DE KERK
r
IN
MIDDEN
Kennedy: veel zorgen, maar VS
staan economisch weer sterk
f - Q
ii
in
ONS PLANETENSTELSEL
Naar een internationalisering
van het bestuur der Kerk?
BOEKENPLANK
Defensieve kracht van
V.S. duchtig versterkt
pas
SsÉ
Jobs geschonden handen
„Afleesboek"
„STROMPELEND PAARD" WEER RENPAARD
De wereld tonen dat vrij
stelsel het sterkste is
Nieuwe wetten
sluitende begroting
welvaart geen doel
Het huwelijk en
de zielzorger
De rusteloze aarde
11
Niemöller tussen
de fronten
*j
i
Parfum
Kajotters
Ridder
Mgr. Busalka
ruim 10 jaar
gevangen
TOURé DREIGT
MISSIONARISSEN
UIT TE WIJZEN
Liturgische kalender
Gedachten rond
het concilie (I)
id en
verantwoordelijkheid
Werkelijkheid en waarde
Als je het nog niet wist
Voltooiing van de liefde
Onbekende betaalt
reis naar Australië
11
DAGBLAD DE STEM VAN VRIJDAG 12 JANUARI 1962
„Vele mensen voelen zich in hun
geestelijke nood door de Kerk in de
steek gelaten. Vooral geldt dit t a.v.
de moeilijkheden rond huwelijk en
gezin." Tot deze conclusie komt de
katholieke actie in Beieren, na een
enquête die zij in Beieren gehouden
heeft met het oog op het aanstaande
concilie.
Er zijn 180 vragen gesteld, waar
van 93 door leken en 7 door
geestelijken werden beantwoord. De
leken waren professoren, artsen, in
genieurs. leraren. handarbeiders,
boeren zowel als huisvrouwen
Van de 180 vragen handelden er
37 over „huwelijk en gezin".
De eerste vraag luidde: „Bent u
tevreden over de manier waarop in
de verkondiging van het geloof en
in de praktijk van de zielzorg de hu
welijksproblemen en in het bijzonder
de problemen aangaande sexuali-
teit in het huwelijk behandeld wor
den?"
Van de ondervraagden beant
woordden 58 de vraag ontkennend
en 17 ró bevestigend. 9 toonden
zich „ten dele" tevreden.
„Een element van onrust en ver
deeldheid", „het zwarte schaap in
het politieke leven van het na-oor-
logse Duitsland", heeft de ene groep
hem genoemd, een „moderne Jere-
mia", een „Duitsland Gandhi", de
„Duitse gewetenswroeging, noemen
anderen hem. Zowel in Duitsland
als in het buitenland zal nauwelijks
een tweede, in de kerken en in het
openbare leven, zo omstreden per
soon bestaan als Martin Niemöller.
Martin Niemöller, kerkpresident
van Hessen en Nassau, werd als op
volger van bisschop Dibelius door
de vergadering van de Wereldraad
van Kerken in New-Delhi tot één
van de zes nieuwe oecumenische pre
sidenten gekozen. Deze agressieve
protestant is 'n eenzame, die alles
scherp omlijnd ziet, met een diep ge
voel voor moraal en voor wie alles
öf wit öf zwart is.
De thans 69 jarige predikant ve
len hadden destijds graag gezien,
dat hij tot bondspresident gekozen
was heeft het zijn medemensen
dikwijls moeilijk gemaakt. Terwijl
hij zich voortdurend bezighield met
de werkelijk belangrijke kwesties
van onze tijd, heeft hij zich door zijn
aanvallen op de actuele politieke
vraagstukken vele vijanden in het
binnen- en buitenland op de hals
gehaald. Aldus veroorzaakte het e-
nergieke standpunt, dat hij innam te
genover de denazificering, de herbe
wapening, de dienstweigering en de
Trappisten van een abdij
aan de kust van Wales
(Engeland) zijn in het centrum van
Londen een parfumeriezaak be
gonnen. De monniken zijn een paar
jaar geleden met het maken van
parfum gestart. Met succes.
4-4- Het decembernummer van
het maandblad van de Spaan
se kajotters is door de regering in
beslag genomen. De reden hiervan
is onbekend.
4-4- De heer F. G. Ph. Buskens
uit Rotterdam, die zich bijzonder
verdienstelijk heeft gemaakt voor
de herbouw van in de oorlog ver
woeste kerken, is tot ridder in de
orde van St. Gregorius de Grote
enoemd.
atoombewapening tot verover de
grenzen van Duitsland heftige discus
sies. Martin Niemöller, die sinds 1947
president van de Evangelische kerk
in Hessen-Nassau is en jarenlang de
buitenlandse kerkelijke belangen be
hartigde, leeft echter in de overtui
ging, dat hij de weg, die wij op het
ogenblik dienen te bewandelen, kent.
Deze hartstochtelijke en strijdbare
man duldt geen minnelijke schikking
Hij trekt eigenzinnig tussen de fron
ten door niemandsland. Het gaat hem
erom. aan te tonen: de kerk is on
gestadig maar „Jezus Christus is
altijd modern'-'.
Puriteins ijverend koetst hij dé wer
kelijkheid aan het christendom.
De omstreeks Kerstmis overleden
Tsjechische bisschop Buzalka, die
in gevangenschap gestorven is, is in
januari 1951 door een rechtbank als
..volksvijand" en „spion van het
Vaticaan" veroordeeld. Hij was
reeds in de jaren 1945 en 1951 tel
kens voor een paar maanden gear
resteerd.
Wegens zijn slechte gezondheid
heeft de regering hem in mei 1960
verlichte straf gegeven en hem laten
overbrengen naar een z.g. Charitas-
huis.
In deze huizen, (door de regering
genationaliseerde kloosters), moeten
priesters en zusters, die te oud zijn
om in de industrie of in de landbouw
te werken, hun laatste levensdagen
slijten.
Een melaatse houdt
de handen op. Han
den waarvoor hij zich
schaamt, omdat zij
geschonden zijn door
de melaatsheid. Joh,
de geduldige, trok
zich terug op een
mesthoop omdat hij
zichzelf onrein achtte.
Deze neger uit Ghana
hoeft dat niet meer
te denken. Hij is een
klinisch geval. Eert
zieke. Maar is hij er
beter aan toe dan
Joh? Dat hangt van
ons af. Gedenk de
Memisa-collecte aan
de kerkdeur. Of stort
uw gift op gironum
mer 51360, Memisa
Rotterdam. Voor f 25
maakt de Memisa Joh
gezond.
Tijdens een recente vergadering
van de nationale democratische
partij, waarvan de eerste minister
van Guinee, Sékou Touré secreta
ris generaal is, heeft deze zich hef
tig gekeerd tegen de buitenland
se invloeden. Het was Sékou Touré
zelf die het volgende verklaarde:
„Weest waakzaam tegenover de
Kerk. Zij weigert om hier Afrikaan
se priesters op de verantwoordelij
ke posten te benoemen. Daarentegen
stuurt zij buitenlandse priesters, die
pas in ons land zijn gekomen naar
Conakry terug om ze daar het land
uit te jagen."
ZONDAG 14 januari. Groen. Tweede
zondag na Driekoningen. Tijdeigen.
Mis Omnis terra. Credo. Prefatie
van de H. Drievuldigheid.
MAANDAG 15. Wit. H. Paulus, eer
ste kluizenaar. Tweede gebed H.
Maurus.
DINSDAG 16. Rood. H. Marcellus I,
paus.
WOENSDAG 17. Wit. H. Antonius
Abt.
DONDERDAG 13. Groen. Mis van de
tweede zondag na Driekoningen:
Omnis terra, zonder Gloria. Twee
de gebed H. Prisca.
VRIJDAG 19. Groen. Mis van de
tweede zondag na Driekoningen:
Omnis terra, zonder Gloria. Twee
de gebed H.H. Marius enz. Derde
H. Canutus.
ZATERDAG 20. Rood. H.H. Fabianus
en Sebastianus.
Er is in de Kerk een duidelij
ke stroming waarneembaar,
welke de positie van het ker
kelijke topbestuur te Rome,
zoals dat in de curie gecon
centreerd is, wil doorbreken
met het doel de kerkelijke lei
ding te internationaliseren.
Onder de voorstanders van een
sanering van het kerkelijke
centrale beleid bevinden zich
talrijke gezaghebbende figu
ren, van wie velen zitting heb
ben in de centrale commissie
ter voorbereiding van het con
cilie.
Deze nieuwe stroming heeft zich
in talrijke publikaties en redevoerin
gen gedemonstreerd. Soms in kriti
sche zin. voornamelijk echter in op
bouwende voorstellen. Een dergelijk
voorstel lanceerde b.v. kardinaal
Alfrink 30 november van het vorige
jaar bij gelegenheid van het 10-jari-
ge bestaan van het militaire vor
mingscentrum Waalheuvel.
•Ik heb de indruk opgedaan", zo
verklaarde de kardinaal in zijn toe
spraak. „dat deze samenkomsten
de. „Centrale Commissie als
voorbereidmg op het Concilie voor
zijn buitengewoon belangrijk
Deze commissie vormt een uiterst
waardevol trefpunt, waar heel de
nkomt- Hier leert men el
kander kennen: hier leert men el-
kaar verstaan. Hier groeit een open
heid en in juist begrip voor de ge
rechtvaardigde verscheidenheid
groeit men naar elkander toe in een
verdiept bewustzijn van de een-
Misschien is het niet te gewaagd
£n°°dredeMi samenl«>msten
^an de Centrale Commissie voor de
Sui5 belangrijker j in dan het Con-
cilie zelf, omdat de Kerk zich hier
grotere openheid en grotere vr"
heid treffen kan. Het lijkt me daar
om niet betreurenswaardig als de
ze voorbereiding in de Centrale
Commissie lang zou duren
,,En soms bekruipt me de gedach
te dat het uiterst waardevol zou
zijn, als na het Concilie een orgaan
als thans de Centrale Commissie is,
blijvend in het bestuursapparaat
van de Kerk een plaats zou kunnen
vinden".
Tot zover kardinaal Alfrink, die
in zijn uiteenzetting de Curie niet
noemt, maar met zijn pleidooi voor
handhaving van de Centrale Com
missie in een of andere vorm na
het Concilie duidelijk streeft naar
een zuiverder weergave der univer
saliteit der Kerk in de centrale lei
ding.
In deze richting denkt de Duitse
bisschop. Mgr. Kampe van het bis-
dom Limburg, zij het minder genu
anceerd. Hij zegt onder meer, dat
de taak van het waarschijnlijk einde
)a®r beginnende concilie zo groot
is, dat de uitwerking van de conci
lie-besluiten jaren zal vergen. Het
concilie zou zich wel eens kunnen
ontwikkelen als een blijvend insti
tuut der Wereldkerk.
De onder Pius XII als een mete
oor omhóog geschoten pater Lom-
bardi S.J., die thans het instituut
voor „een betere wereld" leidt - in
een soort bezinningscentrum voor
bisschoppen en priesters in Rome -
zegt het in zijn boek „Het Concilie",
dat dezer dagen uitkomt, in zeer
kritische bewoordingen. Na felle
kritiek op de Curie verklaart hij,
dat de Paus moet kunnen beschik
ken over een competente en univer
seel denkende schare van medewer
kers die hij moet kunnen kiezen uit
persoonlijkheden van alle nationa
liteiten.
Bovendien wil pater Lombard!,
die als „vrij man" gemakkelijker
kan spreken, een adviesraad van
katholieke leken, welke tot taak zou
hebben de aardse problemen der
mensheid in het licht van het chris
tendom op te lossen.
In zijn uitvoerig overzicht van de
stand van zaken in de concilie-voor
bereidingen, voor zover die thans
bekend zijn, schrijft „Katholiek Ar
chief" in zijn speciale editie van 8-
29 december 1961: „De kritiek op de
Romeinse curie komt voort uit een
grote liefde voor de Kerk van Chris
tus, welke men wil ontdoen van wat
al te menselijk en wereld zou zijn.
Ook de liefde en het respect voor
de H. Vader vervullen de christen
heid met een kinderlijke bezorgd
heid: men wenst hem het beste be
stuursapparaat toe. Het is gezonde
zelfkritiek in een uitstekende fami
lie. De kritiek treft geen personen,
maar richt zich tegen de nu be
staande structuur van de Romeinse
curie en tegen haar mentaliteit,
welke langzaam gegroeid is en
doorbroken zou moeten worden.
Omdat zij een menselijke instelling
is, is a priori de mogelijkheid van
het bestaan van menselijke tekort
komingen niet uitgesloten. Iedere
katholiek mag wensen en die wens
ook openlijk uiten, dat het concilie
zich inzet voor een effectieve her
vorming van de Romeinse curie en
de weg wijst naar de middelen, wel
ke daartoe moeten aangewend wor
den. Na het concilie wordt een curie
vereist, welke voor honderd procent
staat achter de decreten en deside
rata van de algemene vergadering
van het apostolisch college der bis
schoppen.
Nog meer dringend wordt deze
hervorming, als men bedenkt, dat
de afgescheiden kerken terugschrik
ken voor de eenheid onder de paus
van Rome, niet alleen om leerstel
lige redenen maar ook (en mis
schien vooral? vanwege de Romein
se curie, zoals deze nu is.
President Kennedy van de i'.S. heeft gisteren in zijn „Union Mes
sage" over de binnenlandse aangelegenheden het Congres verschei
dene nieuwe wetsvoorstellen toegezegd en tegelijkertijd bepaalde pre
sidentiële bevoegdheden gevraagd om een aantal tekortkomingen,
waarop hij diep inging, het hoofd te bieden.
Kennedy zette uiteen dat de V.S., hoewel de recessie waarmee 19fil
inzette is afgewend en de economische lijn omhoog gedwongen is, nog
vele economische en maatschappelijke zorgen heeft, Met name de
werkloosheid geett nog moeilijkheden, hoewel het aantal districten
waar een arbeidersoverschot heerst van 101 is teruggelopen tot 60.
Overigens zag Kennedy voldoende re
den om de Amerikaanse economie, door
Kroestjev nog kort geleden bestempeld
als „een strompelend paard", een ren
paard te noemen dat nu weer vele re
cords breekt: de koopkracht van het
volk. het arbeidsinkomen en de indu
striële produktie zijn er sinds het begin
van vorig jaar sterk op vooruit gegaan,
aldus de president.
Om de werkeloosheid verder terug te
dringen kondigde Kennedy drie nieuwe
wetsvoorstellen aan: het eerste moet
voorkomen dat wegens automatic of slui
ting van niet meer lonende bedrijven
(b.v. mijnen) mensen zonder werk ge
raken, het tweede dient te bevorderen
dat het miljoen jonge Amerikanen dat
jaarlijks van de scholen komt gemakke
lijker in het bedrijfsleven wordt opge
nomen en het derde voorziet in een be
lastingvermindering van 8 procent voor
nieuwe investeringen enz. in machines
en bedrijfsmodernisering.
Bovendien wil Kennedy van het Con
gres de bevoegdheid ontvangen om in
spoed eisende gevallen een wijziging te
brengen in de persoonlijke inkomstenbe
lasting, om die waar nodig tijdelijk te
kunnen verlagen. Ook het nemen van
snelle maatregelen ter versnelling van
federale hulpprogramma's voor kapitaals
projecten dient naar het inzicht van
Kennedy een speciale predidentiële be
voegdheid te worden.
Daarnaast wil hij een blijvende ver
sterking van het systeem van werkloos
heidsverzekering invoeren.
„Als wij dit verwezenlijken kunnen
wij de wereld tonen dat een vrije
economie niet noodzakelijk een onsta
biele economie behoeft te ziin en dat
een vrij stelsel niet noodzakelijk werk
loosheid met zich meebrengt. En ook
dat een vrije gemeenschap niet alleen
de meest produktieve is, maar tevens
de meest stabiele vorm van organisatie
die ooit door mensen werd ontworpen",
aldus Kennedy, duidelijk doelend op
de schimpscheuten van Kroestjev, die
de laatste tijd bijzonder ijverig is met
het luiden van de doodsklok over de
westerse en vooral de Amerikaanse
economie.
Kennedy zegde het Congres tevens toe
voor 1963 een sluitende begroting in te
dienen. Het tekort over het fiscale jaar
1962 zal ver heneden het tekort liggen
dat na vroegere recessies bestond, aldus
de president.
Hij kondigde ook maatregelen aan op
verscheidene gebieden. Zo zullen de PTT
salarissen worden verhoogd en ook op
het terrein van de stedenbouw de bestrij-
r 't'
Zelden heb ik zo'n fel requisitoir ge
lezen tegenover de Duitse „rechtstaat"
als in de eerste van deze vier redevoe
ringen van Romano Guardini: verant
woordelijkheid tegenover het joodse
vraagstuk. Meer dan alle kranteversla
gen over het proces Eichmann heeft
deze lezing op mij indruk gemaakt.
Guardini blijft niet staan bij de blote
feiten, hij legt de vinger op de wonde,
„dat binnen het rechtgsebied van de
Duitse staat, binnen het levensterrein
van het Duitse volk deze dingen ge
beurd zijn.. Hier is iets opgestegen uit
de duistere ondergronden van de mens:
de barbaar, het dier. Hier is gebleken,
hoe verschrikkelijk de machten van de
chaos en van de verwoesting nog altijd
zijn". Het ging hier niet meer om
strijd, maar om uitroeiing., niet omdat
de mensen kwaad gedaan hadden, maar
alléén omdat de politieke macht het
recht meent te hebben, eenvoudigweg
te beschikken over de mens. Het auto-
nomisme van de staat heeft hier alle
remmen losgegooid en beslist over het
onaantastbare: het recht van de mens
om te existeren. En hoe monsterachtig
het gebeuren was, blijkt uit de houding
van het Duitse volk na de oorlog: „het
is alsof het geweten van de totaliteit
radeloos staat tegenover de verschrik
king van het gebeurde." Het grootste
ongeluk, aldus een stelling van Socra
tes, is het onrecht- Guardini vat het
vraagstuk samen van welke aard was
het onrecht, en welke begrippen over
het wezen en het recht van de staat
liggen eraan ten grondslag. En verder:
hoe moet dat innerlijk vergif gestuit
worden, opdat het geen schema wordt
voor de toekomst.
De aanklacht van Guardini is in hoge
mate verontrustend, het is te hopen dat
zijn roep niet is terechtgekomen in
een woestijn, maar dat hij gehoord zal
worden in en buiten Duitsland.
De tweede redevoering over Vrijheid
is uitgesproker tijdens een herdenking
van de aanslag op Hitier en behandelt
enigszins hetzelfde thema: hoe is Me
houding van de moderne mens t-o. de
ware vrijheid. In de derde redevoering:
hoe zijn verhouding t-o. de techniek, in
de vierde: hoe tegenover het geloof in
de Openbaring. Deze vier redevoeringen
die hun concrete aanleiding ver te bo
ven gaan, leveren toch één beeld op:
het beeld van de mens in zijn heden
daagse situatie. Paul Brand gaf de Ne
derlandse vertaling uit.
J.H.
Dit tweede deel uit de reeks Twee-
licht bevat een twaalftal artikelen die,
op een na, alle tussen 1950 en 1960 in
het maandblad Dux verschenen zijn van
de hand van Prof. Fortmann. De op
stellen betreffen fundamentele opvoe-
dings-vraagstukken. De godsdienstige op
voeding neemt daarbij een eerste plaats
in. Allen, die op dit terrein de auteur
aan het woord hebben gehoord, weten
dat Prof. Fortmann in deze zaken niet
alleen met gezang maar ook in originele
vormen spreken kan. De auteur be
twijfelt in zijn voorwoord de houdbaar
heid van al het gestelde, maar tegen
over deze wetenschappelijke zelfkritiek
kan men de zekerheid stellen, dat het
merendeel van deze teksten van eminente
betekenis is. Een waardevolle uitgave,
waarbij de gedetailleerde voetnoten
blijk geven van een zeldzame belezen
heid.
(Uitg. Paul Brand - Hilversum) A.G.
De bekende schrijfster Miep Diekmann
heeft in een joyeuze stijl dit boek ge
vuld met voorlichting en levenskunst
voor teenagers. Wie deze auteur uit
haar andere werk kent, weet dat zij
beter dan vele anderen de juiste toon
vinden om jonge mensen in het hart
te treffen. Op speelse, soms een
tikje spottende wijze roert de schrijf
ster in deze uitgave een zeer groot aan
KENNEDY
....onze landbouw
sterker dan de rode....
ding der jeugdmisdaad en de landbouw
moeten nog vele misstanden opgeruimd
worden, erkende de president.
Wat de landbouw betreft werkt Ame
rika nog altijd met een stel opgelapte
wetten, aldus Kennedy. Dat bezorgt alleen
al op het gebied van de vervoerskosten
een verlies van een miljard dollar. De
produktiviteit moet worden opgevoerd.
De middelen daartoe zijn alleszins aan
wezig, aldus Kennedy.
„De revolutie op ons platteland heeft
al bekezen dat onze landbouw in een
heel wat gunstiger positie verkeert
dan die in de communistische landen,
waar men met herhaalde mislukkingen
te kampen heeft gehaden nog
heeft", zei de president.
Verder bepleitte Kennedy vernieuwin
gen inzake de kieswetgeving, de sociale
zorg en het onderwijs. „Wij bouwen
geen welvaart terwille van welvaart"
merkte hij op. „welvaart is slechts mid
del. geen doel. De mensen vormen het
doel". A
In de V.S. staan nog acht miljoen
volwassenen als analfabeet geregistreerd,
merkte Kennedy op. Die omstandigheid
heeft invloed op werkloosheid en mis
daad De president wil vergaande maat
regelen genomen zien om de onderwijs
mogelijkheden uit te breiden. De helft
van de inwoners der V.S. verdient min
der dan vijfduizend dollar per jaar, merk
te hij op, en daarvan kan men zich geen
studiekosten voor de kinderen veroor
loven. De staat moet die zorg. waar no
dig, overnemen.
„Ons volk kan zich niet veroorloven
zijn militaire kracht te handhaven en
daarbij zijn geestkracht te verwaarlozen"
aldus Kennedy, die besloot met op te
merken „Beschaving is een wedren tus
sen onderwijs en catastrofe, en het is
aan ons om te bepalen wie de race zal
winnen".
tal kwesties aan, die in het leven van
opgroeiende meisjes belangrijk kunnen
zijn. Wezenlijk kernpunt daarbij is de
sexuele voorlichting, die echter heel
natuurlijk is gevat in een brede krans
van' min of meer verwante onderwerpen.
Werkelijk een kostelijk boek, ook ele
gant geïllustreerd al zou men in mo
reel opzicht voor katholieke jongeren
graag iets positievere geluiden opvangen
dan de kleurloze tolerantie en de prag
matische zedenleer van deze tekst. Onder
dit voorbehoud: graag ons compliment
voor dit werk.
(Uitg. H. ten Brink's Uitgeversmij. N.V.
Amsterdam - Meppel.) A.G.
In dit boek voor de verloofde jongen
en voor de jonggehuwde man geeft Michel
Pierre in gespreksvorm verstandige in
lichtingen en adviezen inzake de man
nelijke rol in het huwelijk. Zakelijk is
dit boek zeer accuraat en vrij volledig,
al heeft op enkele punten verwijzing
plaats naar andere publicaties. De hele
tekst is doortrokken van een diep-gods-
dienstige visie op de menselijke sexua-
liteit. Niet iedere jongeman zal even zeer
aangetrokken worden door deze reli
gieuze desem: men zou op enige plaat
sen van te sterke accentuering kunnen
spreken. Wie echter open staat voor deze
visies kan uit deze verheven lectuur
menige edele gedachte opdoen.
(Uitg. Desclee De Brouwer - Breda)
A.G.
Over het buitenland sprekend
heeft president Kennedy in de
jaarlijkse regeringsverklaring het
vertrouwen uitgesproken dat een
wederzijds aanvaardbare oplossing
van de Berlijnse kwestie moge
lijk is. Het Westen zal de vrije
toegang tot West-Berlijn en de
vrijheid van de Westberlijnse be
volking nooit opgeven en is be
reid er zonodig voor te vechten
aldus de president.
Het doel van de Amerikaanse buiten
landse -pölitiek "noemdë hij „een vreed
zame wereld yah vrije en pnafhankelijHe,
staten". Hij drong aan op een vijfjaren-
(Advertentie)
plan voor de buitenlandse handel naar
aanleiding van de groei van de EEG.
Amerika zal de Verenigde Naties vol
ledig blijven steunen, aldus Kennedy, die
de V.N.. ondanks alle kritiek, een stevig
bolwerk voor het behoud van de vrede
noemde.
De president zal het Congres verzoe
ken zijn goedkeuring te hechten aan een
stelsel van satellieten voor internationale
communicatie.
Voor de ontwikkeling van Latijns-
Amerika vroeg hij een speciaal fonds
van drie miljard dollar.
De begroting voor de defensie zal 15
procent hoger zijn dan de vorige. De
aanmaak van bepaalde raketten owrdt
versneld. Het aantal bommenwerpers
dat klaar staat om binnen een kwartier
na «en alarm op* te tijgen, is met 50
procent vergroot. Het aantal parate
divisies in de strategische legerreserve
is verdubbeld. Op allerlei gebied is
de defensie versterkt.
De Atlantische gemeenschap heeft een
moeilijk jaar gehad, aldus Kennedy, maar
is versterkt daaruit te- voorschijn geko
men. De eenheid van de Navo is veel
krachtiger geworden.
De voorzitter van het nationale hulp
fonds „Wij komen" heeft meegedeeld,
dat dezer dagen een inwoner van Hil
versum hem telefonisch heeft toege
zegd 2.000 gulden op de rekening van
het hulpfonds te zullen storten om de
reis mogelijk te maken van een moeder,
die haar naar Australië geëmigreerde
zoon in vijftien jaar niet heeft gezien.
Deze reis werd tenslotte besproken.
Het hulpfonds heeft thans in 73 nood-
gevalien, waarbij de overkomst van een
ouder of kind noodzakelijk moest wor
den geacht, hulp geboden. Daarmede is
een bedrag van 90.000 gulden gemoeid
geweest.
Alvorens wij over de aar
de en de directe ruimte
daarbuiten d.w.z. ons zonne
stelsel gaan schrijven, zullen
wij ons toch eerst een idee
omtrent het heelal moeten
vormen. In het heelal bewe
gen zich met grote snelheid
miljoenen sterren wolken.
Een van deze sterrenwol
ken is het melkwegstelsel,
dat bestaat uit ongeveer
100.000.000.000 sterren.
Eén van deze sterren is
de zon (pijl) De zon lijkt
zeer groot, omdat zij in ver
houding tot de andere ster
ren niet zo heel ver van de
aarde verwijderd ligt (147-
152 miljoen kilometer). Deze
afstand drukken wij hier nog
uit in kilometers, doch daar
de andere afstanden zo on
uitsprekelijk groot zijn, is
een nieuwe eenheid gevon
den, lichtjaar genoemd. Een
lichtpaar is de afstand, die
door het licht in 1 jaar
wordt afgelegd. Per seconde
is dat 300.000 km. In een jaar
dus ong. 9.500.000.000.000
kilometer.
Ons melkwegstelsel moe
ten wij ons voorstellen als
een schijf met een middel
lijn van 100.000 en een dikte
van 3000 lichtjaren.
Om de zon bewegen zich
9 planeten: Mercurius (1),
Venus (2), Aarde (3), Mars
(4), Jupiter (5), Saturnus
(6), Uranus (7), Neptunus
(8), en Pluto (9).
De mogelijkheid dat er
nog een tiende planeet be
staan heeft, is niet uitge
sloten, daar er nog ongeveer
2000 brokstukken als planeto
ïden in ons zonnestelsel aan
wezig zijn, die waarschijn
lijk van een ontplofte pla
neet afkomstig zijn.
lijk nog enkele cijfers te
geven.
De zon is bijvoorbeeld 800
maal zo groot als al haar
planeten samen en heeft
332.000 maal het gewicht van
de aarde. De temperatuur
aan de oppervlakte van de
zon bedraagt omstreeks 6000
graden Celsius, terwijl in
het zonnecentrum deze tem
peratuur enkele miljoenen
graden bedraagt. Van de
planeten staan Venus en
Mercurius het dichtst bij de
zon, waardoor hun tempera-
Komen wij buiten ons zon
nestelsel, dan moeten wij di
rect in lichtjaren gaan re
kenen. Er zijn sterren, die
duizenden lichtjaren van ons
verwijderd zijn. Het is mo
gelijk, dat wij hun licht
nog opvangen, terwijl zij
reeds honderden jaren gele
den verdwenen zijn.
Om een nader begrip te
krijgen van ons zonnestelsel,
waarin de aarde dus één
van de planeten van de zon
is, en van de verhouding
onderling, is het noodzake-
tuur dan ook hoger ligt.
Op Venus bedraagt deze
bijvoorbeeld 325 graden Cel
sius. Water in vloeibare
vorm kan daar dan ook niet
aanwezig zijn, waardoor het
zeer onwaarschijnlijk is, dat
er enige vorm van leven zal
zijn.
Deze planeet is door een
reusachtige wolk omgeven,
die vermoedelijk bestaat uit
waterdamp, waardoor waar
neming moeilijk is. De pla
neet Pluto, die het verst
van de zon is verwijderd,
heeft een temperatuur van
—250 graden Celsius. Zij is
altijd met sneeuw bedekt.
Het is niet erg waarschijn
lijk, dat binnen ons zonne
stelsel leven bestaat, dat met
het aardse leven vergeleken
kan worden. In het alge
meen wordt wel aangenomen,
dat enige vorm van leven
op de planeet Mars mogelijk
is, doch verder dan de aan
wezigheid van mosplantjes
zal dit niet gaan.
Vermoedelijk groeien deze
verenigd tot grote velden.
Met behulp van de tegen
woordige aardse hulpmidde
len heeft men op Mars na
melijk groenblauw gekleurde
gebieden waargenomen.
Tussen de sterren door
bewegen zich de kometen of
staartsterren. Dit zijn steen-
brokken met een doorsnede
van niet meer dan 10 tot
50 km, gevolgd door een
staart van gloeiende gassen.
Men schat het aantal kome
ten in ons zonnestelsel tus
sen de 40 miljoen en 2 mil
jard. Ieder jaar komen er
hiervan ongeveer tien zó
dicht in onze buurt, dat ze
van de aarde af waar te
nemen zijn.
