Drie koningen
gaan T
heden
rond
SER. VREEST BUITEN
SPEL TE GERAKEN
ONZE PUZZEL
De wintertijd vraagt extra
voorzorgen en voeding
Aram van de eilanden
Handleiding
voor bezoek
in paradijs
LUCHTMACHT HOUDT
HET OP BEMANDE,
SNELLE VLIEGTUIGEN
14
DAGBLAD DE STEM VAN ZATERDAG 6 JANUARI 1962
14
mysteriespel in
middeleeuwen
tussen maas
en
scheldemond
wel kijkersmaar
geen toeristen
bad- en bedkledij
voor de jury
schoensmeer en
driekoningenkoek
Appèl voor een
wereldregering
Surinamers op
achterste benen
Versnippering
in advisering
Radiatie eiste
slachtoffers
Sporlieve strijd
Duiven kroniek van
„Den Bruinen"
Opgelet
De voordelen
(Van onze verslaggever)
Nergens tussen Maas en Schel-
demond zijn Caspar, Balthasar
en Melchior zo thuis als in Til
burg, waar een kwart eeuw ge
leden de VVV nieuwe luister
schonk aan de verwaterde folklo
re rond het driekoningenfeest (in
de middeleeuwen overal in de
lage landen een uitbundig volksfestijn, daarna in protestantse ste
den verboden als „vermaledijden superstitieusen en paapsen omme-
ganc met de star" en in katholieke streken ontaard tot bedelarij).
Nadat vanmiddag honderden als driekoningen verklede kinderen
(„dat alles beweegt zich door de schemering als bootjes met lam
pions over een meer", schreef destijds de Brabantse statengriffier
Vincent Cleerdin) met de ster en de oude liedjes van deur tot deur
zijn gegaan, trekken vanavond de echte drie koningen, hoog gezeten
op kamelen van het Tilburgs Dierenpark en vergezeld van een luid
ruchtige flambouwdragende joodse volksmenigte, een cohort Ro
meinse soldaten en een kudde echte schapen, langs de helle licht
reclames en hoge winkelpaleizen van de Heuvelstraat naar Hans
Claesens sobere kerststal, die sinds 24 december staat opgesteld
onder de duizendjarige lindeboom op het Heuvelplein.
ring in het openbare stadsleven be
vorderen") zetten hun normale hang
naar publiciteit opzij om van het
sterzingen een kinderfeest te maken
en van de optocht (circa 200 uit to
neelverenigingen gerecruteerde deel
nemers, gehuurde kostuums, deskun
dige grime) het stralend eindpunt
van de kersttijd in Tilburg. On
dertussen kunnen zij dit jaar, nu
driekoningen voor het eerst op een
vrije zaterdag valt, veel belangstel
ling van buiten de stad verwachten.
Van deur tot deur gaan zo Caspar, Balthasar en
Melchior. In Tilburg zingen se: „Daar komen wij
aan met onze lantère, wij zuuken den Heer en zien
Hem zo gère
(Initiatief van het kerstpaketten
uitdelende Kerstactie-comité na de
spontane tocht van de rijvereni-
ging Tavenu en een parochiekoor,
die samen in 1950 door de stad
trokken) dateert pas van 1951 en is
dus een nieuw element in de Til-
burgse driekoningenfolklore. Een
nieuw element dat echter aanknoopt
bij het middeleeuwse ..officium stel-
lae", een mysteriespel dat op Der-
tiendach (6 januari: 13e dag na
Kerstmis) in heel Europa werd op
gevoerd. Zo is bekend dat tot het
eind van de vijftiende eeuw het
hoogtepunt van het Utrechtse drie
koningenfeest (in deze streken ge
stimuleerd, toen Frederik Barbaros-
sa in 1164 de relieken van de drie
wijzen overbracht van Milaan naar
Keulen) gevormd werd door het
sterrespel in de dom waar een ster
werd voortbewogen langs de gewel
ven, en dat in Den Bosch (waar
de driekoningenfolklore is ver
nieuwd door de Bossche Kunst
kring met o.a. Herman Moerkerk
en Albert Mosmans) het verhaal
van de drie koningen sinds 1386 is
uitgebeeld door de Onze Lieve Vrou
we Broederschap.
In de late middeleeuwen verhuis
de het liturgische kerkespel naar
de openlucht, zoals thans in Tilburg
waar gezongen en gedeclameerd
wordt bij de kerststal, terwijl de op
tocht van de Bredaseweg naar de
Heuvel trekt. De beelden van Ma
ria en Jozef zijn dan vervangen door
levende personen („na afloop cog
nac met suiker om bij te komen").
Climax en einde van dit „spel" is
de aankomst van de drie koningen
op de Heuvel, waar zij het kerst
kind hun geschenken aanbieden.
Hoewel tot dusver de Tilburgse
driekoningenvierders niet hebben te
klagen over belangstelling van ra
dio, televisie, film en pers, en
jaarlijks drommen kijkers een reis
naar de wolstad ondernemen, koes
tert men allerminst toeristische as
piraties. VW-directeur Harrie Ver-
wiel („de roerist doodt de folklore")
en kerstactie-comitélid, tevens ge
meentelijke perschef, Toon v.d. Wil
denberg („de christelijke kerstvoe-
Is de optocht dus niet een simpe
le verkleedpartij, het sterrezingen
van de kinderen in de middaguren
is dat wel. Honderden kinderen zijn
deze week naar de zolder geklom
men om oude gordijnen, tafelkleden
en afgedankte bad- en bedkledij te
voorschijn te halen. Er zijn gouden
kronen uitgeknipt en draaiende
sterren gemaakt, in sigarenkistjes
zijn figuren geprikt waarop straks
het licht van een kaars naar buiten
valt en er zijn mangelpeeën uitge
hold die vandaag door een kaars
van binnenuit spookachtig verlicht
worden. Menige vader zal zijn kin
deren bij de voorbereidingen gehol
pen hebben, zoals gemeente-ambte
naar A. van Moorsel („veel werk,
maar een schoon feest"), die twee
jaar geleden zijn drie dochtertjes
een driekoningenlied over de radio
hoorde zingen, nadat, zij de eerste
prijs hadden behaald in de prijs
kamp die de VW jaarlijks aan het
driekoningenzingen verbindt.
Dit wedstrijdelement heeft het
sterrezingen in Tilburg gered, aldus
VW-directeur Verwiel die vanmid
dag met een deskundige jury (fol
klore: H. Potters en A. van Hoek,
zang: de fraters Ligorie en Hieroni-
mus, groepsaankleding: A. Pillot en
J. v. Blerk) tientallen bedremmel
de en vrijmoedige driekoningen het
podium zal zien bestijgen van de
achterzaal van hotel De Linde
boom, waar alle groepen (het vorig
jaar circa 200!) na hun rondgang
door de stad zich komen presente
ren.
Het driekoningenzingen was in
Tilburg ontaard in een bedelpartij
van de jeugd die langs de deuren
trok om geld en snoep. Zoals in het
Vlaanderen van Felix Timmer
mans, waar de driekoningen Schrob
berbeek, Pietje Vogel en Suskewiet
hammen en worsten weghaalden bij
de boeren, maar toen in een „kar
mankei foorwagentje" Maria, Jozef
en het Kind ontmoetten, waarna
„een vreemde klaarte, een drang
van vereering" over hen kwam,
zodat zij worsten en hammen weg
schonken aan het Kind en Zijn Va
der en Moeder.
De Tilburgse VW heeft met haar
jaarlijkse wedstrijd succes geboekt,
want het peil van het sterrezingen
is in alle opzichten verbeterd De
aankleding van de groepen (van de
eenmansdriekoning met zijn ster tot
de school- en familiegroepen van
In Tilburg niet alleen honderden sterrezingende
kleine driekoninkjesmaar 9s avonds ook een grote
driekoningenoptocht met echte schapen en echte
kamelenZo trok de stoet vorig jaar door de stad
meer dan tien personen) is fraaier
geworden. Soms zijn de kinderen in
kostbare kostuums gestoken, soms
leeft de volksfantasie zich uit met
behulp van oude spullen (hetgeen
de jury wel zo kostelijk vindt). De
oude driekoningenliederen klinken
weer tegen de gevels. Een van de
fraaiste luidt aldus:
„Hier komen wij aan met onze
lantère,
Wij zuuken den Heer en zien hem
zo gère.
We kloppen al aan een roze deur,
Herodes de keuning kwam zelle-
vers veur
Herodes die sprak er met een vals
hart:
Wat ziet er die jongste van drieën
toch zwart?
Hij is wel zwart, doch niet bekand,
Hij is er ene uit Morenland.
Morenland die grote stad,
Waar Maria met 't Goddelijk Kind
je zat
Maria moet er den berg opklim
men,
Daar hoorde zij de heilige drieko
ningen zingen.
De heilige driekoningen zongen zo
schoon,
En maakten van vreugde een gou
wen kroon."
Een van die oude liederen (on
langs verzameld door Tilburgs
stadsarchivaris drs. H. Schurink) is
het ontroerende verhaal van Maria
Magdalena die op Driekoningen
avond op „Ons Lief Heerkens graf"
zat. Het vervolgt dan:
„Alle zondekens zijn vergeven,
Al waren ze nog zo groot.
Sta op Maria Magdalena,
Sta op uit die bittere nood".
Daarnaast klinkt natuurlijk het
overbekende lied over de nieuwe
hoed die het versleten oude hoofd
deksel vervangen moet.
Behalve de taart van burgemees-
terse mevrouw Becht (die zo een
nieuwe traditie schiep in Tilburg),
liggen er boeken en kinderspelen op
de prijzentafel, terwijl elk kind als
souvenir een tegeltje met een kerst
voorstelling van Henk Potters ont
vangt en een reep chocolade, die
oud VW bestuurslid Harrie van
Beurden (75) persoonlijk uitdeeelt.
„Wij zijn allemaal erg verknocht
aan deze ontroerende middag," zegt
VW-directeur Harrie Verwiel.
Het Tilburgse voorbeeld van een
vernieuwde driekoningenviering
werkt aanstekelijk. Komt volgens
het Noordbrabantse Reisboek het
driekoningenzingen nog voor in Den
Bosch (ook vernieuwd), Breda. Et-
ten en Leur, Grave, Reusel, Rosma
len, Veghel en Westerhoven, in de
dorpen rond Tilburg (o.a. in Hil-
varenbeek, Kaatsheuvel, Dongen
en Oisterwijk) is sprake van een
herleving. In deze kleinere gemeen
schappen ligt de zaak gemakkelij
ker dan in een stad als Tilburg
(140.000 inwoners), waar nu stem
men opgaan ook in de buitenwijken
een jury weg te zetten. Harrie Ver
wiel zegt daarvan: „Onze jury kan
dat in ieder geval niet. Vraag is
bovendien of in de buitenwijken
(veel allochtonen en jonge gezinnen
met te kleine kinderen) de belang
stelling groot genoeg is."
Het driekoningenfeest is in Ne
derland op nog andere manieren ge
vierd dan met sterrezingen, myste
riespelen en optochten. Bekend is de
driekoningenkoek waarin een pit
wordt gebakken. Degene die de pit
vindt, is de koning van het feest-
malende gezin dat telkens als de
koning het glas heft, luidkeels roept:
de koning drinkt! Deze ceremonie
ontaardde echter in zwelgpartijen,
zoals te zien is op schilderijen van
o.a. Jan Steen en Jacob Jordaens,
terwijl ook Rembrandt zo'n festijn
in een ets heeft vastgelegd. De
driekoningenkoek zou echter van
daag zijn diensten nog kunnen be
wijzen in die plaatsen waar het
sterrezingen nog in zwang is, door
dat de pit de zwarte koning aan
wijst. Wapt wie zijn gezicht met
schoensmeer of geschroeide kurk
zwart mag maken, is in Tilburg
(en elders) een vraag die voor de
Jeugd niet in een-twee-drie is te be
antwoorden, en dus blauwe plekken
en tranen veroorzaakt
Een groep vooraanstaande figuren, on
der wie koningin Elisabeth van België,
de vroegere Britse premier lord Attlee
en Ajoeb Khan, president van Pakistan,
heeft in Washington een verklaring uit
gegeven, waarin gezegd wordt dat de
Verenigde Naties „duidelijk onmachtig
zijn gebleken om ontwapening of het
voorkomen van oorlog te bewerkstelli
gen". Voorts wordt verklaard, dat de
volkerenorganisatie zou moeten worden
vervangen door een federale wereldre
gering. Het appèl verzoekt om bijeenroe-
ping^ van een internationale conventie te
Genève op 1 september van dit jaar voor
het opstellen van een grondwet met het
oog op de instelling van een wereld
regering.
Amerikanen zullen voortaan bij het
betreden van Oost-Berlijn een brochure
krijgen van de Amerikaanse militaire
politie waarin hen wordt meegedeeld
waaraan zij zich hebben te houden tij
dens hun bezoek aan de oostelijke sector.
Volgens een woordvoerder van het le
ger is de brochure, die donderdag voor
het eerst is uitgegeven, een vereenvou
diging van het vorige systeem, toen iedere
Amerikaanse reiziger mondeling door de
militaire politie werd ingelicht over wat
men beter kon nalaten in de Russische
sector.
Op de lijst staat, dat men geen foto's
moet nemen van personen in uniform en
officiële gebouwen. Men moet gesprek
ken op straat of in restaurants vermij
den en geen personen aanspreken tenzij
dit Amerikanen zijn. Voorts moet men
niet mopperen over de slechte koers als
men Oostduits geld koopt en vooral geen
Oostduitse marken meenemen naar Oost-
Berlijn, tenzij deze gekocht werden bij
de officiële Oostduitse bank.
KLM-dienstregeling
Het bedrijfsleven in Suriname is on
tevreden over de recente wijziging in
de dienstregeling van de KLM. Alhoewel
de KLM heeft meegedeeld dat de op
3 januari ingaande dienstregeling slechts
één verandering bevat voor Suriname,
is deze maatregel zo ingrijpend dat het
gehele Surinaamse bedrijfsleven er door
wordt getroffen. Het enige rechtstreekse
vliegtuig naar Nederland, dat voor het
ingaan van de dienstregeling op dinsdag
vertrok, zal nu op de zondagen naar
Europa vliegen.
Het enige rechtstreekse toestel uit
Europa komt zondagochtend binnen en
vertrekt dus weer dezelfde dag. De Su
rinaamse zakenlieden beschouwen zich in
verband met de te behandelen post als
zeer gedupeerd.
Inmiddels hebben enkele organisaties
reeds bij de KLM protesten laten horen
en verzocht om een nieuwe dienstrege
ling, zodat vertragingen in de correspon
dentie worden voorkomen.
De Britse minister van Luchtvaart, Ju
lian Amery heeft verklaard, dat de pa
rate luchtmacht van Engeland en Canada
,nog steeds groter is" dan de Russische.
Hij voegde er echter aan toe, dat de
Sovjet-Russische luchtstrijdkrachten „het
Westen een zeer gevoelige stoot konden
toebrengen".
De bewindsman die verantwoordelijk
is voor de Britse luchtmacht verklaarde
tegenover verslaggevers na tweedaagse
besprekingen met zijn Canadese ambt
genoot van Defensie, Douglas Harkness,
en officieren van de luchtmacht, dat de
bemande bommenwerper „nog steeds het
middelpunt is van de parate luchtmacht
van zowel het Oosten als het Westen".
Hij zei voorts dat voor luchtverdedi
gingen het accent op bemande bommen
werpers zou blijven liggen tot 1970 en
mogelijk nog daarna.
Na de spannende avonturen van Aram in „De Blanke Medicijnman"
waarvan vandaag de laatste aflevering wordt gegeven, zullen we vanaf
morgen onze heldhaftige strijder en beschermer van het recht in een
nieuw verhaal kunnen volgen. Het is getiteld „Aram van de Eilanden".
Het begin is niet al te rooskleurig. Aram lijdt schipbreuk en wordt op
een onbekend strand gesmeten. Helemaal onbekend is het voor hem echter
niet. Zijn volk heeft sinds mensenheugenis deze kusten vermeden voor
de grote gevaren waaraan men in dit gebied bloot staat. Maar willoos
wordt Aram door een hevige storm naar het eiland gedreven. En al
spoedig maakt hij kennis met die gevaren. In het moerasgebied leeft een
reptielvolk, dat indringers bijzonder vijandig gezind is. Aram wordt aan
gevallen en opgesloten in een oude ruïne. Daar ontmoet hij een mede
gevangene, Tudor geheten. Over het verdere verloop van de avonturen
zullen wij niets vertellen, om de spanning er in te houden. Want span
nend belooft het wel weer te worden.
(Van onze Haagse redacteur)
De Sociaal Economisch Raad heeft het
gevoel door de regering geleidelijk aan
„buiten spel te worden gezet" als instan
teren door SER-voorzitter prof. Verren
tie van overleg en advies. Dit werd gis-
Stuart duidelijk in zijn nieuwjaarsrede
kenbaar gemaakt.
Hij wees op de neiging om de SER te
flankeren door andere instanties en com
missie. „Deze versnippering van advies-
geving in het macro-economische vlak
zou tot uitdrukking kunnen brengen dat
er acentcverschuivingen plaats vinden in
de waardering van het overleg met de
raad door regering en bedrijfsleven", zei
prof. Verrijn Stuart. Hij kon ook moeilijk
geloven dat het doelmatig hanteren van
bestaande overleginstanties bij deze gang
van zaken nog richtlijn is. Prof. Verrijn
Stuart concludeerde „dat wij op deze
wijze op de verkeerde weg geraken".
„Gesloten gebied"
Prof. Verrjjn Stuart meende dat er in
de ruim elf jaar van ztfn bestaan van
een werkeljjk systematisch benutten
van de raad als adviserend lichaam
t.a.v. sociale en economische aangele
genheden nimmer sprake is geweest.
Dit ondanks het feit dat vele belangrij
ke adviezen werden uitgebracht.
„Nog altijd is het zo dat over bepaal
de belangrijke sectoren nimmer het ad
vies van de raad - toporgaan van het
bedrijfsleven - wordt ggevraagd". Als
voorbeeld van een gebied waarop niet
de S.E.R. maar wel de vrije organisa
ties de kans krijgen zich regelmatig te
bewegen noemde prof. Verrijn Stuart de
algemene structuur van het belasting
stelsel. Het was hem ook niet duidelijk
waarom de economische en sociale
evenwichtsproblematiek tot gesloten ter
rein wordt verklaard voor de S.E.R.E.
wanneer met conjuncturele of econo-
misch-structurele bedoelingen, maatre
gelen van fiscale aard worden geno
men (revaluatie
Doublure
Als doublure-voorbeeld noemde prof.
Verrijn Stuart de „afspraak van oud-
Wassenaar" tot periodiek overleg tus
sen overheid en o.a. stichting van de
arbeid over de loonontwikkeling en de
macro-economische ontwikkeling (w.o.
het prijsbeleid). Hij wees er op dat het
tweede deel van deze doelstelling bij
haar instelling uitdrukkelijk is meege
geven aan de „S.E.R.-commissie ont
wikkeling nationale economie". Prof.
Verrijn Stuart vroeg zich in dit ver
band af of b.v. de „centrale plan com
missie" als doublure van de commissie
ontwikkeling nationale economie niet
moet verdwijnen. Het voeren van loon
onderhandelingen bleef hij nadrukkelijk
van het arbeidsterrein van de S.E.R.
uitzonderen.
De kreet „De regering vraagt advies,
de S.E.R. regeert", wees prof. Verrijn
Stuart met beslistheid van de hand. Ook
is het volgens hem volkomen onjuist de
raad te willen zien of te willen omvor
men tot een algemeen vertegenwoordi
gend lichaam, een soort verlengstuk
van het parlement. „De raad moet ech
ter zijn en blijven een vertegenwoordi
ging en oordelend orgaan van het be
drijfsleven".
Evenwichtspunt
Voor de loonformule van oud-Wesse-
naar had prof. Verrijn Stuart waarde
ring. Hij achtte het echter zeer waar
schijnlijk dat wij door het evenwichts
punt heen zullen schieten, zodat krach
tig „bijsturen" noodzakelijk zal zijn.
„1962 zal waarlijk niet zonder proble
men zijn" aldus de S.E.R.-voorzitter.
Hij herinnerde er tenslotte nog aan
dat van de S.E.R. belangrijke door mi
nister Veldkamp (Soc. Zaken) ge
vraagde adviezen kunnen worden ver
wacht over de herziening van de A.O.W.
en de wijziging van de wachtgeld- en
werkeloosheidswet.
De Westduitse hoogleraar, prof. dr.
Hans Meyer, uit Marburg, heeft voor een
congres van de Duitse vereniging van
medici, die zich met de bescherming te
gen stralen bezig houden, verklaard, dat
het onderzoek van en de omgang met
stralen tot dusver aan 259 mensen het
leven heeft gekost. De meeste slachtof
fers waren natuurkundigen, artsen, as
sistenten en verpleegsters.
Prof. Meyer pleitte voor een weten
schappelijke behandeling van de bescher
ming tegen stralen. Bij deze bescherming
gaat het nu niet meer alleen om indivi
duele personen, doch om de bevolking
van gehele steden, landen en continenten.
Het congres wordt bijgewoond door 250
medici en atoomdeskundigen uit West-
Duitsland en andere Europese landen,
waaronder Nederland.
WAAR komen de zwarte hokjes
Hier volgt een niet zo eenvoudige op
gave voor onze puzzelliefhebbers. Ons
diagram is zonder zwarte hokjes en
zonder cijfertjes. Wij geven in de op-
Het bestuur van de Bredase bond
is, na de laatstgehouden verkie
zingen, als volgt samengesteld:
Voorzitter G. Kouters, 2e voorzit
ter H. de Visser, secretaris J. Sloe-
kers, 2e secretaris C. de Jongh,
penningmeester Ant. Delhij, 2e
penningmeester F. Vlemminx,
commissaris van -materiaal W. van
Berkel.
Verder werden herbenoemd als
algemeen adviseur P. A. A. de
Weerd en als ambtelijk secretaris
penningmeester, tevens algemeen
leider C. H. Jacobs. A.s. maandag
8 januari zal een aanvang worden
gemaakt met de uitreiking der lid
maatschapskaarten en ringen 1962
in het Bondslokaal aan de Haag-
dijk en wel van 19 tot 21 uur.
Zondag: 7 januari a.s. houdt de Oos-
terhoutse bond van postduivenlicfhebbers,
secretaris de grote kampioen W. WU-
nings, zijn jaarlijkse kampioenendag in
café 't Centrum aan de Grote Braak 1.
Al de kampioenen van deze machtige
organisatie zenden hun beste acht klep
pers in, zodat hier het edelste materiaal
te bezichtigen zal zijn dat er onder de
blauwe hemel vliegt.
Oudergewoonte zal deze show in het
teken staan van de liefdadigheid (Zwak
ke Kind). Voor dit nobele doel hebben
al de genoemde kampioenen een bon
voor jonge duif broed 1962 ter beschik
king gesteld. De verkoop dezer bons zal
een aanvang nemen te 11.30 uur.
Naar wij vernemen zal het er stampvol
zyn van het volk. De Bredase bond zal
een speciale afvaardiging zenden. Ook
de heer Gerrit van den Brand en zijn
mannen zullen met hun presentie aanwe
zig zijn.
IJs en weder dienende en de worste
broden gebakken zijnde, gaan wij dus een
nieuwe hoogtijdag tegemoet in de Oos-
terhoutse duivensport. Zegt het voort.
En dan hebben wij hier in extenso de
kampioenschappen 1961 van de drie Ma-
dese duivenverenigingen, geheten „De
Vredesduif" (die nog nimmer op het
oorlogspad getrokken is), de „Gevleu
gelde Vrienden" en de „Stuivezandse
Vriendschap".
Er is sportief gestreden tot op de laatste
meters en op menig concours zijn ze
letterlijk gevallen als mussen: daar gaan
we dan.
Vredesduif: Vitesse: 1 H van Helmond,
2 A. van Schendel, 3 P Wagemakers;
halve fond: 1 P. Stoop, 2 H van Hel
mond, 3 A. van Schendel; fond: 1 F. van
Mook, 2 Jan de Heijde, 3 H.J. Pais; jonge
duiven: 1 S. Broeken, 2 M. de Bok, 3 F.
van Mook: navluchten: 1 Ant. Rullens,
2 Th. de Bok, 3 M. de Bok enz.; kam
pioen-generaal over alle vluchten en trac-
tementen: H. van Helmond.
Gevleugelde Vrienden: Vitesse: 1 P.
Wagemakers, 2 H. Sins, 3 F van Mook:
halve fond: 1 A. de Heijde, 2 J de
Heijde, 3 A.J. Sins: fond: H. Godschalk.
2 F. van Mook, 3 J. de Heijde; jonge
duiven: 1 F. van Mook, 2 A.J. Sins,
3 G.C. de Laat.
Stuivezande Vriendschap: Vitesse: 1 H.
van Helmond, 2 F. Boons, 3 H. van Oos
terhout; halve en hele fond: 1 H. van
Helmond, 2 C. Rademakers, 3 A. van
Meel; jonge duiven: 1 H. van Helmond,
2 A. van Meel, 3 J. de Jongh; late jon
gen: 1 J. de Jongh, 2 H. Weiten Jzn.,
3 J. van de Steen.
Januari is meestal wel de koudste maar
zeker niet de belangrijkste maand van
het duivenjaar.
Bij het gros van de liefhebbers zitten
in januari de geslachten gescheiden. Of
men vroeg of laat, lange of korte tijd of
in het geheel niet scheidt, doet weinig
ter zake.
Gebr. Cattrijsse van Moere scheiden
van 15 januari tot 10 februari, dat zijn
drie weken. Hun beroemde dorpsgenoot
Oscar Devriendt van 20 januari tot 12
februari, bijna even lang. Of even kort,
naar u het noemen wilt. André Van-
bruaene te Lauwe, in zijn gouden jaren,
van 15 januari tot 22 februari: vijf weken.
Wat de Walen betreft, Peeters-Beaufort
te Battice van 1 oktober tot 15 februari:
vier en een halve maand. Georges Fabry
te Luik van half september tot eind fe
bruari: vijf maanden! Dit is nog niet
het record van onnatuurlijkheid.
Maurice Vuylsteke te Wommelgem
(Antwerpen), een Westvlaming die naar
de Sinjorenstad was komen wonen
scheidde ziin duiven van 15 september tot
15 maart: dat zijn zeven maanden
Zijn weduwnaars hadden nooit van
hun leven eer jong grootgebracht. Niette
min heeft hij jaren gekend in de even
korte als briljante periode Marissen en
Huyskens-Van Riel dat hij bijzonder
sterk speelde. Zijn „88" is de duif die
na de tweede wereldoorlog in Antwer
pen de meeste grote pouls heeft opge
raapt.
Wie in januari niet scheidt en evenmin
van plan is de kweek eerder te begin
nen dan vanouds met Lichtmis (2 febr.)
moet krap voeren en de nestbakken ge
sloten houden. Anders raapt hij, bij zacht
weer, onherroepelijk eieren.
Het leggen wordt mede tegengegaan
door de vogels op lange zitstokken te
laten roesten. Dezelfde die men ook in
de hokken der weduwduivinnen pleegt
te gebruiken.
Het voornaamste voer bij winterdag
is gerst. Mijn oude vriend dr Bom te
Axel is bij mijn weten de eerste ge
weest, die daar de aandacht op heeft
gevestigd (1905).
De voordelen van gerst zijn:
1 de duiven eten er nooit teveel van;
2 zij zet geen vet aan;
3 zij voorkomt voedingsstoornissen;
4 de reden van sub 3 is dat het percen
tage ruwvezel, nodig voor de gezonde
ontwikkeling van het beendergestel,
hoger is dan bij mais en tarwe en dat
de bijzondere binding ruwvezel-eiwit
in gerst de spijsvertering bevordert;
5 zij gaat de eierleg tegen:
6 zij bevat meer vitamines A en D dan
de meeste andere voedingsmiddelen;
7 zij doét (als de duiven gezond zijn) het
oud dons en de huidschilfers vallen
en voorkomt blauw vlees;
8 zij doet de duiven rijkelijk poederen.
Er zijn liefhebbers die in januari bijna
honderd percent gerst voeren.
Ik geloof dat zij beter zouden doen
niet hoger te gaan dan zeventig. En de
resterende dertig percent aanvullen met
dat andere voortref fel iike duivevoer
mais (15 pet.) Verder groene erwten
(5 pet.), plus tarwe. haver, linzen,
zonnebloempitten, bonen, padi, boekweit,
sorghum enz. (samen 10 pet.).
Variatie is van groot belang. Men kan
beter twintig soorten granen, peulvruch
ten en zaden in zijn mengsel opnemen
dan tien. De beste gerst is droog, ge
zond en kort van kafnaald. Het hoeft
niet speciaal Kenya-brouwgerst te zijn.
De beste mais is die welke de meeste
caroteen (provitamine A) bevat. De
kleur is daar een aanwijzing voor. Hoe
donkerder geel, tot oranje en rood toe,
hoe beter.
Allemaal goeie,
DEN BRUINEN
gave gewone genummerde omschrijvin
gen, zoals dat bij gewone kruiswoord
raadsels het geval is. Aan de puzzellief
hebbers de taak de puzzel zonder de
hulp van de zwarte hokjes op te lossen
en te bepalen waar deze zwarte hokjes,
die er eigenlijk in horen dan wel be
horen te staan.
OMSCHRIJVING
Horizontaal: 1 betaalplaats; 5 steen
soort; 7 rijgsnoer; 11 sprookjesfiguur;
13 verdriet; 15 wintervoertuig; 17 vogel;
19 boos; 20 de somma van; 21 bedorven;
23 recu. boetebriefje; 24 Engels bier;
25 schalks: 27 ruimte onder het huis:
28 afstandsmaat; 29 bloem; 32 water in
Friesland 33 jongensnaam: 35 plaats der
oudheid; "6 Franse munt; 38 godsdienst;
40 buigzaam; 41 onvriendelijk; 42 ver
laagde toon; 44 voorzetsel; 46 Frans pers.
voornaamw.; 47 te zijner plaatse (Lat.
afk.); 48 onmeetbaar getal; 49 handel;
52 Engels voorzetsel; 53 katachtig roof
dier; 54 deel. v. e. breuk; 56 meisjes
naam 57 opstootje; 58 deel v.h. jaar;
59 deel v. e. Franse ontkenning; 60 een
heid v. druk; 62 Engels telwoord; 64
zangnoot. bergplaats; 65 kleinst deelbare
deeltje: 67 plaats aan FVanse kust; 69
sterk, flink: 70 dun, ijl; 71 gezonde lief
hebberij. lichaamsontwikkeling.
Verticaal: 1 verlichtingsartikel; 2 se
lenium; 3 groente; 4 werelddeel; 5 Frans
lidwoord: 6 bestaat; 7 zwijn; 8 bar;
9 bekende motorraces; 10 scheepseige
naar; 12 bevestiging; 14 familielid; 16
muziekterm; 18 melkprodukt; 20 alvo
rens; 22 mak; 24 groet; 26 snaak, typi
sche man; 27 makker, vriend; 30 bij
woord; 31 voegwoord; 33 herkauwer;
34 lichaamsvocht; 37 spoedig; 39 koud,
vochtig: 43 graafwerktuig; 45 landbouw-
werkutig; 46 bekende motorraces; 47
handvat; 49 oudste; 50 kleurstof; 51
plaats in Utrecht; 52 alpenweide; 53 soort
schip; 55 ruim, gerieflijk; 60 godheid:
61 soort onderwijs; 62 goud (Frans); 63
boom; 65 als onder; 66 zangnoot; 67 wel
willende lezer (Lat. afk.)68 meisjes
naam.
OPLOSSING
Horizontaal: 1 soda, 4 os, 6 ieder, 10
lap, 11 damast. 14 oder. 16 a.g. 17 kam,
13 ra, 19 v.o., 20 mij, 21 koor, 23 b.l.»
25 hoera, 28 bultenaar, 20 t.a.t., 32 is.
34 ia, 35 toen, 37 comfortabel, 42 du, 44
see, 45 ho, 46 el, 37 het, 48 la 49 parti
culier, 53 amor, 55 er, 56 s.g., 58 opa,
59 tandpijnen, 63 grind, 65 e.v., 66 nota,
68 d.d., 70 eg, 71 e.a., 73 ene, 75 ra, 76
eelt, 78 albert, 80 kin, 81 noest, 82 t.t.»
83 solo.
Verticaal: 1 sago, 2 op, 3 ada, 4 om,
5 sar, 6 it. 7 door, 8 cd, 9 rem, 10 lakei,
12 ambt. 13 Sahara, 15 rijst, 17 kruim,
19 vertellen. 22 ob, 24 leer, 26 o.a., 27
ate, 29 lafhartig. 31 anders, 33 schaap,
36 o.l.38 oe, 39 oor, 40 tui, 41 beu,
43 ut, 44 s.l., 47 he, 49 po, 50 tondel.
51 cape, 52 irene, 54 mag, 57 graan, 58
orde, 60 an, 61 ijver, 62 no, 64 rete, 67
trio, 69 den, 72 abt, 74 n.t.s., 77 l.o., 78
at, 79 et, 80 k.l.
