Tsjombe (bebloed) gevlucht;
noodtoestand afgekondigd
HEMELTJE OP AARDE
Rouw en chaos
Formosa na
in Y.S. en
orkaan
m!
EINDE VAN KORTE ONAFHANKELIJKHEID
Spaak naar
Moskou
Rhodesisclie federatie
neemt maatret
Alle macht
bij Kadar
;gelen
Publieke opinie mengt
zich in zaak-Cobb
Vorstelijke
verloving
W esten
„op
confereert niet
goed geluk
België wist
van niets
Leenheer
Niet vereerd
V.S.-astronaut
om de aarde
„Oranj<
aan
de ketting?
It
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Hongarije
Veel bewolking
Doodvonnis voor 15-jarige
OOK IN NEDERLAND
GEBUNDELDE ACTIE
Parlementariërs
in Frankrijk in
gegaan
s
Ruim honderd
doden door
Pamela7
door Carla
Hum. thuisfront
gaat opinie in
leger peilen
Open brief van het
„voormalig verzet
10le JAARGANG No. 23776
Uitgave: N V. Uitg. Mij. Neerlandia.
Directeur: E. H. B. Brader.
Hoofdredacteur: J. J. H. A. Bruna.
Redactieraad: J. M. A. C. v. Dongen,
J. v. Hootegem, mr. dr. A. J J. M.
j^es, mr. H M. L. de Rechter, P. V. M.
Vercauteren L. J. v. 't Westende.
gureaus: Breda, Reigerstraat 16,
Tel. 22341 (4 lijnen). Postgiro 278841
Voor GodKoningin en Vaderland
DONDERDAG 14 SEPT. 1961
Abonnementsprijs 7.per kwartaal,
8.20 per post, 0.54 per week.
Buitenlandse abonnementen op aan
vraag. Losse nummers 15 cent.
Advertentieprijs voor de gehele oplage
0.40 per mm (Ing. Med. f 1.Bij
contract aanzienlijke reductie. Volledi
ge tarieven en Algemene Voorwaarden
worden op aanvraag gaarne verstrekt.
Bureau
'uwsp Eilanden: Goes. Westsingel 98 - telefoon 6252 Bureau voor Zeeuwsch-Vlaanderen: HULST. Steenstraat 14 - telefoon 2377 (Bijbureaus: Terneuzen: IJsbaanstraat 24 - telefoon 2601 OOSTBURG. Nieuwstraat 41 telefoon^
KATANGA MET GEWELD BIJ
KONGO INGELIJFD
HAMMAKSKJOELD
...op wiens gezag?...
Premier Kroestjev heeft de Bel
gische minister van Buitenlandse
Zaken, Paul-Henri Spaak uitgeno
digd hem in Moskou te bezoeken.
De gewezen secretaris-generaal
van de NAVO heeft de uitnodiging
aangenomen en vertrekt 19 sep
tember naar de Russische hoofd
stad, zo meldt radio-Moskou.
Troepen van (le Verenigde balies in Kongo scheen te zijn beëindigd, was Katanga onder
hebben gisteren in verbitterde, doch snel uit- worpen aan hel centrale gezag van de regering
gevoerde acties een eind gemaakt aan de on- Adoela in Leopoldstad, Verschillende militaire
afhankelijkheid van de mijnstaat Katanga. ISa leiders zijn gearresteerd. Direct na de opmars
een gewapend optreden dat om vier uur in de van de Uno-troepen heeft <le centrale regering
morgen begonnen was en dat gisteravond de noodtoestand voor Katanga afgekondigd.
De leider van de communistische
partij in Hongarije, Janos Kadar,
heeft gisteren de plaats ingenomen
van de 75-jarige premier, Fcrenc
Munnich. Alle macht in Hongarije
is nu in handen van Kadar gecon
centreerd.
De minister van Binnenlandse Zaken,
Niszki is benoemd tot vice-premier.
Naos Papp neemt zijn functie over en is
daarmee tevens hoofd van de omvang
rijke geheime politie. De chef van het
planbureau is president van een com
missie voor technische ontwikkeling ge
worden. De minister van Buitenlandse
Zaken is vervangen door Janos Peter.
Mevrouw Benke is afgetreden als minis
ter van Cultuur en wordt opgevolgd door
Pal Iku. Deze wijzigingen zijn een ge
volg van een voorstel van het centrale
partijcomité.
tvale regeringspropaganda beweert dat
UNO-troepen in Elisabethstad door Ka-
tangese gendarmes werden beschoten en
dat toen dc strijd losbrandde. Premier
Tsjombe, die op zijn vlucht bebloed
en wel journalisten te woord stond,
hield het er op dat de UNO eenvoudig
begon met het gewapenderhand bezetten
van regeringskantoren en openbare ge
bouwen. De verbindingen met Katanga
zijn verbroken, waardoor men het fijne
van dc zaak voorlopig niet te weten zal
komen.
Om vier uur werd Elisabethstad op-
DE STAKING bij General Motors (in de
y-S.) zal wellicht fabrieksgewijze wor-
aen opgeheven, zodra er plaatselijke
werkovereenkomsten zijn tot stand geko-
men. In 43 fabrieken van G.M. was dit
reeds het geval.
LEON DEGRELLE. Belgisch staats
vijand no. 1 die in Spanje zit, is bereid
z,lch ir. België te laten berechten, maar
°an in het openbaar en door een ge
wone rechtbank. Tot nog toe hebben de
Bclgen daar niet aan gewild.
ZUID-AFR1KA, in de provincie Na-
laI' woeden grote branden die vooral
^suikerplantages zwaar hebben getrof-
J®. Enkele branden schijnen opzettelijk
15 zijn veroorzaakt. Natal is een zwar
te -
RUSSEN hebben aangeboden een
.yeepswerf in Tanger te bouwen. De
egunstigden zijn echter een beetje be-
reesd dat deze werf niet in goede reuk
7u?aan- Lievei-" laat men Nederland of
weden het werk uitvoeren.
BRITSE historicus en vermaard ont-
Parv van sociol°gische wetten, prof.
rKmson, is gisteren in ons land aan-
K°men. Hij zal hier enkele redevoerin-
vliegramp met een Franse Ca-
von fn de buurt van Rabat (zie hier-
tota1 i°?q elders in dit nummer) zijn in
•^aai 7o mensen om het leven gekomen.
?fe''5ve™achting van het K.N.M.I.
avondanAVi?d' 0P8emaa><' gisteren-
Hal# 4 15 UUr:
dan zwaar bewolkt met nu en
1 de kn<ffCn' h>t krachtige aan J
zuid\U wellicht harde wind tussen i
i iets cn zuid- In het algemeen t
1 ren e *emPeraturen dan giste-
teinlntituut- het Belgisch weer'
reEnc?nifelJjk b^'0kken hemel, met
s'aEvlaeon °pklanngen met neer- J
I van 14 tnt' ,,Maxim"mtemperaturen
Vandaar- graden.
ander n? on<lcr 18.59 uur, maan
Mora uur.
111.43 Tur ZOn °P 6,13 uur• maan °P
i
In het aangrenzende Rhodesië zijn troepen op de been gebracht
en maatregelen genomen, omdat gevreesd wordt voor een uitbreiding
van de strijd tot over de Katsfngaanse grens. Een laatste oproep van
de Kongolese premier, Adoela, aan Tsjombe om mee te werken aan
de vorming van een Kongolese staat, heeft geen resultaat meer mogen
boeken. Het aantal doden dat bij de acties is gevallen kan nog niet
worden geschat. Het cijfer 37 is genoemd, maar andere berichten
spreken van honderden slachtoffers.
geschrikt door het gedokkcr van zware
Hoe de actie precies is'begonnen weet Het Icrsc "jNO-actachement bracht
231 C^; echter pantserwagens in stelling, die het
mitrailleurs. Zij werden bediend door
Katangaanse soldaten die zich achter de
ramen van openbare gebouwen hadden
verschanst. Het postkantoor was hun
voornaamste steunpunt.
postkantoor onder vuur namen. Tegelij
kertijd deden elders in de stad Indiase
keurtroepen een stormloop met de ba
jonet op het gebouw van radio-Elisabeth-
stad. De Zweedse detachementen had
den het aan de stok met Katangezen in
de omgeving van het huis van minister
Moènongo. Italië was vertegenwoordigd
door rode-kruistroepen.
Toen de dag aanbrak waren de straten
uitgestorven. Maar achter alle balustra
des en achter de kapotte ruiten van de
grote gebouwen zag men troepen die
zich verschanst hadden en de steunpun
ten van de Katangezen onder vuur hiel
den.
Om negen uur ging het bericht dat
Tsjombe zijn bevelhebberspost had ver
laten en was gevlucht, na een staakt het
vuren te hebben gelast. Even was er een
vuurpauze, maar toen deden Katange
zen een tegenaanval op het radioge
bouw. Deze aanval werd afgeslagen.
Een ander steunpunt dat node ont
ruimd werd, was het gebouw van het
Belgische consulaat. Hier stond een ma
chinegeweer in de hal te knetteren.
De UNO-functionarissen, sprekend in
iijke mobilisatie ingevoerd en troepen
naar de grens gezonden.
In Elisabethstad zwaait thans een hoge
commissaris van de UNO de scepter. Ge
zegd werd, dat Katanga nu een Kongo
lese provincie is geworden en dat Tsjom
be daarvan zoveel als leenheer is. Pre
mier Adoela heeft laten weten dat het
nog niet te laat is om tot een vergelijk
te komen.
Een complicatie in de toestand is, dat
Katanga en Noord-Rhodesië een verdrag
voor wederzijdse bijstand hadden, maar
het is niet waarschijnlijk dat dit za! lei
den tot een invasie, ditmaal van Rhode-
De Belgische bewoners van Elisabeth
stad is geen haar gekrenkt, ^alhoewel
zij overduidelijk hebben laten* blijken
niet van de UNO gediend te zijn. De
Belgische regering was over de plannen
van dc UNO niet ingelicht. Men voelt
zich in Brussel niet bepaald vereerd
met de verrassing welke de UNO heeft
gepresenteerd. Dc Britse regering heeft,
in afwachting van nadere berichten, de
ontwikkeling betreurd. Londen heeft
Hammarskjoeld ook opheldering over
de gebeurtenissen gevraagd en hem
verzocht te vertellen op welk gezag de
UNO haar beleid in Kongo voeri.
Gisterenavond laat heeft de Belgische
regering tegengesproken, dat Belgen ge
wapenderhand zich tegen de UNO zou
den hebben verzet. Een communiqué
van de UNO had de Belgen, die zich inj
het consulaatsgebouw te Elisabethstad j
bevonden (twintig man) formeel be-;
schuldigd van een schietpartij, welke de
het veilige bewustzijn dat de UNO-secre- Indiase commandant van ccn UNO-com-
bl^he'id^was, hebb™™gezegd cfat"deAc'tfëjPaKnle 't .even heeft gekost. Men rekent
bedoeld was om een burgeroorlog tej*n België op een evacuatie van landge-
verhinderen. Kongolese troepen haaktennoten uit Katanga,
er namelijk naar om naar Katanga op te
rukken teneinde Tsjombe tot rede te j
brengen. I
Hoewel Elisabethstad gisterenavond,
tamelijk rustig was, zijn er berichten,
dat er elders in Katanga nog wordt gc-|
vochten tussen verspreide eenheden;
gendarmerie en UNO-troepen.
Alles wijst er op dat president Tsjombe i
en zijn voornaamste medewerkers zul
len proberen om naar Rhodesië uit te
wijken. Wellicht zullen ook de Belgen
die zich in Elisabethstad bevonden en
van wie wordt beweerd dat zij de mi
trailleur in het consulaatsgebouw hebben
bediend, in Rhodesië een goed heenko
men zoeken. De regeringen van de Rho-
desische federatie hebben een gedeelte-
Gisteren hebben de V.S. een Mercury
ruimtecabine gelanceerd die, met een
mechanische astronaut aan boord een
vlucht rond de aarde heeft gemaakt, en
die na een geslaagde landing in zee, is
opgepikt.
Koning Paul van Griekenland heejt
tuoensclag de verloving bekendgemaakt
van zijn oudste dochter prinses Sophie
met Don Juan Carlos, prins van
Asturië en zoon van de Spaanse
troonpretendent.
Enkele weken geleden heeft een recht
bank in de Amerikaanse staat Georgia
een vijftienjarige negerjongen, Preston
Cobb, ter dood veroordeeld. De jongen
werd beschuldigd van moord op een be
jaarde (blanke) boer. De jury die het
schuldig" over het hoofd van Preston
Cobb uitsprak, waarna de rechter auto
matisch het doodvonnis moest vellen,
bestond geheel uit blanken.
De weduwe van president Roosevelt,
die op de publieke opinie van Amerika
een gezaghebbend geluid kan laten ho
ren, heeft kort geleden door middel van
haar kolom" in een Amerikaans dag
blad gepleit voor Preston Cobb. Zij
schreef: ..Alhoewel het misdrijf dat
Preston Cobb heeft begaan afschuwe
lijk is en hij zeker gestraft dient te
worden, is het onmenselijk om een kind
van vijftien jaar op de elektrische stoel
te zetten. Er moeten toch mogelijkhe
den zijn om een zo jonge delinquent om
te vormen tot een bruikbaar lid van de
samenleving. En mocht dit ihislukken,
dan nog is het barbaars om een kind,
dat de omvang van zijn daad misschien
nauwelijks beseft, de dood in te sturen".
Dit artikel van mevrouw Roosevelt
heeft in de Verenigde Staten alom be
tuigingen van steun opgeleverd. Maar
ook buiten Amerika heeft de stem van
Amerika's moeder nr. 1" weerklank
gevonden. Het hoofd van een Amster
damse school heeft besloten om de ini
tiatieven in Nederland te bundelen. Hij
hoopt honderdduizenden handtekeningen
te verzamelen van Nederlanders, die dit
vonnis gewijzigd willen zien.
Tot nog toe hebben pogingen van voor
aanstaande Amerikanen om het vonnis
van Preston Cobb gewijzigd te krijgen,
geen resultaten gehad. Het is zelfs de
vraag of het onmenselijke vonnis onder
de geweldige druk van de publieke me
ning in de gehele wereld kan worden
veranderd. Maar het is mogelijk en dus
moet het geprobeerd worden.
De datum van de terechtstelling is be
paald op 22 september a.s. De tijd dringt
dus. Nederlanders die hun stem willen
laten klinken in het spreekkoor dat
gratie voor Preston Cobb vraagt, kun
nen hun adhesiebetuigingen zenden aan
de heer Van der Molen, Valentijnkade
62. Amsterdam-Oost. Gemeentegiro a
4177, ten name van Actie Preston Cobb".
Op de leden van de Gaullistische U.N.
R. na zijn alle Franse parlementsleden
in staking. Zij zijn ontevreden over pre
mie»' Debré en over de weigering van
president De Gaulle om het parlement
wetsvoorstellen te laten doen in de land-
bouwkwestie tijdens de lopende zitting,
die een buitengewone is.
De stakende afgevaardigden betwisten
het regeringsstandpunt dat de assem-
blée niet het recht zou hebben tijdens
een buitengewone zitting wetsvoorstel
len te doen. Vele afgevaardigden zijn bo
vendien van mening, dat het parlement
een grotere rol moet spelen in het be
stuur van het land.
De orkaan „Carla" is verreweg
uitgewoed. Met windsnelheden van
80 km per uur raasde ze gisteren
nog wat na, niet erger dus dan een
gewone storm. De mensen uit de
bedreigde streken, waar vaak een
grote chaos heerst, beginnen al
terug te komen en men kan nu de
balans op gaan maken.
Het totaal aantal slachtoffers blijkt 17
te zijn en de materiële schade zal onge
twijfeld in de honderden miljoenen dol
lars lopen. De zwaarst getroffen steden
zijn Galveston en Corpus Christi. Na de
orkaan is een verschrikkelijk zware re
genval gekomen, die het bergingswerk
belemmert en die ook de oogst weer
bedreigt.
In Edna, waar veel mensen een heen
komen hadden gezocht, wist de woedende
„Carla", voordat zij begon te stuiptrek
ken, nog het dak van een school af te
rukken. In dat gebouw hadden honder
den mensen een toevlucht gezocht.
De staart van de verschrikkelijke storm
bewoog zich in de richting van Okla
homa, waar men ondanks de vermin-
derde hevigheid toch nog rekent op
grote schade. Overal in de omstreken
zwellen de rivieren en dreigen over
stromingen.
Ook in andere staten in het stormge-
bied kampt men met zeer hoog- water en
dreigen dijkbreuken. Een zakenman in
Golden Meadow heeft gewaarschuwd dat
hij met anderen een peloton gevormd
heeft dat zonder pardon zal schieten op
auto's die te hard rijden op overstroomde
wegen.
Het opspattende water ondermijnt na-,
melijk de dijkjes, zegt hij, die men rond
de huizen heeft opgeworpen.
Overigens krijgt „Carla'' mogelijk een
opvolgster. In het Atlantische Oceaan'
gebied is een nieuwe orkaan aan het
rondspoken, met windsnelheden van 200
km per uur. De nieuwe orkaan werd
„Esther" gedoopt en men hoopt nu maar
dat zij geen nieuwe bedreiging voor het
vasteland vormt. Die kans bestaat wel.
maar zeker is het nog niet.
De wervelstorm die, zoals wij gisteren
schreven, Formosa teisterde, blijkt een
aanzienlijk groter aantal slachtoffers te
hebben gekost dan men aanvankelijk
aannam. Het aantal doden is al boven de
honderd gekomen en ongeveer duizend
mensen werden gewond, bjjna de helft
daarvan ernstig. Tientallen anderen wor
den vermist.
De storm Pamela, die Formosa trof,
heeft bijna 20.000 huizen vernield. Tien
tallen vissersschepen gingen ten onder.
Het leger is ingeschakeld om de eerste
en ergste nood te helpen lenigen.
..Pamela" heeft Formosa intussen ver
laten en is op weg naar het Chinese
vasteland.
„Laat het maar regenendenkt deze
verkeer steller op de Wakefield Road
in het Engelse Dalton. Met een een
voudig, doch doeltreffend geconstru
eerd plastic draaghemeltjetrotseert
de man de hevigste plensbuien.
Het humanistisch thuisfront, dat onder
meer de geestelijke verzorging op hu
manistische grondslag van militairen
wil behartigen, gaat een actie onderne
men om na te gaan hoe groot de be
hoefte onder de Nederlandse militairen
is voor een dergelijke verzorging.
De uiteindelijke bedoeling van deze
actie is aan te tonen, dat het verlenen
van toegang tot de kazernes aan huma
nistische geestelijke verzorgers gewenst
is. Dit is tot nu toe door de ministers
van defensie steeds afgewezen. Bij de
behandeling van de laatste defensiebe
groting heeft minister Visser zich echter
bereid verklaard «maatregelen te nemen
als hem alsnog van een behoefte aan hu
manistische geestelijke verzorging zou
blijken.
Deze behoefte hoopt het thuisfront aan
te tonen door middel van een handteke
ningenactie onder ouders en meerderja
rige rpilitairen. Men zal ongeveer 30.000
oproepkaarten verzenden aan hen, die
nu in militaire dienst zijn, aan de in de
afgelopen drie jaar afgezwaaiden en aan
de toekomstige militairen.
Zowel in het openbaar als in persoon
lijke gesprekken naar aanleiding van de
Berlijnse crisis, hebben president Ken
nedy van de V.S. en de minister van
Buitenlandse Zaken van Engeland giste
ren herhaald dat het Westen niet met
de Russen om de tafel zal gaan zitten,
vooraleer vaststaat dat een Oost-West
conferentie kans van slagen heeft.
Er moet een goede basis voor onder
handelingen worden gevonden. Het Wes
ten voelt er niets voor, om een confe
rentie te beginnen, die bij voorbaat tot
mislukking gedoemd is. Bij elk besluit
over Berlijn zullen de Westduitsers be
trokken worden.
Het hoofdbestuur van de „Nationale
federatieve raad van het voormalig ver
zet Nederland" heeft zich in een open
brief gericht tot de Sovjet-ambassadeur
in Den Haag. Deze organisatie, die zelfs
door de Russen niet als pro-Duits kan
worden aangemerkt, verzekert de Sov
jet-ambassadeur van haar grote onrust
over de Berlijnse crisis, maar maakt
hem tevens duidelijk dat de verzetslie
den het Berlijnse probleem in betrekking
tot de wereldvrede beschouwen en dat
zij bereid zijn om de democratische ver
worvenheden en de vrijheid tot het uiter
ste te verdedigen.
Met andere woorden: de verzets
mensen maken de Sovjets duidelijk,
dat eventuele anti-Duitse gevoelens
aan deze kant van het Ijzeren gor
dijn geen rol zullen spelen, als het
er op aan zal komen de vrijheid te
verdedigen.
In de politieke beschouwingen met be
trekking tot de wereldsituatie speelt de
nieuwe serie Russische kernproeven de
hoofdrol. Moskou weet dit natuurlijk en
maakt er welbewust gebruik van. De
Russische plaatsvervangend minister van
Defensie, Moskalenko, heeft gisteren op
geschept over nieuwe Russische raket
ten, die onkwetsbaar zouden zijn voor
tegenacties en die kernbommen van het
100 megatontype zouden kunnen vervoe
ren. Deze raketten zullen de komende
dagen in de Stille Zuidzee beproefd wor
den.
Een vooraanstaande Amerikaanse
scheikundige heeft op grond van bere
keningen verklaard, dat een kernoorlog
97 procent van de mensheid zou doden.
De Britse filosoof Bertrand Russell,
die in een Londense cel zit wegens het
aanzetten tot ordeverstoringen, heeft
vanuit de benauwenis de boodschap ge
daan, dat de politieke leiders hard bezig
zijn om de wereld naar de ondergang
te' helpen.
In Berlijn is aan de Oostduitse kant
een vergroting van de militaire activi
teit waargenomen. Het aantal mensen
dat desondanks naar West-Berlijn komt,
beliep gisteren weer enige tientallen,
waaronder een Vopo.
Volgens een bericht van het persbureau
Tass heeft premier Kroestjev verklaard
dat zijn regering bereid is op elk tijdstip
aan een conferentietafel plaats te ne
men om over een vreedzame regeling
van het Duitse vraagstuk te praten,
vooropgesteld dat .die besprekingen niet
worden gebruikt om het sluiten van een
vredesverdrag met Duitsland te vertra
gen.
55
De federale rechter in Miami (Florida)
in de Ver Staten heeft bevel gegeven
het Nederlandse stoomschip ..Oranje"
bij aankomst in Miami aan de ketting
te leggen tot een regeling is getroffen
voor een eis tot schadevergoeding van
de Amerikaanse mevrouw Throner. Zij
is op 19 mei tijdens een cruise aan boord
van het schip van een trap gevallen en
heeft daarbij letsel opgelopen. Het schip
wordt op 25 november in Miami ver
wacht. Mevrouw Throner eist een scha
devergoeding van 75.000 dollar. Haar
echtgenoot vraagt bovendien een scha
deloosstelling van 15.000 dollar voor
dokterskosten cn ongerief.
Men verwacht, dat de stoomvaart
maatschappij Nederland, de eigenares
van het schip, een bedrag van 90.000
dollar zal deponeren.
Toen het ongeval gebeurde wa* de
„Oranje" op een tocht rond de wereld.
