Vernietigend oordeel
A.B.G. te Bergen op
over
Zoom
Katholieke
vloog
kerk van Eede
de lucht in
Twee gebroeders Duvekot
onderscheiden bii
jubilee
Sanering niet mogelijk
op redelijke
M. O. B. krijgt nog veel
te weinig aandacht
in de mei-dagen van 1940 (iii)
Aardenburg door Duitsers
zwaar gebombardeerd
Honderdjarig bestaan
werd waardig gevierd
rapport van drie deskundigen
Tachtigjarige
man overreden
onder Putte
ZELDZAAM
WEEK-END
KOOPJE
Twee redenen
Een zorgenkind
Nieuw kantoor
houtvesterij
voor Zeeland en
Het Markiezaat
Federatief
muziekconcours
te Clinge
Kanongebulder
nadert
y&;/ j2 I
11
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 19 MEI 1960
11
Voorkomen
Doel
Samenspel
Afwijkingen
Negen gezelschappen
Antwerpse
koekjesfabriek
naar Beveren-Waas
ZUIVER WOLLEN
DAMES
ZOMERVEST
ALLEEN
DIT
WEEKEND
VROOM DREESMANN
Oostduitse spion
veroordeeld
Droeve dag
I860 - 1960
Waar bloedbad
Walen in toren
Radioserie over
Brabants orgels
(Van onze verslaggever)
Een door het bestuur van het Algemeen Burger Gasthuis te Bergen
op Zoom benoemde commissie van drie deskundigen is eenstemmig tot
de conclusie gekomen, dat „het Algemeen Burger Gasthuis niet op re
delijke wijze te saneren is, noch tot een ziekenhuis van 150 bedden, an>
nex inrichting voor het verplegen van chronische zieken, noch tot een
ziekenhuis van 150 bedden alleen". De commissie, die bestaat uit ir. H.
Hoekstra, oud-rijksbouwmeester te Den Haag, de heer B. de Jong, di
recteur-geneesheer van het ziekenhuis St. Annadal te Maastricht en de
heer S. ten Brink, econoom-directeur van het St. Bonifatiushospitaal
te Leeuwarden, is van plan zich in een tweede rapport uit te spreken
over de vraag of het Algemeen Burger Gasthuis kan worden omge
bouwd tot een inrichting, uitsluitend bestemd voor het verplegen van
chronische zieken.
het ziekenhuisbedrijf". De loopwegen
Samenvattend wordt in het rapport
opgemerkt, dat het gehele ziekenhuis
complex sterk verouderd is en niet aan
de eisen voldoet, die men tegenwoordig
aan de verpleging en aan de medische
verzorging moet stellen. Ook wordt het
ziekenhuisterrein (1 3/4 hal aan. „de
zéér kleine kant" geacht.
Sanering zal op eenvoudige wijze niet
mogelijk zijn. De commissie is van
oordeel, dat een belangrijk gedeelte van
de gebouwen waaronder het gehele
hoofdgebouw, zou moeten worden af
gebroken. Het ziekenhuisbedrijf zou dan
tijdelijk in noodgebouwen moeten worden
ondergebracht. Sanering op deze wijze
zou aanzienlijk meer bedragen dan het
bedrag van drie miljoen gulden, dat eind
vorig jaar tijdens een bespreking over
deze kwestie is genoemd, aldus de com
missie. Zij is daarbij van mening, dat
het nog twijfelachtig zal zijn of het
resultaat evenredig zou zijn aan de zeer
hoge investeringskosten.
Wat de toestand der gebouwen betreft
wordt in het rapport o.m. gezegd, dat
het hoofdgebouw de kentekenen van zijn
ouderdom draagt, zoals slechte vloeren
op de begane grond, enkele scheef
getrokken buitenmuren, ongeschoten
daken en gebrekkige installaties. Wat
het laatste betreft worden genoemd een
primitief aangelegde elektrische instal
latie, een waterleiding, die geheel of
gedeeltelijk vernieuwd moet worden, een
centrale verwarmingsinstallatie met ver
spreide stookplaatsen en onvoldoende
geieoleerde heetwatarleidingen en het
geheel ontbreken van personenliften.
Deze bezwaren gelden volgens de com
missie niet of in mindere mate voor de
verbouwingen van zusterhuis, kinder
afdeling en zonne-afdeling, die sedert
1930 werden gesaneerd en evenzo niet
of in mindere mate voor de neven
van de hoofdkeuken naar de verpleeg
afdelingen zijn te lang. De afdelings
gangen fungeren teveel als hoofd'
verkeersruimten, zelfs voor de polikli
nische verkeersstroom. Voor patiënten,
artsen, personeel en bezoekers is slechts
één ingang.. De gehele onfcvapgstafdeling
voor patiënten is onvoldoende.
En dan volgt er een weinig bemoedi
gende bloemlezing van de gebreken in
de verschillende afdelingen van het
hoofdgebouw. De verpleegafdelingen,
vooral de zaalafdelingen, hebben onvol
doende bij- en nevenvertrekken. De Zalen
gebouwen In vergelijking met het hoofd
gebouw worden deze laatste van ge
ringe betekenis geacht, zodat de com
missie van verdere bespreking hiervan
heeft afgezien.
Noodvoorzieningen
Om de inrichting in de bijna tachtig
jaar van haar bestaan aan te passen
aan de steeds toenemende eisen van het
..gecompliceerde, medisch-technisch en
verpleeg-technisch hooggeorganiseerde
ziekenhuisbedrijf" van heden, heeft men
voorzieningen moeten treffen, die slechts
een tijdelijke noodvoorziening gaven, zo
schrijft de commissie. Bovendien moes
ten noodoplossingen geïmproviseerd
worden voor de voortdurend wassende
stroom van patiënten. Noodoplossingen,
die „slechts als zodanig en dan nog
slechts tijdelijk aanvaardbaar zijn" De
commissie noemt het aantal noodbedden
onverantwoord groot. (In het hoofd
gebouw zijn ca 230 en in de bijgebouwen
ongeveer 60 bedden ondergebracht).
De situering van de verschillende af
delingen en onderzoekruimten wordt zeer
ongunstig geacht. Er is „een verbrokkel
de verzameling van ruimten ontstaan,
die functioneel gezien, niet meer beant
woordt aan de tegenwoordige eisen van
maar voldoen evenmin aan de huidige
eisen. De kinderafdeling is „hokkerig en
onaanvaardbaar uit het oogpunt van
moderne hygiëne". Een speelzaal ont
breekt. De temperatuur op de baby
kamer zal 's zomers aanmerkelijk te
hoog zijn. De papkeuken voldoet niet.
De ziekenkamers aan de overloop van
de trappenhuizen zijn onaanvaardbaar,
De operatievleugel zou, wil zij goed
worden. volledig herbouwd moeten
worden. De röntgen-afdeling is te krap
bemeten. De donkere kamer moet tevens
als natte en droge bekijkruimte dienen.
De poliklinieken zijn geheel onvoldoende.
De administratieruimten zijn te klein.
De kamer van de econoom ligt ongun
stig. De ligging van de diëetkeuken ten
opzichte van de hoofdkeuken is onge
schikt. De voorraadruimten zijn te laag.
De groentekeuken is volstrekt onvol
doende. De technische dienst is slecht en
té verspreid gehuisvest. De huisvesting
van de religieuzen is onvoldoende. De
daarboven gelegen verpleegsterskamers
zijn onaanvaardbaar. De verpleegsters
ruimte is ook niet meer dan „dit woord
aangeeft". Voor de culturele verzorging
en het onderwijs zijn te weinig ver
trekken beschikbaar. De radio-installatie
is primitief.
V itzonderingen
Het laboratorium is goed en vormt
„een uitzondering op het geheel", zoals
in het rapport wordt opgemerkt. De
hoofdkeuken op zichzelf is ook goed.
Hetzelfde wordt nog gezegd van de
wasserij en van de kamers van de
directeur-geneesheer en de rector.
De commissie heeft het rapport opge
steld nadat zij op 7 april jl. het Algemeen
Burger Gasthuis te Bergen op Zoom had
bezocht.
De voorzitter van het Algemeen Burger
Gasthuis, de heer D. Nijpels, wilde
gisteren nog geen commentaar geven op
dit rapport, dit i.v.m. in het verleden
zijn weinig aantrekkelijk, verouderd en gerezen tegenstellingen over wat bekend
te smal om te verbeteren. De klasse- is geworden als „de ziekenhuiskwestie"
afdelingen zijn weliswaar iets beter, I te Bergen op Zoom.
den gedaan om het kind van
brek af te helpen.
De dienst Geestelijke Volksgezondheid
van de Provinciale Bond van het
Zeeuwse Wit-Gele Kruis, is een zorg
van deze instelling, waarover het laat
ste woord nog niet is gesproken. Het is
een onderdeel van het Wit-Gele Kruis,
dat misschieen wel de meeste aandacht
heeft. Met heel veel zorgen en inspan
ning is het tot stand gekomen. Nu is
men zover, dat het de enige officieel er
kende dienst in Zeeland is.
Er wordt aan verdere uitbreiding ge
werkt. Over één ding is mer het bij het
Wit-Gele Kruis wel eens: de mensen
weten nog te weinig wat het M(edisch)
O(pvoedkundig) B(ureau) behelst en
van welk groot nut het is.
De dienst Geestelijke Volsgezondheid
omvat zowel de zorg voor de volwasse
nen als voor het kind.
Geloof niet, dat een leek zo maar zeg
gen kan, waarom een kind stottert. Het
kan een lichamelijke afwijking zijn
maar in zeer vele gevallen is het dat
niet. Waarom steelt een kind uit een
gezin, waar eerlijkheid boven alles
staat! Waarom zijn er nagelbijters? Er
zijn tientallen oorzaken, die niet zonder
meer door ouders of onderwijzers wor
den ontdekt. Het is een zaak van lang
durige studie en jarenlange ervaring,
van nauwkeurige observatie en samen
werking van een team van deskundi
gen. Meestal zijn zij het die na een
serieus onderzoek de oorzaak aan kun
nen wijzen en het middel ter genezing
kunnen geven.
Gistermorgen is in de achtertuin van
houtvester J. F. A. Molenaars, aan de
Halsterseweg bij Bergen op Zoom, het
nieuwe kantoorgebouw van de houtveste
rij voor Zeeland en Het Markiezaat offi
cieel geopend.
De opening geschiedde door ir. A. Stof
fels uit Utrecht, de adjunct-directeur van
staatsbosbeheer. Ook de heer Molenaars
heeft tijdens deze bijeenkomst nog het
woord gevoerd.
Het nieuwe kantoor heeft een opper
vlakte van zeventien bij zeven meter. Be
halve vijf werkvertrekken en een keuken
is er voorzien in een bergplaats voor ar
chiefstukken. Het nieuwe kantoor geeft
de idee van een bungalow.
In het verleden was een gedeelte van
het kantoor in het woonhuis van de hout
vester ondergebracht.
Dertig jaren geleden zag men vaak
mensen van allerlei leeftijden met een
lichamelijk gebrek. Dit is nu veel min
der het geval. Niet omdat er geen men
sen met afwijkingen worden geboren,
maar omdat de wetenschap gelukkig zo
ver is gevorderd, dat bij vroegtijdig in
grijpen een gebrek heel dikwijls kan
worden verholpen. Op lichamelijk ge
bied is dit zo, maar ook heel vaak op
geestelijk gebied.
In het kort kan het doel van het Me
disch Opvoedkundig Bureau zo worden
samengevat, dat het hulp biedt bij de
opvoeding van de kinderen, waar zich
opvoedings- en leermoeilijheden voor
doen.
Om bij het laatste te beginnen: maar
al te vaak denken ouders en zelfs on
derwijzers wanneer een kind niet mee
kan op school, dat dit een gebrek aan
intelligentie is. Dit is lang niet altijd het
geval.
Ouders stuurden een kind naar het
M.B.O. omdat het last had met de
studie. Meerdere malen hadden de
ouders de raad gekregen (van goed
menende vrienden) het kind B(ijzonder)
L(ager) O (derwijs) te laten volgen. Tot
grote verbazing, niet in het minst van
de ouders, bleek bij het onderzoek op
het M.O.B., dat het kind over een in
telligentie beschikte, waarmee het later
universitaire studies kon volgen. De
oorzaak van het niet kunnen (of niet
willen) leren lag dus op een geheel an
der terrein.
Als er bij het Wit-Gele Kruis op één
gebied wordt samengewerkt, dan is dit
zeker het geval bij het M.O.B.
Wordt een geval gemeld, dan krijgen
de ouders op de eerste plaats bezoek
van de Psychiatrisch geschoolde Maat
schappelijk Werkster. Daarna wordt het
kind door de psycholoog getest, onder
zocht door een psychiater en eventueel
door een kinderarts.
Als deze tot een eensluidende conclu
sie zijn gekomen wordt aan de ouders
medegedeeld, waardoor de moeilijkhe
den zijn ontstaan en wat er moet wor-
zijn ge
De fanfare Weldoen door Vermaak te
Clinge heeft het aangedurfd om het Fe
deratief Bondsconcours van de r.-k.
Bond van Harmonie- en fanfaregezel
schappen in het bisdom Breda te orga
niseren. Op zondag 22 mei a.s. zullen
in het parochiehuis St. Aloysius de di
verse fanfares en harmonieën voor de
j.ury, bestaande uit de heren H. Arends
Amsterdam, ir. H. Badings, Bilthoven
en Jos de Klerk, Haarlem, verschijnen.
De jury zal oordelen naar zuiverheid,
klankgehalte, samenspel en ritmiek,
techniek en articulatie, nuancering, dy
namiek en frasering en opvatting en
tempo. Het maximum te behalen aan
tal punten bedraagt 360. Indien minder
dan 216 punten behaald worden, volgt
degradatie naar een lagere afdeling.
Om half twee zal het gemeentebe
stuur van Clinge voor de genodigden en
de gezelschappen een officiële ontvangst
houden. Daarna zal de burgemeester
van Steenbergen mr. J.M. van der Meer
voorzitter van de r.-k. Bredase Bond
het concours openen.
De deelnemende gezelschappen zul
len ieder een verplicht werk spelen en
een keuzewerk, hetwelk door de jury
beoordeeld zal worden. De deelnemen
de gezelschappen zijn:
Derde afdeling fanfare: Excelsior te
Terhole met 20 muzikanten.
Derde afdeling harmonie: R.-k. har
monie St. Cecilia te Kruisland met 30
muzikanten.
Tweede afdeling fanfare: St. Francis-
cus van Aassisië te Sluiskil met 23 mu
zikanten; Albrechts Vrienden te De
Klinge (B) met 25 muzikanten; Con
Affezzione te Kwadendamme met 24
muzikanten; St. Jan te St. Jansteen met
20 muzikanten; Eikels worden bomen te
Westdorpe met 25 muzikanten.
Afdeling uitmuntendheid fanfare
Weldoen door Vermaak te Clinge met
39 muzikanten.
Ere afdeling harmonie: Kon. Stede
lijke Harmonie te Hulst met 40 muzi
kanten.
Nadat ieder gezelschap voor de jury
verschenen is, zal er om half zeven een
uitreiking der prijzen plaatshebben.
De 80-jarige G. van Wijk, gepensio
neerd veldwachter van Putte en woon
achtig in Ossendrecht, is gistermiddag
om vijf uur op de Putseweg gegrepen
door een PTT-montagewagen die vanuit
Putte op weg was naar Bergen op Zoom
en op slag gedood.
De PTT-ambtenaar A. B. uit Bergen
op Zoom, die de wagen bestuurde, kon
de oude man niet meer ontwijken toen
hij zonder richting aan te geven plot
seling de weg overstak met zijn fiets.
De heer v. Wijk werd ongeveer vijftien
meter meegesleurd. Hij was van Putte
op weg naar Ossendrecht. Bij „Meer
zicht" op de Putseweg wilde hij linksaf
slaan om via een binnenweg naar zijn
woonplaats te fietsen. In Ossendrecht
woonde de heer van Wijk in bij zijn
dochter en schoonzoon, de kleermaker
F. Timmermans.
Hoewel de bestuurder van de mon
tagewagen krachtig remde en geheel
naar de linkerzijde van de weg uitweek
kon hij een aanrijding niet meer voor
komen. De wagen kwam tegen een
boompje tot. stilstand. De fiets brak in
tweeën.
Op de plaats van het ongeval waren
vrij spoedig dokter Edixhoven uit Ossen
drecht en twee doktoren van de leger
plaats aanwezig. Het stoffelijk overschot
van het slachtoffer werd naar Ossen
drecht gebracht.
De heer van Wijk kwam nog vaak in
Putte. Hij verzorgde er o.m. de graven
op het r.-k. kerkhof.
(Van onze correspondent)
Te Antwerpen staat men voor het
merkwaardige verschijnsel dat, terwijl
de stad grootscheepse pogingen aan
wendt om nieuwe industrieën op haar
grondgebied te vestigen (pogingen die
herhaaldelijk met welslagen werden be
kroond) een aantal traditionele Antwerp
se nijverheden, vooral uit de voedings
branche, de stad verlaten. Zo bouwt een
belangrijke onderneming die vleesex
tracten produceert een nieuwe fabriek
te Schoten, terwijl een grote Antwerp
se koekjesfabriek (een paar generaties
geleden door uitgeweken Noordbraban
ders gesticht) naar Herenthals wordt
overgebracht.
Thans wordt medegedeeld dat de on
derhandelingen die gevoerd werden tus
sen een andere Antwerpse koekjesfa
briek en het gemeentebestuur van Be
veren-Waas, tot een gunstig resultaat
hebben geleid. Die gemeente heeft een
industriezone ontworpen waarin voor de
firma een terrein van circa 19 ha is
gepland. De bouwwerken zullen nog dit
jaar begonnen worden. Bedoelde fa
briek kan werk verschaffen aan 1200
personen.
De Antwerpse voedingsnijverheid is
voor een aanzienlijk gedeelte in het
stadscentrum gevestigd, zodat uitbrei
ding bezwaarlijk kan geschieden. Daar
enboven gaat de werving van perso
neel met moeilijkheden gepaard. In de
Antwerpse Kempen en in Waasland zijn
die arbeidskrachten wél aanwezig.
van extra fijne wol
Fully fashioned, d.w.z. geheel
op maat geminderd, dus een
uitstekende pasvorm
Kies uit 9 modetinten
Met flatteus kraagje.
voor
slechts
BREDA - BERGEN OP ZOOM
Op 20 mei 1940, weer een prachtige zonnige dag, kwamen er steeds meer Bel
gische militairen in Aardenburg en omgeving. Ook Eede zat vol met Belgen. Vele
vliegtuigen vlogen over. De Fransen begonnen zich al gereed te maken voor de
aftocht. Auto's en paarden werden gevorderd, rijwielen werden meegenomen. De
volgende dag deden geruchten de ronde, dat de Duitsers aan het kanaal van Gent
naar Terneuzien zouden zijn. Er werd nu ook geregeld kanongebulder in het oosten
gehoord. De Fransen vertrokken bij groepen en in de nacht van 21 op 22 mei
waren zij allen uit Aardenburg weggetrokken en bleven alleen Belgen over. Dat
zij nogal wat hadden gestolen en vernield laat zich denken.
Een rechtbank in West-Berlijn heeft de
32-jarige Oostduitse smid Losch tot acht
maanden gevangenisstraf veroordeeld.
Verklaard werd, dat hij door de Russische
geheime dienst naar West-Berlijn was ge
zonden om contact te leggen met de Ame
rikaanse geheime dienst teneinde mis
leidende en verzonnen inlichtingen te
verstrekken.
Ook onder de Belgische troepen, die wa
ren achtergebleven en die door angst
en vrees waren overmand, deden aller
lei geruchten de ronde. Op 22 mei 'i
avonds zouden door een der Belgen lich
ten zijn gezien in de toren van de Sint-
Baafskerk. De militaire overheid die
gewaarschuwd was geworden, zou ér een
Duitse spion hebben gevonden, die tekens
gaf aan de Duitse vliegtuigen om het
stadje te bombarderen. Daarom ook ver
wachten de Belgen 'n Duits bombarde
ment en wilden zij de hoofdstraat doen
evacueren naar de Elderschans.
Het kanongebulder uit het oosten ver
plaatste zich naar het zuidoosten en
werd steeds heviger en duidelijker hoor
baar. Op 23 mei was ook geschut te
horen langs de Schelde en stroomden
steeds meer Belgische troepen Aarden
burg, Eede en Sint-Kruis binnen. Toen
brak ook het oorlogsgeweld los over dit
laatste stukje vrij Nederland. Duitse
vliegtuigen wierpen een aantal bommen
op Sint-Kruis. Gelukkig werden slechts
3 huizen beschadigd. De mensen durfden
niet meer in hun huizen te blijven. Over
al, maar vooral in Eede en Sint-Kruis
had men op het erf of in de tuin een
schuilkelder gemaakt, een kuil in de
grond gegraven en met pakken stro, bal
ken en planken zo goed en zo kwaad als
het ging een onderkomen gemaakt en dit
met de uitkomende grond afgedekt.
Hierin meende men veilig te zijn. Men
sliep er 's nachts in, meestal zittend en
wanneer men vliegtuigen hoorde aanko
men snelde men er haastig naar toe. Bij
het naderen van het oorlogsgeweld trok
ken de meeste vluchtelingen weer weg
om elders een veiliger onderkomen te
vinden.
Vrijdag 24 mei 1940 werd voor deze
streek een droeve dag. Belgische mili
tairen trokken door Aardenburg en le-
(Van onze correspondente)
Op waardige wijze is gisteren in Goes het honderdjarig bestaan van
de fa. gebr. Duvekot gevierd. In aanwezigheid van het voltallig col
lege van b. en w. en naaste familie en bekenden, werd de heer C. Duve
kot, commissaris en oudste familielid van de N.V. Duvekots Graanhan
del, evenals zijn neef J. J. Duvekot, medefirmant van de Grosco, be
noemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau.
voortgezet. Lauw, Willem en Sam breid
den het bedrijf, vooral nadat hun moe
der zich in 1901 uit de zaken terugtrok,
sterk uit.
Liep de vader nog menigmaal van
Rilland naar Goes, zijn zoons reden als
welvarende zakenlieden met paard en
wagen door het Zeeuwse land- Hun fir
manaam was nu geworden Gebroeders
Duvekot.
Het bedrijf groeide en groeide: in 1907
splitsing van graanhandel en handel in
koloniale waren. Duvekot werd ver
trouwd in Zeeland, in Nederland.
Nu in 1960 omvat Grosco 150 le-
vensmiddelenbedrijven.
De naam Duvekot is over de hele we
reld bekend door de export van granen
èn door de familie.
Het feit dat deze riddering niet 30
april heeft plaatsgevonden, heeft twee
redenen: De viering van het honderdja
rig bestaan was allang gepland op 18
mei en daarenboven geldt het hier niet
uitsluitend verdiensten van de onder
scheiden personen maar ook, en vooral
de twee bedrijven door Duvekotten nu
100 jaren met succes geleid.
Ter gelegenheid van het honderdjarig
bestaan is in de silomuur aan de J. A.
van de Goeskade, een fraaie herden
kingsplaquette aangebracht.
„De geschiedenis van de nu interna
tionale bedrijven begint in Vrouwenpol
der."
2io begon de heer Laporte zijn inlei
ding gistermorgen in de Korenbeurs.
Toen in 1860 op de 16e mei Cornelis
Duvekot met zijn vrouw besloot Vrou
wenpolder te verlaten en zich in Goes
te vestigen, zal hij stellig gedacht heb
ben aan een oud Zeeuws rijmpje: De
heren van ter Goes zijn zo zacht als ap
pelmoes.
Of het aan de zachtheid van de Goese
heren heeft gelegen, dat Cornelis' krui
denierswinkeltje in de Nieuwstraat tot
een dergelijk bedrijf is uitgegroeid we
ten en geloven we niet.
De stichter heeft ongetwijfeld een
zware tijd doorgemaakt, maar hij had
veel steun van zijn vrouw, zijn drie zo
nen en acht dochters. Geen wonder, dat
de familie wel eens de tafel van dertien
werd genoemd. Hij werkte met dubbel
tjes en stuivers. Maar het is aan zijn
service en volstrekte eerlijkheid te dan
ken, dat het nu een miljoenenbedrijf ge
worden is.
Cornelis stierf in 1897 en de zaak werd
Gods zegen
door zijn weduwe met de drie zoons werden gehouden.
Burgemeester H. K. Michaelis zei in
zijn toespraak, bijzonder blij te zijn met
een dergelijk bedrijf -in Goes. Al loopt
het bedrag van salarissen en lonen op
tot een miljoen per jaar, de waarde van
dit energieke actieve bedrijf is niet in
geld uit te drukken.
Na de plechtige ogenblikken van de
benoeming tot Ridder in de Orde van
Oranje-Nassau dankten de beide heren
Duvekot Hare Majesteit, het provinciaal
bestuur, dat hieraan zijn medewerking
verleende en niet in het minst het ge
meentebestuur van Goes waarmee altijd
op zo'n prettige wijze is samengewerkt.
„Echter alleen Gods zegen kan ons
dit geven", zei de heer Cornelis Duve
kot en hiervan zijn zij zich al deze hon
derd jaren door diep bewust geweest.
Voor al de Grosco-klanten ongeveer
325 werd in de Korenbeurs een enorm
feestmaal aangericht, terwijl de gehele
dag door in verschillende Goese gebou
wen voor personeel en gasten recepties
gerden zich langs de straten en wegen.
Een drietal Duitse vliegtuigen, die over
kwamen, werd door hen beschoten. De
vliegtuigen, die kennelijk de opdracht
hadden de terugtrekkende troepen te
bombarderen keerden terug en begon
nen een bombardement op Aardenburg.
Het was ongeveer 10 uur in de morgen.
De eerste bommen vielen nabij een
groep Belgische soldaten langs de weg
naar St.-Kruis. De vliegtuigen vervolg
den hun weg naar het westen en wier
pen verder bommen in de Weststraat,
nabij het postkantoor, de Kaai, de Heren-
dreef en de Elderschans. In totaal kwa
men 62 bommen van klein kaliber elk met
een gewicht van ongeveer 25 kg op Aar
denburg neer waarvan er een 20-tal in
de kom der gemeente vielen. De gevol
gen waren verschrikkelijk. Ofschoon de
aanval volkomen onverwacht kwam had
den vele burgers toch nog een goed
heenkomen kunnen zoeken in kelders,
schuilkelders of op de onmogelijkste
plaatsen Desondanks eiste dit bombar
dement zijn burgerslachtoffers. Een
ouder man die nabij het postkantoor m
zijn tuin aan het werken was werd ge
dood; een andere oudere man zat toe
vallig op de w.c. toen 't bombardement
plaatsvond. Zijn huis aan de Herenderrf
kreeg een voltreffer en ook hij werd ge
dood. De meeste bommen waren juist
achter de huizen terechtgekomen in de
tuinen, maar andere troffen ook wonin
gen of kwamen op straat terecht. Een
huis werd volkomen vernield, een tweetal
werd onherstelbaar beschadigd terwijl
aan een honderdtal andere huizen gro
tere of kleinere schade werd aangericht.
De meeste kregen alleen glasschade.
Ook de Kaaipoort werd door een bom
getroffen.
Het ergst waren de Belgische troepen
er aan toe. Nabij het gebouw van de N.
C.B. vlak buiten Aardenburg langs de
weg naar Sint-Kruis was 'n soldaat van 't
19e Artillerieregiment dodelijk getroffen.
Zijn gehele bovenlichaam was wegge
rukt. Hij werd door zijn makkers ter
plaatse begraven in een perceel bouw
land vlak bij een hangaar. Onder de
troepen, die zich op het Kaaiplein be
vonden en die op vliegtuigen hadden
geschoten en onder de soldaten, die langs
de Herendreef lagen, waren eveneens
doden en gewonden te betreuren. De ge
wonden werden naar het Wit-Gele Kruis-
gebouw gebracht en daar verbonden. Op
de Elderschans was een waar bloedbad
aangericht. Gecamoufleerd onder de ho
ge bomen en het vele groen aldaar
hadden zich daar een groot aantal
Belgische militairen genesteld. Ook de
staf was daar ondergebracht. Hier vielen
de meeste bommen en het grootste aan
tal slachtoffers. Het juiste aantal gesneu
velden en gewonden is niet bekend ge
worden, maar berichten spraken van
een twintigtal gesneuvelden, vooral van
het 2e regiment gidsen. De gewonden en
de meeste doden van de Elderschans
werden met wagens en karren via Mid
delburg in Vlaanderen naar België ver
voerd. Een tweetal werd ter plaatse be
graven. Vijf in Aardenburg getroffen sol
daten werden op het katholieke kerkhof
ter aarde besteld, waarnaar later ook
de drie veldgraven werden overgebracht.
Twee bommen die in het bouwland langs
de Herendreef terechtkwamen, waren
niet ontploft.
Na het bombardement van Aarden
burg bleek duidelijk dat de luchtbe
schermingsdienst en de ambulancedienst
op papier mooi was opgezet en geor
ganiseerd, maar dat er in de praktijk
niets van terechtkwam. Er was sedert
verscheidene dagen geen stroom doordat
Middelburg was gebombardeerd en Wal
cheren reeds bezet was. Hierdoor kon de
sirene niet in werking worden gesteld
en kon dus geen luchtalarm worden ge
geven toen de vliegtuigen naderden. De
ordonnansen, die zoals was geregeld,
na dergelijke voorvallen terstond naar
het gemeentehuis moesten komen om
het apparaat in werking te zetten, kwa
men niet opdagen. Zo goed en zo kwaad
als het ging trachtte men toen met ge-
meentepersoneel een hulpverlening te
organiseren en boden particulieren hier
en daar hulp waar die nodig was.
llië St.- v
r «jfe.
De katholieke kerk te Eede. voordat de
Walen ze in de lucht lieten vliegen.
oorlog was gestorven. Waalse troepen
waren op doortocht in het dorp. Tijdens
de uitvaartdienst drongen verscheidene
soldaten de kerktoren binnen. Steeds
maar liepen soldaten tijdens de dienst
de torentrappen op en af, zich niet sto
rend aan de kerkelijke plechtigheid. De
gelovigen in de kerk keken al eens ach
ter zich en werden ongerust. De dienst
werd haastig tot een einde gebracht en
de overledene begraven, doch voordat
dit was geschied kwam het bevel, dat
de hele buurt rondom de kerk moest
worden ontruimd. De mensen kregen
een uur tijd om zich uit het dorp te ver
wijderen want men zou de kerktoren in
de lucht laten vliegen. Inderhaast spoed
de men zich gepakt en gezakt met het
meest nodi-ge naar de boerderijen
buiten of naar de rand van het dorp. Het
was een droeve uittocht, Wagens en kar
ren vervoerden mensen en dat wat men
in de korte tijd die gegeven was had
kunnen meenemen. Guur uitziende sol
daten van het Waalse regiment pa
trouilleerden in vrachtauto's door het
dorp. Toen, om half twaalf van die droeve
vrijdag 24 mei 1940 volgde een hevige
explosie en vloog de kerktoren van Eede
in de lucht. De gevolgen waren ontzet
tend. De lading die door de Walen was
gebruikt was veel te zwaar geweest om
alleen de toren te doen springen. Niet
enkel de toren maar de hele kerk was
vernield. De omgeving toonde een vre
selijke ravage. De pastorie was van haar
dak beroofd, de muren waren gescheurd.
Het schoollokaal voor de lagere klassen
was ingestort, de Mariazaal, het zuster
klooster en de bewaarschool, die alle in
de nabijheid van de kerk stonden, waren
zwaar gehavend. Het normale gebruik
van al deze bouwwerken was onmogelijk
geworden. Verder werden 68 woningen
en 22 boerderijen beschadigd. De schade
aan al deze gebouwen werd door deskun
digen geschat op f 54.409,(vooroorlog
se guldens), de schade aan de kerk op
f 51.209,en die aan de pastorie f 10.000
vooroorlogse guldens). Ook de Dorps
straat werd door de ontploffing en door
het neerkomend materiaal van de kerk
beschadigd. Al spoedi-g deden geruchten
de ronde dat deze troepen niet uit mili
taire noodzaak hadden gehandeld, doch
dat zij dit hadden gedaan uit haat tegen
de godsdienst. Naar men zei had dit re
giment ook reeds in Sas van Gent en
omgeving huisgehouden en ook de kerk
van Westdorpe in de lucht laten vliegen.
De inwoners van Aardenburg, Eede en
Sint-Kruis gingen een bange nacht in.
In Aardenburg durfde men 's avonds niet
meer binnen te blijven, maar trok men
's avonds weg de polders in om op de
boerderijen en in de schuren de nacht
door te brengen. In Eede en Sint-Kruis
zocht men de schuilkelders op, waar men
dicht opeen zittend trachtte te slapen.
Het kanongebulder in het oosten, zuiden
en noorden was niet van de lucht en dit
hield de hele volgende zaterdag 25 mei
1940 aan. Talrijke vliegtuigen vlogen
over. Men voelde het onheil naderen.
Te zelfder tijd dat zich dit drama
te Aardenburg afspeelde, vond in de
katholieke kerk te Eede de begrafenis
plaats van een jongeman uit De Biezen,
die door de schrik als gevolg van de
De Avro begint dinsdagavond 24 mei
aanstaande met een radioserie getiteld
„Brabants Orgelpracht", die voortaan
regelmatig zal worden uitgezonden.
Bernard Bartelink heeft de redactie van
deze reeks, die zal worden geopend met
een concert op het orgel van de paro
chiekerk van Sint-Martinus te Cuyk.
