aaft
Mentaliteit der bevolking
remde ontwikkeling
Papier voor UW pen
PUZZEL
Modelspoorbaan, in groot formaat
BOEKENPLANK
ULPKRACHT
Interessant proefschrift
van dr. E. Hartel
Reina Prinsen
Geerligsprijs
Autodieven
ingerekend
12
MUIDEN
13
FABRIEK NV.
editie
ch lassers
neerde mannen
iKLIEDEN
OLDE KRACHTEN
DKKENBERG
BERGEN OP ZOOM VROEGER EN NU
Noormannen
Mentaliteit
Vestingstad
Wetsontwerp tegen
dc doodstraf
Vakbondsleiders in
Engeland nemen
loonvoorstel aan
Modern Bergen
Tien doden bij
razzia's in Nepal
Ver van huis
Parijs
Het water des levens
Ciske groeit op
De belastingalmanak '62
dsche Hoogovens en
muiden vraagt in ver
groei van het concern
itomatiserlng van haar
ratoria
Symnasium-B of E.T.S.
n betrekking op:
■gen aan bedrijfsinstal-
n regelapparatuur
resultaten en
rentscijfers op warmte-
ardiging en het onder-
ische en elektronische
jr.
een bedrijfsopleiding
liek te volgen.
13
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 17 FEBRUARI 1962
OOSENDAAL
ïg van de productie:
iet machinepark, grondige
van elektrotechniek ver-
sollicitaties te richten aan
se vakken opgeleid willen
zowel mannelijk als vrou
welijk.
fabriek Schotsbossenstraat Z
ENTE ROTTERDAM
gemeentelijke diensten en
iheid tot plaatsing van
van
NTEUR
lATWERKER
IKER
|EN
NTEUR
\GER
KETELMACHINIST)
KER
-elling aan de gas- en elek-
in de tramremises en auto-
Ie voor grond- en plantsoen-
tatst.
emeen tot 45 jaar.
zullen uitvoerige inlich-
strekt omtrent
e wij zing
ig van
n
os ten
Dsten enz.
icitatles, met opgave voor
n in aanmerking wenst te
aan het bureau
lvoorziening,
- Kamer 333,
m - l,
van no. 95.
IUM
Breda
echnische Dienst kan wor-
slast met het interne trans-
1 worden ingeschakeld als
rhoudsdienst.
i 40 jaar.
ir overeen te komen.
ichten aan de chef techni-
lerseweg 81, Breda.
k.
doceert
„De mentaliteit van de bevol
king van Bergen op Zoom was
van een niet te onderschatten
betekenis voor het afremmen
van de ontwikkeling van de
stad".
Dit is een van de stellingen bij
de „proeve van een sociaal-geogra
fische stadsanalyse van Bergen op
Zoom" waarop de heer E. G. H.
Hartel uit Doetinchem aan de rijks
universiteit te Groningen promo
veerde tot doctor in de letteren.
De heer Hartel is in Bergen op
Zoom geboren en heeft er zijn
jeugd doorgebracht. Momenteel i
hij adjunct-directeur van de
h.b.s. te Doetinchem. Hij
aardrijkskunde. Dr. Hartel heeft
zijn studie opgedragen „aan alle
Bergenaren, in het bijzonder zij,
die in Bergen op Zoom zijn gebo
ren en getogen, en daarna elders
een bestaan moesten vinden".
In een voorwoord wijst de ge
promoveerde op de vele hulp, die
hij bij het opstellen van het proef
schrift van de heer C. J. F. Sloot-
mans, stadsarchivaris van Bergen
op Zoom heeft ontvangen.
Het proefschrift is in zes hoofdstukken
ingedeeld, respectievelijk gewijd aan de
ontwikkeling van het fysisch milieu,
West-Brabant in de pre-historie, het ont-
staan van Bergen op Zoom, de middel
eeuwse stad Bergen op Zoom, Bergen op
Zoom als vestingstad en de moderne stad
Bergen op Zoom. Het laatste hoofdstuk is
verreweg het uitgebreidst.
In de ontwikkeling van Bergen op Zoom
heeft Hartel drie stadia onderscheiden.
Het eerste stadium is dat van de middel
eeuwse stad, in het tweede stadium do
mineert de vestingfunctie, terwijl het
derde stadium dat van de moderne stad is.
Na een voornamelijk van wetenschap-
pclijk belang zijnde indruk van de ont
wikkeling van het fysisch milieu gegc-
ven te hebben acht dr. Hartel het mo
gelijk dat er reeds 4000 jaar voor Chris
tus of zelfs nog eerder mensen in West-
Brabant gewoond hebben. West-Brabant
I is lang een onherbergzaam en geïsoleerd
I gebied geweest zodat de Romeinse wegen
en de zich daaromheen vestigende Ro
meinse beschaving slechts in een wijde
I boog om het West-Brabantse gebied te
I vinden waren.
Volgens Slootmans is de naam Bergen
op Zoom, althans Bergen, afkomstig van
..Berghis", de naam van het Frankische
1 landgoed, dat in de 4e eeuw is gesticht
I op dc plaats waar nu Bergen op Zoom ligt.
J Naast dit Bergen waren er later in West-
i Brabant nog twee Bergens, namelijk
Steenbergen en Geertruidenberg. Volgens
A. Beekman is het heel goed mogelijk
dat men ter onderscheiding van deze
l twee andere Bergens het Bergen op de
I hoge rand (of „Zoom") langs de Schelde
i Bergen op Zoom ging noemen.
omgeving en dan vooral noord West-Bra
bant in sterke mate het karakter van
een expulsiegebied vertoont.
In het oorzakencomplex van deze on
bevredigende situatie komen in meerder
of minder duidelijke mate drie factoren
op de voorgrond, die elkaar ook weder
zijds beïnvloeden: de historie, de ver-
keersligging en de mentaliteit van de
menselijke groep.
De betekenis van de historische factor
wordt vooral teruggevonden in de in
vloed, die de vestingfunctie heeft achter
gelaten. De uitbreiding van de moderne
industrie (de industriële functie is op
het ogenblik verreweg de belangrijkste
voor Bergen Zoom) werd belemmerd
door de vestingwerken, die pas tussen
1867 en 1882 werden gesloopt. Ook na de
slechting werd de stad nog in zijn uit
breiding belemmerd doordat grote delen
van de vrijgekomen gronden voor mili
tair gebruik gereserveerd- werden.
De tweede remmende factor is de ver-
keersligging van Bergen op Zoom. De
langs Bergen op Zoom lopende verkeers-
route te land, werd na de Franse tijd
weer in oostelijke richting verlegd. Ook
de zuid-noord verkeersroute te water van
Antwerpen naar de Rijndelta verloor haar
waarde door de aanleg van de Kreekrak-
dam. Met dit laatste hield ook verband
de verslechtering van de Bergse haven,
die juist in de periode van de opkomst
der moderne industrie van zoveel belang
had kunnen zijn omdat het verkeer te
land relatief gezien voorshands nog van
weinig betekenis was
Dc verbetering van de haven bleef vol
gens Hartel door verschillende oorzaken
achterwege, o.a. door de aarzelende hou
ding van het gemeentebestuur tegenover
de instanties, die deze havenverbetering
moesten accepteren en subsidiëren. De
grootte van de schade, die door het
lange uitblijven van de verbetering van
de haven werd veroorzaakt, is naar de
mening van Hartel niet te schatten, maar
wellicht is ze veel groter dan de kosten
van de nieuwe haven, indien men deze
aangelegenheid in geld zou kunnen uit
drukken. De genoemde aarzelende hou
ding van het gemeentebestuur hield, al
dus Hartel, verband met de tegenstellin
gen in groeosbelangen tussen de vissers,
de industriëlen en de havenbewoners.
In de eerste helft van de 9e eeuw
werd Bergen op Zoom door de Noor
mannen geteisterd. Een voordeel van het
verblijf van de Noormannen in de Lage
Landen was dat de rivieren en zeegaten
van Vlaanderen en Zeeland meer in de
belangstelling kwamen.
De toeneming van het verkeer op de
Schelde, die toen nog langs Bergen op
Zoom recht naar het noorden liep en
voor Antwerpen de verbinding vormde
met de Maas en de Zee. de overgang van
het hof Bergen naar een riddergoed, de
vergroting van de vrijheid van de hori-
gen, de vestiging van kooplieden in Ber
gen op Zoom en de verheffing van Ber
gen op Zoom tot stad met handelsrech
ten waren volgens Hartel factoren, die
I ertoe bijdroegen dat Bergen op Zoom tot
een stad in geografische zin kon uit-
I groeien.
I Het was de handelsfunctie, die de oor-
i zaak was van de bevolkingsconcentra
tie, die zich in het middeleeuwse Bergen
«Et -i0!11 ™ord.eefi- Met de handelsfunctie
ontwikkelde zich vooral dc industriële
functie Ook de politieke functie ging
aanvankelijk een grote rol soelen, maar
kreeg meer en meer regionale betekenis
I toen de ..buitenlandse" politieke en eco
nomische betrekkingen een minder gun
stig verloop kregen. Ook op handels- en
industrieel gebied werd Bergen op Zoom
i in de middeleeuwen een regionaal ver-
zorgingscentrum. Bergen op Zoom werd
hierbij ernstig gedupeerd door het uit
vallen var. net belangrijkste deel van haar
omgeving (hei kleigebied) tengevolge
i van overstromingen.
Terwijl het middeleeuwse Bergen op
ï^na geheel op het zuiden geori-
I «or^eü w?f' richtte de vestingstad (de
I P^10de voor 1795) zich in politiek en
Sm"0"1!— opzicht naar het noorden, ter-
wijl religieus en cultureel de blik voor
een belangrijk deel naar het zuiden ge-
ZTrd oil6'' ?etjLontact het zuiden
i werd ook gehandhaafd door een voort-
derfandcnmmigratie UH de Zuideliike Ne-
Belangrijker evenwel voor de structuur
van de bevolking was volgens Hartel
o. immigratie van militairen, vooral
Duitsers. In het hoofdstuk over de mo
derne stad Bergen op Zoom zegt tri hier
over gedetailleerder: ..Doordat Bergen
een èr°note„eaVwtmgstad was cn d°°'"dat
de min? van haar bewoners uit
kan mênaT u ew'u "g iS voortg<*°men
nisat£ het Sev°el voor orga-
welk mbiseh BerS°naa>' verklaren, lief
de :Lhv0C^ a°g ve,rstp>'kt werd omdat
G?.,y ^?nde militairen grotendeels
Daarmee wordt tevens de derde factor
van het achterblijven van Bergen op Zoom
ingeleid: de mentaliteit van de bevol
king. Deze factor wordt in het proef
schrift verschillende keren genoemd en
nader uitgewerkt als mede-oorzaak van
de minder gunstige verschijnselen, die
zich in het bestaan van de stad hebben
voorgedaan.
Als voorbeeld wordt genoemd de ver
splintering van het maatschappelijk le
ven, waarin grote aantallen verenigingen
die hetzelfde doel nastreven, zich vaak
verliezen in onderlinge concurrentie in
plaats van door samenbundeling van
krachten tot een hoger niveau te komen.
Als cultureel centrum komt Bergen op
Zoom volgens Hartel nog veel te kort.
Als centra van culturele evenementen
noemt Hartel Thalia (als de belangrijk
ste), de Korenbeurs en de Hollandse
Tuin. Wij kunnen het hiermee niet eens
zijn. Het Luxor-theater wordt in het ge
heel niet genoemd, terwijl Thalia ten
gunste van het Luxor-theater toch prak
tisch geheel aan kracht heeft ingeboet.
Als oorzaken van de versnipperingen in
het culturele en recreatieve leven (sport)
wordt o.m. het sterke individualisme
van de Bergenaar genoemd. Ook de sterk
vlottende bevolking wordt als oorzaak
aangewezen. Vervolgens brengt Hartel
het niet altijd gunstige oordeel over de
katholiciteit in Bergen op Zoom ter
sprake. Aan het liberaal katholicisme,
waarover Slootmans spreekt, ligt voor
een belangrijk deel het individualisme
van de Bergenaar ten grondslag, aldus
Hartel.
Als treffend voorbeeld van het ele
ment kortzichtigheid in de mentaliteit
de Bergenaar noemt Hartel de be
rucht geworden tuinderskwestie vlak na
de tweede wereldoorlog. Dit conflict was
ontstaan tussen een kleine groep tuin
ders en de gemeente over de onteigening
van aan de oostzijde van de stad gelegen
gronden en werd tot het uiterste doorge
zet. Hierdoor stagneerde de stadsuitbrei
ding terwijl ook het gereed komen van
de geprojecteerde industrieterreinen werd
uitgesteld en dit in een periode van sterke
industriële expansie in Nederland, met
name in Noordbrabant.
De eenzijdige uitgroei van de Bergse
industrie is, aldus zegt Hartel letterlijk,
-•misschien ook mede veroorzaakt door
een factor, welks bestaan niet bewijsbaar
is en die ook nooit in de literatuur ge
noemd wordt maar die met klem door
zich als insider voordoende personen be
nadrukt wordt, namelijk
een groepje invloedrijke
de factor, dat
lieden uit de
metaalindustrie de vestiging van andere
industrieën verhinderd zou hebben door
beïnvloeding van de gemeentepolitiek,
voornamelijk met de bedoeling in ver
band met het voortdurende arbeidsover-
schot in west-Noordbrabant de lonen
van de werknemers laag te houden.
Uiteraard is zulk een houding mogelijk,
maar, nogmaals, bewijzen kan men ze
niet. Ook voor andere plaatsen hoort men
dergelijke beweringen, b.v. voor Win
schoten en voor Hengelo, maar ook daar
ontbreken verantwoorde bewijzen tegen
de personen, die het in hun eigen be
lang voor beter houden de industriali
satie af te remmen. In het geval van
Bergen op Zoom moet men deze bewe
ring meer als een uiting van een be
paalde mentaliteit zien dan als iets wat
tastbaar is. Het is deze mentaliteit zelf,
die wellicht van grotere betekenis is ge
weest. Men zou haar, wat de minder
aangename kant ervan betreft, kortweg
kunnen bestempelen als een onbarmhar
tige en kortzichtige opvatting, die in
sterke mate verlammend werkt op de
vele zich ontplooiende activiteiten".
Dat deze mentaliteit niet zonder in
vloed kon blijven op het beleid dat de
plaatselijke oVerheid voerde bij de ver
betering van het bestaan der stad in de
meest ruime zin, behoeft volgens Hartel
geen nader betoog.
Bij het parlement van de Amerikaanse
staat Mississippi te Jackson is donderdag
een wetsontwerp ingediend voor de af
schaffing van de doodstraf.
„De doodstraf is gebaseerd op animosi
teit en woede", zo verklaarde initiatief
nemer Tom Douglas, lid van de senaat.
„Het zou beter zijn om een man levens
lang gevangen te houden en hem nuttig
werk te laten verrichten".
(Advertentie)
Nu heeft de tuinman
tijd voor U!
Laat juist in deze
maanden Uw tuin
verzorgen.
Straks als het
voorjaar is ziet
U daarvan het
fleurige resultaat!
rje stichting Reina Prinsen Geerligs-
fonds te Amsterdam deelt mee, dat
inzendingen (proza, gedichten, toneel
stukken, al of niet gepubliceerd) voor de
jaarlijkse prijsvraag van dit fonds vóór
1 juli van dit jaar moeten worden toe
gezonden aan het secretariaat van de
stichting. De deelnemers dienen op 24
november 1962 de leeftijd van 20 jaar te
hebben bereikt en niet ouder te zijn dan
25 jaar. De jury bestaat uit Mies Bouw-
huijs, Nel Noordzij, dr. J. W. Schulte
Nordholt en Paul de Wispelaere.
De leiders van de drie grote Britse
vakbonden van spoorwegpersoneel heb
ben een aanbod van de regering aan
genomen voor een loonsverhoging van
3 procent per 1 april en de toezegging
van verdere onderhandelingen later in
het jaar.
Premier MacMillan had zich persoon
lijk tot de vakbondleiders gewend met
het verzoek het aanbod aan te nemen,
dat nog door de vakbonden moet worden
bekrachtigd.
Horizontaal:
1. niets doen; 4. plaats in Japan; 8.
deel v.d. V.S.; 12. soort vaas; 13.
schaakterm; 14. deel v.d. mond; 16.
drank; 17. ezel (Eng.); 19. op de wijze
van; 21. eenh. v. druk (afk.); 23. met
gezel, kameraad; 25. graafwerktuig; 27.
kier; 29. soort stof; 31. hoefdieren; 33.
uitroep; 34. plaats in Zuidholland; 37.
voorzetsel; 39. verwijderd; 40. vragend
voornaamw.41. liefkozing; 43. tweetal;
44. Engels lidwoord; 45. nauw; 46.
Spaanse titel; 47. steensoort; 49. plaats
op de Veluwe; 51. bevel; 53. zangnoot;
55 plaats in Utrecht; 58. Frans lid
woord; 59. soort soep; 61. gedicht van
Homerus; 63. het spelen; 64. glazen uit
bouw; 67. iedere; 69. thee (Duits); 71.
oud Nederlands lidwoord; 72. meisjes
naam; 73. afgemat; 76. waterkering;
77. deel v.e. boom; 79. soort; 81. alleen-
spel; 82. plaats in Drente; 83. vlek.
Verticaal:
1. van grote afmetingen; 2. plaats der
oudheid; 3. deel v.e. muziekinstrument;
4. onder andere (afk.); 5. schrede; 6.
vlek van inkt; 7. tandeloos zoogdier; 9.
uitspansel; 10. dubbelklank; 11. plaats
in Overijsel; 13. soort schip (afk.) 15.
familielid; 18. inhoudsmaat; 20. hofbe
diende; 22. leesteken; 24. uitroep; 25.
sportterm; 26. gelofte; 28. Europeaan;
30. wagendeur; 32. zaagafval; 33. slang;
35. soort stof; 36. werkelijk; 38. slot;
39. gevuld; 42. meisjesnaam; 48. nobe
le; 50. uitsteeksel; 52. meisjesnaam; 54,
boom; 56. Ned. Televisie Stichting
(afk.); 57. aanw. voornaamw.; 58.
luchtstrijdkrachten (afk.); 60. plant; 62,
noodtoestand; 63. nu en dan; 65. rivier
in Groningen; 66. hennepbraak; 68.
dr ooginrichting; 70. jongensnaam; 72,
pers. voornaamw.; 74. onderofficier
(afk.); 78. meisjesnaam; 80. als eerder
(afk.)
OPLOSSING
Horizontaal: 1. dadelijk; 4. tabak; 7.
overste; 8. notaris; 11. epe; 14. sneu;
15. kil; 16. aren; 17. sap; 19. apostel;
22 oesters; 23. fraai; 24. dartele.
Verticaal: 1. doorn; 2. dieet; 3. klets;
4. tenue; 5. boete; 6. karnton; 9. aru-
ba; 10. inkt; 12. paars; 13. slip; 14.
statief; 18. prooi; 19. avond; 20. trede
21. losse.
KevoHUiv,f afkomst waren waardoor dit
aanerboren was'gan alS hgt wa-
ia hcf duideliik dat de
een gegv""eZ" Bc,rgen °P Z"°™. <"e
in de Nederlands van..dc scheuring
ongunstig ren?m aeen'- Z1J het vaak in
ml hooft gesneidrt11' uZln' zeer actiev<?
£ad Overigens w'ijst aan Va" de
cie stedengroei
Hartel erop.
algemëèn<Vtao,„r?n.j Wes,-Europa over het
■neen stagneerde in de middeleeuwen.
J? Zii" rccaP'tutatie van het hoofd
h HarteT U Ber*en
K ,egaai1 Va" het 'eit dat dO
stad in bevolkingsgroei ls achtergeble-
)i| andere Brabantse gemeenten van
ongeveer dezelfde grootte, terwyl dc
Als een vader zijn zoontje een elek
trische trein wil geven, is er keus uit
talrijke merken. Voor diegenen, die
echter iets anders willen dan dat hele
kleine is er nu de mogelijkheid de za
ken forser aan te pakken: een smal
spoortreintje, dat zes tot tien kleine
passagiers kan vervoeren. Helaas is ons
de aanschaffingsprijs van het spoortje
niet hekend. Wel het stroomverbruik:
een kilowatt per uur.
NIEUW-GUINEA (VI)
Naar aanleiding van de kwellende vraag
van de heer J. uit Breda wil ik trachten
hem het misschien a.s. vertrek van zijn zoon
naar N.-Guinea te verlichten.
Als iemands zoon voor de dienst wordt
uitgezonden naar een gebiedsdeel overzee,
laat men zijn jongen gaan. Waarvoor? Door
de band niet uit vaderlandsliefde, of het
begaan zijn met het lot en de toekomst van
die mensen in dat betreffende gebiedsdeel,
een uitzondering daargelaten. Maar men
laat hem gaan, zomaar, omdat we gewend
zijn te doen wat nodig geacht wordt door
onze regering. Het waarom beseffen we
later pas.
Zelf ben ik ook 2 jaar in Indonesië ge
weest, mijn oudere broer gelijk met mij,
3 1/2 jaar. Wij zijn gegaan en met ons dui
zenden anderen. Waarvoor? Niet uit vader
landsliefde of het begaan zijn met het lot
en de toekomst van hen die in Indonesië
woonden, maar gewoon omdat het van ons
gevraagd werd Als wij 's avonds thuiskwa
men van een tocht door blubber, berg op
berg af, dwars door rivieren en bossen,
dan waren we moe na een hele dag door de
snikhete zon geploeterd te hebben, 20-30
km ver. Dan gebeurde het dikwijls rond elf
of twaalf uur, dat er een boodschap kwam
uit een kampong, 10 of 15 km van oris
vandaan: „Komt a.u.b. te hulp. Er zijn ram-
pokkers". Dan gingen we weer na 2 of
3 uur slaap om in de ochtend terug te ke
ren, of zonodig langer, om dan na terug
keer weer de gewone dagtaak van blubber
en bossen tegemoet te gaan. We deden dit
omdat het van ons gevraagd werd.
Later beseften we, dat we door onze gang
duizenden mensen het gevoel hebben gege
ven, dat er nog mensen waren die hen be
schermden. En daarom, beste heer J., laat
ook u uw zoo" gaan, omdat het van u ge
vraagd wordt.
Niet onze veiligheid en geluk staan op het
spel, maar wel die van de Papoea's. Zelf
standig zullen en kunnen ze hun geluk nog
niet vinden, maar ook niet na aansluiting
bij Indonesië zal dit het geval zijn, om de
eenvoudige reden dat men in eigen land nog
geen evenwicht kan houden.
Dat Nederland er in N.-Guinea nog niet
veel van terecht heeft gebracht in al die
jaren, ben ik echter niet met u eens. In een
onmetelijk woest gebied zoals daar, ziet
men na 10 jaar hard werken nog maar wei
nig vooruitgang, ik kan me dat goed in
denken.
Wü zullen offers moeten brengen, som
migen van ons grote, om te trachten te voor
komen dat ook daar een chaos zal gaan heer
sen, waarvan de Papoea's de dupe zouden
worden. Wij zijn ook bevrijd door jongens
die zelf niet gevraagd hebben dit te mogen
doen. Velen hebben dit ook met de dood
moeten bekopen.
Met dit schrijven heer J., hoop ik u een
goed beeld gegeveVi te hebben van het
waarom uw zoon moet gaan. En bij het
vertrek naar N.-Guinea wens ik hem goede
vaart en behouden thuiskomst.
HOOGERHEIDE. J. S. OTS
NIEUW-GUINEA (VII)
Of het nu in China of in Rusland, in Cuba,
in Oost-Duitsland of in Nieuw-Guinea is,
daór waar het communisme overheerst, kent
men geen vrijheid en heeft men geen rech
ten. Daar heerst tirannie en slavernij. De
waarheid van deze woorden ligt besloten in
ontelbare historische feiten waarmede de
vrije wereld sinds Karl Marx is geconfron
teerd. Niettemin is men in vele kringen nog
van mening dat het beter is meer dan drie
kwart miljoen weerloze Papoea's uit te le
veren aan een dictatuur dan de rechten van
deze naasten te verdedigen. Welke dialec
tiek bezigt men eigenlijk in deze kringen?
Jaarlijks vele tientallen miljoenen voor de
Papoea's! Wat doen we er eigenlijk? Het
kost ons alleen maar geld! Wat we er doen:
Even onze economische belangen ter zijde
leggen en de belangen behartigen van men
sen die zichzelf nog niet kunnen bedruipen.
Wij verdedigen er het recht van onze naas
ten, zoals de Amerikaanse soldaten op
Europees grondgebied dat van ons zullen
verdedigen. Dat recht heet: VRIJHEID.
Wij zijn er ook om na het ontwikkelings
proces van de Papoea's geheel belangeloos,
ik herhaal: geheel belangeloos, het bestuur
aan hen over te dragen, of mogelijk eerder
aan een instantie die volgens menswaardige
maatstaven in staat is de belangen van de
Papoea-bevolking te behartigen.
.Overgave aan Indonesië is dus onmogelijk
omdat Soekarno even onmenselijk Is als de
tirannen in Peking en Moskou, waarmee
hij flirt. Bovendien is het dwaas te menen
dat capitulatie een dictator als Soekarno
voldoende bevrediging zal schenken. Hij zal
weldra nieuwe aanspraken doen op andere
gebiedsdelen, want het communistische blok
moet groeien, zal groeien en Soekarno's
ster moet stijgen, zal stijgen. Daarom ook is
het onze taak dit communistische groeipro
ces een halt toe te roepen en Soekarno's
machtswellust in te tomen. De eerste invasie
is afgeslagen. Konden de zonen van Michiel
de Ruyter en Maarten Tromp, die dagelijks
geconfronteerd worden met onze Nationale
Hymne, die spreekt van: „En tirannie ver
drijft die mij mijn hart doorwondt", anders
doen? NEEN!
OUDENBOSCH, J. KONINGS
NIEUW-GUINEA (VIII)
Als men de beide stukken over Nieuw-
Guinea van vorige week vergelijkt, dan ziet
men duidelijk dat beide schrijvers van deze
stukken hetzelfde beogen.
Ik bedoel hiermee de heren J. Paulussen
enerzijds, die zijn visie hieromtrent zeer dui
delijk gaf t.o.v. die van die zijn dorpsge
noot de heer Duynstee en anderzijds de
heer C. v.d. S. uit Breda.
Beiden hebben een zeer duidelijk en voor
al scherp beeld van wat er nu eigenlijk
gaande is met het reeds herdoopte „West-
Irian", gegeven. Mag ik mij bij hen scharen.
Ik ben het nl. volkomen met hen eens, daar
ik de beide stukken van de heer Duynstee
ook heb gelezen.
BREDA, G. R.
EEN TRIESTE ZAAK
Een der zaken, die vorige week voor de
Bossche rechtbank werd behandeld, was on
getwijfeld wel heel triest. Het is niet mijn
bedoeling om op dit onderwerp als zodanig
terug te komen. Maar wel de achtergrond
ervan, welke m.i. door de verdediger in deze
zo treffend werd aangehaald. Hij zei nl..
dat onze samenleving zich wel inspant, ge
lukkig overigens, voor de Kongolese kinde
ren. maar dat er tot op heden voor onze
eigen gehandicapte kinderen nog zo weinig
positiefs is gedaan.
Ik denk hierbij b.v. aan een wettelijke re-
geiing. die de extra financiële lasten voor
de ouders van zulke kinderen helpen ver
lichten. zonodig wegnemen en die zonodig
de mogelijkheid openstellen dat deze kin
deren opgenomen kunnen worden in een
inrichting.
Is het eigenlijk niet meer dan een plicht
van ons, als gezonden in de maatschappij,
dit leed te helpen verzachten, daarmede te
gelijkertijd onze dankbaarheid tonend, dat
we goddank normaal en gezond mogen zijn.
DONGEN, j. c. KROL
..DE HEERLIJKE PENDEL
Zo, de pendel is dan ook weer op de korrel
genomen in uw blad van zaterdag 10 febr. jl.
Ik las daarin dat de scheepvaartvereniging
Zuid de Brabanders en Zeeuwen weer lek
ker wil maken voor de pendel en dat
het artikel van uw blad zich daartegen
weer heftig verzet, omdat de ontplooing van
de industrie in Brabant cn Zeeland daar
door wordt belemmerd.
Ja, Rotterdam maakt propaganda, dat zul
len we wel toe moeten geven. Maar wat
bieden Brabant en Zeeland? Voor ons werk
nemers niet zo veel, want dan werd er
niet gependeld. En als er malaise zou ko
men door terugzakking der bedrijvigheid
zo schrijft uw artikel, dan zouden we terug
gezonden worden naar onze woonplaatsen.,
waar de sociale bijstand voor ons zal op
draaien. Nu, geachte artikelschrijver. U bent
wel zeer kortzichtig, zij het niet kleinzielig
met uw geschrijf. U moet eens eventjes
nuchter en goed Nederlands denken, alvorens
het op krantepapier te drukken.
Ik bekijk het volgens mijn eigen opinie
zo: ten eerste zijn we allemaal Nederlander.
Of we nu in Rotterdam werken of hier in
Brabant of Zeeland komt de Nederlandse
economie ten goede. Hebben de havens en
industrieën in Rotterdam te weinig arbeids
krachten, stagneert daar het werk en heb
ben we hier te weinig werkmensen, dan is
dat hetzelfde geval. En geachte artikelschrij
ver, als er malaise komt door werkloosheid,
want dat bedoelde u toch, dan gaan we niet
naar de sociale bijstand zoals u schrijft, maar
komen we in de werkloosheidswet-verzeke
ring, waar we wekelijks onze premie aan
betalen en waar we recht op hebben daar
van te worden uitgekeerd. Nee hoor, nog
geen steungeld de eerste drieëntwintig we
ken, maar uitkering van onze verzekering
de W.W. populair gezegd.
Mocht die malaise in Rotterdam en boven
de Moerdijk komen, nou, dan zal het hier
zeker ook niet rooskleurig uitzien met de
werkgelegenheid. Onthoud nu maar dit, dat
wij werkmensen onze eigen vrije weg zullen
kiezen en door geen krantegeschrijf daar
van ons zullen laten weerhouden. Ik per
soonlijk en vele van mijn tijdgenoten en
nog oudere zijn de jaren van voor 1940 niet
vergeten. Toen kon men zonder meer heen
geduwd worden waar ze ons wilden hebben.
Was er toen maar zo'n welvarend Rotter
dam geweest!
LEPELSTRAAT, J. SOMERS
(We willen inzender verzekeren, dat we
de pendelaars, die terwille van een hogere
welstand voor hun gezin, buiten hun woon
plaats werken, niets verwijten. Het is hun
goed recht daar te gaan werken waar ze
willen, als hun gezinsleven er maar niet
door ontwricht wordt. We geloven ook, dat
de pendel op een redelijk korte afstand
geen bezwaar behoeft te ontmoeten. We
moeten de zaken niet eng-locaal bekijken
en een grotere bewegelijkheid van het
arbeiderskorps zal met de vergemakke
lijking van het verkeer toenemen. Waar
we echter tegenop komen is dit: Rotter
dam wil voor zich en het omringende
Europoortgebied min of meer een mono
polie van werkgelegenheid opeisen en
West-Brabant alleen maar een taak van
woongebied toebedelen. Wij nu menen, dat
zulk een opeenhoping van werkgelegen
beid in grote agglomeraties met het stag
neren van mogelijkheden om elders werk
gelegenheid te scheppen de economische
structuur van ons land scheef zou trek
ken en de „buitengewesten" tot een
tweede-rangsbestaan zou degraderen. Het
kan onmogelijk in het belang van 's lands
economie zijn, de reeds overkropte Rand
stad tot economische oververhitting te bren
gen. En dat mede door kunstmatige be
voordeling bij het bepalen van de toon
hoogte. Dat bestrijden wij. Het gaat ons
niet tegen de individuele pendelaars. We
pleiten voor een harmonieuze ontwikke
ling van de economische bedrijvigheid
Red.)
BEJAARDENZORG
Naar aanleiding van een stukje over de
misstanden welke nog heersen in bejaar
dentehuizen, voel ik mij verplicht het vol
gende te schrijven.
Elke zondag kom ik in een bejaardenhuis
en dikwijls als er de middagpot uitgedeeld
wordt. Soep, maar zonder balletjes of vlees.
Wat de rest betreft niet veel beter. Elk be
jaard mens is verplicht er eten bij te kopen.
Wat de slaapgelegenheid betreft: hopeloos,
zoals die oude mensen dp bed liggen. Nooit
zien die oudjes eens een vers kopje koffie.
Beschuit of een koekje is er niet bij.
Het wordt daarom heel vlug tijd, dat daar
eens verandering in komt.
Wat de kostprijs in dat gesticht ls, bete
kent voor de exploitanten een zoet winstje.
Een ding is zeker: als ik bejaard word
mij niet gezien in zo'n gesticht. Ik ga
liever gewoon dood.
WASPIK, r.
BUITENLANDSE ARBEIDERS
EN WONINGNOOD
Nu heb ik weer gelezen, dat de buiten
landers ook hun gezin mee mogen brengen....
en die krijgen natuurlijk een woning. En de
Nederlanders maar wachten!
De woningnood neemt weer toe. Door de
erge toestanden die er door die woningnood
zijn, zal het communisme ook weer toene
men, want de mensen worden het wachten
moe. Als je 15 gulden huur voor een kleine
woning moet betalen kan er niet veel voor
de kerkebouw overschieten.
En dan Nieuw-Guinea: In een tijdschrift
las ik eens, dat Soekarno de zoon van een
Nederlander is, die hem ook heeft laten
studeren. Later is zijn moeder met Soekarno
getrouwd, wiens naam hij nu draagt. Nu haat
hij zo de Nederlanders, dat hij ze allen wel
kan verscheuren. Als nu die zaak met
Nieuw-Guinea in zijn voordeel afgelopen
ls. begint hij weer aan wat anders Misschien
wil hij dan Friesland hebben
ROOSENDAAL,
EEN LEZER
SPANJAARDSGAT
Hevig ben ik verontwaardigd over het on
geluk van jl. zaterdag, toen een auto in h~t
Spanjaardsgat reed. De Van Bergenstraat
en het Spanjaardsgat zijn met een dubbele
witte streep gescheiden. Als Bredanaar moest
ik er naar zoeken. Waarom zijn er bij Gas-
straat-Tramsingel wel planken aangebracht,
terwijl een auto er niet door kan vanwege
stoeprand en landtaarnpaal? Als deze plan
ken dan zo duur zijn, wil ik er wel voor
zorgen. Dat spaart misschien wel men
senlevens.
Over de stuntelige redding spreek Ik
maar niet.
BREDA,
F.T.J. PASSIES
De Delftse politie heeft twee minder
jarige jongens gearresteerd, de achttien
jarige V. en de even oude K., beiden
uit Rotterdam, die samen op zijn minst
vier auto's hebben gestolen.
Een agent zag, dat de jongens zich om
streeks elf uur verdacht ophielden op de
Westlandseweg. Het bleek dat zij twee
flessen benzine bij zich hadden en daar
mee de tank wilden vullen van een be
stelauto, die enige honderden meters
verder zonder brandstof stond. In deze
auto trof de politie nog twee jongens aan
en drie meisjes van respectievelijk der
tien, veertien en vijftien jaar. Öp het
politiebureau bekenden K. en V. dat ze
de auto in Utrecht hadden gestolen.
Voorts hadden zij zich nog schuldig ge
maakt aan diefstal van twee auto's in
Amsterdam en een in Rotterdam.
De Nepalese minister van Buitenlandse
Zaken, Toelsi Giri, heeft gisteren te Kat-
mandoe verklaard, dat het leger in de
afgelopen vier maanden acht personen
heeft gedood en 160 arrestaties heeft ver
richt tijdens razzia's op rebellen.
Minister Giri verklaarde, dat de stad
Bharatpoer volledig in handen van de
regering was en dat de rust daar was
hersteld.
Aan regeringszijde zijn twee doden
gevallen en „enkele" gewonden.
De roman ,,Ver van huis" van Jona
Raffe verscheen, niet geheel vlekkeloos
door J.F. Kliphuis vertaald, bij A.W.
Sijthoff te Leiden.
De jonge schrijfster vertelt van enke
le echtparen, die gedwongen zijn Ame
rika te verlaten om in de Braziliaanse
hoofdstad Rio de Janeiro, dus ver van
huis, hun huwelijksleven op te bouwen.
De moeilijkheden in de vreemde omge
ving zijn talrijk en de verleidingen van
de wereldstad zijn dat eveneens. Hoge
salarissen laten fuiven en partijen toe
met al de gevolgen. Het strand van
Copacabana is een bijzondere attractie,
vooral in de avonduren. Het carnavals
feest van Rio is een ware orgie, waar
alle remmen worden losgegooid. Het
gevolg van de weelderige levenswijze
en de grote vrijmoedigheid in het on
derling verkeer zijn overspel en echt
scheiding.
Alles bij elkaar een triest boek, dat
weinig uitzicht biedt. De schrijfster, die
de menselijke tekortkomingen bijzonder
scherp schildert, neemt geen blad voor
de mond. De erotiek krijgt in haar re
laas een ruime plaats. Oudere lezers
kunnen in de ontluisterde levens een
waarschuwend voorbeeld zien, jongeren
wensen we vrolijker en minder veront
rustende lektuur toe.
De arts-fotograaf Nico Jesse heeft in
een groot bij Elsevier uitgegeven boek
het fascinerende Parjjs in al zijn fa
cetten vastgelegd. Monumentaal en in
tiem, vol weelde en vol armoede, speels
en met een strenge arbeidstucht, zwie
rig en vuil, ingetogen en pikant, spon
taan en gekunsteld, elegant en afstote
lijk, weids van uitzicht en met donkere
sloppen, met bloeiende parken en gore
gevels, in honderderlei gestalte zien
we hier Parijs aan ons voorbijtrekken
en we gaan onwillekeurig filosoferen
over de oude vraag: „Kan fotografie
kunst zijn?". Nu, Nico Jesse is zeker
een vurig pleiter voor een positieve be
antwoording van die vraag. In een voor
woord bevestigt Jean Cocteau: „Het is
van wezenlijk belang te begrijpen dat
de camera geen machine en geen gla
zen oog is doch het voertuig van een
ondoorgrondelijk mysterie waardoor de
kunstenaar-fotograaf het model met zijn
teken merkt". Wie Parijs kent en er
steeds geboeid weerkeert, zal bij het
doorbladeren van dit boek de oude ont
roeringen voelen trillen en toch ook
door nieuwe verrassingen getroffen wor
den. Ja, dit is waarlijk volop Parijs!
De tekst bij de platen, verzorgd door
Ute Vallance, is ook goed in de char
mante toon gehouden, die het onder
werp behoeft. En Elsevier heeft aan
het geheel weer zijn uitmuntende gra
fische vaardigheden besteed. We menen
er intussen op te moeten wijzen, dat
men het boek niet in jeugdige handen
moet geven.
Water des levens, aqua vitae, whisky,
ziedaar het grondthema, waarop Henry
Morton Robinson deze lijvige roman
heeft gecomponeerd.
Met whiskey stoken houdt de oude pio
nier Chance Woodhull in het midden van
de vorige eeuw zich alleen bezig als
een nevenbedrijvigheid; zijn zoon An
son wordt door de omstandigheden ge
dwongen deze veel-omstreden nijverheid
als zijn hoofdberoep te kiezen en hij
wordt een van de beroemde distillateurs
van zijn land. Maar dan wint in de
jaren tijdens en na de eerste wereld
oorlog de gedachte aan een algeheel
drankverbod veld en als dat verbod er
komt, ligt de kleinzoon verslagen en
willoos, tot tenslotte een avontuur met
lieden, die hem in de clandestiene fa
bricatie van sterke drank willen drijven,
zijn levenslust weer doet ontwaken.
Dit grondpatroon is uitvoerig uitge
werkt in een familiegeschiedenis met
vele vertakkingen. De liefde, regelma
tig en onregelmatig, schurkerij van
groot en klein formaat, de politiek in
niet altijd frisse gedaante, rechtspraak
onderhevig aan allerlei invloeden, ze ko
men allemaal uitvoerig aan hun trek
en Robinson weet ons dit alles
met zwierige borstel voor te schilderen.
De psychologische uitdiepingen van de
verschillende figuren kan niet altijd
overtuigen en de compositie van de ro
man is ook niet zijn sterkste zijde. De
dramatiek wordt bijwijlen ook van een
drakerige soort. Maar het geheel is
toch wel geschikt om te boeien en om
iets aan te voelen van de grote ontwik
kelingen, welke het heterogene Amerika
tot de Vereinigde Statan deden uit
groeien.
We moeten deze roman, uitgegeven door
West-Friesland te Hoorn, een flinke por
tie voorbehoud meegeven.
Het bekende jongensverhaal van Piet
Bakker „Ciske de Rat" was het eerste
boek, dat in de Elsevier Pockets, serie
E, werd opgenomen.
Thans verscheen nummer 89 in deze
ontspanningsreeks. Het bevat het ver
volg Ciske groeit op," het tweede deel
van de populaire trilogie.
De boeiende verteller, die Piet Bakker
was, geeft hier de lotgevallen van Cis-
sie Vrijmoeth nadat het ventje in een
vlaag van drift een misdaad heeft be
gaan. Hij ondergaat zijn straf, maar
weet zich met behulp van vrienden een
weg naar een betere toekomst te banen.
Een ontroerend, hartverwarmend boek,
dat al door duizenden gelezen is en al
in meer dan tien talen vertaald werd,
en dat ook in deze pocketvorm zijn weg
weer wel zal vinden.
De meeste Nederlanders zitten weer
met zo'n gezellige grote brief van Va
dertje Fiscus, die hun een ingewikkeld
brok huiswerk opgeeft. Men kan het
gauw overhevelen naar een belasting-
kundige, men kan er ook een eer in
stellen heel die reeks van vragen zelf
te beantwoorden. Voor die tweede ca
tegorie is nu net op tijd verschenen
Elseviers Belastingalmanak. Gebaseerd
op de nieuwste gegeven wordt hier een
heldere en omstandige toelichting gege
ven hij iedere te beantwoorden vraag.
Uitvoerige tabellen en een register ver
gemakkelijken 't gebruik van aeze prak
tische gids.
