1958: JAAR VAN DE (ON)VRIJE VEREN
Nog geen verloren zaak
Draaiboek van de
Zeeuwse delta
OUD EN NIEUW
Sas van Gent schrok
Wie en wat in 1958
Vreugde om
ridderschap
Driemaal in
het nieuws
Haringwimpel
Algera kwam
Naar Ierland
Naar Den Haag
Kampioenschap
VOOR DE JEUGD
VAN
VLISSINGEN
V
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 31 DECEMBER 1958
Bruiloft op de
Oosterschelde
Beeld van Willem
Het jaar 1958 zal in de herinnering der
Zeeuwsch-Vlamingen ongetwijfeld nog lange
tijd voortleven als het jaar van de strijd om
de vrije veren. Van alle dingen die tussen 1
januari en 31 december gebeurden was de pro
testactie tegen de op 31 augustus geëffectu
eerde beslissing van minister, nu oud-minister
Algera voor Zeeuwsch-Vlaanderen wel het be
langrijkst.
Nu het jaar voorbij is, behoeft de strijd
nog niet als uitgestreden te worden be
schouwd. Het is zeker dat ook in 1959 menig
woord over deze kwestie zal vallen. Het is voor
Zeeuwsch-Vlaanderen nog geenszins een ver
loren zaak.
Jammer is wel dat de verenkwestie soms
de gemoederen wat al te hevig beroerde, zelfs
zó dat de zo noodzakelijke eensgezindheid
dreigde te lijden.
Het jaar begon overigens met an
dere problemen. In Januari woedden
sneeuwstormen, die het verkeer het
leven zuur maakten. Gelukkig was er
af en toe ook reden tot feesten: in
Eede werd op 17 januari Andreas
Rodts een eeuw oud en dat was aan
leiding hem tot ereburger van Aar
denburg te benoemen. In de zomer
kwam de honderdjarige Eedenaar
opnieuw in het nieuws: hij werd offi
cieel op de Expo ontvangen. Voor de
derde maal in dit jaar kwam zijn
naam in de kranten, toen echter (op
26 november) onder droevige om
standigheden: daags tevoren was de
oudste Zeeuw die titel droeg hij
sedert het overlijden van Opa Kip
overleden.
In Breskens was het in begin fe
bruari feest: burgemeester J. A.
Eekhout reikte daar de traditionele
haringwimpel uit aan Gerrit Vlaming
van de TX 32 en Willem v. d. Vis
van de TX 2, het span dat de wimpel
ook in de twee voorgaande jaren had
veroverd. Deze gebeurtenis onder
streepte weer eens het belang van
de Texelse en Urkse vissers op de
ijle haring, die in Breskens hun thuis
haven hebben.
Op 26 februari kwam minister Al
gera naar Terneuzen en hem viel een
hartelijk welkom ten deel want toen
was ei nog niemand die aan de veer-
tarieven dacht. De vroegere water
staatsminister bezichtigde de haven
werken en het kanaal en sprak met
Belgische ambtgenoten en met
Zeeuwsch-Vlaamse autoriteiten over
de verbeteringen aan sluizen en ka
naal.
Zondag 13 april deed men in Hulst
een waardevolle traditie gestand:
toen werd voor de derde maal een
Frans-Vlaamse Culturele Dag gehou
den en deze keer waren er vertegen
woordigers uit alle tot de Nederland
se cultuur behorende landen aanwe
zig.
In mei brandde de verenstrijd los.
Het begon met een vergadering hier,
een artikel daar en het resulteerde
in een geweldige protestactie, die ge
heel van onder af werd ontwikkeld.
Vanaf deze tijd is het rumioer rond
de vrije veren nooit helemaal ver
stomd en af en toe laaide ,,het ver
zet" erg hoog op.
In St. Jansteen was ondanks de ve
renkwestie en ondanks de naderende
gemeenteraadsverkiezingen reden tot
feesten: St. Cecilia vertrok op 21 mei
naar Cork in Ierland, waar het be
kende koor, dat ai zo vaak voor de
radio optrad, deelnam aan het Choir
Festival, dat koren uit de gehele we
reld bijeen bracht. Het Steense koor
maakte er een uitmuntende indruk
en het heeft moeten beloven volgend
jaar terug te komen.
Op 28 mei toog ieder naar de stem
bus om zijn vertrouwensmannen in de
gemeenteraad te kiezen en er zijn in
vele Zeeuwsch-Vlaamse gemeenten
aardig wat zetels ondersteboven ge
kegeld In verscheidene andere ech
ter hield men vast aan het principe
dat de ouwetjes nog best meekunnen.
Op vrijdag 13 juni dreunde
het Haagse Binnenhof van de
kreten uit honderden Z.
Vlaamse kelen: een giganti
sche stoet van auto's was naar
Den Haag getrokken om mi
nister Algera duidelijk te ma
ken dat zijn nieuwe veertarie-
ven Zeeuwsch-Vlaanderen op
zijn achterste benen had ge
zet.
Het werd een roerige dag. In alle
kranten, en niet alleen in ons land,
Op 6 februari speldde de Com
missaris der Koningin een in
Zeeuwsch-Vlaanderen bijzonder
populaire figuur, ir. C. J. F.
Wats, oud-directeur van de C.N.A.
de onderscheidingstekenen van
het Officierschap in de Orde van
Oranje-Nassau op de borst. Be
halve de vijfduizend in Zeeuwsch-
Vlaanderen wonende Belgen, wier
belangen ir. Wats als consul
trouw behartigt, waren ook dui
zenden anderen verheugd over de
hoge onderscheiding van deze be
minnelijke figuur, die door Prins
Bernhard eens als „mens met de
mensen" werd gekarakteriseerd.
i a V*
WË
m
Beslist mooi vinden de Oostbur-
Sers hun nieuwe Raadhuis dat op
IS juli officieel werd geopend. Het
moderne bouwwerk sluit de weder
opbouw af. Het heeft lang geduurd
alvorens de plannen verwezenlijkt
konden worden. Naarmate het
stadhuis vorderde nam de belang-
„e. 0 'oe en toen het eenmaal
rinÜe!l was' ondervond het dag na
l j e bewondering van ieder die
r l"" ~''ker mede vanwege de
Cadzandse Kamer.
atuurlijk bleef Oostburg ook de
afgunst niet bespaard. „Veel te
duur" zeiden sommigen en dat zei
den zelfs Gedeputeerden Staten
Heel wat geestiger lieten twee mi
nisters zich over het fraaie bouw
werk uit: minister Cals zinspeelde
op de gouden troon die St.-Eloy,
Oostburgs patroon, voor koning
Chlotarius II maakte en minister
Struycken zei „och, wat het Stad
huis teveel gekost heeft, besparen
jullie nu natuurlijk op andere din
gen."
verschenen daverende verhalen over
de „Zeeuwsch-Vlaamse opstandelin
gen", die hun recht gingen verove
ren. Op de Markt in Hulst zijn 's a-
vonds nog vele kruidige woorden ge
sproken. En op 1 augustus gingen de
nieuwe veertarieven inEen ge
lach ging er niettemin op, toen be
kend werd dat met ingang van pre
cies dezelfde datum de Antwerpse
Scheldetunnel tolvrij werd
Begin juli vierde Hulst het feest
rond zijn nieuwe toren. Het moderne,
strakke bouwsel kan in de ogen dei-
meeste Hulstenaren (nog) geen gena
de vinden. Neen, Hulst vindt zijn nieu
we toren nog altijd niet mooi en van
daar dat het feesten, in juli, kennelijk
niet erg van harte ging.
De zesjarige bruinschimmel „Suc-
cesseur" uit de roemrijke Stallen de
Dobbelaere te IJzendijke zorgde op 10
september voor nieuwe Zeeuwsch-
Vlaamse triomf, door het nationale
kampioenschap te veroveren. De hon
derden tractoren ten spijt: Zeeuwsch-
Vlaanderen blijft de bakermat van
het trekpaard
Onder een regenbui begon de twee
de Reinaertstoet te Hulst uit te trek
ken, op zondag 21 september. Jam
mer van die regen, want de geestige
optocht had duizenden kijkers meer
verdiend. Het was het resultaat van
honderden uren belangeloos werken,
een resultaat van gemeenschapszin.
Reinaert de Vos is een belangrijke fi
guur in Hulst en zijn jaarlijkse stoet
moge een grootse traditie worden
De belangstelling is internationaal en
dat belooft veel, ook toeristisch.
Op 2 november viel het BIJSTAND-
droomhuis in Terneuzen. Aan het an
dere eind van het kanaal, in Sas van
Gent, was twee weken later, op 14
november, reden tot feesten, maar
om heel andere redenen. Toen werd
de nieuwe en moderne zwavelzuurfa-
briek geopend, een volautomatisch
bedrijf. Over automatisch gesproken:
op 19 november werd de sector Hulst,
het gehele Land van Hulst omvatten
de, in het automatische telefoonnet
betrokken en dat was een feestelijke
gebeui Wnia, Het is een heel gemak.
Het hoogtepunt van de ope
ning van het oester- en
mosselseizoen in het afge
lopen jaar was ongetwij
feld het „zeehuwelijk", de
bruiloft op de Oosterschel
de tussen Catharina, een
nichtje van Kaat Mossel en
Pieter, neef en naamgenoot
van Pieter Cornelisz. Depu
taties van Zeeuwse vissers
plaatsen boden het jonge
paar geschenken aan. Da
tum van het huwelijk: don
derdag 28 augustus.
zo maar naar Limburg en naar Stads
kanaal te kunnen draaien.
Opnieuw een feestelijke gebeurte
nis: op 1 december opende minister
Cals de nieuwe HBS en MMS te Oost
burg en tijdens een hele feestweek
verheugde men zich over de snelle
groei van het katholiek middelbaar
onderwijs in west-Zeeuwsch-Vlaande
ren, dat na ruim tien jaar al duidelijk
zijn nut en betekenis heeft bewezen.
Een week later kwam een ande
re minister, nl. die van Binnenland
se Zaken, mr. Struycken, naar
Zeeuwsch-Vlaanderen. Niet om iets
te openen, maar om met alle in
grenswijzigingsproblemen verwik
kelde gemeenteraden te praten. En
nu maar afwachten wat er uit de
bus komt.
Datzelfde geldt dan voor het mor
gen aanvangende nieuwe jaar. Wat
zal er, voor Zeeuwsch-Vlaanderen, uit
de bus komen
Vrije veren 7
Begin van de sluis- en kanaalver
betering
Een b.l.o.-school voor het westen
Eenoch, er zijn duizenden wen
sen.
Donderdag 3 april schrok Sas van
Gent op, toen 's middags om kwart
over drie in de hal van de Glu
cose- en Stijf self abriek een enorme
ontploffing plaats had. Een grote
brand gaf aan de brandweerploe
gen van alle omliggende gemeen
ten werk en er moesten zestien
arbeiders gewond worden wegge
dragen.
Biervliet feestte, toen op 5 septem
ber de Commissaris der Koningin het
standbeeld van Willem Beukelszoon
onthulde. Biervliet heeft er jarenlang
voor gewerkt de uitvinder van het
haringkaken waardig te eren. Het
standbeeld is een eresaluut aan de
gehele Nederlandse visserij en deze
was dan ook r^kelijk vertegenwoor
digd tijdens het gezellige Biervlietse
feest.
Op de Zeeuwse eilanden ging de
stad Vlissingen in 1958 vlot van
start. Nauwelijks was het nieuwe
jaar „eboren, of het gemeentebestuur
van de Scheldestad kwam met een
structuurplan, waar de hele Zeeuwse
archipel van dreunde. Daar stond
een nieuw havengebied op papier
van maar even tweehonderd dertig
ha; een industrieterrein in het Zuid-
Sloe van achthonderd veertig ha; ri
ante woonwijken drongen vanuit
Vlissingen diep Walcheren binnen en
telden aan huizen ook al weer op
papier dertienduizend stuks, alle
maal voor de vijftigduizend nieuwe
inwoners, welke voor 1990 verwacht.
Er werd wel eer weinig gemeesmuild
in de Delta nadat men van de eerste
schrik bekomen was, maar het plan
ligt er toch maar.
o
In februari groeven de Middel
burgse historici bijzonderheden op
uit de geschiedenis van de Schouw
burg, welke die maand honderd vijf
tig jaar bestond en de bibliothecaris
van de prov. bibliotheek zette er een
tentoonstelling van in elkaar, die
officieel geopend werd door de Com
missaris der Koningin. De Goese
Rederijekers" behaalden met Gla
zen speelgoed" een tweede prijs in
het Zeeuwse landjuweel. Minister
Struycken kwam naar Walcheren om
er te praten over grenswijziging.
Maart roerde zijn (politieke)
staart. De verkiezingen brachten
veel gerucht maar weinig zetelver
schuivingen mee in de Prov. Staten.
De CHU liet een veer, waarmee de
VVV ging pronken.
Archeologen zetten Baarland in de
spotlights, door er de grondvesten
van het vermaarde Hellenburg bloot
te leggen.
Het was ook in maart, dat G.S.
het plan bekend maakten om de ge
meenten op Schouwen-Duiveland uit
te dunnen tot zes, wat voor de 27.000
inwoners genoeg geacht wordt.
Op de laatste dag van de maand
legde burgemeester van Hootegem
uit Sluis de eerste steen voor het
W.G.-Kruisgebouw te Kwadendam-
me„ dat onlangs door burgemeester
Van Dongen geopend is.
o
En waarom zou april niet doen
wat hij wil? Het begon al met de
opening de zeer vroege van
de miniatuur Walcheren, Middelburgs
machtige toeristische trekpleister,
die al honderdduizenden naar de
hoofdstad bracht.
De jaarlijks Koninginnefeesten
vormden het sluitstuk van de maand
en de ere-kroon verwierf Kruiningen,
dat van de Koninginnedag een at
tractief folkloristisch festijn maakte.
o
Mei: nieuwe veertarieven. Ze wa
ren door minister Algera uitgebroed
en ze deden pluimen stuiven bij de
geplukten.
Miljoenen woorden werden geschre
ven en gedrukt toen in de bloei
maand weer gestemd moest worden,
nu voor de gemeenteraad. Menige
Zeeuw kwam op de kussens terecht,
menig ander kwam er naast te zit
ten.
Op 16 mei kreeg de Vlissingse Don
Bosco-jeugd een eigen home met als
extra attractie een kunstig planeta
rium, vervaardigd door ir. Pieterse
van De Schelde. Niet onvermeld mag
blijven, dat de Eerste Kamer de
voor ons gewest zo belangrijke
Delta-wet aannam.
o
De zomermaand toonde de eerste
symptomen van het nadeel, dat tegen
de verwachting in, de Brusselse
Expo aan het toerisme zou brengen.
Op 12 juni werd de grote schutsluis
bij Kortgene onderdeel van de
werken voor het Drie-eilandenplan
aanbesteed. Voor een hoffelijk slot
van de maand zorgde Prins Rainier
van Monaco, die met zijn gracieuze
Gracia Patricia Walcheren even
aandeed, toen hij de Expo bezocht.
In de hooimaand hing de lucht vol
van geruchten over vrije en onvrije
veren. In Den Haag bliezen de
Zeeuwse Kamerleden stoom af en in
Middelburg gebeurde dit door de
Statenleden, zonder dat evenwel de
hoge tarieven er door weggevaagd
werden. Bij wijze van troostprijs
werd de majesteitelijke nieuwe veer
boot Prinses Beatrix" in de vaart
gebracht.
o
Augustus "brachtbehalve tal
van jubileade Kasporg of eesten
mee, internationaal van allure. Ze
brachten ook buiten Goes leven
en kleur. Bij het festijn „Zeeland
presenteertte Yerseke werden
én het oesterseizoen én menig
oester geopend
o
Op zijn beurt presenteerde sep
tember de nieuwe wethouders; tus
sen de Vlissingse zenuwartsen en het
Ziekenfonds ging het niet vriendelijk
toe. Sappig was het Goese fruitcorso,
dat ons nog weer fraaier leek dan
voorgaande jaren. G.S. sprongen een
gat in de lucht omdat de minister
Zeeland tot probleemgebied ver
klaarde er schijnt wat in te zit
ten en dienden de bewindsman in
de kortste keren vijf ontwikkelings
centra op. Een opgewekte dag werd
24 sept. voor de Rillandse kapucij
nen, omdat een hoge heer uit Den
Haag de eerste steen legde van het
nieuwe parochiehuis.
In oktober werd een Expo in Zak-
(van Z.-Beveland) formaat de roem
van 's Heerenhoek.
Op 25 oktober zagen we in het
land van de dijken, waarvan Goes
het centrum is, hoe een Canadese en
een Russische kampioen al dam
mend elkaar probeerden in te dam
men.
Kwadendamma kwam in novem
ber in het nieuws toen het als het
ware onder de bruidssluiers verloren
ging bij het huwelijk van de dria
zusjes De Punder. De naargeestige
kwestie-Grootenhuis kreeg een be
vredigende oplossing.
Moeten we van de jongste winter
maand nog iets ophalen? Goes instal
leerde zijn nieuwe burgemeester en
's Heerenhoek kreeg een nieuw post
kantoor. waarom het de posthoorn
niet blijde liet schallen. De Brede
Watering van Z.-Beveland koos in
een bijeenkomst van veel stemmin
gen zijn polderbestuur en Goes
opende een nieuwe vakschool voor
meisjes.
Het jaar 1958 zal een gedenkwaar- De maand juni bracht treurnis ln
dig jaar blijven voor de Zeeuwse Goes door het verscheiden van bur-
eilanden vanwege het komen en gaan gemeester W. ten Kate, die slechts
van vele welbekenden. negenenvijftig jaar oud werd.
Zo was de Zeeuwse hoofdstad al
spoedig in het nieuws, toen de Kroon
in januari Middelburg na lang wach
ten een nieuwe burgemeester schonk
in de persoon van mr. Joh. de Widt,
die er sindsdien naarstig naar streeft
de hem toevertrouwde gemeente alles
te geven wat haar toekomt.
Dreischor eiste in maart de
aandacht op, toen Opa Kip er wel
gemoed zijn honderd zevende ver
jaardag vierde. Het zou helaas
zijn laatste worden. In november
kioam hij te overlijden.
Augustus was gezien da mutaties,
een drukke maand. Pastoor Schnei
ders te Kwadendamme vierde zijn
veertigjarig priesterfeest en ontving
van zijn parochianen een retourtje
naar zijn oude parochie in de V.S.
Pastoor Snel van Middelburg vierde
ook zo'n jubilee en werd door de Ko
ningin geridderd. Eenzelfde onder
scheiding viel wethouder L. v. 't
Westende te Middelburg ten deel bij
zijn afscheid. Het was verder in deze
maand, dat deken Nieveen van Dij-
kum afscheid nam van zijn Goese
parochie. Zijn laatste officiële daad
was de eerste steenlegging voor de
Mariusschool in west. Opvolger werd
pastoor Holtkamp uit 's-Heerenhoek.
Heinkenszand stond in september
groot, maar minder prettig nieuws
te wachten door het afscheid van de
energieke burgemeester Derckx, dia
een benoeming in Budel aanvaardde,
De Zeeuwse sportwereld zette de
maand oktober slecht in. Zij moest
zich neerleggen bij het verlies van
Arie Levering, de ziel van vele ver
enigingen en onvermoeid sportver
slaggever te Vlissingen.
Tenslotte kwam Goes in novem
ber weer in het nieuws doordat de
stad een nieuwe burgervader kon
verwelkomen in de persoon van de
heer Michaëlis, die te Bruinisse zijn
sporen al verdiend had.
's-Heerenhoek besteedde alle aan
dacht aan de huisdokter Lucas
Luyckx, toen die in april zijn prak
tijk na vele lange jaren, aan deze
dorpsgemeenschap gewijd, neerlegde.
In mei moest de wakkere mensen
redder Van de Klooster te Colijns-
plaat, die zo menigmaal de dood trot
seerde, zijn laatste reis boeken...
Bij gelegenheid van de opening
van het Don Bosco-jeugdhuis ont
hulde kapelaan Van Haastert een
portret van Don Bosco.
