zaterdag
3 maart a.s. om 11.00 uur. Rozenkrans in de
parochiekerk op vrijdag 2 maart a.s. om 19.00
uur, tijdens het Lof.
Heer geef zijn ziel de eeuwige rust.
Met ingang van 3 maart a.s. houden de
op zaterdagmorgen uitsluitend zitting
voor
Enige kennisgeving.
Gesterkt door het H. Sacrament der Zieken
Dyerleed heden vrij plotseling in het St.-Ignatius-
ziekenhuis te Breda onze dierbare medebroeder,
zeereerwaarde pater
JAN RUTTEN
Priester van de Congregatie van het Goddelijk
Woord, oud-leraar aan het Theologicum te Te-
teringen, in het 70ste jaar van zijn leven, het
45ste van zijn religieuze geloften en het 40ste
van zijn priesterschap.
De plechtige uitvaart, voorafgegaan door de
Lauden, zal plaats hebben op vrijdag 2 maart in
de kapel van het Missiehuis te Teteringen te 10
uur waarna de begrafenis op het kerkhof van
het Missiehuis aldaar.
26 februari 1962.
Mede namens de familie.
De rector van het Missiehuis
te Teteringen.
FAMILIEBERICHTEN
uit andere bladen)
Geboren: Karin dochter
van de heer en mevrouw
Bonnemaijer - Plummen,
Maastricht. Carla, dochter
van de heer en mevrouw
Bloemen-Hamelers, Maas
tricht.
Overleden: De heer J.
Boeken, 75 jaar, Susteren.
Mevrouw H. G. Boone-Jon-
ker, 91 jaar, Middelburg. De
heer T. de Peffer, 68 jaar.
Waalwijk. Jonkheer mr. dr.
Otto Reuchlin, 79 jaar, Den
Haag.
DANKBETUIGING
Hartelijk dank aan de di
rectie van 't Dagblad De
Stem voor de uitkering uit
de puzzelpot 1-2-3.
V erkennersgroep
Maria Parochie - Oosterhout
NIEUWE
PERKINS MOTOR.
Brieven onder no. 84838-0
bureau van dit blad.
Rond de aarde vloog John
Glenn!
Als ik ook zo ver eens henn,
dan verdien ik zeker cenn-
ten genoeg voor de
UKKEPVKKEN
Zou 't me op de grond niet
lukken?
Ja, bij u voel ik mijn zor
gen
veilig, vlug en goed ge
borgen!
P. Eus. Kemp OFM, Neu-
huyskade 97, Den Haag
Giro 382256.
gevitamineerd
ii hel volledige honde-
voer, dat elke bijvoeding
overbodig
maakt. Uw
hond is tr
dol opl
Per pak van
550 gram P
70et
De directies van niet minder dan 75
melkfabrieken in ons land kwamen in
Den Bosch in hotel Noord-Brabant bij
een om de melkrally, georganiseerd
door het Nederlandse Zuivelbureau te
Rijswijk, te betwisten. Naast oriëntatie
kaartlezen werden de teams ook nog
getoetst op hun theoretische kennis. De
uitgezette rally ging over Den Bosch,
Arnhem en de Hooge Veluwe. Er zaten
in deze rally heel wat addertjes onder
het gras, die uiteindelijk het best werden
omzeild door het team J. P. v. Oers
De Meyer uit IJzendijke. Tweede werden
de Gebr. Grieken te Den Haag. Derde
werd het echtpaar Lampert te Middel
burg.
ledereen mag gratis meedoen,
haal zo'rt gratis formulier in een
De Gruyter-winke!
V'i.'
geldig van 28 lebr. t/m 6 mrt. 1 962
Bij aankoop van f. 6,—
De Gruyter-artikelen,
v/aoronder 'n pot jam.
Keuze uit: haring in
pikante-, mosterd- of
tomatensaus.
van 79 ct. voor
KNAKWORSTJES
per blik OE
inh. 8 stuks W
SACANTENAIS
een heerlijke witte
franse landwijn. 4 00
Per fles
GEZOUTEN PINDA'S
inhoud per zakje AA
200 gram Oir
DIE MORGEN word ik
hele schip trilt alsof 1
schuurt. Het duurt even e<
ankers is, dat ratelend de
van de baai bij Chipiona a
Ik bedenk dat het zondag
naar de H. Mis wil die dol
in de cafetaria. Ook mijn I
soms zucht onder de adm
Itz. Holtrop, die zich verslii
ondervond, dat ook dit adm
te ltz. Solkesz, de fechnicu:
maal maken we ons gereed
"T\c zondag op zee heeft zijj
sfeer. Op de kruiser wordt
of meer medebepaald door de
die by honderden gebraden word
het middagmaal. Een feestelijk
waarop het legertje koks niet
rechte zeer trots is. Maar afgezi<
van: de zondag op zee heeft sl|
werkzaamheden beperken zich
uurtje „poetsen en opknappen
volgt de inspectie door de comri
De hele bemanning staat blinl<
glimmend aangetreden. Goed
maakt kapt. ter zee jhr. W. C.
Jonge van Ellemeet zijn inspeel
Daarna: „ingeruktmars!
vr\je dag. De wacht is omdat hl
voor anker ligt aanzienlijk miJ
zon kijkt neer uit een strakbla
onbewolkte hemel. De tempera
zomers. Dat wordt zonnebaden
dag in plaats van „snurken".
\e cafetaria loopt vol voor de
9 Minderjarigen worden gestu
overigen en dat zijn er veel
vrijwillig. Pater Willemen houdt e
te, glasheldere preek. Een offici*
het epistel en het evangelie voor.
ook de intenties bij het gebed
levenden: „Voor onze vrouwen,
ren, ouders en verloofden thuis
derland. Voor de opvarenden
smaldeel. Voor hen die bevelen
die gehoorzamen. Voor onze broe<
in Nieuw-Guinea dienen
In een ander compartiment
grote schip heeft vlootpredikan
Beek de zijnen verzameld en ooi
op bet smaldeel worden nu eod
oefeningen gehouden. En straks
onderzeeboten de baai zijn binr
pen krijgen ook die nog bezoek va
of dominee.
"jV/Tet een aantal officieren, wa;
1JX de majoor der mariniers S
die de afgelopen week op zee h
gram kreeg waarin stond dat hij d
van een kerngezonde zoon zijn
geworden was. waren we die
uitgenodigd aan de tafel van srr
?,?n?,mandant- commandeur H. M.
Wall-Bake. In de kajuit, gedecoree
staatsieportretten van HM de K
en de Prins, verlucht met afbee
van vroegere schepen die de roen
naam van „Zeven Provinciën"
de onderzeebootjagers en
tuigen zijn de fregatten de doo
den van de onderzeeboot. Op d
Hr. Ms. fregat „De Bitter" nee
zeetje.
MATTING
prima kwaliteit, 130
cm breed, voor het
borduren van ontbijt-
lakens, dekservetten,
wandkleden, overhand
doeken, kleedjes enz.
Waarde 4.25.
Nu per meter Q00
slechts w
HEMDEN FLANEL
pracht kwaliteit, dub
bel geruwd, heerlijk
zacht en warm. Voor
komt reumatiek.
Voor hemden - om
slag luiers enz. enz.
75 cm breed AA
Nu per meter
MOLTON DEKEN
stevige vastgeweven
kwaliteit. Naturel wit,
Extra grote 2 persoons
maat n.l. 150 x 200
cm, dus ook voor vele
andere doeleinden ge
schikt. A0Q
Reuze koopje
JONGENS PYAMA'S
ijzersterke keperflanel,
met poplin garnering
in contrast kleur. Zeer
solide afwerking. In
grijs, groen of bleu.
Leeftijd *75
6 a 7 jaar
Stijging per maat.
Leeftijd 16 jaar 6.95
TERLENKA
VENSTERVAL
van prachtige terlenka
marquisette. Bovenzij
de afgewerkt met
zoom en hoofdje. On
derkant met entre-
deux en brede kant.
50 cm hoog Q50
per meter
„CARMEN"
HAARLAK
heeft grote bekendheid
gekregen om zijn kwa
liteit en ruime inhoud
(6 oz.) Handige spuit
bus. Nu als carnavals
reclame 195
voor slechts
SCHUIF-
BROODTROMMEL
van zwaar staalplaat.
Ivoorkleurige emaille
lak met nikkelen sier-
strips. Royale maat.
Reuze praktisch C90
slechts 9^
BOERENKIELEN
in heren- en dames-
maten van uitzonder
lijke kwaliteit. Prima
model en keurig afge
werkt. Het ideale car
navals kostuum. |*25
Nu 5*
KINDER
CARNAVALSET
om eel veul leut mee
t'ebbe. Bestaande uit:
rol serpentines
leuk hoedje
masker en
toeter "JA
Samen slechts
CHIQUE
DAMES BLOUSES
met korte mouw. Zeer
fijne no-iron poplin.
Moderne plissé garne
ring. In wit, crème en
rose. Maten
38 t/m 46.
Nu
Schriftelijke bestellingen welke ZATERDAG in
ons bezit zijn worden SNEL EN ZORGVULDIG
tegen deze PRIJZEN uitgevoerd!
BREDA - BERGEN OP ZOOM - OOSTERHOUT
«B tfTB* ALLEN GELDIG VRIJDAG 2 MAART 1962
