Logboek
van een
smaldeel
Spectaculair
maar knap
staaltje
iS
Fregatten heten grootste
slinger ha k k en te zijn
Zwevend naar
Hr. Ms. De Zeeuw
Voorbeeld
CHALET
KAAS
Rijsttafel
VERWARRING ROND
OVERIJSSEL EN
ANDERE PROVINCIES
Eerste
Record
Fair play
Uitspraak
PRESENTJE VAN EEN MILJOEN
0p 7ee" heet dit fas"
ZEEMANSCHAP
TOEN MATROOS C. de Best, een forse Kalwijker, 's maan
dags op zijn schip de haven van Den Helder verliet, wist
hij niet dat de Marine nog geen week later de grootste moeite
zou doen om hem van wat pijn te verlossen.
Matroos - dienstplichtige - de Best voer op Hr. Ms. „De
Zeeuw", een rank scheepje dat in Amerika gebouwd werd
tijdens de oorlog en tegelijk met vijf andere fregatten in de
Nederlandse marine was gekomen. De fregatten dragen de
veelzeggende bijnaam „slingerbakken".
Maar men noemt het gewoonlijk sea-
mexen omdat dit soort oefeningen in
de NATO-handboeken staat aangegeven
als SEAMEX, afkorting van seaman
ship exercise. Wanneer er geseamexed
wordt komt de beste roerganger aan het
wiel, de commandant staat dan op de
brug en vrijwel de hele bemanningen
van de betrokken schepen staan ge
reed om te kijken ente fotograferen.
Een derde schip vaart verder naar ach
ter om op te treden als redder bij even
tuele ongelukken.
]\/[ATROOS de Best had gestoeid
met een van zijn maats en daar
door was zijn arm uit de kom ge
schoten. De scheepsarts van „De
Zeeuw" kon er bij gebrek aan ma
teriaal weinig aan doen zodat be
sloten werd De Best over te bren
gen naar de grotere en beter ge
outilleerde ziekenboeg op de „Ze-
Onze verslaggever wordt vanaf „De
Zeven Provinciën" naar het fregat
„De Zeeuw" geseamexed. Hier hangt
hij tussen beide schepen in aan de
met de hand strak gehouden wipper-
tros.
Seamexen is de manier om post, paters,
dominees, zieken, admiraals en soms
zelfs journalisten over te zetten van het
ene op het andere schip. Zo genoot ik
het twijfelachtige genoegen om twee
dagen eerder, in de Golf van Biscaye
waren we toen. te bengelen aan een
tros tussen ,,De Zeven Provinciën" en
,,De Zeeuw". Onder mijn voeten door
joeg het blauwe zeewater met strie
mende witte kuiven. Maar droog en be
houden landde ik op het dek van het
slingerende fregat waar ik beet gepakt
werd door de schipper en een kwartier
meester die me bevrijdden van al het
touwwerk dat mij als een bundel lia
nen gevangen hield.
Met meer dan gewone belangstelling
had ik staan kijken naar de voorberei
dingen van mijn overtocht. Opperschip-
per van der kaa had zijn mannen bij
elkaar gefloten en er werd druk gegoo
cheld met. honderden meters lijn en
tros. Terwijl Hr. Ms. ,.De Zeeuw" ons
snel inhaalde, stelde ook de lijnschutter
zich op. Vreemd uitgedost in een jak
met rode strepen en onder een helm
met dito kruis stond hij met het geweer
aan de voet te wachten totdat het fre
gat dicht genoeg genaderd zou zijn. Een
stuk of veertig matrozen stonden klaar
om straks de tros, waaraan ik zou han
gen, stijf te houden. Achter de schutter
stond het kistje met de keurig opgescho
ten schietlijn.
Een fluitje van de schipper. Op het
fregat dat nu naast ons vaart zoekt
iedereen dekking. Een droge knal en
dan suist de stalen pin met achter
zich de uiitte lijn door de lucht. Gra
cieus zweeft de lijn over het fregat
heen en daar springt men toe om
hem binnen te halen. Op de kruiser
is inmiddels een zwaardere lijn vast
gemaakt aan de schietlijn en deze
wordt ook door het fregat ingehaald.
Dan worden op de kruiser de tele
foondraden, het waterdichte zakje
met telefoontoestellen, de afstands-
lijn, waaraan de commandanten
kunnen zien of de schepen op de
voorgeschreven minimumafstand van
elkaar blijven, de doorhaler waar
mee „de last" straks naar het
fregat getrokkep, moet worden en
tenslotte de zwaardere wippertros
vastgemaakt en overgetrokken. Er
wordt zwijgend gewerkt. Alleen de
schipper of een van zijn bootslieden
geven af en toe aanwijzingen in een
kort en bondig jargon.
ven Provinciën". Gauw gezegd
maar het smaldeel bevond zich op
de Oceaan, mijlenver uit de Por
tugese kust en er stond een forse
deining. Helikopters bezat het
smaldeel niet, vervoer per sloep
was te lastig en zou te veel tijd
veigen. Maar in zulke gevallen
heeft de marine een huzarenstukje
achter de hand, een spectaculair
maar knap staaltje zeemanschap
waarvan ze bij de koopvaardij zeg
gen dat het gekkenwerk i.s
d® u ^s* ,,^)e Zeeuw" kwam naast
nvc.r«IU1ierz varen- Er werd een lijn
7»,-, j °ten, waarmee weer een
-waardere tros werd overgehaald. Ten-
lrnma Was de verbi«ding tot stand ge-
vhrkj611, k°n een met zwemvesten
rsierde brancard overgetrokken wor-
,naaru de ..Zeeuw" die wild deinde
cor iv/rSz uw van de stampende krui-
p,.;,Matr°°s de Best werd op de bran-
fii.u' £ebonden en weer klonken de
uitjes van de schippers, ten teken dat
krOb-33!? getrokken kon worden. Over
tivü^ schuim zweefde de zieke ma-
r«* r\ V^n ?et ene schiP «aar het ande-
m'J u kruiser aangekomen werd hij
kon, brancard en al opgepakt door zie-
p^^Piegers en naar de ziekenboeg
rinwa waar bU i« ,,no-time" door de
uoKter van zijn pijn werd verlost.
vovi1J,^vaf .helemaal niet bang geweest
rtelde hij me later. Aan risico's had
ean,?1^ gedacht. ,,Ik hoop dat ik weer
7oiu-- TU^ an, Paar rnijn eigen schip,"
maan "^Ya.nt hier is het me allemaal
maar veel te groot!"
Op de wippertros zit het wipperblok
waaraan een stevige stijgbeugel hangt.
De doorhaler en de thuishaler zitten aan
het blok vast. De chef van de smaldeel
staf, kapitein-luitenant ter zee Van We-
ly zal voorgaan. Hij stapt in de stijg
beugel met zijn rechter voet, klemt het
linkerbeen er omheen en houdt zich
met beide handen stevig vast. Voor al-,
le veiligheid wordt hij met een gordel
vastgemaakt aan de stijgbeugel. Dan
wordt de wippertros strak getrokken
door de veertig matrozen. De heer Van
Wely schiet omhoog, krijgt van de
schipper nog een duwtje na en dan
zweeft hij boven het water. Op het fre
gat klinkt, nu aanhoudend gefluit en
daar haalt men met de doorhaler de
chef-staf binnen.
„Als u niet durft, moet u het niet
doen. Het hóeft niet" zegt de eerste
officier en dat geeft de doorslag. Ner
veus stap ik in de inmiddels terugge
haalde stijgbeugel. Met een zwaai vlieg
ik buiten boord. Het gaat allemaal veel
soepeler dan ik gedacht had. Het flui
ten aan boord van de schepen wordt
naar de achtergrond gedrongen door de
ruisende en sissende zee beneden me en
dan, voor ik het weet beland Ik op de
dikke matten die ze op het fregat heb
ben klaargelegd. Een beetje natril
lend schud ik de eerste officier daar
de hand. „Eerst koffie? of wilt u nog
even kijken?" vraagt hij. „Even kijken
nog" antwoord ik. Dan gaat de clief-
staf weer terug, kijkend alsof hij dit
31 januari: 11.00 uur Hr. Ms.
De Zeeuw komt langszij voor
overnemen lichte lasten.
2 februari A.M.: We bevin
den ons ter hoogte van Oporto,
60 mijl uit de kust. Het fregat
De Zeeuw komt langszij om
zieken over te geven. Er staat
een hoge zee.
De jagers „Overijssel" en
„Gelderland" nemen post over.
werk al sinds zfln schooljaren doet. De
lijnen gaan los. De kruiser draait van
ons weg. We ritten nu op een van de
•grootste slingerbakken van de Marine"
De eerste kennismaking valt nogal mee.
I UT ER
KOSTELIJKE
ALPENMELK
IN EÉN DOOSJE
VAN 170 GRAM
FIJNPROEVERS
DUS
STEEDS
ALTIJD VERS
Imp. J.C.N. BotrfngAmsterdam
voorstellingen alleen de moeite loont van
wege de snedige en gepeperde commen
taren der toeschouwers.
Het verblijf op dit gastvrije fregat was
maar kort. Een vluchtige rondgang
door 't schip leerde me dat de accom
modatie niet van een niveau is waaro
ver je enthousiaste brieven naar huis
schrijft. Elke opvarende weet dat maar
al te goed en de eerste officier liet niet
na op te merken dat de schepen snel
aan het verouderen zijn.
Toch en dat is bij de varende Marine
zo opmerkenswaardig haalt geen
mens aan boord van zo'n bekrompen
slingerbak het in zijn hoofd zich te be
klagen. ,,Op de fregatten dien je het
plezierigst" heet het en niemand kijkt
afgunstig naar het dikke schip dat meer
ruimte heeft, zonder overigens belang
rijk meer comfort te bieden. En op de
kruiser sprak ik eerder met een jonge
officier die zijn bootjesreis als adelborst
op een fregat maakte: „Het zijn fijne
schepen. Het is er pas echt varen!" zei
hij.
Chef-kok Lode zei het niet maar moet
het gedacht hebben toen hjj met z\jn
assistenten de laatste hand legde aan
de wekelijkse rijsttafel. Als acrobaten
hielden zij zich staande op de gladde
kombuisvloer, roerend In een enorme
pul met rijst.
Later heb ik in de sobere en kleine
maar ook knusse longroom geproefd van
de voortreffelijke hap die kok Lode liet
opdienen.
Het was er genoeglijk aan tafel. De
enthousiaste commandant ltz. 1 R. Har-
tog besprak met zijn officieren de zo
juist gepasseerde seamex. Ook de film
van de vorige avond kwam nog ter
sprake. De films die aan boord worden
vertoond leven altijd gespreksstof om
de doodeenvoudige reden dat je er niet
over na hoeft te denken.
Ik weet niet of ze geselecteerd worden,
of de marineleiding van mening is dat
een opvarende van de vloot niet met
problemen, behalve die van zichzelf, het
schip en de marine, lastig gevallen mag
worden, feit is dat het bezoek aan de
Later trokken we een schietschijf
voort waarop één der beide jagers
ik meen dat het de „Gelderland" was
moest schieten. „Schijven slepen,
daar gebruiken ze ons voor" hoorde ik
ergens vanuit de harkploeg mompelen.
Fregatten zijn zwaar bewapende sche
pen, speciaal uitgerust ter bestrijding
van onderzeeboten en voor het escorte
ren van konvooien. In de moderne zee
strategie nemen ze een zeer belangrij
ke plaats in, vandaar dat men haast
gaat maken met de vervanging van de
verouderde typen. Zonder eigen Neder
landse plannen af te wachten begint
men alvast met de bouw van vier fre
gatten naar het voorbeeld van de Brit
se Leander-klasse, forse snelle schepen
die in uiterlijk en capaciteiten bewijzen
dat het fregat een levend onderdeel van
de moderne vloot is.
De weg terug naar de kruiser la
ter, ging al een stuk gemakkelijker
Weliswaar weer even dat gevoel van
eenzaamheid, van nergens bij te ho
ren, wanneer het geraas van brekende
golven onder je de geluiden der sche
pen overstemt maar dan de kwieke
landing op het dek van de kruiser.
Weer thuis. Vragen beantwoorden van
hoe je het vond en over zeeziekte. Ik
geloof dat ze op de kruiser de slin
germentaliteit van een fregat over
drijven
Dat was allemaal twee dagen voor
dat matroos De Best werd overgeno
men. Nu was de zee wat onstuimiger
en iedereen aan boord beleefde span
nende momenten toen de schepen elkaar
wel erg dicht naderden en enorme
stuifzeeën het achterste deel van het
fregat overspoelden. Voor de geoefen-
den had dit alles echter weinig te be
tekenen en enkele minuten later zweef
de de zieke matroos via de wippertros
in de armen van opperschipper van der
Kaa.
„Well done" seint de kruiser naar het
afdraaiende fregat. Die zijn er van af
voor vandaag want de zon begint zich
al rood te kleuren. Voor de kruiser is
het echter nog geen „aftrap" want daar
verschijnen de snelle jagers. Gracieus
en witbesnord klieven zij zich door de
zeeën. Zij zijn de snelsten van de vloot
en zijn weten het en trots verheffen zij
de boeg wanneer opnieuw de aanval
van een rollende groene golf is afgesla
gen.
Eerst komt de „Overijssel" langszij,
neemt post over en laat zich afzakken
naar de rescue-positie achter de krui
ser. De „Gelderland" is de laatste die
dag. Het schip lijkt van puur goud, tel
kens als het naar rechts overhelt en het
strijklicht van de ondergaande zon
vangt op zijn gladde romp en brugop-
bouw. Dan hebben ze ook daar het
blauwe zakje met smaldeelpost aan
boord.
Laaiend gaat de zon onder. De
horizon staat in vuur en vlam. De
wolken toefjes, eerst wit, beginnen
zich donkerder te kleuren. Dan
dooft het vuur en de oceaan wordt
asgrijs.
De jagers en de fregatten zoeken
hun posities voor de nacht op. Als
een waaier liggen zij voor de krui
ser. De opmars naar Gibraltar
wordt voortgezet. Vannacht om
twaalf uur moeten de witte mutsen
en petten voor de dag gehaald
worden.
WIM KOCK.
Menige oud-marineman heeft giste
ren aan onze telefoon gehangen om
ons opmerkzaam te maken op een
fout in de fotobijschriften van de re
portage „Dagboek van een smaldeel"
Er waren er by die zelfs kwaad wa
ren. Eén van hen een fervent
Overijssel-aanhanger kennelijk
verweet ons dat wij de jager „De
Zeven Provinciën hadden genoemd.
„En die naam heeft voor oud-mari
nemensen helemaal geen beste
klank" zei hü nog. Gelukkig waren
er ook die het opnamen voor „het
dikke schip" van smaldeel I en het
ons kwalijk namen dat wij de trotse
kruiser slechts de eer gaven die 'n
jager toekomt.
De oplossing is heel simpel: de man
die de bijschriften bij de foto's
moest zetten en ze verwisseld heeft
is nooit bij de marine geweest zo
als wij, uw verslaggever en alle op
bellers van gisteren.
erende spel met schepen en golven.
Hr. Ms „Overijssel" komt langszij de
kruiser om post over te nemen. Let
op de matrozen op het bordes uiterst
rechts op de foto. Zij staan op de
kruiserj
bedrijvigheid terug, want de
voetballers presteerden slechts
bitter weinig. Boze geesten wa
ren al van plan maar een nieu
we voetbalclub op te richten.
„Zij kunnen veel beter", zei
Lidy, een magere schooljuf,
lesgeefster gymnastiek.
Lidy stelde voor de voetbal
lers in een betere lichamelijke
conditie te brengen. Een hele
donderdagavond besteedde zij
aan de club ende spelers.
De zaterdag daarna traden de
voetballers voor hun zoveelste
match aan.
Lithehampton won met 17-0.
Skelteren Is niet ongevaarlijk. Op
het circuit „Paseo" in Madrid vloog
een skelter in brand. De rijder José
Pujol kwam om het leven.
Sinds enige tijd opereert er in België
een zeer actieve, extra-sportieve fir
ma. Vertegenwoordigers van deze
firma komen elke vrijdag in Brussel
hij elkaar. Zij maken door middel
van het lot uit welke wedstrijd zij
de aanstaande zondag zullen gaan
bekijken. Drie man rukken op naar
de voetbalmatch, maken ijverig no
tities en trachten te achterhalen wie
de meest sportieve speler is in het
veld. Club Ronsse en Union Doornik
hadden het genoegen de prijsuitdelers
op de jongste speeldag in hun midden
te hebben. Zij .waren daarvan natuur
lijk niet op de hoogte. Er gebeurde
in de match zo ongeveer van alles.
Op de eerste plaats werd de Kongo
lees Yamuka van het terrein gezon
den want hij pakte zonder enige reden
een tegenstander vast. Nauwelijks
was dit gebeurd of een zekere heer
van Borre moest door de arbiter naar
de kleedkamer worden gestuurd. Hij
was in een woordenwisseling verzeild
geraakt en had enige „doorslaande"
argumenten ten beste gegeven. Ver
volgens moesten de heren Romain en
Potvin van het veld.
Het was nog lang niet alles. Om de
minuut werd er een vrije trap ge
nomen.
De jury van de extra-sportieve firma
stond voor een bijzonder moeilijke
zaak. Zij werd opgelost. De prijs
werd gegeven aan een voetballer, die
als reserve op een bankje zat!
In Caen heeft zich de volgende
vermeldenswaardige geschiedenis
afgespeeld:
De aanhangers van Pierre Zadou-
rian verkondigden reeds weken
geleden, dat hun man de beste
bokser was, die Caen ooit bezat.
Deze mening werd hevig bestreden
door de supporters van Jean Cha-
reau, die luid verkondigden, dat
Caen bijna identiek was aan Cha-
veau.
Een zeer nuchter man zag brood
in deze concurrentie. Hij besloot
een wedstrijd te organiseren tussen
de twee rivalen. Hij huurde de
grootste zaal af van de stad, liet
kaarten drukken en...
Er was zoveel belangstelling voor
de match, dat de organisator be
sloot duizend kaarten beschikbaar
te stellen aan de supporters van
Pierre en duizend aan de suppor
ters van Jean.
„Als wij niet 'in de meerderheid
zijn, komen wij er nooitmeenden
de gelederen van Pierre. Een heel
handige jongen van deze troep
besloot derhalve naar Parijs te
reizen en een aantal valse kaarten
te laten drukken. Zij werden tegen
een niet gering bedrag ten bate
van de bokser verkocht. Han
denwrijvend trokken de supporters
van Pierre de zaal in. Hun meer
derheid zou ten aanzien van de
match de doorslag geven. Wat -
ontdekten de heren echter?
Dat er in de zaal toch meer sup
porters van Jean aanwezig waren.
Die hadden ook valse kaarten laten
drukken: duizend.
Lithehampton is een typisch
Engels plaatsje. Het is er de
gehele week stil, maar als er
's zaterdags wordt gevoetbald
heerst er grote bedrijvigheid in
het dorp. De laatste jaren liep
De in deze kolommen zo zoet
jesaan beroemd aan het wor
den voetbalreporter van „The
News of the World" schreef in
zijn jongste verslag dit type
rende:
„Ik wist niet, dat ik de wed
strijd Darlington - Aldershot
bijwoonde. Ik meende getuige
te zijn van een conferentie van
de Gemeenschappelijke Markt.
De heren deden niets anders
dan elkaar balletjes toespelen".
Mevrouw Kathleen Bnggest uit het Engelse Heston heeft bijna
één iniljoen gulden gewonnen in de voetbalpool. In het Londense
Waldorf Hotel nam mevrouw het geld in ontvangst. Haar echt
genoot is tentoonstellingsarbeider in de Olympiahal. De heer
Buggest besloot twee weken geleden het formulier maar niet
meer in te sturen vanwege de stiptheidsactie bfj de posterijen.
Zijn vrouw heeft toen de kans maar waargenomen.
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 24 FEBRUARI 1962
(Advertentie)
