Het duizend jaar oude Marktkruis van
inspiratie
Trier bron van
door de eeuwen
Het
nieuwe
eiland
Zierikzeese aannemer
ontdook belasting
beste
gelderse
Autodiefstallen als
vrijetijdsbesteding
RADIO
7
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 21 OKTOBER 1958
7
Heroprichting in 1945 sprak
tot de verbeelding
Droom wordt
werkelijkheid
BOEKENPLANK
„Petrus de Visser"
SIEMENS
wte&udsie.
Twee schepen
gezonken
Ferhat Abbas laat
gevangenen vrij
steen onbezet was. Ontroerd volgde
de menigte het werk van enige ar
beiders, die het marktkruis terug
plaatsten. Er ontstond gedrang toen
de massa het kruis ontwaarde.
Iedereen wilde het het eerst zien.
Nauwelijks stond het kruis op de
(Van een onzer redacteuren)
nodige legenden geweven zijn
Een van de meest imponerende scheppingen in de Westduitse ^^"dat^e^een*^
stad Trier is zonder enige twijfel het Marktkruis. Niet omdat het beurde' alvorens de aartsbisschop-
,IT keurvorst het besluit nam het kruis
Marktkruis een imposant bouwsel is. Weliswaar is het kruis, dat 0p te richten.
cp een twee meter hoge granietzuil staat, niet ontbloot van archi- ne'j.°pveaen wfemlal" meteen ö'ude'pïaats of de burgemeester nam
tectonische schoonheid; het meest onder de indruk komt de toerist kruis op hun Weding. E^w'tkruis het woord. Op deffe^da?u?"°""j
dat zij zelf met hadden aangebracht, stadspatroon, zo zei hij, neDDen wij
van de rijke historische betekenis van dit gedenkteken. Vooral de Bisschop Heinrich, dit ziende, be- elkaar tussen de puinhopen van on-
1 schouwde het als een wonder en ze geliefde vaderstad teruggevonden.
heroprichting van het kruis in 1945, de Wijze waarop en de richtte daarom een kruis op". Wij hebben elkaar teruggevonden,
De waarheid luidt anders, maar waar omdat wij getuige willen zijn hoe het
is ook, dat het kruis in meerdere marktkruis, het duizend jaar oude
Hio 't™ u„i„ J,,„ heeft opzichten door de eeuwen heen een kenmerk van onze stad, heropge-
□16 hen een hele OBg neen ir-_+oiro*-<" ie nnmonct Onir m riif
woorden, die toen zijn gezegd, spreken tot de verbeelding.
Alvorens dieper op de betekenis
van het marktkruis in te gaan is het
goed in enkele zinnen Trier te teke
nen. De legende zegt, dat de West
duitse stad reeds bestond dertien
honderd jaar vóór Rome was ge
bouwd, maar de werkelijkheid is,
dat de Romeinse legioenen, die on
der Julius Caesar naar het noorden
oprukten, in het Trevenland een ne
derzetting maakten, die door Con-
stantijn de Grote en veel meer nog
door zijn moeder Helena tot een stad
werd omgetoverd. Onder hun invloed
of met hun medewerking kreeg de
stad zijn basiliek, zijn thermen, zijn
brug over de Moezel, zijn dom en
zijn vermaarde Porta Nigra. Toen
de Romeinse prefectuur van Trier
naar Arles verhuisde, daalde de stad
in betekenis totdat in 958, precies
duizend jaar geleden, de aartsbis- jaren vóór
schop Heinrich een idee verwezen- oostkant is
lijkte, dat van enorme invloed op de
historie van de stad zou zijn. De
aartsbisschop keurvorst besloot 'n
kruis op te richten. Hij koos daar
voor een geschikt punt in zijn resi
dentie. Dit punt moest het centrum
worden van stad en streek. In de
schaduw van het kruis dienden de
inwoners van Trier en verre omge
ving samen te komen. De aartsbis
schop schiep door de oprichting van
het kruis een nieuw handelscentrum.
Hij gaf Trier iets terug van de oude
glorie uit de Romeinse tijd.
stad,
bezig gehouden
Wie bij het kruis in het midden van
de driehoekige markt gaat staan,
en rondkijkt, bemerkt, dat deze stad
geheel rond dit kruis is geprojec
teerd. Dit zou niet zijn gebeurd in
dien de aartsbisschop niet juist dit
punt als centrum had aangewezen.
Aan de westrand van de markt be
vindt zich de vierkante, logge Sint
Gangolftoren, waarop met gouden
letters. „vigilate et orate", waakt en
bidt, gebeiteld staat. Onder de toren
liggen als blokjes in een blokken
doos de winkels, kleine warenhuizen
en restaurants. Aan de noordzijde
van de markt ligt het karakteristie
ke, uit 1684 daterende ,,Rode Huis"
met het trotse opschrift, dat Trier
inderdaad reeds dertienhonderd
Rome bestond. Aan de
de Simeonstraat, opge
smukt met talrijke oude gevels en
met op het einde de Porta Nigra,
de Romeinse toegangspoort. Aan de
zuidzijde verheffen zich de basiliek
en dom, de laatste vele jaren vóór
de oprichting van het marktkruis
gebouwd.
Het geheel overziende bevestigt de
indruk, dat Trier èn in de geschie
denis èn in het heden een welvaren
de stad is.
ODzicht hepft hPt pnï-'m x richt wordt. Op ons, die overgeble-
p i invloed ven zijn> ligt de reusachtige taak de
ze geschonden stad terug op te bou
wen. Wij zullen dat doen volgens
de roemrijke traditie van onze voor
op de bevolking uitgeoefend.
Kenmerk
Gedenkteken
Door Trier een
marktkruis te
schenken stichtte
aartsbisschop
Heinrich de hoofd
markt, een feit,
waarvoor de stad
de bisschop altijd
dankbaar is geble
ven. Wie nu het
genoegen smaakt
enkele dagen in
Trier te mogen
doorbrengen ziet
duizenden en nog
eens duizenden
mensen naar de
markt komen, die
overigens weinig
verschilt van een
marktdag in een
van onze steden
Trier oefent op de
omgeving nog
steeds de invloed
uit die aartsbis
schop Heinrich zo
graag aan de ne
derzetting gaf.
Tijdens de markt
dag is dat goed te
constateren. In 'n
hoek van het plein
staan tientallen
buitenlui, die een
konijn of een kip
aan de man of de
vrouw willen bren
gen. Met de ver
koop van dit éne
dier eindigen hun
marktbeslomme-
ringen. De verko
pers en verkoop
sters verdwijnen
in de winkels, wa
renhuizen en klei- Iff
ne restaurants die ||1|||
rond de markt een WÊÈ,
plaats hebben ge- IfS
kregen. Pas tegen ia|j
zonsondergang mam
vertrekken de klei
ne en grote markt
kramers uit de
„Een gevolg van het marktkruis",
fluistert de inwoner, die zich zeer
wel bewust is van de grote beteke
nis van aartsbisschop Heinrich's
daad. Is het daarom, dat rond de
aanwezigheid van dit kruis reeds de
Het marktkruis
van Trier is mate-
rieel van grote be
tekenis geweest,
maar ook geeste
lijk. Over de oude
stad daalden ram
pen neer, maar al
tijd vond de bevol
king, geïnspireerd
door het kruis, de
moed terug het
kwaad, door de
rampen veroor
zaakt, uit te wis
sen. Een ontroe
rend voorbeeld
daarvan is 1945.
De tweede wereld
oorlog had de stad
aan de Moezel
zwaar getroffen.
Door talrijke bom
bardementen was
één-derde deel van
Trier verwoest.
Honderden bur
gers hadden het
leven gelaten. De
puinhopen waren
zo groots en zo on
overzichtelijk, dat
het leek alsof
Trier nooit in
staat zou zijn zich
te herstellen.
Op de feestdag van
de Heilige Petrus,
op de 29e juni 1945
riep de burge
meester zijn mwo-
ners op, naar de
markt te komen.
Het marktkruis,
dat in de barre
oorlogsdagen een
veiliger plaats had
gekregen, zou her
opgericht worden.
„Op de markt", zo
zegt een officieel
verslag: „waren
duizenden, duizen
den inwoners teza
men, zodat geen
vaderen, maar wij zullen het vooral j
Het duizend jaar oude marktkruis.
(Advertentie)
rookworsl
De basiliek uit de Romeinse tijd.
échte
VLEESWARENFABR1EK J.MEESTER M.V. WIIHE
Asfalt vereist een juiste ver
menging van grint, rivierzand,
stuifzand en bitumen. Dat heb
ben we geleerd op een wonder
lijk eiland, een eiland, dat nog
niet op de atlassen staat. Het
ligt middenin de woeling van
weidse wateren. De wolken
bouwen fantastische decors te
gen de hemelkoepel rondom.
De meeuwen laten zich drijven
op 't geweld der zingende win
den en in een lange stoet ziet
men de zwaar beladen han
delsschepen voorbij schuiven.
Het schuim spat op tegen de
boegen en verstuift in een
stroom van met zonlicht gela
den droppels. Op de slikken
staat het riet sierlijk te buigen
als onvermoeibare hovelingen.
Maar dichtbij is er het geratel
van de machine, die ons leert hoe je
asfalt kunt bakken. Dat doet ze hele
maal vanzelf. Ze doseert de juiste
hoeveelheden grint eh zand. stort het
mengsel in een trommel, waardoor
heen felle vlammen jagen. Met een
temperatuur van 165 graden komt
dan het goede asfalt eruit, als van te
voren ook nog de te grote stenen er
uit gemikt zijn. Dat heeft die ma-
chine
daan
nog onlangs in Turkije ook ge
en straks staat ze misschien in
--CC O Ui a XV O Sic:
•Johannesburg of Bangkok. Maar
nu is ze op dit eiland en daar staan
tfe grote vrachtauto's klaar, om het
hete baksel te ontvangen en goed af
gedekt weg te rijden. Waarheen? We
lopen gebogen tegen een bulderende
}vind langs de barakken en keten,
'a.ngs kunstmatge duinen en geïmpro
viseerd e stranden en gaan in de rich-
1ir*g van een klein torentje, dat heel
vef wog boven een bomenreeks uit-
priemt. w® alen links vooruit
'n paar geweldige gevaarten liggen,
vanwaar een zwarte pijpleiding naar
het „land" voert. Weer wordt men
eerst afgeleid door de zon, die zilve
ren schubben op het water tekent in
een brede baan vol glinstering en
kleur, maar dan wil men toch weten
wat die zwoegende monsters daar
doen en het antwoord luidt: Zand
zuigers. Zandzuigers die aan het eind
van het eiland als het ware een
lange broekspijp breien, welke tot
aan dat torentje moet gaan reiken.
Tovereiland
Het is allemaal wat wonderbaar
lijke beeldspraak, maar het is dan
ook een tovereiland, waarop we lo
pen, uit verbeelding geboren werke
lijkheid. Laten we nu maar meteen
zeggen, dat we met een op de golven
dansende vlet dit eiland van het rus
tieke Willemstad uit hebben bereikt.
We wandelen op het toekomstige ver
keersplein, van waaruit de wegen
zullen lopen naar Flakkee, naar Dui-
veland en naar het Brabantse land.
Het is een stukje Deltawerken, dat
we hier betreden. De asfalt wordt ge
stort op taluds en op nieuwe wegen.
Ue walsen maken het glad en plat.
Vfaar toch zijn er nog rietstengels,
*V1Ch een weg banen door deze
arcie massa om een groene spriet
weer in de open lucht te steken. De
atuur is ook hier nog sterker dan de
techniek. Het is echter een onschul-
ïge overwinning en onze uitmunten-
e gids, de heer Sterkman van de
e adienst, die er ons opmerkzaam
p maakt, heeft er zelf pleizier in.
,^ie °°k Pleizier heeft, dat is burge-
mooS+erA.Van r Hooft, die met ons
meestapt. Hij is immers ook burge
meester van dat eilandenrijk en pas
ais de dam sioh nog verder «toekt
het kan niet lang meer duren zal
ergens in de geul de grens van Zuid-
Holland bereikt zijn.
We hebben werkelijk onze ogen
uitgekeken, dat PQs enkele maanden
na definitieve -goedkeuring van de
Deltawerken al zulk een gigantische
arbeid is verzet. Het gaat wel eens
anders met wetten, die in het Staats
blad zijn verschenen... Dit is Neder
land op zijn best en op zijn grootst.
Men bespeurt, hoe hier met liefde en
geestdrift gewerkt wordt aan een pro
ject, dat het aanschijn van zuid-west-
Nederland moet veranderen. Hier, in
de open lucht, tussen het spel van
wind en golven, waar de wolken spek
takels scheppen grootser dan een Al
penlandschap, waar men de oer
krachten der natuur moet temmen
en regelen, staat een werkgemeen
schap van stoere, onverzettelijke
mensen, die zich door niets laten af
leiden van de taak, welke voor hen
uitgestippeld ligt. Vijf dagen van de
week vertoeven ze hier in barakken,
die aan het „comfort" van een ouder
wetse legerplaats doen denken. Een
kok staat er glunderend koks glun
deren altijd goede dingen klaar te
maken voor magen, die heel wat
kunnen verstouwen. Het is hier ook
een leger, een leger van vrede en op
bouw. een leger, dat Nederland nog
beter bewoonbaar zal maken. Wie dit
ziet, ondanks atoom- en H-bommen
geloven in een toekomst, omdat er
nog te veel onverzettelijke wil tot
scheppen en construeren leeft.
Terug
Ons vletje danst weer terug naar
het rustieke Willemstad, nog zo
vredig en kraakhelder en in herfst-
meditatie verzonken. Maar in dit
stadje wonen er al verscheidenen,
die hun beste krachten geven aan
het immense werk daarmidden in
het grijsgroene schuimgekopte wa
ter. Het droomt een droom, niet van
driftige industrialisatie en revolu
tie in levensgewoonten. Wel echter
van vriendelijke gastheer, die woon
gelegenheid en ontspanning zal bie
den aan de in het overbevolkte wes
ten opgestapelden. Er gaat ook iets,
er gaat ook veel veranderen in deze
rustieke hoek. Maar het ligt in de
lijn van wat het nu is: een verade
ming na drukke bedrijvigheid, een
mogelijkheid om zichzelf terug te
vinden als men verloren gelopen is
in de existentie van deze tweede
helft der twintigste eeuw.
(Van onze corres
pondent)
Een onbetekenend ver
keersongeval heeft aan
het licht gebracht, dat
er rond de Oostfranse
stad Nogent een bende
jongelui bestond, die
uitsluitend uit amuse
ment auto's stal. Die
jongens hadden geen
enkel winstmotief. In
een maand tijd hadden
de knapen kans gezien
een vijftgtal wagens te
ontvreemden. Ze zitten
na veilig achter slot en
grendel.
Twee bendeleden maak
ten dezer dagen een
tochtje met een hunner
gestolen wagens, maar
op een kruispunt in de
Grande-rue in de No-
gent kwamen ze in bot
sing met een andere
auto,
„We zullen een agent
gaan zoeken", aldus de
jongens. „Die kan dan
proces-verbaal opma
ken
Het slachtoffer van hun
onvoorsiohtigheid rook
echter lont. „Dat kan
wel door een van jullie
twee gebeuren", ant
woordde hij. „Jij blijft
hier bij mij". En hij
greep de 18-jarige G. in
de nek. Toen een uur
later de eveneens 18-ja-
rige C. nog niet was te
ruggekeerd bleek wel,
dat de bestuurder van
de vrachtwagen juist
had gezien. Tegen de
politie legde G. een vlot
te bekentenis af; „Ja.
We hadden deze wagen
ook gestolen".
Hij noemde namen en
adressen van zijn vrien
den, die een half uur
later eveneens konden
worden verhoord.
Het relaas was beang
stigend: de bende be
stond uit een tiental
jongelui van 18 tot 19
jaar, die elkaar om acht
uur 's avonds ontmoet
ten op de brug van Mul
house en vervolgens „ro-
vertje gingen spelen".
Geen enkele wagen was
veilig. Z» hadden een
hele verzameling valse
contact- en portiers
sleutels. De snelste wa
gens hadden vooral hun
aandacht. Ze stalen dan
soms twee, drie of vier
automobielen per avond
waarmee ze vervolgens
in de omstreken snel
heidswedstrijden gingen
houden. Hoeveel wagens
ze precies gestolen had
den en waar ze de voer
tuigen, veelal defect en
altijd zonder benzine,
hadden achtergelaten
wisten ze niet nauw
keurig te vertellen. Ze
schatten de laatste
maand alleen een vijf
tigtal wagens te hebben
ontvreemd.
De ouders van de jon
gelui, waaronder nota
belen van de omgeving,
bleken in het geheel
niet op de hoogte te zijn
van de activiteit hun
ner kinderen. Nog er
ger; ze wisten niet eens,
dat hun zoontjes in het
algemeen pas tegen het
ochtendgloren thuis
kwamen.
ook doen, omdat in het midden van
onze stad het kruis zijn plaats heeft
herkregen.
Na de burgemeester sprak de met
luid gejuich begroete aartsbisschop.
„Het oude, eerbiedwaardige kruis
moge nu blijven staan tot aan het
einde der tijden".
„Grote God, wij loven u", zong
de menigte op het plein, begeleid
door een orkest. De laatste klanken
van het lied waren nog niet verstor
ven of er brak een applaus los. dat
„de klokken van de Sint Gangolftoren
overstemde. Trier klapte en weende
van vreugde.
Het marktkruis, het kenmerk van
Trier, had zijn plaats heroverd.
Het inspireerde de bevolking de
wederopbouw aan te vatten.
Anno 1958 is Trier een nieuwe oude
stad. De inwoners spreken over het
marktkruis
Kurt Frieberger schreef deze mach
tige cultuurhistorische roman reeds
in 1938. Hij was daartoe geïnspireerd
door een toespraak van wijlen Pius
XII, die toen kardinaal was. Hij ba
seerde zijn werk op de evangeliën en
brieven der apostelen en op de Joodse
en Romeinse historie, welke voor
hem, na jarenlange studie geen gehei
men meer had.
Doordat het nat.-socialistische re
giem het werk brandmerkte als „pro
paganda voor het katholicisme", werd
er geen papier voor de uitgave be
schikbaar gesteld, zodat het pas jaren
na de oorlog in Duitsland kon ver
schijnen.
Bij het lezen van Petrus, de visser,
moet men onwillekeurig denken aan
de bekende historische roman „De
Mantel", het is even groots van con
ceptie; nog levendiger geschreven en
daardoor ongemeen boeiend.
Het is een bewogen, levensechte be
schrijving van de apostel Petrus. Men
volgt hem van zijn jeugd als vissers
knaap af tot aan zijn marteldood als
bisschop van Rome en hoofd der Kerk.
Aangrijpend is de eerste ontmoeting
met Christus geschilderd; men volgt
hem op zijn omzwervingen met de
meester door Galilea tot aan diens
kruisdood. Dan schetst de schrijver
met trefzekere hand de wonderbare
ontwikkeling van Petrus, de man die
lezen noch schrijven kon en toch te
gen de almacht van wereldrijkbeheer
sers in, de gehate Kerk uitbouwde en
leidde tot een onaantastbare instelling,
die de eeuwen weerstaat.
De levensgang van de grote apostel
is al boeiend genoeg, maar de wijze
Wegens ontduiking van de inkom
stenbelasting en het betalen van
zwarte lonen aan enkele van zijn ar
beiders hoorde de 47-jarige Zierikzee
se aannemer P. van T. voor de recht
bank te Middelburg f 2000,boete
tegen zich eisen. Bovendien vor
derde de officier, mr. J. L. Andreae,
een voorwaardelijke gevangenisstraf
van twee maanden met een proeftijd
van drie jaar.
De officier was van oordeel, dat 't bij
Van T. een „warboel van financiële
knoeierij" betrof, waarmee de aan
nemer de bedoeling had er zelf beter
van te worden.
Deze belastingontduiking dateerde
reeds uit 1956. Van T. hield er een
eigen methode op na om zijn inkom
sten te verantwoorden en om tot een
aanvaardbaar "gemiddeld inkomen te
geraken smeerde hij zijn verdiensten
over goede en slechte jaren uit. In
1956 had hij een goed jaar en daarom
hield hij f 6000,achter de hand, een
bedrag waarover ook geen inkomsten
belasting werd voldaan. Het uitbeta
len van te hoge lonen beliep in totaal
een bedrag van f 1500,Nadat een
controleur van de belastingen uit
Rotterdam er nog op gewezen had,
dat een aantal posten niet aan de
boekhouding waren opgegeven, be
paalde de president, mr. P. van Em-
pel, de uitspraak op 29 oktober.
De zaak tegen de naaimachinehan-
sterk principieel karakter. De man
was in appèl gekomen tegen een
vonnis van de Oostburgse kanton
rechter, waarbij hij tot f 11,boete
werd veroordeeld, omdat hij in strijd
zou hebben gehandeld met de provin
ciale landschapsverordening. B. had
(Advertentie)
namelijk op een stuk grond langs de
rijksweg vlak voor Oostburg een wa
gen met twee reclameborden neer
gezet, waarvoor hij geen vergunning
bezat. Hij zei, dat hem bij informatie
ter gemeentesecretarie en bij de pro
vinciale griffie gebleken was, dat hij
geen toestemming nodig had.
De officier betoogde echter, dat B.
hierbij een voorstelling van zaken
had gegeven, die misleidend was ge
weest. „Hij heeft de opzet niet duide
lijk naar voren gebracht", aldus mr.
Andreae, die meende, dat deze kwes
tie juridisch zeker onder de land
schapsverordening valt. Hij vroeg
een principiële boete van f 1,
De raadsman, mr. H. A. R. de Mul,
opperde dat het wagentje op 24
augustus 195 was geplaatst en dat
zes dagen later reeds proces-verbaal
werd opgemaakt. „Daardoor was het
nimmer uit te maken of B het geval
voor langere tijd wilde laten staan".
De verdediger ging tenslotte uitvoe
rig in op het betreffende artikel in de
landschapsverordening, waarna hij
tot de conclusie kwam, dat zijn cliënt
van rechtsvervolging ontslagen dien
de te worden.
Uitspraak 29 oktober.
Tengevolge van een lek in het voor-
i schip is het bijna 400 ton metende sleep-
schip „Marina", dat met een lading
grind op weg was naar Den Haag, in
de Coolhaven te Rotterdam gezonken.
Schipper J. Hoevenaar en zijn gezin
konden nog tijdig de wal bereiken.
Het motorvrachtschip „Risico" is op
ongeveer 800 meter afstand van de
Urker haven gezonken. Aan boord be
vonden zich schipper J. Stam, diens
vrouw en een kind. Zij konden tijdig
in veiligheid worden gebracht.
waarop de schrijver de bewogen ach
tergronden van de geweldige tijd,
waarin Petrus leefde weergeeft, maakt
reeds het lezen van dit kloeke boek
tot een verfijnd genot.
„Petrus, de visser", werd op royale
wijze uitgegeven door De Fontein te
Utrecht-Antwerpen.
(Advertentie)
Twee afgevaardigden van het in
ternationale comité van het Rad»
Kruis gaan per vliegtuig naar Tunis
om mee te helpen bij het organiseren
van de vrijlating en repatriëring van
Franse gevangenen, die zich in han
den van de Algerijnse opstandelingen
bevinden. De „Vrije Algerijnse Re
gering". onder leiding van Ferhat
Abbas, heeft telegrafisch om de
komst der afgevaardigden verzocht.
De raad van de Arabische Liga zal
de „Vrije Algerijnse Regering" jaar
lijks 125 miljoen gulden verstrekken,
zo wordt officieel in Cairo vernomen.
Abbas heeft om een geldelijke bijdra
ge gevraagd om de strijd tegen
Frankrijk te kunnen voortzetten.