Van der Horst Wandeling door de tijdschriften MODERNE kunst in de MODERNE stad PAN prachtig werk van filmer Luchtsprong van Peter Pan ERPEN .ms te lenberg v: Interessante enquête van Hamburgse krant |°CAPITOLE Haagse schouwburgen Friest romanprijsvraag UITSTEL VAN PREMIERE CYRANO DE BERGERAC to DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 6 JANUARI 1962 11 n» FIJNE LYRIEK EN INGETOGEN VISIE Montage Intuit ie aantrekkelijke brochure Exposities in Eindhoven en Tilburg EERSTE BOEK VAN 100-JARIGE Roeping De Gids Rom Kalma gaat in Parijs zingen BESCHERMERS VAN LEVENDE KUNST Harde woorden Maatstaf Cartons voor letterkunde Zeeuws tijdschrift mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen - mensen en muzen net Opslagruimte AANGEBODEN 11 TONY RANDALL EOIE ADAMS lui votiije succes- De meestjm- j situaties fft TE DIETRICH ELL- MONTGOMfRy CLIff eti itcÜ^iaak.- PAN. de Grtekse god met de bokkepoten, is in de la ge lande) neergestreken. Tussen de immense rietmassa's in de kreken van een van onze vaderland se natuurreservaten kwinkeleren op 'n late middag in de nazomer de hoge trillers van de sabeldans van Katchaturian, die hij met veel vaardigheid aan zijn syrinx, de rietfluit, ontlokt. Een panische angst maakt zich meester van de vogels in het riet, die in grote vluchten een goed heenkomen zoeken, nage staard door de camera van de Nederlandse meester- filmer HERMAN VAN DER HORST, die voor deze transpositie van de oude Griekse mythe verantwoor delijk is. OOR de zoveelste maal heeft Her man van der Horst zijn kijkers ver vuld met ontzag voor zijn geweldig ta lent als lyrisch filmkunstenaar. Met het overzetten van de Griekse PAN-fi- guur in een modern décor heeft hij een nieuwe filmische werkelijkheid ge schapen, die in de vaderlandse docu mentaire sector tot nu toe waarschijn lijk haar weerga niet vindt. IN nauwelijks twintig minuten confron teert hij de toeschouwer, in zijn zo juist gereedgekomen film PAN. met een welhaast enige visie op een eeu wenoud thema. Met een souplesse, die stoelt op een groot vakmanschap heeft hij een circa dertienjarige jongen naar zijn hand gezet en een brok levende natuur zodanig in film vertaald, dat het resultaat ongetwijfeld een regen van prijzen te wachten staat. HERMAN van der Horst, die in het verleden het aanzien van de Neder landse documentaire al vele malen grote luister heeft bijgezet, concen treert zich vooral op de beweging in het beeld en het ritme van de beelden reeks. Dat is ook bij zijn film PAN weer zeer sterk het geval. Daarbij ruimt van der Horst altijd een grote plaats in voor het geluid - wie herin nert zich niet de overweldigende kako fonie in ,,Faja Lobbi"? -, dat in zijn werken een wezenlijk onderdeel tot vormgeven wordt. onderwerp met gebruik van originele filmmiddelen te laten overkomen. Die intuïtie voor deze zeer moeilijke tak van de kunst lijkt eigenlijk karak teristiek voor de documentaristen van na de oorlog. Te verklaren is dat niet, maar het blijft een feit, dat een vroe gere generatie niet in staat is geble ken zich dit onmiddellijke begrip eigen te maken. DAt Herman van der Horst juist dan alle registers van zijn talent open trekt, als het gaat om de films als hier, waar de natuur onderwerp is, is niet te verwonderen. Van huis uit is hij immers bioloog. Het is misschien een overblijfsel van die wetenschap pelijke arbeid, dat hij zo goed in staat is de meest karakteristieke zijden van zijn onderwerpen feilloos te analyse ren om ze later weer even feilloos sa men te brengen in een evenwichtige impressie. YT7AAR zijn films in 't algemeen herin- neren aan het werk van de grote Amerikaanse documentarist Robert Flaherty, wekt speciaal PAN tot op zekere hoogte reminiscenties aan diens „Louisiana story", waarin even als hier, een kleine jongen op ontdek king uitgaat in de natuur. Maar van der Horst demonstreert o.i. een fijnere lyriek en een ingetogener kijk op zijn onderwerp. AL degenen, voor wie de film slechts bestaat bij de gratie van een „ver haal", mogen dit nieuwe werkstuk ze ker niet missen. Want juist nu kunnen ze overduidelijk bewezen krijgen, dat er voor een puur filmwerk geen ver haal in de alledaagse betekenis van het woord van node is. Een kunste naar pur sang als Herman van der Horst, bezit als het ware een soort in tuïtie voor het medium film en daar door is hij als geen ander in staat een TN een uitgave van drukkerij van Loon T N.V. te 's-Gravenhage heeft de Bre- danaar Jacques R. W. Sinninghe, di recteur van de stichting tot codificatie van de Nederlandse volksverhalen, in kort bestek de geschiedenis weerge geven van de Haagse schouwburgen. Een handzaam deeltje in de reeks „Rond de hofvijver", goed van druk en aantrekkelijk geïllustreerd met af beeldingen van houtsneden, litho's en gravures, verschaft de liefhebber van het theater een gedocumenteerd histo risch, overzicht van de groei van het zoa*s °*ie zich tussen de jaren 1362 en 1850 voltrokken heeft. Weliswaar hoofdzakelijk betrekking hebbend op de Haagse schouwburgen, biedt deze brochure toch ook zoveel algemene wetenswaardigheden en anekdotes over de „gesellen van den spele dat het geheel ook voor niet- Hagenaars zeer interessant wordt. Jacques Sinninghe verstaat de kunst zijn lezers in een onderhoudende stijl tal van historische feiten mee te de len, me op zich niet zo belangwek- kend zijn, maar die in de door de schrijver aangeduide samenhang veel aan betekenis winnen. Vóór alles is het duidelijk, dat de schrijver zich terdege in de stof ver diept heeft. Wij bevelen deze uitgave dan ook graag in de aandaeht van onze lezers aan. B. v O I 'VIJN montage is wel het meest bewon- dd'enswaardig aan dit alles. Trefze ker noteert hij met zijn camera alles van de kleine dierenwereld, dat aan zijn lensoog voorbij komt; alle onder delen later samenbrengend in de dy namische schoonheid van bewegingen in zijn werk, dat altijd is afgestemd op het veroveren en bedwingen van de natuur. Van der Horst is wellicht de meest eigenzinnige, niettemin de grootste documentarist, die Nederland op het ogenblik heeft. P'N hij maakt het zijn publiek en zich- l'zelf verre van gemakkelijk. Geen meter film verlaat zijn atelier, voor hij af is. Perfectionist als liy is, schaaft hy net zo lang aan de geregistreerde wer- kelykheid, tot die volledig onderge schikt gemaakt is aan zijn eigen kunstzinnige visie. Hij vervormt de re aliteit niet echt, maar past ze zoda nig in zijn gehele conceptie in, dat ze door een directe symboliek aan zeg gingskracht wint. Dat hij daarbij ook de kunst ver staat menselijk materiaal uitstekend te regisseren blijkt met PAN over duidelijk. De kleine Griekse god, die in een roeibootje de vogels beurtelings iokt en vrees aanjaagt, is in al zijn bewegingen tot in kleinigheden nauw keurig geïnstrueerd. Zonder dat daar bij nochtans de levensechtheid van net geheel, door pose of iets dergelijks, geweld wordt aangedaan. B. v. O. HERMAN V. D. HORST FAN 6 t.m. 28 januari zal Aad de Haas schilderijen en grafiek expose ren in de Krabbedans, Keizersgracht te Eindhoven. Toon Wegener, schilder, tekenaar en graficus, exposeert t.m. 13 januari in kunstzaal Pijnenborg, Keizersgracht 18. Eindhoven. Tot en met 11 februari is er in het van Abbe- museum te Eindhoven een tentoonstel ling van „Kompas", schilders uit Pa rijs 1945 - '61. In gebouw Beeldende Kunst en Edel Ambacht, Spoorlaan 132 te Tilburg exposeert, Frans Smeets van 13 januari t.m. 4 februari, wand kleden, schilderijen, gouaches en teke ningen. DE oud-leraar van de rijkskweek school in Haarlem, de heer A. C. L. Beekman, heeft in Aerdenhout zijn honderdste verjaardag gevierd. De heer Beekman heeft samen met zijn oud-leerling Cor Bruyn nog een jon gensboek geschreven, „Een Robinson van twaalf jaar". Foto: Cor Bruyn overhandigde de heer Beekman op diens verjaardag het eerste exemplaar. AAR wij ieder .,aar onze Gysbrecht hebben, kijken de Engelsen en spe-' ciaal de Londenaars by elke jaarwis-l seling naar de opvoering van Peter Pan. Onze fotograaf schoot een aar dig moment uit een van de voorstel lingen, waarbij Anne Heywood als Pe-| ter Pan met de twaalfjarige Gerald I Rowland (midden) en de dertienjarige Christopher Turner (rechts) een fraaie luchtsprong maken. HET vroegere redactie-lid prof. dr. J. A. J. Peters C.ssR. wordt in de ok- tober-aflevering van ROEPING her dacht. Ze opent met de rede, die prof. dr. J. van Boxtel in de aula van de r.-k. universiteit heeft uitgesproken. Gabriël Smit wijdt aan de overledene een gedicht en dr. C. W. M. Verhoe ven haalt in het Journaal enkele her inneringen op. Geert van Beek draagt een voor treffelijk verhaal bij, dat we vooral pedagogen ter lezing aanbevelen. Har- rie Kapteijns bespreekt in de Kroniek Gerard Brunings „Verontrust Gewe ten". Hij pleit voor een volledige uit gave van proza, verzen enbrie ven. Gedichten zijn er nog van Michel van .Nieuwstadt, Joop van Breemen, Jacques Hamelink, Fem Rutke en de alomtegenwoordige Pierre Kemp. ONDER de dichters in het november nummer van DE GIDS spant Michel van der Plas de kroon, hoewel ook van J. W. Schulte Nordholt, Jaap Har ten en K. Schippers zeer mooie verzen zijn opgenomen. De rede, die prof. dr. A. D. de Groot heeft gehouden ter ge legenheid van de opening van het cur susjaar van het Nutsseminarium voor Pedagogiek aan de universiteit van Amsterdam, is afgedrukt onder de ti tel „Opvoeding tot democratie". De beeldende kunstenaar Jan Wol kers, die o.a. het monument voor de watersnood te Kruiningen vervaardig de, heeft zich ook, en niet zonder suc ces, op literair terrein begeven. De ti tel van zijn vertelling „Serpentma's petticoat'zou niet doen vermoeden, dat er zoveel lugubere humor achter verscholen zit. Er is ook een roman van hem op komst. HARRY MULISCH Max Nord publiceert hier een hoofd stuk uit zijn biografie van Luigi Pi randello. Naar zijn mening behoren minstens tien stukken van de Sicili- aanse prozaïst en toneelschrijver tot de toppunten van de moderne toneel literatuur. In de Kroniek van de Poë zie bespreekt Piet Calis de bundel „Een geverfde ruiter" van Hugo Claus. Hij noemt Claus een dualistisch dichter. Diens wereld schijnt in twee onverzoenlijke werkelijkheden uiteen gevallen: de dynamische werkelijkheid van het alledaagse bestaan en de sta- (Advertentie) (Advertentie) "ATM weet er wel raad op EINDHOVEN Kruisstraat 43 Tel. 28400 HELMOND Heistraat 97 Tel. 3143 Chemische en Witwasserij WATH weet er wel raad op BREDA Ginnekenweg 41 Tel. 36547 themrtche eti witwasserij P)E Nederlandse bas-bariton Rom Kal- ma is ."^genodigd in april 1962 te Parys zijn medewerking te verlenen aan de Johannes Passion. Hy zal de, Christus-party zingen in een uitvoering! waaraan ook het Bachkoor uit Tue-I hingen meewerkt. j'IJDENS een te Leeuwarden gehou den bijeenkomst van de „Kristlik Fryske folksbiblotheck" (de christelij- riese volksbibliotheek) is de uit slag bekend gemaakt van de dit jaar genouden Friese roman-prijsvraag. De eerste prijs 2.200,-) is toege kend aan de in- de Friese taal geschre ven oorspronkelijke roman „Yn Gods takomst" (in Gods toekomst) van de heer M. Apperloo te Drachten. De tweede prijs 2000.-) werd toegekend tan het manuscript ..De utfanhuzer" de gast), geschreven door de heer G. Abma te Amsterdam. De twee bekroonde werken zullen in 1962 door de „KFFB" worden uitgege ven. In het afgelopen jaar werd voor een politiebureau in een voorstad van de Noord-Duitse havenstad Hamburg, een beeld van een naakts jongeling, in moderne, gestileerde, om niet te zeggen abstracte vormen, opgesteld. Door dit beeldhouwwerk geraakten de gemoederen in be roering. De politie-agenten meenden, dat ordebewaarders er „zo" niet uitzien. Zij vonden het werk lasterlijk en eisten, dat het zou verdwij nen. De Hamburgse burgerij steunde de politie krachtdadig in haar streven, men was niet van plar. deze „belediging voor het oog" zonder meer te accepteren. Dit geval s niet het enige. Waar men in het open baar ook beeldhouwwerken opstelt, in vele gevallen stuiten zij op kri tiek en afwijzing. /^VNGEVEER 900 moderne kunstwer- ken zijn gedurende de afgelopen tien I jaar alleen in Hamburg al bij open bare gebouwen, in jeugdhuizen, scho len, flats, in tuinen en parken aange-; bracht, 't Waren hoofdzakelijk fresco's. mozaïekwerken, vrijstaande beeld houwwerken en fonteinbeelden, wand schilderingen en wandtapijten. Staat en stad zijn bijgevolg beschermers van de levende kunstenaar geworden en hebben een belangrijke taak op zich genomen, die sinds het bijna vol ledig verdwijnen van de particuliere bescherming veronachtzaamd was. Het gerechtelijke fundament hier voor is de zogenaamde „twee-procent clausule": van alle middelen, die voor bouwplannen beschikbaar zijn gesteld uit de openbare kas, dient eer deel te worden aangewend om kunstwerken voor deze gebouwen aan te schaffen. In de meeste gevallen gaat het hierbij om twee procent van de bouwsom. De stad-staat Hamburg heeft het goede voorbeeld gegeven en de meeste West- duitse landen hebben ondertussen eveneens de „twee-procent-clausule" ingevoerd. TEENEINDE te peilen, hoe deze mo- 1 derne kunstwerken door het publiek worden gekwalificeerd en vast te stel len in hoeverre de vele protesten wer kelijk de mening van een brede be volkingsgroep vertegenwoordigen, hield de bekende Hamburgse krant „Welt am Sonntag" een enquête. Zij nodigde haar lezers uit, hun mening te geven over de moderne beeldhouw werken in Hamburg. Een stroom van reacties was liet resultaat, waarbij aak harde woorden vielen. Uit de in- - ondingen bleek, dat het abstracte mo- ierne beeldhouwwerk, dat men tegen woordig in het opbenbaar aantreft, door 90 procent van de bevolking wordt afgewezen. Op dit resultaat moet echter een kleine correctie wor den aangebracht, daar een mens, die wil protesteren, van nature veel snel ler naar de pen zal grijpen, dan iemand die positief tegenover een probleem staat. De reacties uit de verschillende lagen van de bevolking .varen praktisch dezelfde. Bij de ver schillende leeftijdsgroepen vertoonden zich wel verschillen. Terwijl de oude ren bijna zonder uitzondering de mo derne beeldhouwwerken niet begrij pend bezien, toont de jongere gene ratie er een byzondere belangstelling voor. i)at bleek ook uit de antwoorden van hele gezinnen. Een vader schreef: „Mijzelf doen deze dingen niets, maar op myn kinderen, die allen tussen de 14 en 20 jaar zijn, maken ze een enor me indruk". DE „normale doorsnee-burger" - al dus beschreven vele inzenders zich zelf - beoordeelt een modern beeld houwwerk niet naar de kwaliteit, maar eist alleen, dat het gewoon ..mooi" is. En de meeste niet conven tionele werken vindt hij nu eenmaal niet „mooi". Op welke manier deze opvallende tweespalt tussen de huidige mens en de kunst van deze tijd opge lost moet worden, is voorlopig nog een open vraag. Misschien zou een syste- Er waren maar weinig Hamburgers die het zwanenpaar voor de impo nerende Grindelflat in hun stad „mooi" vonden. „De zwanen lijken nauwelijks op de echtedie zich zo sierlijk over de Alstert Hamburgs binnenzeebewegenzeiden ze. matische opvoeding op kunstgebied, "ok bij oudere mensen, resultaat heb ben. Het is in ieder geval een vast staand feit en dat bewees ook de en quête van de Hamburgse krant, dat de kunstkritiek er tot nu toe niet in ge slaagd is, in brede kringen begrip voor de moderne kunst te wekken. tische werkelijkheid van het gedicht dat om voltooiing hunkert. TJ ET november-nummer van MAAT- J-i-STAF is voor een groot deel tegen Duitsland gericht. In een inleidende beschouwing geeft J. W. Schulte Nordholt aan waarom er nog eens over de Duitsers geschreven moet worden. Het artikel „De mogelijkheid van Berlijn", dat H. M. van Randwijk onlangs in Vrij Nederland schreef, is hier, aanzienlijk uitgebreid, herdrukt. Prof. F. J. J. Buytendijk schrijft over herlevend anti-semitisme naar aan leiding van een brochure van dr. W. Kütemeyer, lid van de medische fa culteit te Heidelberg. J. B. Charles vervolgt zijn beschouwingen „Van het kleine koude front". Simon Vestdijk becommentarieert drie brieven van Willem Pijper. In een tweede bijdrage van deze auteur moet L. Ross het ont gelden. Deze schreef in Het Hollands Weekblad een kritiek op „Gestalten tegenover mij", die zijn trage toorn heeft opgewekt, om met Anthonie Donker te spreken. Van de vele poëzie in dit nummer noemen we twaalf kor te gedichten van Pierre Kemp. J. C. VAN SCHAGEN T\IT maandblad laat ons in zijn no- vember-nummcr kennis maken met de poëzie van Michael Horovitz. An dre Kuyten blijkt een uitstekend ver teller in zijn verhaal „Komen en gaan". Dolf Verspoor vertaalde de slotscènes uit Shakespeares „Droom van een Midzomernacht". A. V. N. van Woerden keert zich tegen twee artikelen van Harry Mulisch, die deze heeft geschreven in het kader van zijn reportage over het proces tegen Adolf Eichmann. A. Marja babbelt heel ge zellig en geestig over allerlei tijd- schriften en neemt ook de redactie van de CARTONS VOOR LETTER KUNDE in het ootje. Herbert Leupen geeft verslag van een avondje met G. K. van het Reve, die in de Bijenkorf (e Amsterdam een lezing hield over het onderwerp „Is toneel literatuur?" IMJ gelegenheid van de zeventigste verjaardag van J. C. van Schagen heeft de redactie van het Zeeuws tijd schrift haar novcmber-decembcr-afle- vcring voor een groot deel gewijd aan de schrijver-schilder. Anthonie Don- ker beziet zijn dichtwerk. Hans Rede- ker zijn beeldende kunst. Deze laatste komt tot de conclusie: ,.J. C. van Schagen is de ongrijpbare, ondefini eerbare gebleven, die zich aan alle classificaties onttrekt omdat zij voor hem niet bestaan. Maar waarschijn lijk is de tiid meer rijp. hem althans als beeldend kunstenaar te verstaan, dan bij de verschijning van „Narren wijsheid" ondanks de groep van en thousiasten en zijn inlijving in de lite ratuurgeschiedenis het geval was". G. A. de Kok schetst een portret van de zeventigjarige, die tenslotte zelf aan het woord komt in een auto-bio grafische bijdrage. H. J. van Meurs en mr. W. de Bruine belichten de organisatie en werkwijze van de bibliotheken in de provincie Zeeland. Ir. M. A. Geuze vertelt aan de hand van vele feiten over de gedaantewisseling van het Zeeuwse landschap. Het Zeeuws pren tenboek en de Zeeuwse kroniek com pleteren deze fraai geïllustreerde afle vering. WILLEM V. D. VELDEN. geen woonruimte. 0999 bureau van dit blad. Bristol aan land stappen- ..Kom Makoesjlah." zegt Aram terwijl hij het meisje bij de hand neemt. En achter Agua en Presto lopen zij gezamen lijk de loopplank af. e SLAAPKAMER •mende laag. Grot# met hang- en Jeg- ;ant 130 x 190 cm. M - OOSTERHOUT DE première van het toneelstuk „Cy rano de Bergerac" door Het Rotter dams Toneel zal pas op 9 februari kunnen plaatsvinden. De opvoering van het stuk, dat op 1 januari zou zijn gespeeld, moest wegens ziekte van de titelrol-vertolker Guus Hermus worden uitgesteld. Ze eist nu een nieuw uit stel om technische en exploitatieve re denen. 7 -M5 - 9.50

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1962 | | pagina 7