Kerk opent grootscheeps
offensief in Zuid-Amerika
BOEKENPLANK
FRANKRIJK
DOUWE EGBERTS
Ruim de helft van
Nederlands bevolking
woont in de steden
Koffie-Thee
Gebrek aan priesters,
armoede, onwetendheid
Bijna miljoen
winst
11
D
Fabriekstreiler
van 10 miljoen
Gomoelka weer
thuis
Voor jong en oud
Evangelie in overall
Fontein-boekerij
Met lood in de schoenen
Opstand der Rassen
Door schot hagel
getroffen
het nieuwe, fraaie album van Douwe Egberts
geschreven door Piet Bakker
11
DAGBLAD DE STEM VAN DONDERDAG 13 NOVEMBER 1958
Jinisstraf kan
I >r publikatie
van vals
laws versto-
lenbare rust.
Lijk van toe-
I leningsuiting
I kritiek heeft
]:gime of zijn
radio Vrij
|.e strengheid
J geïllustreerd
J dat de dood-
|en voor ver
lei (ruim
Istraf is ook
(verduistering
lindien hierbij
|;evaar" een
'ijgt
Zes Zuidamerikaanse kar
dinalen en 36 bisschoppen zijn
onder voorzitterschap van kar
dinaal Mimmi, secretaris van
de H. Congregatie van het
Consistorie, en van de aarts
bisschop van Rio de Janeiro,
mg,r. De Barros Camara, bijeengekomen voor de derde bis
schoppenconferentie der Latijns-Amerikaanse bisschoppen. In
deze conferentie, welke tot 15 november duurt en dan besloten
wordt door een audiëntie bij de Paus, zullen uitsluitend de bij
na onoverzienbare godsdienstige problemen van Zuid-Amerika
aan een onderzoek onderworpen worden.
De bedoeling der conferentie is het gezamenlijk offensief der
Zuidamerikaanse bisschoppen, ingezet na het Internationaal
Eucharistisch Congres te Rio de Janeiro in 1955, ter herker
stening van de Zuidamerikaanse landen verder te coördine
ren en uit te werken. De besprekingen van de bisschoppencon
ferentie, welke gevoerd worden in het Pauselijk College voor
Spaans-sprekende landen van Zuid-Amerika, zijn voornamelijk
gewijd aan de hervorming van het godsdienstonderwijs, de
coördinatie van de radio-uitzendingen (op Brazilië en Tahiti
na is Spaans in Zuid-Amerika de voertaal), de reorganisatie
van de priesterlijke activiteiten en de internationale, maar
vooral Zuidamerikaanse samenwerking.
TAe Kerk in Zuid Amerika staat
•L' voor een reeks uiterst zware
problemen: een schreeuwend te
kort aan priesters, een ontstellen
de godsdienstige onwetendheid, on
voorstelbare sociale en econo
mische wantoestanden en een ge
vaarlijke crisis in het gezinsleven.
Ongeveer 30% van de 500 miljoen
katholieken op de wereld, wonen
in Zuid-Amerika, terwijl de 150
miljoen Zuidamerikaanse katho
lieken maar beschikken over 9%
der priesters. In de best voorziene
streken is 1 priester voor 4800 ka
tholieken beschikbaar, elders ech
ter maar 1 priester voor 18.000 ge
lovigen.
Het catechismusonderricht is voor
namelijk gebaseerd op de methode
van het memoriseren, d.w.z. dom
weg van buiten leren, zodat er
geen rekening wordt gehouden met
de inpassing in de praktijk van het
leven.
De resultaten hiervan zijn on
wetendheid en grote bevattelijkheid
voor bijgeloof en bijgelovige prak
tijken.
Het spiritisme b.v. heeft een ver
schrikkelijke invloed evenals de
vrijmetselarij, terwijl de pro
testantse zending, welke zeer uit
gebreid werkt vooral sinds
China voor de zending gesloten
is grote vorderingen maakt.
Achterlijk
e sociale en economische toestan
den zijn miserabel. Twee-derde
der bevolking, vooral op het platte.
land. leeft in primitieve omstandig
heden. Sociale voorzieningen zijn
onbekend. De huisvesting is mens
onwaardig. De arbeiders in de
steden staan er iets beter voor,
doch hun levensomstandigheden
staan nog in geen enkele verhou
ding tot de eisen van de christe
lijke beschaving.
De enorme rijkdommen bevinden
zich in handen van weinigen. In
Chili is 68c/0 van het bodembezit in
handen van zegge en schrijve 1500
grootgrondbezitters. Werkgevers
kenmerken zich door liberale op
vattingen, welke de katholieke so
ciale leer totaal negeren. Ofschoon
in de meeste Zuidamerikaanse lan
den het communisme verboden is,
vormen de toestanden de gunstig
ste voedingsbodem, welke zich
denken laat.
Ofschoon de verhouding tussen
Kerk en arbeid veel te wensen
overlaat, kan men toch niet spre
ken van een algemene vijandelijke
houding der arbeiders ten opzichte
van de Kerk. Wellicht is dit mede
te verklaren uit het feit, dat de
kerkelijke autoriteiten een groeien
de belangstelling voor de sociale
toestanden aan de dag leggen en
dit demonstreren in herderlijke
brieven en acties ter verbetering
der wantoestanden.
De achterlijke toestanden in Zuid-
Amerika. nog verergerd door pries
tergebrek, hebben een crisis in het
gezinsleven veroorzaakt. De ar
moede is meestal zo groot, datj
zelfs geen geld beschikbaar is voor
de onkosten van het burgerlijk hu
welijk. Het aantal z.g. vrije huwe
lijken neemt hand over hand toe.
Scheiding, abortus, geboortebeper
king zijn vrijwel algemeen aan
vaarde zaken. De verschrikkelijke
armoede plaatst ontelbare katho
lieke arbeiders voor het dilemma:
geboortebeperking, abortus of een
heroïsche deugdbeoefening. Ge
loofsafval is gemeenlijk het resul
taat.
Initiatieven
Een grootscheepse manifestatie
van het Internationale Eucha
ristische Congres te Rio de Janeiro
in Brazilië in juli 1955 is voor
Paus Pius XII z.g. aanleiding ge
weest de stoot te geven voor een
omvangrijke campagne ter herker
stening van Zuid-Amerika. Hij riep
daarvoor alle Zuidamerikaanse
bisschoppen in een bijzondere con
ferentie te Rio de Janeiro bijeen
en zond kardinaal Piazza als Zijn
legaat om de conferentie te presi
deren. In het gezelschap van kar
dinaal Piazza zond Hij mgr. Sa-
more mee, secretaris van de H.
Congregatie voor Buitengewone
Kerkelijke Zaken en een kenner
van Zuid-Amerika.
Aan de hand van de, richtlijnen,
die Pius XII Zelf had gegeven,
werd door deze conferentie een
plan de campagne opgesteld.
Zes kardinalen en 96 aartsbisschop
pen uit alle Zuidamerikaanse lan
den waren van 25 juli tot 5 augus
tus bijeen en stichtten de CELAM,
de bisschoppelijke raad voor Zuid-
Amerika. Deze raad met vast se
cretariaat in Bogotè, Columbia,
komt elk jaar bijeen. De verschil
lende secties beantwoorden aan de
speciale noden van Zuid-Amerika.
Het tweede congres der Zuidameri
kaanse bisschoppen van 11 tot 16
november 1957 te Fomèque in Co
lumbia maakte de eerste initiatie
ven bekend: de oprichting van vor
mingscentra voor het platteland,
modelboerderijen, tehuizen voor
studerenden, sportclubs etc. Paus
Pius XII steunde de initiatieven op
bijzondere wijze. Hij stichtte een
commissie van kardinalen en pre
laten van de Romeinse Curie, voor
zover deze bijzonder bij de proble
matiek van Zuid-Amerika betrok
ken is. Dat de derde conferentie in
Rome werd gehouden, is nog ge
beurd op initiatief van Pius XII.
Inmiddels begint de arbeid van
de Zuidamerikaanse bisschoppen
vrucht af te werpen. Zij hebben
een beroep gedaan op de landen
met veel priesterroepingen. In
Spanje werd opgericht de Stichting
voor samenwerking in de zielzorg.
Vijfhonderd priesters uit Spanje
zijn inmiddels naar Zuidameri-
aanse parochies vertrokken, waar
zij zich beschikbaar stellen op ba
sis van 5-jaren-contracten, welke
na afloop kunnen worden verlengd.
Sedert vorig jaar heeft de Spaanse
bisschop Morcillo van Saragossa
een nieuw initiatief genomen voor
de uitzending van katholieke leken
naar Zuid-Amerika.
Op 30 juni 1956, het tijdstip van
de laatste algemene woningtelling,
woonden bijna 6 miljoen Nederlan
ders, d.w.z. ruim de helft (55 pet.)
van de totale bevolking, in steden
van verschillende grootte en 2,7 mil
joen of een kwart in plattelands
gemeenten.
Daarnaast woonde nog 1,8 miljoen
j *n kleinere en grotere ge
ïndustrialiseerde en gemengd agra-
risch-industriële gemeenten, terwijl
bijna 600.000 personen of 5 pet in de
iorensengemeenten rond de grote
steden en in de specifieke woongebie-
TTtn (Kennemerland, Het Gooi,
wai^ Heuvelrug) woonachtig
Dit blijkt uit een door het centraal
voor de statistiek uitgegeven
publikatie typologie van de Neder
landse gemeenten naar urbanisatie
graad."
Van de bijna 6 miljoen „stedelin
gen" in ons land leefden er 3,5 mil
joen in de grote steden boven 100.000
inwoners. In de 38 kleine plattelands
stadjes (2.000 tot 10.000 inwoners)
waren ruim een kwart miljoen per
sonen woonachtig.
De meest geürbaniseerde provincie
is Noordholland met ruim 72 pet van
de bevolking in steden en nog eens
10 pet in verstedelijkte forensenge
meenten, terwijl het platteland hier
slechts 10 pet van de totale bevolking
omvat. Op de tweede plaats volgt
Zuidholland, waar eveneens 72 pet
van de bevolking in steden is gedo
micilieerd, doch waar het platteland
nog 14 pet van de bevolking her
bergt.
De provincies Friesland, Drente
en Zeeland dragen nog een overwe
gend plattelandskarakter. Hier-woont
nl. meer dan de helft van de be
volking in plattelandsgemeenten.
Limburg en Noordbrabant zijn de
gewesten met het grootste aandeel
van de bevolking in geïndustriali
seerde plattelandsgemeenten (resp.
35 en 21 pet bij een rijksgemiddelde
van 12 pet).
Een vergelijking met de situatie op
31 mei 1947 leert, dat voor geheel
Nederland het aandeel van de in
plattelandsgemeenten woonachtige
bevolking is teruggelopen van 29 tot
25 pet, terwijl het bevolkingsaandeel
woonachtig in geïndustrialiseerde
plattelandsgemeenten is toegenomen
van 8 pet in 1947 tot 12 pet in 1956.
Engelands modernste visvaartuig,
een fabriekstreiler die tien miljoen
gulden heeft gekost, zal volgende
maand te water worden gelaten.
Het schip zal zich volgend jaar, met
nog een zusterschip, bij de Britse vis
sersvloten voegen. Elk zal een be
manning van 96 koppen hebben en
zal in staat zijn veertien weken in
open zee te blijven.
Op deze fabriekstreilers zal de
vangst worden gefileerd en verpakt
om bij terugkeer in de haven onmid-
aeiiijk op de markt te kunnen worden
gebracht. Per dag kunnen de schepen
aertig ton vis verwerken.
Op initiatief van kardinaal van
Roey, primaat van België, werd
aan de Universiteit van Leuven
een Zuidamerikaans College ver
bonden.
Hergeboorte
rn 1956 vertrokken de eerste negen
priesters. Thans werken er 30
Belgische en Nederlandse priesters
in Zuid-Amerika. Twintig studeren
er nog aan de Universiteit van
Leuven. Wij rekenen hierbij niet de
honderden missionarissen uit Ne
derland, België en andere landen,
die een belangrijk deel van het
priesterpotentieel in Zuid-Amerika
uitmaken.
De herkerstening van Zuid-Amerika
is door de vele initiatieven in een
hogere versnelling gekomen. Zij
kan ondanks dikwijls wanhopige
toestanden bouwen op de vaak nog
hechte ondergrond der katholieke
traditie, welke ook van onder af
in toenemende mate belangrijke
impulsen heeft gegeven voor de re
ligieuze hergeboorte van Zuid-
Amerika.
De Poolse partijsecretaris Gomoel
ka, premier Cyrankiewiecz en hun
delegatie uit partij en regering, zijn
gisteren per trein In Warschau terug
gekeerd van een bezoek aan Rusland
Op het station verklaarde Gomoel
ka: „Ons bezoek was zeer vrucht
baar".
En inderdaad: de dozijnen heil
dronken en redevoeringen tijdens het
Poolse bezoek aan de Sovjet-Unie, de
redevoeringen van Gomoelka en
Kroestjev in tóoskou, en de korte
speech van Gomoelka bij zijn aan
komst in Warschau, leken alle be
stemd om te onderstrepen dat Polen
en de Sovjet-Unie thans dezelfde weg
naar het socialisme volgen, nadat Po
len in de afgelopen twee jaar een zij
pad bewandeld had.
De uitgeverij „West-Friesland' te
Hoorn heeft een geslaagde poging on
dernomen om tegen Sinterklaas een
aantal vertaalde kinderboeken van
goed gehalte op de markt te brengen.
„De schat op het jungle-eiland" van
Ian Serraillier is het verhaal van een
elfjarige jongen die met zijn oom
een schat gaat zoeken op een eiland
ergens in de Atlantische Oceaan.
Wanneer een bewoner van dit eiland
probeert de oude kaart met gegevens
te stelen, beginnen de verwikkelin
gen. Ontvoering, gevechten, schip
breuk en meer van dergelijke span--
nende zaken zorgen ervoor dat het
boek zijn weg (voor jongens vanaf 10
jaar) naar de boekenkasten we] vin
den zal.
„Het neefje van de tovenaar" van
C. S. Lewis is een nieuw exemplaar
van de Narnia-serie Van dit wonder
lijke verhaal zullen ook kinderen van
8 jaar al kunnen genieten. Zij zullen
met rode wangen lezen van de grote
Leeuw en van de tover-koningin. De
sprekende dieren geven aan dit boek
een bijzonder karakter en een vor
mende waarde. Dit laatste kan ten
aanzien van de liefde tot het dier be
slist nog sterker worden beweerd van
„Mijn circusdieren' van Paula Busch
in de uitstekende vertaling van M. v
Doveren-Nopol. In dit boek vertelt de
eigenares van een reeds vele jaren
befaamd circus van haai ervaringen
met dieren. Een boek dat het hart
van iedere dierenliefhebber za] ste
len.
Een ander cireusboek kreeg even
eens een prachtige vertaling en wel
van de hand van de bekende circus
schrijver Frits van Dixhoorn: „Pas
op, Pondelli van Christa Ruhe.
Voor jongens vanaf tien jaar zullen
de belevenissen van het jochie Frie-
del ongetwijfeld steeds verbonden blij
ven met de „onsterfelijke" romantiek
van de piste Dan is er tenslotte nog
een boek „De olifanten van Sarga-
bal" door René Guillot voor meisjes
en jongens vanal tien jaar. Hier vindt
de jeugdige lezer naast spanning ook
voldoende romantisch sentiment. Dit
verhaal werd vele malen bekroond en
maakte zowel in de Duitse als de
Engelse vertaling grote opgang. Het
zelfde zal naar onze mening met de
goede vertaling van Erik Uyldert het
geval zijn.
De Duiste „arbeiderspater" Lep-
pich doet sterk denken aan de Franse
Abbé Pierre. Beiden zijn bezield van
eenzelfde ideaal: de mensen in hun
nood te helpen, ze de weg te wijzen
naar een gelukkig bestaan. Beiden
blaken van een heilig vuur, fasci
neren de massa, omdat ze zonder
omwegen spreken van hart tot hart.
Pater Leppich, geboren in Ratibor
in Opper-Silezië, is een van de 12
miljoen Oostduitse vluchtelingen.
Nood, leed en honger drukten hun
stempel op zijn kinderjaren. Maar:
thuis werd gebeden. Dit is de ver
klaring van het feit, dat de priester
Leppich zo vaak spreekt van de ster
ke wortels, die deze jaren in hem
geslagen hebben.
Een vader, die zich een leven lang
voor zijn kinderen moest afbeulen,
had gemakkelijk communist kunnen
worden. Maar na een vlucht vol el
lende en ontbering is hij biddend ge
storven. Een telegram riep P. Lep
pich van de preekstoel naar het sterf
bed van zijn vader. Hij moest de
dode zijn laatste kleren uittrekken,
omdat een broer juist dezelfde dag
in lompen uit Rusland was terugge
keerd. Bij iemand die onder zulke
omstandigheden aan het doodsbed
van zijn vader staat, moet de woede
van een fanatieke nihilist losbran
den óf het heilig vuur van de man
die hongert en dorst naar de gerech
tigheid.
Van deze dorst naar de gerechtig
heid spreekt elke bladzijde van dit
boek. Pater Werenfried van Straa-
ten tekende hem als ,,de wilde Duitse
jezuiet, die van op een vrachtauto on
telbare menigten geselt met de God
delijke waarheden'"
Het boek, dat we hier inleiden,
„Evangelie in overall'", is er vol
van. Opruiende preken zijn het ech
ter niet, wèl vaak felle aanklachten
tegen maatschappelijke toestanden.
Het is de verkondiging van het evan
gelie, afgestemd op de verscheurde
mensheid van vandaag, met haar no
den, wantoestanden, onrechtvaardig
heden, wreedheden en liefdelooshe-
den.
Wanneer men Degint te lezen, kost
het moeite op te houden. Direct op
de man af, spreekt P. Leppich ook
óns aan. Men wordt er stil van en
vraagt zich af: kan de mensheid nog
ooit hopen op een betere toekomst?
„Ja" zal het antwoord alleen dan
zijn, wanneer de mensheid terug
keert naar de Blijde Boodschap, naar
Hem, Die de Weg, de Waarheid en
het Leven is. (Uitgave Lannoo, Tielt-
Den Haag).
J. H.
In de Fontein-boekerij zijn enkele
herdrukken van veelbesproken ro
mans verschenen. Het ene is „Zuster
Luc", thans ook met foto's uit de
film geïllustreerd. De vermelding bij
de eerste druk, dat het verhaal van
A tot Z authentiek zou zijn, is nu
natuurlijk verdwenen. Er is te veel
bekend geworden, om dit te kunnen
volhouden. Maar als levendig en zui
ver geschreven roman kan het zeker
boeien. Kritische lezers weten, dat
hier niet de volledige kijk op het
kloosterleven wordt gegeven.
De andere herdruk is die van
Barrets „Gods Linkerhand", het ver
haal van de man in China, die zon
der priesterwijding toch als priester
optreedt in een klein dorp. Een pre
cair gegeven, dat door zijn uitwer
king echter alle eerbied voor het
heilige intact laat.
Nieuw in de Fontein-serie is „Mon
sieur Hulot op vakantie", een boek
naar Jacques Tati's bekende film
gemaakt. Het verhaal tekent de on
beholpen meneer Hulot met zijn ver
warring stichtende verrassingen heel
amusant en de sfeer van zo'n va
kantie-oord aan de Bretonse kust is
goed getroffen. Kostelijk zijn de vele
tekeningen van Pierre Etaix.
Deze korte roman van Lou Vleu
gelhof leidt ons binnen in het ge-
dachtenleven van een 18-jarig meis
je, leerlinge van de hoogste klas
gymnasium, vol van de wonderlijke
tegenstrijdigheden en verlangens in
de groei naar de volwassenheid. Ze
heeft al bittere ervaringen gekend,
de dood van een vader, die haar be
grijpende vriend was, de onmoge
lijkheid van echt contact met een
oppervlakkige moeder, die haar zelfs
d liefde voor een leraar ontsteelt,
de teleurstelling in de relatie m'et een
cynische schoolvriend, die ook elders
vastheid in de liefde zoekt En zo
gaat ze dan „naar de aarde der vol
wassenen, die ik reeds heb verkend"
met lood in de schoenen. Omdat het
moet. Lou Vleugelhof is erin ge
slaagd heel dit amalgama van gevoe
lens, verlangens, observaties, over
winningen en nederlagen te vatten
in een sober en sterk proza. Het
grijpt -en boeit door een toon van
bitterzoete melancholie, die zichzelf
toch weet te overwinnen in de durf,
het grote leven aan te vatten. Deze
roman, waarvoor de schrijver een
reistoelage ontving van het ministe
rie van O., K. en W., kunnen we
volwassenen ter lezing aanbevelen.
Een helder, evenwichtig en in
structief boek heeft ir. L. J. M. Fe-
ber geschreven over de vraagstukken
van het kolonialisme en al wat daar
mee samenhangt. Hij spaart het
blanke ras niet bij de beschrijving
van de kolonisatiemethodes, doch
waarschuwt ook tegen overijling in
het schenken van de vrijheid uit il
lusionisme of gemakzucht en eigen
baat. „Soevereiniteit overdragen is
gemakkelijk; er is slechts een penne-
streek voor nodig. Het is heel wat
moeilijker om te beoordelen of in een
volle, eigenlijk slechts een bevolking,
de grondslag aanwezig is om zijn
soevereiniteit te schragen tot eigen
geluk". De schrijver waarschuwt
echter ook, heil te verwachten van
eenl'leiding en hulpverlening door
blanken, die de zin van het leven
erloren hebben, die in dynamisch zon
der bezinning, door de manager
ziekte aangetast slechts technische
bijstand kunnen bieden. We zullen de
moeizame weg-terüg moeten vinden
naar de „dwaasheid van het Kruis".
„De rol van het westen in het spel
der wereldleiding is zéér waar
schijnlijk niet uitgespeeld, doch als
solospel loopt die rol ten einde. In
een wellicht niet verwijderde toe
komst zal het blanke ras moeten
aanvaarden, dat de mensheid wordt
geleid door een samenspel van ge
kleurd en blank. Dit samenspel kan
een bron van welzijn voor de mens
heid zijn nadat het voor vele solo
spelers van weleer een zaak van be
rusting, van zelfoverwinning zal zijn
geweest"
Opstand der Rassen is een Pax-
uitgave.
De 35 wedstrijden, die in juni in
Zweden voor de eindronden van het
toernooi om het wereldkampioenschap
werden gespeeld, zijn in totaal door
800.888 betalende bezoekers bijge
woond. De bruto ontvangsten bedroe
gen 11.981.683 Zweedse kronen (ruim
8,5 miljoen gulden). Na aftrek van
alle kosten blijft een batig saldo van
1,2 miljoen kronen (meer dan 850.000
gulden) over.
Het hoogste aantal betalende bezoe
kers trok de wedstrijd BraziliëRus
land (50774), die in Goeteborg voor de
achtste finales werd gespeeld. De fi
nale tussen Brazilië en Zweden werd
door 48.323 toeschouwers bijgewoond.
De FIFA ontving van het organi
satiecomité 990.556 kronen, de Zweed
se voetbalbond 1.650.000. De premie
voor wereldkampioen Brazilië bedroeg
450.000 kronen.
Tijdens een jachtpartij die in het
duingebied onder Bergen aan Zee is
gehouden, werd de 72-jarige gepen
sioneerde jachtopziener Jan Witte
brood uit Bergen getroffen door een
op korte afstand afgevuurd schot ha
gel. Zijn beide benen werden door
zeefd met hagelkorrels. Hij werd on
middellijk per auto naar het St. Eli-
zabethziekenhuis te Alkmaar ver
voerd. De heer Wittebrood nam als
gast aan de jachtpartij deel. Hij heeft
erkend Jat het ongeval aan zijn eigen
onvoorzichtigheid te wijten is.
Zoveel kan men niet in Frankrijk hebben gereisd, of dit album opent
weer nieuwe gezichtspunten. Piet Bakker wijdt zijn aandacht niet alleen
aan het toeristische Frankrijk, maar ook aan de onvergankelijke Franse
geest.
Fleel het Franse land treedt uit dit album tevoorschijn. Het grootse
Parijs, de nijvere wijnstreken, de kastelen aan de Loire en de zuidelijke
sfeer van Corsica.
De vele kleuropnamen, bestemd voor dit nieuwe album, munten uit
door harmonisch kleurenspel en vaak door een aparte visie. Laat u
deze aanwinst voor uw boekenkast niet ontgaan
Het album bevat reeds een 12-tal kleu
renfoto's, terwijl de overige verkrijgbaar
zijn op de punten, die verpakt zijn bij
Douwe Egberts koffie, thee en Moccona.
De prijs van
het album is
U kunt het verkrijgen bij Uw winkelier
of bestellen bij de reclame-afdeling van
Douwe Egberts, Postbus 2076, Utrecht.