Smeulend wrak na vele uren
zoeken bij Nclola gevonden
Prinses opent „Dijkzigt"
Reynaud en Spaak:
oorlogskans klein
Koers op allerlaatste moment (waarom?) gewijzigd
Ieren door
Katanganen
gevangen
genomen
Meer glans
en bescherming
voor uw auto!
Kiel voor volgende (nog
grotere) meteen gelegd
NEHROE: Opzet mogelijk
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Eén overlevende
Contact
Gevangenissen ui
Londen zaten
vol demonstranten
Reacties
Opvolging
Jadotstad overvallen
101e JAARGANG No. 23780
Voor God, Koningin en Vaderland
DINSDAG 19 SEPTEMBER 1961
CJitgave: N. V. Uitg. Mij. Neerlandia.
Directeur: E. H. B. Brader.
Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna.
Redactieraad: J. M. A. C. v. Dongen,
C. J. v. Hootegem. mr. dr. A. J J. M.
Mes, mr. H M. L. de Rechter, P. V. M.
Vercauteren L. J. v..'t Westende.
Bureaus: Breda, Reigerstraat 16,
Tel. 22341 (4 lijnen). Postgiro 278841
bta» 2
Abonnementsprijs 7.per kwartaal,
8.20 per post, S 0.54 per week.
Buitenlandse abonnementen op aan
vraag. Losse nummers 15 cent.
Advertentieprijs voor de gehele oplage
0.40 per mm (Ing. Med. 1.Bij
contract aanzienlijke reductie. Volledi
ge tarieven en Algemene Voorwaarden
worden op aanvraag gaarne verstrekt.
Bureau vn
7«wse ttilanden: Goes. Westsingel 98 - telefoon 6252 Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen: HULST. Steenstraat 14 - telefoon 2377 (Bijbureaus: Terneuzen: IJsbaanstraat 24 - telefoon 2601OOSTBURGNieu
HAMMARSKJOELD BIJ RAADSELACHTIGE
VLIEGRAMP GEDOOD
DAG HAMMARSKJOELD, secretaris-generaal
van de Verenigde Naties, is bij een vliegtuigonge
luk, over de toedracht waarvan men nog zeer wei
nig weet, om het leven gekomen.
Zoals men weet, had Hammarskjoeld zondag
avond laat Leopoldstad verlaten om in Ndola, in
Noord-Rliodesië, met Tsjombe te gaan praten over
een bestand tussen de V.N. en Katanga.
Hij heeft Ndola niet bereikt. Volgens berichten
van zondagavond laat was hij er al aangekomen.
Tas veel later echter werd bekend dat het toestel,
waarmee een aantal van zijn assistenten meereis
de niet op zijn bestemming was aangekomen.
Vanaf dat moment is er koortsachtig gezocht
naar het vliegtuig. De verwarring werd groter toen
bericht werd dat het al vrij kort na de start in
Leopoldstad, in brand zou zijn gevlogen. Later
werd gezegd dat het een noodlanding had gemaakt.
Pas in de namiddag kreeg men zekerheid: na
intensieve opsporingsvluchlcn, uitgevoerd door de
Noord-Rhodesische luchtmacht werd het wrak van
het vliegtuig, ongeveer tien km van Ndola, ge
vonden.
j.
Het bericht van zijn dood, onder zulke tragische (en volgens sommi
gen: ook verdachte) omstandigheden, heeit de gehele wereld in ernstige
mate geschokt. Het verdrong voor een ogenblik al het andere wereld
nieuws. Van overal klonk deelneming en behalve tientallen regeringen
hebben ook vele radio- en tv-stations over de gehele wereld in speciale
boodschappen aandacht geivijd aan het verscheiden van Hammarskjoeld.
Een feit dat in het licht van het ver
ongelukken van zijn vliegtuig plotseling
van bijzondere interesse wordt, is de
beschieting die twee dagen tevoren
plaatsvond. Dat was in de omgeving van
Elizabethstad. Een mitrailleur bestookte
het VN-toestel en als gevolg daarvan
werd het beschadigd. Daarbij zou een
der motoren geraakt zijn. mogelijk wa
ren er zelfs twee beschadigd.
Een feit is dat het toestel daarna is
nagezien, doch nu wordt betoogd dat dit
nogal haastig is geschied. Een der moto
ren zou vervangen zijn.
Naar wat men sinds gisterenmiddag
over de toedracht van het verongelukken
is te weten gekomen (en dat is dan bit
ter weinig), moeten er verscheidene ex
plosies hebben plaatsgevonden, voordat
of toen het toestel neerstortte.
Die explosies zouden zich hebben
voorgedaan in een motor. Dat kan dus
wijzen op een overgebleven mankement,
maar van sommige zijden werd ook ge
suggereerd dat het op sabotage zou wij
zen. Zelfs werd beweerd dat het vlieg
tuig zou zijn aangevallen door een
straaljager. Met die mogelijkheid hou
den vele VN-mensen in Leopoldstad ern
stig rekening. Men vertrouwt daar de
Fonga-straal.jagers van Tsjombe niet al
te zeer. Juist in verband daarmee reisde
Hammarskjoeld altijd 's nachts per
vliegtuig.
Nehroe de Indiase premier, heeft ge
zegd het heel goed mogelijk te achten
dat er opzet in het spel is.
De gevangenissen van Londen zaten,
gisteren stampvol. Niet ten gevolge van
een ,,piek" in de criminaliteit, maar
omdat de bobbics een hele zondag hard
gesjouwd hadden met demonstranten te
gen atoombewapening, die op Trafalgar
Square zaten. Ongeveer dertienhonderd
mensen, waaronder bekende persoonlijk
heden uit de kunst en de politiek (er
was ook een kanunnik van de Engelse
kerk by), zijn gearresteerd.
Een paar honderd waren bereid een
borgsom te betalen en konden dus naar
huis gaan. Tegen hen allen wordt nu een
vervolging ingesteld. Het kan wel maan
den duren voordat de rechtbank daar
doorheen is.
Een ander merkwaardig punt in de
zaak is het feit dat het toestel zijn vlucht
al bijna had volbracht. Van Leopoldstad
naar Ndola in Noord-Rhodesië is ca.
1800 km, over sterk gevarieerd terrein.
Het was geen gemakkelijke route want
men moet er vliegen zonder radioba
kens.
Toch heeft het toestel die afstand zon
der mankeren afgelegd. Op het vlieg
veld van Ndola heeft men, nog voordat
men zekerheid had over Hammarskjoelds
lot. verklaard dat er op een zeker mo
ment radiocontact was met zijn vlieg
tuig.
De gezagvoerder kreeg zelfs al toe
stemming om te landen. Hij vloog ech
ter door. Er is ook sprake van dat Ham
marskjoeld zelf (op dat moment?) de
piloot opdracht zou hebben gegeven niet
in Ndola te landen, doch naar een ander
punt te vliegen. Wat hiervan de reden
geweest kan zijn. is niet duidelijk en zal
wellicht ook nimmer verklaard kunnen
worden
Toen men, na vele uren van angstige
onzekerheid, het wrak vond (het smeul
de nog), trof men dertien doden en één
zwaar gewonde aan. Men heeft deze man
voorlopig kunnen horen. Hij was het die
vertelde dat Hammarskjoeld voor de lan
ding opdracht tot koerswijziging gaf. Wat
hy er verder van weet moet men nog
afwachten. Men hoopt dat de met brand
wonden overdekte man, een Amerikaan
se veiligheidswacht, genezen zal. Maar
of hij het raadsel van het ongeluk zal
kunnen helpen oplossen is twijfelachtig.
GISTEREN hebben de Russen hun der
ende kernproef sinds de hervatting ge
nomen. Waarschijnlijk ontplofte het wa-
Pen weer bij Nova Zembla.
OOK Dp' raketproeven van de Sovjet
unie gaan in gestaag tempo door. Tass
Raakte bekend dat een meertrapsraket
was afgevuurd, ergens naar de Stille
Oceaan De proef verliep geheel volgens
Qe plannen.
OE Drie neutrale EVA-landen, Oosten
rijk, Zweden en Zwitserland, zijn giste-
®n ln Wenen besprekingen begonnen
ver mogelijke toetreding tot de EEG.
2, eerste week van oktober zal er
oJ?l(m0e*kuisboter verkrijgbaar zijn, te-
Pond CGnt V00r een pa^e van een half
j Weersverwachting van het K.N.M.I.
avond&Sri°5nuur°Pgemaakt E'Steren'
zonnig weer. In de ochtend
winriC1>u Plaatsen mist. Matige
vo 1 ""stflijke richtingen.
k'.tlnS van het Belgisch weer-
'Mtituut:
wolltf i,eer heldere of weinig be-
ren v- n nl". Maximumtemperatu-
v" 24 tot 28 Eraden.
7n" onder 18'47 uur.
i der 0.47 Z °P 6,22 UUr' maan on"
Het bericht van Hammarskjoelds dood
werd eerst bekend gemaakt door de re
gering van Noord-Rhodesië. Kort daar
op bevestigde een overspannen en ont
roerde functionaris van de VN in Leo
poldstad het bericht. Zijn chef, Ham
marskjoelds naaste medewerker in Kon
go, Sture Linner, was te zeer geschokt
om het nieuws persoonlijk te kunnen
melden
Nog wat later gaf het hoofdkwartier
der VN in New York een officiële ver
klaring uit.
De grootste ontsteltenis werd ongetwij
feld veroorzaakt in Stockholm, de hoofd
stad van het land waarvan Hammars
kjoeld een zoon was. De avondbladen de
monstreerden een opwinding zoals men
van Zweedse kranten niet gewend Is en
het telefoonverkeer in de stad was vol
komen ontwricht.
Allerwegen werden boodschappen uit
gegeven De regeringen van alle vrije en
neutrale landen noemden Hammars
kjoelds verscheiden een groot verlies, zo
wel voor de VN als voor Kongo en voor
de vrede in de gehele wereld.
In Den Haag heeft premier De
Quay een speciale verklaring afge
legd waarin wordt gezegd dat de
Nederlandse regering geschokt is
over het ontstellende nieuws van het
ongeluk.
Ook in Brussel toonde men zich zeer
ontsteld In vele vergaderingen en bij
eenkomsten, waar het nieuws bekend
gemaakt werd, herdacht men de grote
dode door korte tijd stilte te betrachten.
Alleen de Sovjetrussische radio gaf
het nieuws zonder het minste commen
taar. Men weet hoe de Russische hou
ding ten opzichte van Hammarskjoeld
was: de secretaris-generaal der VN was
in de ogen van Moskou een handlanger
van de imperialisten. Rusland ijvert er
al lange tijd voor hem te doen vervangen
door een driemanschap.
Vandaag zou in New York, zoals be
kend, do nieuwe zitting der V.N. wor
den geopend. Gisterenavond nam men
aan dat de opening zal worden uitge
steld.
De Veiligheidsraad is gisterenavond
bijeengekomen om zich te beraden over
de problemen die door Hammarskjoelds
overlijden zijn ontstaan. Die zijn vele.
Het eerste is: een tijdelijke vervanger
te benoemen. Hammarskjoeld had geen
directe plaatsvervanger. Er zijn vier
onder-secretarissen, die allen een gelijke
rang hebben. Men neemt aan dat van
hen de Indiër Narasimhan -een goede
kans maakt met de leiding te worden
belast, totdat een nieuwe secretaris-ge
neraal is benoemd.
Het zag er gisterenavond naar uit dat
men geruime tijd zou nodig hebben om
tot een beslissing over de tijdelijke waar
neming van Hammarskjoelds belangrij
ke post te komen.
Men verwacht dat het communistisch
blok vanaf nu met nog meer nadruk
voor een driemanschap zal gaan ijveren.
(Zie voor levensbeschrijving pag. 9).
Het Ierse garnizoen in Jadotstad
blijkt sinds zondagavond laat
krijgsgevangen van het Katan-
gaanse leger. De commandant van
de sinds woensdag in Jadotstad
omsingelde troepen heeft dit per
telegram aan het hoofdkwartier
van de troepen der Verenigde Na
ties meegedeeld.
De Katanganen schonden het bestand
en zij hebben de Ieren met een hevige
aanval onder de voet gelopen. De Ieren
worden zwaar bewaakt maar niet slecht
behandeld. Drie van hen zijn gewond en
twee hebben een zenuwschok.
Het is in kringen van de Verenigde
Naties niet bekend of de Katanganen
hiermee de bevelen van hun blanke of
ficieren hebben uitgevoerd of dat zij op
eigen initiatief hebben gehandeld. De te
hulp gesnelde V.N.-troepen die in de
nabijheid van Jadotstad door een weg
versperring werden tegengehouden, wa
ren na het staken van de strijd naar
Elizabethstad teruggeroepen.
In Ierland is dit bericht met grote
somberheid ontvangen. Abrupt kwam
hierdoor een einde aan de feeststem
ming die was ontstaan toen bekend was
geworden dat de Ierse commandant een
bestand had gesloten met de Katangaan-
se gendarmerie.
Een woordvoerder van de regering
verklaarde tc Dublin: „Dit is een hard
gelag voor het land. Het is een vrese
lijke schok voor de natie die dagen lang
in een ondraaglijke spanning had ge
leefd. De opluchting en vreugde die over
al werd gevoeld over het feit, dat er
geen doden te betreuren waren, heeft
plaats gemaakt voor onzekerheid en
vrees."
Prinses Beatrix heeft maandagmid
dag in Rotterdam het ziekenhuis Dijk
zigt'officieel geopend.
Bij de onthulling van de gedenkplaat
door de prinses deed zich een klein
incident voor. Kennelijk was het gor
dijnkoord niet al te stevig aangebracht
zodat prinses Beatrix een gedeelte in
haar handen hield. Schaterlachend
wendde zij zich tot een onthutste bur
gemeester Van Walsum.
(Advertentie)
De vroegere Franse premier Reynaud
heeft in Moskou met Kroestjev gespro
ken. Gisteren heeft hij daarover verslag
uitgebracht. Hy benadrukte dat hij niet
in oorlog gelooft. ,,De geschiedenis zal
over de kwestie Berlijn beslissen, niet
een gewapend conflict", zei hij.
Tijdens een gesprek dat drie uren
duurde, herhaalde de Sovjetpremier zijn
aanbod om van West-Berlijn een vrije
stad te maken. Mocht het Westen soms
bang zijn dat Rusland er zin in had de
stad daarna op een kwaad ogenblik
„over te nemen", dan was er volgens
Kroestjev een prachtige garantie tegen:
men kan immers het hele VN-apparaat
in West-Berlijn onderbrengen.
Kroestjev blijft er bij dat Oost-Duits-
land. zonder erkend te worden door het
Westen, als dat halsstarrig blijft, best
een zelfstandige staat kan zijn. China
staat er immers evenzo voor.
Reynaud sprak de wens uit dat
Frankrijk aan het overleg met Mos
kou over Berlijn zal deelnemen. Die
hoop verraadt een zekere vrees dat
Parijs daar niets voor voelt. Vol
gens de New York Times is dat dan
ook zo: Couve de Murville zou Ken
nedy duidelijk gemaakt hebben dat
de Franse regering er niets voor
voelt om met Kroestjev aan tafel te
gaan zitten.
Naar Moskou
Even optimistisch ten aanzien van een
mogelijke oorlog toonde zich gisteren de,
Belgische minister Spaak, die naar Mos
kou vertrok. ,,Ik ga zonder een bepaal
de opdracht", zei hij, „maar de kleine
landen hebben het recht zich te laten!
horen".
I
Volgens Spaak zou de voornaam
ste mogelykheid tot (toch) een oor-
log kunnen zyn het feit dat Kroest
jev kennelijk een duidelijk standpunt
heeft ingenomen en nu niet van plan
is dat te verlaten. ,,Hij zal de kwestie
Berlijn vermoedelijk op zijn eigen
manier regelen", zei Spaak. Dat be
tekent dat het Westen zal moeten
kiezen tussen aanvaarding van dit
feit en een machtspolitiek.
Volgens de oud-secretaris-generaal van
de NAVO moet het Westen inzake on
derhandelingen het initiatief nemen en
zelf met voorstellen komen.
Gisteren is generaal Clay, die benoemd
is als Kennedy's persoonlijke vertegen
woordiger in Berlijn, in Duitsland aan
gekomen. Clay is de „vader van de
luchtbrug", ten tijde van de blokkade
van Berlijn in 1948/49.
Volgens een anti-communistische voor
lichtingsorganisatie in West-Duitsland
zal morgen in Oost-Duitsland worden be
sloten de algemene dienstplicht in te
voeren.
Verkrijgbaar bij de vakman
bus voor 4 a 5 behandelingen 5.99
Europa's grootste tanker gleed
(naamloos) in
(Van onze verslaggever)
Langzaam, meter voor meter, gleed gistermorgen tegen tienen een
stalen kolos van vele, vele honderdduizenden kilo's naar zijn ele
ment: het water.
Honderden werkers van Verolme hadden het driftig ritme van hun
arbeid even onderbroken. In hun blauwe en grijze overalls flan
keerden zij het Koningin Wilhelmina-dok, aldus een erehaag vor
mend voor wat zij in noeste ijver zelf hadden gewrocht een tanker
van 78.000 ton, de grootste tot dusver in Europa gebouwd.
dat moment, vijf jaar geleden, toen
hij met de Nieuw-Amsterdam op weg
was naar New York. Hij gunde zich
enkele dagen rust aan boord
Een der directeuren van Esso, ook
aan boord, vroeg de heer Verolme
te spreken. Van rust kwam niet veel.
Verolme zette te New York voet aan
land met het contract bijna in zijn
zak. Dat gold de bouw van een tan
ker van 46.000 ton. Er kwam een de
finitief contract. Er kwamen wijzi-
zingen. De tanker groeide tot wat
zij nu geworden is: een oliereus van
78.000 ton, die 55 miljoen zal kosten.
Nog twee zijn er in bestelling, gro
ter nog.
zijn element -
Nadat het water in het driehonderd
meter lange dok is toegelaten wordt
de zeereus door dertien sleepboten
naar de Nieuwe Waterweg gesleept.
Met drie kloppen van een zilveren
bijltje hakte de heer P. R. Fairbairn.
staffunctionaris van de Esso Petroleum
Company te Londen in opdracht van
welke maatschappij het schip gebouwd
werd een lint met kleurige vlaggetjes
door, waarmee de tanker nog symbo
lisch aan het land verbonden was.
Geen gerinkel van een brekende
fles, geen spattend schuim van cham
pagne tegen de boeg bij deze tewater
lating. Deze oliereus wordt pas gedoopt
bij de officiële overdracht, waarschijn
lijk in februari a.s. zoals de heer Ver
olme ons vertelde.
Hij, de Goliath van het Rotterdamse
havenbedrijf, die amper tien jaar ge
leden zelf nog aan den lijve ondervond
wat het afkrabben van scheepswanden
betekent en wat het is te sjouwen en
ploeteren met teer en verf, stond te
midden van tientallen genodigden uit
binnen- en buitenland op een ere-plat-
form: Huns gelijke.
Vijf jaar geleden
Voorzeker moeten zijn gedachten
op deze dag zijn teruggegaan naar
Maten van een mammoet
Het naamloze gevaarte, dat gisteren
te water is gelaten, is 260 meter lang,
34 meter breed en 19 meter diep, ge
meten naar de grootste maten. De voort
stuwingsinstallatie kan een vermogen
ontwikkelen van 26.500 pk! Het schip
zal straks een bemanning voeren van
75 koppen, allen ondergebracht in een
persoons hutten. Er zijn ruim drie mil
joen elektroden verwerkt door hand
lassers, waarbij dan nog ruim 25.000
kilo lasdraad door de automaten werd
gebruikt. Al dit elektrodenmateriaal
zou samen een lengte hebben van 1350
km.- Ook de klinkers vonden nog werk
genoeg op dit schip: 44.720 klinknagels
zijn gebruikt met een totaalgewicht van
bijna 39.000 kilo. Het totaal netto-ge-
wicht van alle secties bij elkaar (569
stuks) is 16.532 ton.
Geen rust was de heer Verolme dus
toen gegund bij wat hij dacht, dat een
rustige oversteek zou worden.
Geen rust gunde hij zich sindsdien.
Er was niets op Rozenburg.
Nu is er alles.
Een rustig eiland van landelijke
charme werd de trillende grond waar
op wereldconcerns zich nimmer een
adempauze gunnen.
Ook gisteren was die rust niet weg
gelegd voor de heer Verolme en zijn
medewerkers.
Kiel in het water
Want nog waren dertien sleepboten
op de zonovergoten Nieuwe Waterweg
de levensader van Rotterdam be
zig in zilveren bellen het water te doen
opspatten in hun kielzog bij hun fan
tastisch gemanoeuvreer de mammoet
tanker als een lammetje op zijn plaats
te dirigeren, of reeds grepen de mach
tige gretige armen van vier grauwe
hijskranen ieder met een hefver
mogen van 80 ton naar een nieuwe
prooi.
En nog voordat de enorme tanker
gemeerd lag op de plaats waar hR
verder zal worden afgebouwd, werd in
het Koningin Wilhelmina-dok dat
toen uiteraard nog vol water stond
toch de kiel gelegd voor een volgend
schip: een tanker van 86.000 ton, be
stemd voor de Standard Tankers Ba
hamas Comp. Ltd. de tweede van de
serie van drie, waarmee in totaal 175
miljoen gemoeid is.
Van het eerste stuk van de kiel
een stukje staal van zon vier meter
hoog, zeven meter breed en vier cen
timeter dik, bleef slechts een donker
bruin puntig stuk van een meter bo
ven het water in het dok zichtbaar.
Verolme was toen met zijn gasten al
vertrokken.
Wedden, dat wij er niet ver naast xijn
als wij zeggen: een heel klein beetje
om eventjes te feesten, maar veel meer
om nieuwe zaken te doen?