Kan een doe-het-zelver zijn
eigen huis bouwen?
KAMPIOEN FRANS KUNEN
i
hoeveel
U volgende week nog bespaart op
chemisch reinigen bij
ft.-
GEEN MEELIJWEKK ENDE „RAGE" MEER
Minder routinemaar veel
meer liefde voor het werk
voorbeeld
bouwpakket-huis
VAKWERK VAN
AMATEURS
snel en slecht
gchórijpieid
w
Ned. primeur:
motorwedstrijd
op het ijs
veelzeggende nota
Alléén volgende
week nog.
het 2e stuk
chemisch
gereinigd voor
DE ZON" garandeert de normale kwaliteitsbehandeling
Opkomst recruten
voor televisie
W ereldkampioenschap
ijshockey
gaat beslist door
Nu nog
voordeel op een regenjas
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 8 FEBRUARI 1962
15
DE meest moderne vorm van „hobbyisme" is de doe-het-zelverij.
„Een modegril" zeiden velen en denken nog verscheidene men
sen. Dat is het echter beslist niet. De doe-het-zelfgedachte heeft
zich niet alleen zo sterk verbreid omdat de mensen aanzienlijk meer
vrije tijd ter beschikking kregen. Er liggen heel wat meer oorzaken
ten grondslag aan wat men m vakkringen lange tijd misprijzend „die
wilde rage" heeft genoemd
Er is niet alleen meer tijd te vullen, in ons moderne maatschappe.-
üjke bestel is men ook, hoe paradoxaal dat klinken moge, veel meer
op zichzelf aangewezen dan in de tijd dat een ambachtsman voor
een karweitje van één gulden Vijftig graag met zijn bakfiets naar
onze huizen trapte.
Kan een amateur dit nu allemaal be
ter? De routine mist hij natuurlijk.
Hij zal zich bij sommige werkzaam
heden ook moeten behelpen en er zijn
onderdelen van het werk waarvoor hij
de hulp van vakmensen wel moet in
roepen. Maar hij heeft één belang
rijk ding voor op de vakmensen: hij
werkt aan zijn eigen huis en hij streeft
dus het welomlijnde ideaal na een
zo goed mogelijk werkstuk af te le
veren. Hij kan er ook veel meer tijd
aan besteden omdat hij zijn eigen u-
ren niet meetelt in de uiteindelijke
kostprijs van het huis.
Die factor spreekt vooral heel sterk
in het schilderwerk. Goed schilderen
is een kwestie van veel tijd. Die is
er in de officiële woningbouw niet
meer en als ze er was zou het niet
meer te betalen zijn.
Het is daarom beslist niet zo vreemd
dat menige handige doe-het-zelver
plannen gemaakt heeft om de droom
van een eigen huis met eigen handen
te gaan verwezenlijken. En de stem
uit de vakwereld die zegt dat een a-
mateur zich daaraan niet moet wagen
behoeft hem geenszins uit zjjn even
wicht te brengen. Integendeel, in me
nige gemeentewoning of door een
bouwvereniging gebouwd huis heeft de
amateur een pracht van een voor
beeld van hoe het niet moet.
i willen het zelf-bouwen dan ook
met overtuiging aanmoedigen, om
dat intussen al voldoende gebleken is
dat de huizen die op deze wijze tot
stand komen een heel wat waarde
voller aanwinst voor het nationale
Om de „doe-het-zelverij" is veel ru
moer ontstaan. In het begin zagen
kleine ondernemers, die hur zaak nog
wel voor een groot deel op het „klan-
tenwerk" gebouwd hadden, een ernsti
ge bedreiging voor hun bestaan in de
nieuwe manie" De timmerman kon
het weinig schelen, want de tijd dat
men hem voor een klein karweitje in
huis vlot kon bestellen js al heel lang
voorbij. Maar nog slechts weinige ja
ren geleden kwamen :ï3jvoorbeeld de
schilders met kracht tegen de rage van
het zelf-schilderen op. Korte tijd later
zagen ze overigens al in dat ze onge
lijk hadden en dat ze hun zaken moes
ten omschakelen waardoor ze er zelf
ook aanzienlijk op vooruit gingen. In
plaats van het aannemen van karweit
jes als het schilderen van een keu
kentje of een tuinhek, verkopen de
vroegere schilders nu blikken met plas-
ticlak, kwasten en plamuur aan de
amateur, die dan zelf de onderkomen
verflaag in zijn huis te lijf gaat.
Het zelf schilderen en behangen, het
zelf doen van timmerwerk voor repa
raties enz., het opknappen en moderni
seren van het huis. al dat soort din
gen heeft men in vakkringen zonder
enige spijt aan de amateur overgela
ten.
Maar waar ligt de grens? Volgens
de meest enthousiaste doe-het-zelvers
is er nauwelijks sprake van een grens.
En ons land telt er dan ook al duizen
den die zelf al hun meubels maken,
die behalve radio's en versterkers ook
ingewikkelde bandrecorders en televi
sie-ontvangers maken, die een uitste
kend uitgeruste werkplaats hebben
waar ze in hun vrije tijd een heel stel
ambachtelijke beroepen in zich vereni
gen. Ja, er zijn zelfs al vele doe-
het-zelvers die met eigen handen hun
huis gebouwd hebben, vrijwel helemaal
zelf. Die grens is dus maar betrekke
lijk.
Rn nu komen we op -en gevaarlijk
terrein. Want dat slikt dc vakwe
reld zo maar niet: door amateurs ge
bouwde huizen. En nu dit soort van
doe-het-zelfactiviteit min of meer offi
cieel gestimuleerd gaat worden (zelf
bouwers krijgen b.v. technische en fi
nanciële steun) wordt in de bouwwe
reld vaak met een wat misprijzend oog
naar die ontwikkeling gekeken.
Onlangs wijdde een krant een uitvoe
rige beschouwing aan deze kwestie.
,,Kan een amateur zelf zijn huis bou
wen?", was het onderwerp en met die
vraag ging hij naar een aannemer. Op
diens gezag schreef de krant dat het
te enen male onmogelijk was dat een
amateur, een niet-bouwvakker, een
goed huis zou bouwen.
En nu komen we op nog gevaar
lijker terrein. Want we wagen hét
hier niet alleen dit tegen te spre
ken, maar we durven zelfs in dis
cussie stellen dat een goede ama
teur, een doe-het-zelver die erva
ring heeft in het gebruiken van
handen èn hersens, een beter huis
bouwt dan de gemiddelde aanne
mersfirma wegzet.
Dat is misschien krasse taal. Maar
ze wordt geruggesteund door feiten,
door op zich bedroevende feiten. Want
we behoeven er geen doekjes om te
winden dat in de bouwwereld de liefde
voor het vak. die juist hier zo sterk
medebepalend is voor het resultaat, in
de laatste tientallen jaren een ernstige
klap heeft gekregen. Dit verwijt treft
niet alleen de bouwwereld; het is een
algemeen verschijnsel.
Bovendien heeft de gang van zaken
in de woningbouw, zoals die sinds de
bevrijding in ons land ligt, een zeer
ongunstige invloed op de kwaliteit van
het sindsdien verworven woningareaal
gehad. Want enerzijds zaten we met
het schrikwekkende huizentekort dat
tot zo snel mogelijk bouwen noodzaak-
i a^derzijds diende er in verband
de huurprijspolitiek zo goed mo
gelijk gebouwd te worden en daar
naast zat men dan nog met een tekort
aan arbeidskrachten.
Het goedkoop bouwen'-' werkte niet
alleen uit in de omvang van de hui-
zen'j 'n kwaliteit. Er werd vaak
minder goed, om niet te zeggen: min
derwaardig materiaal gebruikt. Op
deugdelijke afwerking werd minder ge
let dan op snelheid. En de om huizen
schreeuwende Nederlanders slikten het
allemaal maar omdat een slecht huis
Een bungalow die een doe-het-
zelver kan bouwen. iDt is een van
de types van huizen die men in
bouwpakketvorm kan kopenVer
reweg het meeste kan met handig
heid en doorzettingsvermogen in
vrije tijd zelf doen.
altijd nog heel wat beter was dan he
lemaal geen huis.
Bovendien bleken de gebreken pas
na enige tijd. En dan begon meestal
de ellende. Want reparaties bleken
duur en in veel gevallen kostte het
grote moeite de eigenaren te bewegen
noodzakelijke- herstellingen te laten uit
voeren.
woningbezit vormen dan de precies
tegen de uitgerekende huurprijs aan
gebouwde huizen die bij duizenden
uit de grond gestampt worden.
De doe-het-zelverij is geen rage meer
waarom gemeesmuild wordt. De man
die zijn huis zelf wil bouwen heeft
steun: hij kan, als hij zich ook de
kosten van een eigen ontwerp wil be
sparen, een tekening kopen, zelfs een
huis in „bouwpakketvorm" is lever
baar in verschillende uitvoeringen
en maten. Het maandblad „Doe het
Zelf" is bezig deze manier van zelf
bouw te propageren. En duizenden
mensen blijken er levendige belang
stelling voor te hebben.
Moge deze hoogste vorm van
doe-het-zelfactiviteit ook tot ge
volg hebben dat de grote" bouw
wereld eens ernstig gaat naden
ken. Het is beslist niet ondenk
baar dat een vakman in dit op
zicht iets van een amateur zou
kunnen leren
Dat de opkomst van nieuwe recruten
altijd weer grote drukte met zich mee
brengt, kon men weer in de legerplaats
Ossendrecht vaststellen. Een drukte en
bedrijvigheid, waarvan men niet gemak
kelijk in de gelegenheid is kennis te ne
men. Anders zal dit worden wanneer in
april weer een nieuwe lichtingsploeg in
de legerplaats onder de wapenen komt
en naar alle waarschijnlijkheid de NTS
hierbij aanwezig zal zijn om beeldopna
men te maken, zodat het Nederlandse
kijkerspubliek de metamorfose van bur
ger tot soldaat op het t.v.-scherm zal
kunnen meemaken.
Dinsdag was hiertoe personeel van de
NTS en de legervoorlichtingsdienst in de
legerplaats om zich hiervoor te oriënte-
De voorbereidingen voor het wereld
kampioenschap ijshockey, dat van 7 tot
18 maart in Colorado Springs wordt ge
houden, gaan ondanks de visa-moeilyk-
heden normaal door.
De organisatiecommissie heeft ver
klaard: „Wij zouden het zeer op prijs
stellen, wanneer Oost-Duitsland deel
nam aan het kampioenschap, maar als
de Oostduitsers niet kunnen komen dan
zullen de wedstrijden toch doorgaan. Al
leen zal het programma dan gewijzigd
moeten worden."
Voor 7 maart, de* eerste wedstrijdag,
zijn de volgende wedstrijden vastgesteld:
Roemenië-Denemarken, Noorwegen-W.-
Duitsland en Frankrijk-Nederland.
Eind maart, dus etgen het einde van
het seizoen, wanneer de baan spoedig za!
moeten verdwynen, zullen op de Jaap
Edenbaan in Amsterdam motorwedstrij
den op het ijs worden gehouden. Dit zal
dan de primeur zijn van een tak van
sport, die vooral in de Scandinavische
landen en in de Sovjet Unie al zeer is in
geburgerd.
Bij deze wedstrijden zijn de banden
van de motoren voorzien van stalen pen-
Frans Kunen heeft in de legerplaats
Nunspeet voor de zesde achtereenvol
gende maal het Nederlands militair
cross-kampioenschap op zijn naam ge
brachttweede werd de Bergenaar
Henk SnepvangersKunendie op het
zware terrein de 8000 meter liep in
de tijd van 26.03,2, ontwikkelde zo'n
geweld, dat de overige deelnemers al
gauw de illusie moesten laten varen
hem op de voet te volgen. De foto toont
Kunen op de schouders van zijn mak
kers.
nen, die dus een vaste greep op het ijs
geven. Aan deze wedstrijden zullen be
kende speedway-rijders uit ons land
deelnemen.
Overdreven? Het tegendeel is eerder
waar. Wie kent er uit zijn eigen on
middellijke omgeving geen gevallen
van ergerlijke massale woninggebre
ken?
Niet de veel te grote gehorigheid (de
naarste kant van ons moderne woning
probleem) is een gevolg van het snel
en goedkoop bouwen. Massale lekkage
verschijnselen, doorslaande muren,
scheurende plafonds en allerlei andere
vormen van woonellende behoren tot
de gewone dingen. We kennen een blok
flats waar de bewoners nog slechts en
kele weken hun tenten hadden opgesla
gen, toen de eigenaar door pure
noodzaak gedwongen alle nieuwe
bewoners verzocht hun spullen in één
vertrek op te slaan en met hun gezin
nen voor twee weken in een hotel te
gaan wonen. In die tijd zou men dan
vloeren en plafonds even behandelen
omdat ze toch wel wat al te veel
geluid doorlieten.
Voor rekening van de eigenaar
(wat heeft hem dat gekost?) lo
geerde men toen in een hotel en na
terugkeer konden de bewoners con
stateren dat de gehorigheid inder
daad een heel klein tikkeltje was
verminderd. Je kon nog wel pre
cies verstaan wat de buren zeiden,
maar als ze fluisterden hoorde je
toch echt niets meer....
Als die extra kosten van nabewer
king en huisvesting in een hotel des
tijds mede in de bouwprijs van de
flats betrokken waren geweest, had
men wérkelijk geluiddichte horizonta
le afscheidingen kunnen maken/
Vrorig jaar werden de klachten over
de slechte kwaliteit van de huizen
m de Amsterdamse tuinsteden zó alge
meen en zó ernstig, dat het gemeente
bestuur besloot een onderzoek in te
stellen. Het resultaat was een nota
die ondanks zijn fraaie bewoordingen
weinig heel liet van de manier waarop
men tegenwoordig bouwt.
Er werd in gezegd dat er verkeerde
materialen gebruikt zijn, dat b.v. de
aansluitingen tussen metselwerk en
kozijnen niet voldoende volgemetseld
waren, dat er te licht glas is gebruikt
en dat de vensters met te weinig
zorg zijn geplaatst en dat er in het al
gemeen een tekort aan „normbesef"
moest worden geconstateerd bij het
bouwen van de naoorlogse huizen. Gro
te financiële offers zou het vergen de
gebreken op te heffen.
„Verminderd normbesef" en „min
der verantwoordelijkheidsgevoel" zijn
eufemistische omschrijvingen voor wat
wij hierboven bedoelden: de bouwvak
ker die nog zo zeer opgaat in zijn werk
dat hij het puik wenst af te leveren
is zeldzaam geworden.
We moeten hieraan toevoegen dat
Pet niet alleen de man op de steiger
geldt. Volgens de nota van b. en w.
van Amsterdam over de gebreken aan
de nieuwe huizen manifesteert het ver
minderd normbesef en verantwoorde
lijkheidsgevoel voor de opgedragen
taak zowel bij de keuze van de mate
rialen, het maken van de plannen., als
bii de uitvoering en het toezicht.
Dat wil dus zeggen: niet alleen de
metselaar, de timmerman, de schil
der, de loodgieter en welke andere
werknemer ook is verantwoordelijk
voor de slechte kwaliteit, maar even
zeer de architect als de uitvoerder.
Ter verontschuldiging van de man
op dc steiger zou men nog kunnen
aanvoeren dat de omstandigheden het
noodzakelijk maken zo snel mogelijk
te werken: dat is nu eenmaal een
kwestie van aan het loon te komen!
Dat dit op zich volkomen verkeerd is
ingesteld, is z ij n fout niet.
WHMPFMM
2.95 voordeel op een kostuum
2.95 voordeel op een mantel
1.75 voordeel op een japon
1.50 voordeel op een colbert
Bij elk kledingstuk
dat U chemisch laat
reinigen, japon, mantel
mantelkostuum
lemie, kostuum, colbert of
pantalon wordt
(in dezelfde of lagere prijsklasse)
GOES
tel. 7310, Wijngaardstraat 17
MIDDELBURG
tel. 3135, Segeerstraat 29
VLISSINGEN
TERNEUZEN
tel. 2653, Vlooswtfkstraat 28
SOUBURG
tel. 585, Middelburgsestraat 27