VOO
Stalingrad-
(nu
pompeus en
70 km lang
Neandertaler was
toch niet zo'n
erge rabauw
Vlamii
nieuwe
Slag van
160 dagen
Eerherstel voor primitieve grotbewoners
Randgeme
MET JNTOURIST" DOOR DE SOVJET-UNIE (3)
MAMAJEW-HEUVEL
HERINNERINGEN
METAMORFOSE
TE POMPEUS
Duur leven
GEZINSLEVEN
EEN AVONDJE
Spiritualistisch
genezer voor
rechtbank
November 1961:
8622 woningen
Hij had last van
reumatiek
6
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 17 JANUARI 1962
6
7
Duizenden Engelsen 1
legenheid gebruik gein;
Het is tijdens de k
front in België, oni
grote optimist zijn o
blemen, die het land
hebben gezet, nu in
zullen krijgen, alleer
de CVP op haa
te maken aan die v
Neen, zo gemakkelfjk
hoofd van Brussel heen.
na het kerst- en nieuw
van de minister van Bi;
Het eerste wetsontwer
king op de afbakening
grens. De lezer zal z
dat ook dit project h«
heeft verwekt, onder m
met de vraag of Moeskr
telijk Franstalige kantor
Vlaanderen ligt, nu al
Waalse provincie Henegc
de en of het kanton L
hiervoor, in het Vlaamj
plaatsje kon krijgen.
Het tweede taalontwei
nog heel wat méér gev|
ten. Naar dit onderwerp
deeld worden in een mas
die allemaal een verschi
zouden krijgen- Voor de
bieden bestaat er natuur
lijkheid- Daar wordt de r
zelfsprekend de admin
Doch naast die eentalig
zag het ontwerp Gilsoi
nog als gebieden met
statuut: de Brusselse ag
staande uit negentien ge
zogenaamde „randgemee'
Brusselse agglomeratie \j
pe van de tweetaligheid
aarzelt de minister nog
dene formules om dit t
vaardbare principe in de
zetten., en te doen eer
Het allermoeilijkst ble
vraagstuk voor wat mei
werp ,,de randgemeentei
zijn gemeenten, die niet
Brusselse agglomeratie
toch binnen de tweetalige
om de hoofdstad gelegen
gemeenten had men nu
der systeem uitgedacht:
moesten ook c,Je gemee
zijn. Maar men wilde ai
zelf de keuze van de taa
trekkingen met de opei
overlaten. De ambtenare
van de openbare dienst
ook een voldoende kennis
de taal moeten bezitten.
Het drama schuilt .nu
zich onder die elf randg
Waalse en acht Vlaamse
betekent dat in acht over
na uitsluitend Vlaamse gt
concessies worden gedaa
niem aantal Franstalige
Walen, en dat in ruil d
waardige faciliteiten wore
de Vlamingen, die zich in
se randgemeenten: Watc
Brakel en Ter Hulpen
tigd.
Dit aspect van het taa
de meeste Vlamingen n
lalr geweest. Weinigen he
waarom een dergelijk, i
nauwelijks toepasselijk en
slachtig systeem moest
dacht. Dat ook de Walen
zouden worden dergelijke
doen, zij het dan maar ii
ten, leek als tegenargum
overtuigend.
U de scePtici het bij
hadden, werd na de ee
raad reeds duidelijk. De
ad«1n het irnmers
de drie Waalse gemeent
van de „randgemeent
Toen de Russische legers onder bevel van de maarschalken Rokossowski en Zjoekow
bij Stalingrad dat we ondanks zijn nieuwe naam in dit stuk maar zo blijven noemen
tot de grootscheepse tegenaanval overgingen, zag generaal Paulus de ernst
van de situatie onmiddellijk in. De Duitse opperbevelhebber seinde naar
Berlijn, dat hij met 320.000 man dreigde te worden ingesloten. Maar van de
Fiihrer kwam de order, dat de stad in geen geval mocht worden ontruimd. Inmiddels
had de beruchte Siberische ivinter zijn intrede gedaan. Temperaturen van 40 graden
Celsius brachten een ernstige stagnatie in de Duitse aanvoer en ravitaillering teweeg
en zij leidden tot een falikante mislukking van Monsteins' ontzettingspogingen. In de
zwaar gehavende stad ontbrandde toen een meedogenloze strijd, welke later overging
in de gevreesde onderaardse ,,rattenoorlog,,
Honderdzestig dagen duurde de dramatische ondergang van het Zesde Duitse Leger,
het keerpunt van de oorlog aan het oostelijke front. Maar wat tonnen brandbommen
en fosforgranaten, explosies van inslaande mortiergranaten, vlammenwerpers, uiteen
spattende handgranaten en gierende projectielen uit de stalen lopen van de T 34'ers
en Panters een plaats nagenoeg van de aardbodem hadden doen wegvagen, herrees
„full speeden in alle glorie het nieuwe Stalingrad, thans Wolgogradherdoopt.
- -1 -.1
Het is eigenlijk niet meer dan een
schaars met jonge bomen en struikge
was bedekte zandbult in de bizarre
steppevlakte. Het is ook stil op de Ma-
majew Kurgan, doodstil. Uit de richting
van het onafzienbare, kale niemands
land aan gene zijde van de Wolga
waait een frisse oostenwind. Terwijl on
ze ogen het weidse panorama van
stad, rivier en achterland aftasten, on
dergaan we een vreemde sensatie. Het
is enkel maar het besef, genaderd te
zijn tot de plaats, waar negentien jaar
geleden de meest afgrijselijke episode
uit de hel van Stalingrad werd ge
schreven.
,,Wat zich hier in de laatste oorlog
heeft afgespeeld, is met geen pen te
beschrijven," zei Eugen Tsjistakow, on
ze Russische confrater. „Nergens ter
wereld is zo verbitterd, ja zo fanatiek
slag geleverd als waar we nu staan.
Hoe dikwijls deze strategisch ongetwij
feld zeer belangrijke Mamajew-heuvel
alleen al in de maanden december 1942
en januari 1943 van bezetter wisselde,
valt zelfs bij benadering niet te zeggen."
Maanden is men in deze omgeving aan
het werk geweest om de sporen van de
oorlog uit te wissen, doch herhaaldelijk
wordt de bevolking van Stalingrad nog
geconfronteerd met lugubere taferelen.
Als de gure winden uit de Kazakstaan-
se steppen het zand hoog doen opstui
ven, geeft de Mamajew Kurgan tal
van griezelige herinneringen aan de
openbaarheid prijs: uniformresten,
schoenen, messen en door en door
geroeste wapens.
Wat in deze thans zo verlaten omge
ving nauwelijks opvalt, zijn de ontelba
re granaatsplinters. Zij blijven altijd
zichtbaar en men hoeft slechts te buk
ken en met de handen door het mulle
zand te woelen om er dertig veertig
op een vierkante meter te verzamelen
Na de gevechtshandelingen in 1943
telde men gemiddeld tweeduizend scher
ven op een vierkante meter.
Op de top van de Mamajew-heuvel
heeft een herdenkingsmonument zijn
plaats van bestemming gekregen. Het
is een van de honderden oorlogsgedenk
tekens, die in Stalingrad de gedachte
aan de hel van weleer levendig houden.
Dit massagraf, dat in zyn uitwendige
vorm zeer sober is gehouden, maakt
grote indruk. Op de achtergrond ont
waart men een stenen vrouwenfiguur.
,,Zij is het symbool van het vader
land," zegt Eugen. Daarvoor zien we
keurig onderhouden bloemperken, een
palmboompje en een marmeren gedenk
plaat met inscriptie, geflankeerd door
twee prachtige bloemenkransen. Zij zijn
daar neergelegd door een arbeidersde
putatie uit de Oeral en door afgezanten
van een vlooteskader uit Rostow aan de
Don-
Dat de slag om Stalingrad aan hon
derdduizenden het leven heeft gekost,
is in niet geringe mate te wijten ge
weest aan foutieve militaire beslissin
gen. Men is het er zo langzamerhand
over eens, dat er zelfs kapitale blun
ders zijn gemaakt, die dan voornamelijk
op rekening van wijlen Adolf kunnen
worden geschreven. Zowel voor Rokos
sowski als voor Hitler was Stalingrad
een prestigekwestie, maar dan nog
speurt men naar een tastbaar motief
voor die krankzinnige hitleriaanse uitla
tingen als: ,,Wir werden nie kapitulie-
ren!" of ,,Wir werden kaempfen bis
zum letzten Atemzuge!" Deze orders
werden nota bene losgelaten op een
moment, dat er voor de Duitsers niets
meer te halen viel.
Het waren immers nog maar de in
lompen gehulde en half bevroren res
tanten van het eens zo trotse Zesde
Duitse Leger, die in januari 1943 tegen
stand boden aan de Russische troepen
verspreide eenheden, die met handgra
naten en geweren in spelonken, riolen
en kelders en tussen de brandende
puinhopen voor hun leven vochten.
Op 3 februari 1943 gaf de zojuist tot
veldmaarschalk bevorderde Duitse op
perbevelhebber Paulus zich met 91.000
manschappen, 2500 officieren en 24 ge
neraals aan de Russen over. De hon
derdzestig dagen durende strijd had de
verliezers meer dan tweehonderdduizend
doden gekost..
Wie nu, negentien jaar later, naar
Stalingrad komt, gelooft zijn eigen ogen
niet meer. De plaats, waar eens de aar
de onder een tomeloos oorlogsgeweld
verschroeide en waar letterlijk geen
stean op de andere bleef staan, heeft
een onvoorstelbare metamorfose onder
gaan. Wat aan het verschrikkelijke ver
leden herinnert, zijn enkel de monu
menten. Amerikaanse technische advi
seurs, die de puinhoop in 1943 aan
schouwden, gaven als hun mening te
kennen, dat een wederopbouw uitgeslo
ten was, waarop de Russen repliceer
den. dat Stalingrad in elk geval zou
herrijzen. Lange tijd hebben de Sovjets
er evenwel over nagedacht om de stad
elders te doen opbouwen. Tenslotte hak
te men de knoop door. Men besloot tot
de bijna onmenselijke krachtsinspanning:
een herbouw ter plaatse.
Dat daarentegen de gemiddelde
breedte slechts vierenhalf kilometer be
draagt, is toe te schrijven aan de na
tuurlijke omgeving. Het zijn de dorre
steppenvlakten, welke een expansie in
de breedte bemoeilijken. Hetgeen overi
gens niet wil zeggen, dat de Russen
zich bij deze belemmerende omstandig
heid hebben neergelegd. Dit is bijvoor
beeld niet het geval in de noordelijke
sector van Stalingrad, waar een van de
grootste waterkrachtstations van Euro
pa zijn bestemming kreeg. Aan dit vijf
kilometer lange project, dat 23 turbines
telt met elk een capaciteit van 115.000
Kv per etmaal en dat de enige
oeververbinding over de Wolga vormt,
werken duizenden mannen en vrouwen.
Al deze mensen zijn woonachtig in een
stadje, dat tegelijk met de aanleg van
het waterkrachtstation negen jaar ge
leden aan de linkeroever van de
Wolga werd gebouwd. Dit met Sovjet
leuzen behangen en beschilderde arbei
dersstadje heet Wolgznki en telt 18.000
inwoners. ,,Het aantal bedraagt dertien,
maar zal zich na voltooiing van het ze
venjarenplan hebben verdubbeld," zegt
Eugen.
In al zijn grootsheid en ondanks de
aanwezigheid van tal van parken en
plantsoenen werkt Stalingrad op de
Westeuropeaan uiteindelijk toch ietwat
deprimerend. Hier immers viert de bom
bastische Sovjet-architectuur hoogtij. De
grijze en gele gebouwen zijn massaal
van omvang. Geheel dienovereenkomstig
is het wegennet, dat de stad doorkruist.
De geasfalteerde straten zijn als
ogenschouw neemt belachelijk breed.
Omdat er nu eenmaal meer voetgan
gers zijn dan gemotoriseerde voertui
gen, bewijzen de ruime trottoirs wél
uitnodiging, die maar al te graag werd
geaccepteerd, temeer omdat het ons tot
op die dag nog steeds niet was gelukt,
om in een Russische woning door te
dringen. De herinneringen, welke wij
aan de familie Tsjistakow bewaren, zijn
bijzonder prettige.
Eugen (34), redacteur aan een plaat
selijk dagblad is een vlotte kerel en
zijn charmante echtgenote (33) de
goedhartigheid in persoon. Zij hebben
twee lieve kinderen, een meisje van elf
met goudgolvend haar en een jongen
van zes met een raagbolhoofd. Hun wo
ning ligt op de zevende en hoogste ver
dieping van een kolossaal flatgebouw
aan de Lenin Prospekt, doch is per lift
gemakkelijk te bereiken.
De ruimte, die de bevoorrechte Tsjis-
takows ter beschikking stond, leek ons
voor een gezin van vier personen iets
aan de krappe kant. Het huis bevatte
een met standaardameublement nage
noeg gevulde woonkamer, een kinder
kamer, vervolgens keuken, badkamer
en toilet, alles in de moderne trant,
twee diep emuurkasten op de gang en
een ingebouwde koelkast.
Nadere uitleg verdient de huurkwestie.
In de flat. waar wij ons bevonden, be
talen de bewoners een roebel en twin
tig kopeken huur per vierkante meter,
enkel voor de woonruimte wel te ver
staan: dus in dit geval niet voor de
keuken, de badkamer, het toilet en de
gang. Negenendertig kwadraatmeter be
sloeg de oppervlakte van Tsjistakows
woonruimte. „Ik betaal dus 47,80 roe
bel," gaf Eugen ons te verstaan. „Daar
bij komen de vaste maandelijkse las
ten: elektriciteit ,(5 roebel), telefoon
abonnement (25 roebel), gas (6 rie-
bel), centrale verwarming (30 roebel)
en radiodistributie, zenders Moskou en
Stalingrad (5 roebel)." Eugen betaalt
per maand dus 133,80 roebel. Tsjistakow
had een vast maandelijks inkomen van
tweeduizend roebel, d-i. ruim achthon
derd gulden.
Als publicist genoot hij daarenboven
regelmatig een ruime bijverdienste, ter
wijl ook zijn echtgenote hele dagen
werkte- De huurprijs en het hele levens
onderhoud moet hen dus niet voor gro
te problemen hebben gesteld. Toen wy
een opmerking in deze richting maak
ten, antwoordde de Russische journa
list, dat zijn buurman, een fabrieksar
beider, net zo gemakkelijk aan dezelf
de huur kon voldoen. Volgens Tsjista
kow zal binnen niet al te lange tijd het
gros van de Sovjet-bevolking voor wei
nig geld fatsoenlijk kunnen wonen. Over
dreef hij? Laten we zeggen, dat onze
gesprekspartner heel wat verzweeg.
Feit is, dat de huurprijzen in de So
vjet-Unie bedrieglijk laag liggen en dat
overal in de lande uitgestrekte flatwij-
ken als paddestoelen uit de grond rij
zen. We denken daarbij vooral aan
Moskou, het „landelijk uitstalraam",
waar op het ogenblik zeer hard wordt
gewerkt aan een enorme stadsuitbrei
ding in westelijke en zuidwestelijke
richting.
Maar het staat toch als een paal bo
ven water, dat Rusland nog steeds met
een grote woningnood heeft te kampen.
De voorzitter van het Sovjetrussische
staatsbouwcomité Kutsjerienko verklaar-
de onlangs, dat de helft van de Russi
sche bevolking binnen zeven jaar nieu
we woningen zal betrekken. De nauwe
behuizing zal dan evenwel blijven voort
bestaan.
Voor families zijn woningen met een
maximale oppervlakte van 45 vierkante
meter gepland, terwijl voor jonge echt
paren en alleenstaanden eenkamerwo
ningen van negen tot vijftien vierkante
meter en de door alle bewoners van de
zelfde verdieping te gebruiken gemeen
schappelijke vertrekken (w.c., bergruim
ten, enz.) de richtsnoer zullen vormen.
Geen al te rooskleurige perspectieven.
Een beeld uit het nieuwe, ontzaglyk grote
en voor het hedendaagse Rusland ty
pisch representatieve Stalingraddat
overigens niet meer naar Kroestjevs om
streden voorganger heet.
bergen. De twee- tot drieduizend bewo
ners van zo'n gemeenschapspaleis zou
den kosteloos van alle dingen worden
voorzien. „De weg naar zonnige sfe
ren" noemt professor Strumilin de ont
wikkeling tot zulk een levensvorm, die
men hier werkelijk niet als een droom
beeld mag zien, want zij is een ideaal,
waarop de Sovjetrussische politiek en
ook Kroestjevs reorganisaties zich daad
werkelijk oriënteren. „Nog in de twin
tigste eeuw zal op een groot gedeelte
van onze planeet een ontwikkelde, com
munistische maatschappij ontstaan,"
verkondigt Nikita regelmatig.
Dat de aan duidelijkheid niets te wen
sen overlatende uitlatingen van profes
sor Strumilin reeds terdege in praktijk
worden gebracht, bleek wel in de flat
woning aan de Lenin Prospekt. „Mijn
vrouw sou niet thuis willen blijven sit-
ten," sei Tsjistakow, „ztf wil werken,
hetgeen trouwens heel normaal ls." De
echtgenote van de Russische journalist
stemde volmondig met deze woorden in.
De twee kinderen genoten een staats
opvoeding, d.w.X zij waren de hele
week uithuizig en verbleven slechts tij
dens de weekenden bij hun ouders- De
staatsopvoeding van de kinderen kost de
werkzame Russische ouders niet veel.
Voor een kind betalen zij 100 roebel per
maand, de overige vijf- zeshonderd roe
bel schenkt de staat met een royaal
gebaar. Of Eugens vrouw het zo pret
tig vond, daz haar kinderen maar zel
den thuis waren We vroegen het haar,
omdat we meenden dat ook al zou
er bij dit meisje een idealistische na
streving der Sovjetdoelstellingen be
staan zij zich als moeder toch tot
haar kinderen aangetrokken moest
voelen.
Het antwoord was even omslachtig
als onbevredigend en het kwam niet uit
de mond van de vrouw, maar van de
man. Hy wuifde het door ons geopper
de bezwaar luchtig weg en zei, dat
we het niet zo tragisch moesten voor
stellen. „Zij zijn toch elk weekend
thuis!
Het thema „gezinsleven" heeft ons
steeds veel te denken gegeven- En
achteraf moeten we bekennen, dat we
er nog zo weinig vanaf weten. Het
standpunt van de staat in deze is maar
al te goed bekend. Daarvoor zij o.a.
verwezen naar de juli-uitgave van het
Sovjetrussische maandblad „Nowy Mir"
(Nieuwe Wereld), waarin een vooraan
staande geleerde professor Stanislaw
Strumilin vertelt, hoe het leven eruit
zal zien, als het communisme in de So
vjet-Unie eenmaal is voltooid.
Het echtpaar zal overblijven als laat
ste exponent van het familieverband.
Zodra dit laatste exponent van het fa
milieverband tot de erkenning komt, dat
het economisch is en verspilling van tijd
om er een eigen huishouden op na te
houden, zal het overgaan in een grote
re economische eenheid. Het zal als het
ware vluchten in een groter collectief
verband. Aldus zal het gezin vanzelf
plaatsmaken voor de sociale commu
ne."
Naar het denkbeeld van professor
Strumulin moeten zogenaamde gemeen
schapspaleizen, de „dworcykommuny"
de laatste hand leggen aan de voltooi
ing van het communisme. Deze gebou
wencomplexen zullen vier verdiepingen
tellen, die gelijkvloers de gemeenschap
pelijke vertrekken en bedrijven, op de
eerste etage de oudjes en de kinderen,
op de tweede verdieping de ouders en
op de hoogste etage de vrijgezellen her-
Nog een voorbeeld van hoe Stalingrad
bouwt: pompeus en groots.
wat al te royaal zijn omgesprongen
men de frequentie van het verkeer in
hun nut. Tevens kan men zich niet aan
de indruk onttrekken dat de Sovjets
met hun oorlogsmonumenten. Het zijn
er honderden en ze staan op de hoeken
van de straten, op de pleinen en in de
parken; obelisken, zuilen, graftomben,
gedenkstenen en standbeelden. Wat
daarentegen bij tal van Russische ste
den weer gunstig afsteekt, zijn de win
kels. Zij zijn niet alleen ruimer van op
zet, doch ook wat smaakvoller inge
richt.
Eugen Tsjitakow, die ons op de tijd
rovende excursie door Stalingrad had
vergezeld, stond erop, dat wij hem die
zelfde avond in zijn flatwoning m eteen
bezoek zouden vereren. Het was een
Nu, en wat dan nog?'1
De Rotterdamse rechtbank nam gister
morgen in hoger beroep kennis van de
zaak tegen W. L. beschuldigd van het
onbevoegd uitoefenen van de genees
kunde. De man was door de kantonrech
ter tot vier maal 14 dagen hechtenis
veroordeeld, waartegen hij in hoger be
roep was gekomen.
President mr. Brunner vroeg verdachte
hoe de zaken nu stonden. L. antwoordde:
„Als ze naar mij toekomen doe ik het
nog. Daar kom ik eerlijk voor uit. Als
de mensen op hun knieën liggen is het
moeilijk te weigeren".
De officier van justitie, mr. Groeninx
van Zoelen, meende, dat duidelijk is, dat
de wet is overtreden en eiste bevestiging
van het vonnis van de kantonrechter.
Verdediger mr. G. Smelt uit Den Haag
bracht naar voren, dat verdachte al 25
jaar deel uitmaakt van een spiritualis
tische gemeenschap op godsdienstige
grondslag. Hy heeft aldus de verdedi
ger nimmer enige schade aangericht,
patiënten weerhouden een bevoegd arts
te raadplegen of honoraria geëist.
Verdachte heeft ongetwijfeld de wc/
overtreden, maar de straf kan alleen
van principiële aard zijn. Hij doet zijn
genezingen uit geloofsovertuiging en za\
er ondanks straf mee doorgaan.
De rechtbank doet over 14 dagen uit
spraak.
In november j.l. werden 8.622 nieuwe
woningen opgeleverd, waardoor het to
taal aantal over de eerste elf maanden
van 1961 op 74.802 kwam. In de overeen
komstige periode van 1960 werden ech
ter 75.197 nieuwe woningen opgeleverd.
Daar staat weer tegenover dat in de
eerste elf maanden van 1961 begonnen
werd met 95.647 woningen te bouwen,
tegen 77.881 in dezelfde periode van 1960.
In totaal waren op 1 december j.l. 110.566
woningen in aanbouw.
Van de in november opgeleverde 8.622
nieuwe woningen staan er 1.141 in Noord
brabant en 135 in Zeeland.
Een van de specifieke beelden uit de
Sovjet-Unie. Ook nu nog: vrouwen ver
richten er dezelfde arbeid als mannen.
Antropologen hebben ten lange leste de goede naam gered van de
Neandertalmens, de primitieve grotbewoner met de borstelachtige
wenkbrauwen. De jongste onderzoekingen hebben van de Neandertal
mens een ander beeld geschilderd dan de gebogen, vrouwen ranselen
de bruut zonder medelijden of vindingrijkheid, die onderwerp van
grapjes is. De Neandertalmens gebruikte verf, hij was vaardig met
stenen voorwerpen en hij begroef zijn doden.
De Neandertalmens werd ons een
beetje beter bekend toen een grafkelder
van de primitieve mens werd blootge
legd in La Chapelle-aux-Saints in
Frankrijk. Daarin hadden de handen
van Neandertalmensen een tombe ge
maakt van platte stenen ter bescher
ming van een dode man. Naast hem
was vlees en waren stenen gebruiks
voorwerpen neergelegd.
„Deze mensen, wier hersenen lagen
opgesloten in een schedel die herinner
de aan die van een aap, begroeven
hun doden in diepe smart", aldus de
antropoloog Loren C. Eiseley van de
universiteit van Pennsylvanië. Hij las
uit het graf van 500 eeuwen terug de
ze boodschap: „Ook wij waren mense
lijk, ook wij leden, ook wij geloofden
dat met de dood niet alles afgelopen
was. Ook wij, die u nu met onze ge
zichten schrik aanjagen, kenden mense
lijk lijden en mensenliefde."
Het nieuwe beeld van de Neandertal
mens was nagenoeg compleet, toen Car-
leton S. Coon, een antropoloog die even
eens aan de universiteit van Pennsyl
vanië is verbonden, verklaarde dat de
cultuur van de 40.000 jaar geleden le
vende Neandertalmens hoger was dan
die van sommige nu levende mensen.
De Neandertalmens van toen maakte
gebruiksvoorwerpen van hoge orde. Uit
hun vaardigheid als jagers is af te lei
den dat ze sociaal goed georganiseerd
waren, zodat ze ook goed met elkaar
hebben kunnen spreken, in plaats van
ongearticuleerde klanken uit te stoten,
zoals men aanvankelijk aannam.
De Neandertalmens zorgde blijkbaar
goed voor zijn zieken en bejaarden. In
La Chapelle werden de resten gevon
den van een tandeloze kreupele die door
zijn medemensen in leven moest wor
den gehouden. Zij gaven hem niet al
leen te eten. ze kauwde de spijzen voor
hem bovendien.
Volgens dr. T. Dale Stewart van het
Smithsonian Institute, kunnen de Nean
dertalmensen zeer wel de eerste chirur
gische operaties hebben verricht. In een
grot in Shanidar in Irak, hebben ge
leerden het skelet gevonden van een
man, wiens verschrompelde arm boven
de elleboog was afgezet.
Elders zijn door antropologen heuvels
van berenschedels gevonden, waaruit
offeranden spraken aan een hoger we
zen of godheid. Er zijn nog moderne
volksstammen, onder wie de Jakoets in
Siberië en de Ainoe in Japan, die be
renoffers brengen.
De Neandertalmens heeft moeilijk
heden veroorzaakt sinds men voor het
eerst op zijn beenderen stootte in een
kalkstenen grot bij Dusseldorp in
Duitsland in het jaar 1856. Vooraan
staande geleerden weigerden toe te
geven dat hij meer was dan een
merkwaardig exemplaar van het mo
derne mensentype. Eerst de ,ontdek-
king van andere overblijfselen, van
Europa tot Ethiopië, toonde zijn ouder
dom aan. Tegen die tijd was hij ge
doodverfd als een monsterachtig we-,
zen van lage orde.
Niet tevreden met zijn terugwijkende
voorhoofd en „kam" boven de ogen,
Hernieuwde kennismaking tussen
de Neandertaler en de mens van
nu. Zo héél ver staan ze toch
niet van elkaar af, hebben de
geleerden nu ontdekt.
gat de fantasie hem een wrede uitdruk
king en afschrikwekkend gelaat. Geleer
den van naam meenden in ernst dat de
Neandertalmens een gebogen figuur
had en sloffend vooruitging. Nu is men
geneigd aan te nemen dat vele Neander
talmensen slachtoffers waren van ge-
wrichtsreumatiek.
De Neandertalmens verdween onge
veer 40.000 jaar geleden. Enkele geleer
den menen dat hy, door inteelt, af*
stammelingen kan hebben onder moder
ne mensen. Dr. Coon zei hierover: „Wij
zien tegenwoordig niet weinig mensen
die op de een of andere wyze niet mis
plaatst zouden zijn in een Neandertal-
grot. Dit zijn niet alleen simpele men
sen of mislukkelingen. De moderne Ne
andertalmens duikt ook op in exclusie
ve clubs."