Inlanders vinden komende
verkiezing niets bijzonders
Engeland contra „erwtensoep
MEETINSTRUMENTEN
IN STRIJD TEGEN MIST
Papieren tenniskleding
RIBBENS
Lil
n
V]
Tl
M
:i
I:i
DE QU
Anti
laai
Nieuw w<
voor Str;
500 GRAM
KOFFIE
EEN GULDEN
GOEDKOPER
Dit betekent toch niet dal U weggaat
n
Fiat occasions
•053**!
MARGARINE of VET
EENG0UDREEP
BRUINE
BONENSOEP
tfo-gétère*"""'
Altijd een kassabon voor 10°/o korting. Oók bij de weekreclames
v r ij (lalg'-prijzeii
2190
5?
Tegen Soekarno
Goede beloften
Realisten
Gepantserde auto
te
Breda
gevonden
AARDAPPELEN
GEVONDEN
Ten strijde
Meting
en
Aan het mistfront
Oven
Gelukkig en
Voorspoedig 1961
Bij 1.4,- De Gruyter-artikelen
Bij elke 2 pakjes
voor 10 cent
voor slechts 50 ct
55
Enkele buie
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 5 JANUARI 1961
De verkiezingstijd in Nederlands
Nieuw-Guinea is thans aangevan
gen. Dinsdag 20 december zijn de
eerste verkiezingen van kiesman
nen gehouden en het zal tot 25 fe
bruari 1961 duren, voor de eerste
zestien leden van de „Nieuw-Gui
nea-raad" zullen zijn gekozen. Op
enkele plaatsen zijn spandoeken
aangebracht om de bevolking te
wijzen op de betekenis van het ge
beuren. Zoals bekend zijn de ver
kiezingen getrapt. Vanaf nu tot 15
januari zullen de kiesmannen wor
den aangewezen, die uiteindelijk de
raadsleden zullen gaan kiezen.
Aan de verkiezing: van het eerste ver
tegenwoordigende lichaam van de bevol
king is een periode van opgewekte poli
tieke bedrijvigheid voorafgegaan. Alom
in de kuststreken hebben de meest voor
uitstrevende elementen der autochtone
bevolking de hoofden bij elkaar gestoken
om de eerste politieke groeperingen te
vormen. Deze ztfn in veruit de meeste
gevallen plaatselijk of regionaal ingesteld
en de programmapunten richten zich va
ker op de kleine dingen van het dagelijk
se leven dan op de grote politiek.
Vaak ook spelen de onderlinge tegen
stellingen tussen de bevolkingsdelen een
overwegende rol. Zo geldt de in Hollan-
dia opgerichte PARNA (Partei Natio
nal) als een groepering van jonge Se-
roeiers die er naar streven hun oude
controverse met de Biakkers te overbrug
gen.
De leiding van de partij bestaat in
hoofdzaak uit Seroeiers, die zich in gro
ten getale in het gebied van Hollandia
hebben gevestigd. De partij staat thans
onder voorzitterschap van de jonge Har
ry Wajoi en zij onderhoudt nauwe ban
den met de Leidsc student Kirihio. Aan
vankelijk scheen zich ook de Biakse heer
Nicolaas Jouwe, die eveneens op een scho
ling in Nederland kan bogen, voor de
groep te interesseren, doch hij heeft er
zich later van gedistantieerd. Meest ken
merkend voor het program der partij is,
dat zij de wens heeft geproclameerd,
uiterlijk 1970 alle functies, tot en met
die van resident, door inheemsen te doen
bezetten. Het is niet duidelijk hoeveel
aanhang de partij telt.
Dit laatste kan men ook zeggen van de
Democratische Volkspartij, die zelf be
weert de meeste leden te hebben. Deze
party bestrijkt het achterland van Hol
landia en het kustgebied ten westen van
het stadje. Xij heeft onlangs krachtig
stelling genomen tegen de politiek van
president Soekarno en zij speelt met de
gedachte van een Melanesische federatie
evenals de heer Jouwe. Deze groep heeft
xich recht tegenover de Parna gesteld.
Dit is ook het geval met de jongste
spruit aan de partijboom ..Kracht door
Eenheid", die onlangs als lokale partij in
een plaatsje ten westen van Hollandia
is opgericht. Men keert zich vooral tegen
de sterke positie van de Seroeiers, de
bewoners van het eiland Japen onder
wie zich nogal wat Indonesisch gezinde
groepjes bevinden.
Zeer actief in de verkiezingsstrijd
reist voorts de heer Kaisiepo rond, die
een gouvernementsfunctie bekleedt en
de bevolking voorlicht over de betekenis
van de verkiezingen.
Hij heeft zich buiten het partijgewoel
gehouden, doch men schrijft hem de be
doeling toe, straks een partij met chris
telijke inslag te willen stichten.
In de enkele andere centra, die het
eiland buiten Hollandia bezit, hebben zich
groeperingen gevormd, die nog meer dan
de andere een lokale inslag tonen. Zij zijn
eigenlijk nog niet meer dan eerste po
gingen van vooruitstrevende lieden om
tot gelding te komen.
In een onderhoud, dat wij met gouver
neur dr. Platteel hadden, zeide deze hoop
te hebben op een constructieve en po
sitieve instelling van de Nieuw-Guinea-
raad. „Ik heb goede verwachtingen van
het werk van de raad, waardoor de be
volking de gelegenheid zal krijgen, zich
op haar eigen plaats te bezinnen.
Bij de verkiezingen voor de streek -
raad Biak-Noemfoer zijn weinig men
sen naar voren gekomen, wier po
sitie traditioneel is gegrondvest. Men
heeft integendeel nieuwe mensen ge
kozen en bijvoorbeeld voorkeur ge
geven aan een employé van de KI.M
boven een dorpshoofd. Dit bewijst,
dat men vertrouwen heeft en de zaken
nuchter ziet. Men verwacht bepaalde
lijk steun van de Nederlanders en
vaak hebben wij bij de voorbereidin
gen voor de raad de opmerking ge
hoord: „Dit betekent toch niet dat u
weggaat?" Er ontwikkelt zich ook al
lerwegen belangstelling voor de eigen
situatie van de autochtone bevolking.
Dat is wel gebleken uit de hartelijke
ontvangst, die de Melanesiërs elkaar ge
ven wanneer bezoeken worden uitgewis
seld tussen het Nederlandse en het Austra
lische deel van het eiland", zo zeide dr.
Platteel.
Ook de resident van de Geelvinkbaai,
de heer H. Veldkamp, sprak tegenover
ons de overtuiging uit, dat de eerste er
varingen van de streekraad op Biak goede
beloften inhouden voor het werk van de
Nieuw-Guinea-raad. „Vele autochtonen
menen dat de Nieuw-Guinea-raad meteen
al internationaal zal kunnen meespreken.
Dit geloof ik niet, maar binnenslands zal
de raad een gunstige uitwerking kunnen
Werkend aan de emancipatie en dus
aan de onafhankelijkheid van Nieuw-
Guinea: inlanders zijn op deze foto be
zig een 70 km lange weg aan te leggen
van hun bivak Waigo naar Ajamaroe.
Eind 1958 begonnen zij aan dit rverk
hebben. De ervaring met de streekraad op
Biak-Noemfoer bewijst dit. In deze raad
zijn geen onbeheerste en onberedeneerde
voorstellen naar voren gekomen. Hij is
een goede leerschool gebleken", aldus de
heer Veldkamp.
In dit verband wees de heer Veldkamp
op ecu onlangs door de streekraad geno
men besluit, de bruidsprijs tot aanvaard
bare afmetingen terug te brengen, na
dat deze traditionele instelling tot een
misbruik was uitgegroeid.
De waarnemende resident van de Vo
gelkop. dr. W Kouwenhoven, sprak even
eens de verwachting uit. dat de Papoea
zich als een nuchter, reële man zal ooen
kennen, die niet spoedig zal gaan gelo
ven dat hij het zonder buitenlandse hulp
kan stellen. Hij wees er in dit verband
op. dat alle partijen de aantrekking van
buitenlands kapitaal verlangen.
Een algemene indruk, die ingewijden
hier uit het eerste begin van politieke
activiteit hebben gekregen, is, dat de
autochtonen realisten en individualisten
zijn. Zij tonen volgens ambtenaren van
het gouvernement, die een voorlichten
de taak onder de bevolking vervullen
geen neiging dc Nederlanders de rug
toe te keren en zij schijnen te beseffen
dat van Nederland meer hulp is te
verwachten dan van Indonesië.
Anderzijds brengt deze instelling van de
bevolking met zich, dat men zich gelei
delijk aan niet meer zo gemakkelijk
schikt en meer aanspraken heeft. Zulke
ervaringen vernamen wij in een der be
drijven en in een leprozeriën.
De kiesmannen, die nu geleidelijk aan
overal worden gekozen, zullen straks ook
de nog te vormen streekraden moeten
kiezen. In 1961 zouden weer drie van deze
raden moeten worden samengesteld, na
melijk op Japen, in het gebied rond Hol
landia en in het gebied van Fakfak. Op
Japen ontmoet de vorming van de streek
raad nog verzet, daar zich onder de hier
wonende Seroeiers kernen van Indonesi
sche invloed bevinden. „Maar desondanks
gaan wij toch met de vorming van deze
raad door. Wie niet wil moet dan maar
niet meedoen", zo zeide resident Veld
kamp. Hij wees erop, dat ook in de Biak
se streekraad een als pro-Indonesisch be
kend staande afgevaardigde is gekozen,
die nu echter constructief blijkt mee te
werken.
M
Door de gemeentepolitie te Breda
werd aan de rand van de gemeente een
vrij oude auto aangetroffen voorzien
van een Belgisch nummer Het ve
hikel stond er reeds enige tijd. Een on
derzoek van de auto wees uit, dat deze
was uitgerust met pantserplaten. Daar
het vermoeden gewettigd is dat dit mo
torrijtuig voor de smokkel gebruikt is
of er althans voor gebruikt zou worden
is de vondst overgedragen aan de Veld
dienst van de Douane te Roosendaal.
BERGEN OP ZOOM
De politic heeft dinsdagavond op de
Zoomweg een hoeveelheid aardappelen,
gevonden, die verpakt was in zaKKen
van 30 kg. Er werden vijf zakken aan
getroffen. De aardappelen zijn vermoe
delijk van een vrachtauto gevallen.
Mistjaar in jaar uit gehiidopslokkendeondoordring
bare gele mist in Engeland.
Fog, smog of erwtensoep noemen de Engelsen hun nu
nog - onverslaanbare sluipende vijand. Honderden ver-
verkeersongelukken komen ieder jaar voor rekening van
Koning Mist.
Bovendien is de erwtensoep, ondoordringbaar en vies-
geel, bijzonder schadelijk voor de volksgezondheid.
De strijd tussen mens en verontreinigde nevel wordt
daarom steeds feller: Want vooral na de oorlog maakte
liet zwaveldioxyde - met het roet hoofdbestanddeel van de
smog - veel slachtoffers. De swaveldioxyde die uit dc
Engelse schoorstenen de lucht in wordt geblazen, is meer
dan de hoeveelheid zwavel, die de industrie in de zelfde
tijd verbruikt.
vangen. Gestadig werken zij aan de op-
vraagstukken, die hun
Hun proeven vallen
Het Departement voor Wetenschappe
lijk en Industrieel Onderzoek heeft te
iGreenwich een laboratorium, waar men
zich inzonderheid bezighoudt met de
bestudering van het mistvra-agstuk
met de beraming van middelen om de
„fog" en de „smog" te bestrijden. Tal
rijk zijn de aanvragen om raad en hulp
die de deskundigen in Greenwich ont-
De Engelse sportmode-ontwerper Ted
dy Tingling heeft tijdens een show in
Dumbarton House in Londen papieren
tenniskleding geïntroduceerd. Teddy
gaf te kennen, dat het voortaan mo
gelijk is elke wedstrijd in een tinder
model tennispakje te spelen. Boven
dien, zo zei hij, zijn alle wasproblemen
weggenomen. De foto toont tennisser
Michel Davis (van de groep Kramer)
in gezelschap van Nyda Machin en
Danny Chapman, Zij tonen samen de
enorme mogelijkheden van papieren
tenniskleding.
lossing van de
voorgelegd worden
in twee delen uiteen
Als eerste taak is hun opgedragen, te
onderzoeken, hoe groot de verontreini
ging der lucht is en waaruit de veront
reiniging bestaat.
Hun tweede taak is, middelen en we
gen te zoeken om dc verontreiniging
tegen te gaan, althans te verkleinen.
Zowel de wetenschappelijke als
de technische werkers zijn van
mening dat zij de „gewone mist" of
„witte nevel" nooit zullen kunnen
uitschakelen, omdat hij een
„weersgesteldheid" is, evenals, bij
voorbeeld regen of sneeuw. Wel
hopen zij te bereiken, dat in ko
mende tijden de lucht vrij zal blij
ven van roet en zwaveldioxyde,
daar deze twee ..mistverwekkers"
de witte nevel veranderen in „vuil
gele erwtensoep".
In Greinwich heeft men drie toestellen
geconstrueerd om de atmosferische ver
ontreiniging te meten. Het eerste is een
doosje, dat wel iets lijkt op een kleine
bijenkorf. Het wordt gemonteerd op
een paal van zes voet hoog. Het dient
om de hoeveelheid zwaveldioxyde, die
de lucht bevat, te meten. Immers, dit
te weten is van belang, omdat zwavel
dioxyde de stof is, die huizen en gebou
wen zowel als de gezondheid der men
sen aantast.
Het tweede toestel bestaat uit een
grote glazen trechter, die past in de hals
van een flinke fles. De trechter vangt de
roet- en gruisdeeltjes op. De regen
spoelt die deeltjes omlaag in de fles.
Iedere maand kan men zo de hoeveel
heid roet en gruis meten.
Het derde apparaat is ingewikkelder
van constructie. Het dient om zowel de
hoeveelheid roet als de mate van che
mische verontreiniging der lucht te
meten.
In de loop der laatste jaren hebben de
deskundigen van Greenwich vele hon
derden van die apparaten in Engeland
opgesteld. Londen telt er ongeveer hon
derdvijftig. Geen wonder, want Londen
is Engelands „Nevelstad" bij uitne
mendheid. De meeste apparaten staan
in de buurt van fabrieksschoorstenen,
daar deze veel verontreiniging in dc
lucht brengen. Toch vindt men ze tevens
op andere plaatsen, bijvoorbeeld op de
daken van de St.-Pauls-Kathedraal en
de Bank van Engeland.
Ook wijk- en plaatselijke autoriteiten
bieden de helpende hand. En wel door
zelf extra-apparaten op te stellen. Een
van die toestellen staat (in de wjjk
St.-Marylebone) dicht bij het huis.
waarvan het heet, dat de vermaarde
detective Sherlock Holmes er woonde,
en vanwaar hij in de dichte mist zijn
weg tastende zocht door Baker Street
naar het centrum van Londen.
De uitkomsten der metingen worden ge
regeld gepubliceerd. Reeds heeft men
stappen gedaan om de luchtverontreini
ging aan de bron tegen te gaan. In
Greenwich toonde men mij een doeltref
fende uitvinding. Hij stamt uit de oor
logsjaren en diende toen om te voorko
men. dat de rook der scheepsschoor-
stenen aan vijandelijke duikboten de
positie der schepen zou verraden.
Die uitvinding is weinig meer dan
een speciaal gebouwde ovendeur met
enige extra-gaten. Stort men brandstof
op het vuur, dan zet men de gaten open.
Er stroomt dan lucht naar binnen, zo
dat het vuur heter wordt en de rook
reeds in de oven verbrand inplaatg van
door de schoorsteen te ontsnappen. Die
speciale ovendeuren is men bezig in
massa-produktie te vervaardigen. Duur
zijn ze niet, vernam ik in Greenwich.
En zij kunnen veel bijdragen tot een
doeltreffende bestrijding van de ,,smog"
of „erwtensoep", die Engeland en
vooral Londen zoveel onaangenaams be
reiden.
Wij wensen allen een
HANDELSONDERNEMING
Voor de brug van RIBBENS
ANNO 1861 TEL. 2272 TERNEUZEN
FIAT 1100, eind 1959, slechts 30.000 km gelopen, J
als nieuw.
FIAT 1100 bestelwagen 1959, laadvermogen 1200 kg, J
op kentekenbewijs. 60.000 km gelopen, in prima
staat. J
FIAT-DEALER: Gaiage „CENTRUM" 5
Fa J. Fr. KEIJENBERG Zn.
i
Boomgaardstraat 3 ROOSENDAAL Tel. 4683 J
X
(soort noor keuze}
Om te proeven, hoe geurig en krachtig
De Gruyter's koffie is. Profiteer de
beste koffie nu met een gulden voordeel
en bovendien nog 10°/o korting. U kunt
ook 2 blikjes of potjes Oploskoffie nemen.
fexfro margarine uitgezonderd")
Aftijd kersverse margarine bij De
Gruyter. Bij 2 pakjes een goud-
reep voor halve prijs; bij 4 pakjes
twéé goudrepen voor halve prijs
enz. enz.
Bruine btttensoep
altijd
Tien cent voordeet op elk zakje.
Trakteer eens op een bordje pit
tige bruine bonensoep. Met geu
rige kruiden bereid.
Lekkere wintersoep; 4 a 5 borden.
het Snoepje van de Week voor
slechts 15 cent bij aankoop
van f,4.- De Gruyter-artikelen»
Trechter waaronder fles U' bevestigd,
die de met de regen meegespoeelde roet
en gruisdeeltjes uit de lucht meet.
ALLEEN CELDIC VRIJDAG 6 JANUARI
DAMES SIAAL
zuiver wollen kwali
teit, zacht geruwd,
dus heerlijk warm en
zeer modern. Royaal
lang model, in alle
•ffen modekleu- O05
ren. Nu voor
DAMES- EN
KINDERMUTSEN
van moderne langharig
geruwde wol, diverse
modellen en in vele
modekleuren. Heerlijk
warm en zeer
sportief.
Slechts
275
DAMESJAPON
jeugdig model, mooie
fantasie stof, in diver
se streep combinaties.
Met korte mouw. Ma
ten 38-46. *790
Enorm voordelig
VOGELKOOI
zwaar verchroomde
uitvoering, met losse
binnenbodem, dus ge
makkelijk schoon te
maken, onder rondom
met glas. Compleet
met twee bekjes en
vier stokjes "f
slechts
NYLON DAMIS SLIPS
met fraaie nylon kant
afgewerkt, voorpand
extra gegarneerd, kies
uit diverse modekleu
ren, in alle maten
voorradig,
nu slechts
1M
DAMES BLOUSE
van zeer fijne No Iron
poplin, naar keuze
effen of met moderne
fantasie dessins be
drukt, lange mouw. In
en over de rok £95
te dragenNu
WOLLEN DEKEN
100% zuiver wol, een
deken die de felste
kou verjaagt, prachti
ge effen beige kleur.
Neem er nu een extra
deken bij.
150x200 cm.
Slechts
HUISHOUDSCHAAR
prima kwaliteit staal,
zwaar verchroomde
uitvoering, praktische
maat voor alle doel
einden. Neem er een
bij, want nu 065
extra voordelig
BOODSCHAPPENTAS
100% waterdicht lin
nen, diverse dessins,
ook ruiten in mooie
kleurencombinaties,
royale maat, aparte
voorzak met ritsslui
ting. Zeldzaam voor-
dll'8- R80
Nu slechts W
KEUKEN-
OVERCORDIJNSTOF
type weefstof, gewe
ven in leuke ruiten
met keuken-motieven
Kleuren groen en geel.
Fabriekspartij, spot
goedkoop.
120 cm breed, *lQg
p. meter slechts
CHOCOLADE
NAPOLITAINS
in melk en puur, apart
verpakt.
150 gram 19
|AN HAGEL
de originele, volgens
oud recept.
300 gram
TOMATENSOEP
met balletjes.
1 liter blik
slechts 9
(Levensmiddelenafd.
Parterre)
Schriftelijke bestellingen welke ZATERDAG in
ons bezit zijn worden SNEL EN ZORGVULDIG
tegen deze PRIJZEN uitgevoerd I
»»A - BERGEN OP ZOOM - en straks ook OOSTERHOUT
E]
101e JAARGANG
.Uitgave N. V. Uitg. M
Directeur: E. H. B. Bra<
Hoofdredacteur: J. J H
Redactieraad: J. M. A.
C. J. v. Hootegem, mr.
Mes, rnr. H. M. L. de Re
Vercauteren, L. J. v 't
Bureaus. Breda, Kei
Tel. 22341 (3 lijnen). Pc
Bureau voor de Zeeuws
i ti
De Westduitse minister u*
verdediging, Strauss, hee
„machtig wapen" bij gekrel
lijk een vulpen van 2 m
De pen heeft een houdem
liter inkt. Bovendien is eer\
van de minister aangebracM
daat kwam het geschenk I
Bundeswehr op het ministe|
aanbieden.
EEN MOEDER en zeven k|
gisteren bij een brand in
omgekomen. Het waren zes
het gezin van de omgekomei
de leeftijd van 8 tot 1 jaar,
maanden oud nichtje.
HET AANTAL doden tengevfl
ontploffing in Dortmund becT
veertien; zes arbeiders word|
mist.
DE LAATSTE arrestant in
afaire, betrokken bij de opm|
taxatierapport, is, nadat erf
baal tegen hem is opgemaa|
ten.
EEN NIEUWE loterij uit hl
organisator Bergers is opgei
van de bloedtransfusiedienj
Roode Kruis en de Stichtin
ten voor lijders aan oogtubl
zijn weer vijf huizen te wii|
tot 15 januari zal de actie
DOOR EEN STAKING val
grondpersoneel is gisteren
keer uit Engeland ernstig!
De twee grote maatschappij!
de staking getroffen werden!
stakers voor een dag gescho™
lies van loon.
Verwachting van het K
vanavond, opgemaakt gisi
23.15 uur:
Veranderlijke bewolking
buien. Matige tot krachtij
kust tijdelijk stormachtig*
sen west en noord. Weini,
ring in temperatuur.
Verwachting van het Belj
kundig instituut:
Toenemende bewolking v;
ten uit. Regen en 's mor
mist.
Vandaag; zon onder 16.44
op 21.37 uur.
Morgen: zon op 8.47 uur
der 11.25 uur.