Geheimzinnige Chinezen tot spelonken tem dienen pel Spaanse tv. en radio hopeloos ten achter OP ZOEK NAAR DE STEEN DER WIJZEN Plannen blijven plannen DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 2 JULI 1958 ak Herinneringen aan dr. Mystero Als voor dertig jaar Nu het atoom eenmaal bedwongea M Vijf miljoen graden Boerenknecht had geluk Alaska 49ste staat V.S. Beperking reizen diplomaten in China Het visgebied rond IJsland 8.— >ger INE ftoger rdeon- d om [artln iJger, visie. Rubber, tin en Chinezen, aldus kan men de economische bete kenis van het schiereiland Malakka kort samenvatten. Een der tin-, rubber- en Chinezencentra is het stadje Ipoh, dat omgeven is door uitgestrekte rubberplantages en een aantal tinmijnen. Maak toch eens een uitstapje in de omtrek en bezoek dan en passant een paar van de rotstempels in de buurt. Dan krijg je al vast een voorproefje van de geheimzinnige dingen, die je in het Hemelse Rijk, in China zelf te zien en te horen zult krijgen! zei mijn gastheer, een welvarende tinmijn-eigenaar. Ik besloot deze raad op te volgen. Na enig praten slaagde ik er in, een oude Ford en een wat ongunstig uit ziende chauffeur te charteren. En in de vroege ochtenduren startte de tem pelexpeditie. Met Chinese telwoorden, Maleise termen en merkwaardig uit gesproken Engelse zinnetjes onder hielden de chauffeur en ik ons over vele dingen. De tocht ging door een „rubberlandschap", met hier en daar een inheems dorpje. Soms passeerden wij een troepje karbouwen of kwa men langs een warong met snoepende en babbelende mannen en vrouwen des lands. Evenals in het leven van tal van Europeanen nemen snoepen en babbelen een grote plaats in het leven van vele Aziaten in. Mijn chauf feur bood mij een ijsje aan en aar zelend aanvaardde ik dit geschenk. Maar het ijs was tussen ons toen helemaal gebroken. De conversatie vlotte beter. De eerste tempel De eerste rotstempel, die wij „aan liepen", was niet bijster indrukwek kend of plechtig. Niet veel meer dan een groot hol in een rots. afgeschut door wat oude planken en een paar stukken gegolfd ijzer. Gedienstige geesten hadden boven het „ingangs gat" een kapot lantaarntje gehangen. Ter weerszijden van de opening wa ren enige ideogrammen (Chinese ka rakters! geschilderd. Toch stapten wij het hol welgemoed binnen. Wij kwamen in een halfdonkere ruimte, waarin zich enige altaartjes en wat beelden bevonden. De onreinheid overtrof de mystiek en de plechtig heid verre! Na enig wachten dook uit een donkere hoek een menselijke ver schijning op, die zich uitputte in beleefdheden. Men bood ons beiden een napje met thee aan. Ik dacht aan ziektekiemen... maar zwichtte toch voor de verleiding en slurpte evenals de chauffeur mijn napje leeg. Mijn gids en chauffeur zei na feet theefestijn, dat andere tempels „beter" waren en dat wij meteen maar verder moesten rijden. Gelukkig was de oude Ford nog niet geheel versleten. De man prutste wat met ijzerdraadjes en moertjes en voort ging de tocht. De tuteede tempel Het front van de tweede spelonk geleek enigszins op de vroegere rots woningen in het Geuldal. Kunstig was het in de rotsmuur ingewerkt. Een trap voerde naar de ingang. Een glimlachende tempeldienaar ontving ons. Wij betraden een hooggewelfd, duister rotsportaal. Achterin zaten twee mannen aan een laag tafeltje. Rechts van de deur was een tamelijk groot met water gevuld bekken. Te gen de achterwand bevonden zich enige beelden en altaren. De beide „priesters" (laat ons hen zo maar noemen), die het gewelf „bevolkten" bleken bereid om te mij nen behoeve toeverspreuken uit te spreken. Ik bood hun een dollar aan Onmiddellijk beognnen zij te preve len.... en op het schelmse gezicht van de chauffeur verscheen een brede grijns. Waarom? ,,Now toean many father", zei hij na enige tijd. Zo, dat was dus de zin dier prevelarij ge weest! De beide Chinezen hadden mij kinderzegen willen verzekeren, de hoogste zegen, die een Chinees zich denken kan. Maar ik heb er toch voor gezorgd, dat iets dergelijks mij in andere tempels nooit meer is over komen. In het oosten gebeuren nu eenmaal de wonderlijkste dingen. Na de mij bewezen weldaad wenkte een der Chinezen ons, hem te volgen Hij droeg een brandende lantaarn in de hand. Schuin omhoog gingen wij door een stikdonkere, nauwe gang m de rots. Vervolgens beklommen wij een klamme rotstrap. Voor mij uit ging de priester. Achter mij schuifelde de chauf feur. Het flikkerende lichtje, de kille atmosfeer, de perkamenten gezichten der Hemelingen, de donkere gang, de grote, holle ruimte achter oms, dit alles be klemde en fascineerde mij. Her inneringen aan tonelen uit Paul d'Ivoi's boeken ',,Dr. Mystero", „De Meester van de Blauwe Vlag" en andere namen gestalte aan De vreemde spelonken met ver gaderende, feestvierende en sa menzwerende geheime genoot schappen, die in mijn jongens jaren mijn verbeelding bevolkten, bestonden dus heus? Een gevoel van toenemende beklemming be kroop mij. Het was een verademing, toen wij een tweede gewelf bereikten, waar een rotsvenster een heerlijk uitzicht bood op het stralende, zon-overgoten landschap. Maar hoger klommen wij weer, nog wel drie boven elkaar ge legen rotszalen betraden wijNie mand, die voor de tempel stond, kon vermoeden, wat er zoal verborgen lag achter de eenvoudige voorgevel. Weidse vergezichten, sombere gewel ven met een benauwende en kille at mosfeer, donkere gangen, fantastische beelden, stil-lachende en prevelende priesters met nauwelijks bewogen, verstarde gezichten. En wellicht nog meer, dat mij als Westerling niet getoond werd! Langzaam gingen wij terug naar beneden, voorop de priester met zijn flakkerend lichtje. Beneden kregen wij weer thee.en die smaakte uit stekend. Mijn chauffeur was trots als een pauw, dat hij mij in de tempel had geïntroduceerd en dat ik zo onder de indruk was van het geziene. Tot slot van mijn bezoek aan deze ..Many Father"-spelonk want als zodanig leeft hij in mijn herinnering voort mocht ik mijn handtekening plaatsen in een dik ..gastenboek", tk greep de pen en drukte pardoes door i drie of vier pagina's dun Chinees pa pier heen. Een der Chinezen zag mijn onhandigheid en penseelde met keu rige Chinese karakters mijn naam keurig en vrij in het Chinees omge zet, zoiets als Pang-Wang-Po of zo lijve, dat achter het filosofische quasi-berustende glimlachje van de Aziaat een zeer normale werkelijk heidszin kan schuilen. Ik vernam namelijkdat ik tóch twee dollar schuldig was... Waarvoor? Ik weet het nog niet, misschien voor de drankjes, misschien is er toch voor mij gebeden. Maar hebben de Chinezen niet zelf het spreekwoord bedacht, dat men zonder geld geen mens kan winnen en met geld soms zelfs de goden? En als zij proberen om de Hogere Machten gunstig te stemmen, dan offeren zij bankpapier, soms echt maar ook wel eens vals. want zelfs de goden zijn niet in staat om de rook van verbrand vals en echt geld te onderscheiden. Chinezen zei mijn vriend de tin mijneigenaar zijn merkwaardige mensenO ja. zei ik, terwijl ik mij stond af te drogen na een heer lijk verfrissend bad in Ipoh's swim- rr""ï1 o Heerlijk rustig lag die water-oase tussen de heuvelen. Traag schreed een tamme olifant over het pad langs de oever van het meertje. De lachen de stemmen der zwemmers schalden over het water en verstierven in wij de verten. De bekoring van het Oos ten, onweerstaanbaar, drong- mij in merg en been. Het diner op de club was gezellig Mijn gastheer plaagde mij met mijn romantische visie op het Oosten. Die gaat wel over, meende hij, als je maar eerst voor je broodje moet wer ken in dit snikhete land. Misschien heb je gelijk, zei ik, maar toch zou ik het betreuren, als ik de tropen anders ging zien en aanvoe len Och, weet je luidde het ant woord dat zeggen er velen, maar na enige tijd komen de zaken en de zorgen en je verlangt terug naar Europa.maar heb jij hier in Ipoh nu heus iets gevonden, dat je boeide? Die tempels zei ik en mis schien nog iets. Kom maar eens mee. En ik bracht hem naar de uiterste punt van de galerij. Helder scheen de maan. Verzonken in levende rust lag het land in de lichte nacht. Wat ik hier gevonden heb? Ik zal het je zeggen.... dat.... en ik wees naar buiten en naar boven v- Tal van Chinezen verzetten zich tegen de autoriteiten op Ma lakka. Geheime genootschappen nemen een werkzaam aandeel in de organisatie van de strijd. Eens bezocht ik nabij Ipoh de spelonken, waar toen de Chi nezen samenkwamen. Zij doen tevens dienst als tempel. Wes terlingen hebben ze slechts in heel weinig gevallen betreden. Front-aanzicht De tierde tempel De volgende tempel lag hoog in de rotsen. Honderden treden moesten wij beklimmen voor we aan de ingang kwamen. En dat in die gloeiende hit te! Maar de tempel was rijker en voornamer dan de eerste twee en loonde de moeite van een bezoek ten volle. In het hoofdgewelf stonden op een podium prachtige beelden, die naar vorm, kledij en gelaatsuitdrukking Chinees waren. Opvallend mooi wa ren de muurschilderingen, die veel meer dan de beelden aan India deden denken. En naast die beelden en re ligieus-geïnspireerde schilderingen hingen de fotografische portretten van een aantal Chinezen, die hetzij als rijke beschermers van de tempel, het zij als bekende vaderlanders deze eer deelachtig waren geworlen. Het me rendeel hunner was in smoking ge kleed. Toen wij onze rondgang door de spelonken van deze tempel hadden voltooid, kregen wij een uitgebreid en wei-verzorgd gastmaal voorgezet. Thee, limonade en verleidelijk-lekkere Chinese heerlijkheden werden ons aangeboden. Mijn brave chauffeur nam het air van een echte „toean besar" (grote heer) aan en speelde geaffecteerd met een waaier. Een hernieuwd aanbod, om toverspreuken voor mij te laten prevelen, wees ik wijselijk van de hand. Zelfs een ezel stoot zich niet tweemaal aan dezelfde steen Maar toch ondervond ik aan den (Van onze correspondent) De subdirecteur-generaal van de Spaanse radio en televisie is persoonlijk in Barcelona komen vertellen dat de landstreek Catalomë, waarvan deze stad de hoofdstad is, neg voor het einde van dit jaar een eigen televisiezender zal bezitten. Wanneer precies kon hij met zeggen, „want er moesten nog veel moeilijk heden overwonnen worden". Maar vóór december zou Barcelona televisie hebben, daar kon men op rekenen. Soortgelijke mededelingen zijn ook het vorige jaar en het jaar daarvoor gedaan. Maar steeds kwam er een kink in de Spaanse televisiekabel met als gevolg, dat Barcelona thans de laatste miljoenenstad op het Europees continent is, die verstoken is van televisie. Maar zo gaat het meestal in Span je, men maakt fraaie plannen en men start vol goede moed met de ver wezenlijking daarvan. Maar nog nooit is er iets op tijd klaar gekomen, voor al niet wanneer dat iets veel geld kost. Het is voor de noorderling, die al bijna tien jaar aan televisie is ge wend, een vreemde gewaarwording om slechts bij hoge uitzondering een televisietoestel in een etalage te zien. In slechts enkele kranten wordt af en toe reclame voor televisietoestellen gemaakt, maar over het algemeen hoort of merkt men niets van dit lieuwe medium, dat in het meren deel van de wereld sedert jaren ge- ïeengoed is geworden Maar dan ziet men op de straten de vele oude auto's rijden en realiseert men zich veer dat men in Spanje geen moder ne maatstaven kan aanleggen, omdat het land zich in velerlei opzicht in een situatie bevindt gelijk aan die, waarin de rest van Europa in de der tiger jaren leefde Hopeloos Spanje is op alle moderne terrei nen van het leven hopeloos achter. Dat plaatst het land, als toekomstige partner van de Europese gemeen schap in een uitzonderlijk moeilijke oositie. Want afgezien van het feit, dat de Spanjaard daardoor in de toe komstige concurrentiestrijd onvermij delijk het loodje moet leggen van wege de technische achterstand, moet hij dit ook om sociale redenen. Een arbeider die moet leven als de Ne- lerlander in de crisisperiode van de lerliger jaren, kan onmogelijk gelijk- vaardige arbeid leveren als de mo- lerne arbeidsman die 's avonds op een bromfiets naar zijn gerieflijke flat rijdt, waar hij zich na een goed maal voor zijn televisietoestel zet om daar kennis te nemen van hetgeen in de huidige wereld voorvalt. Toch kent Spanje reeds sedert 1953 televisie. In dat jaar werd de eerste experimentele uitzending in Madrid officieel geïnaugureerd. Tot 1955 bleef men in het experimentele stadium en thans verzorgt de studio in Chamar- tin een geregelde uitzending van drie uur per dag, de maandag uitgezon derd. Daar het aanschaffen van een tele- dienst van de Spaanse TV, ingenieur don Joaquim Sanches Cordoves, die er met uitermate gebrekkig mate rieel van Spaans fabrikaat zorg voor droeg. Van dat moment af, tot op de dag van vandaag is don Joaquim aan het experimenteren gebleven. Meer kan men de Spaanse televisie helaas niet noemen. De outillage van de studio in Madrid is erg slecht. Men werkt met uitermate gebrekkig materieel en dito personeel. Toch heeft Spanje op het gebied van de film voldoende krachten, maar die weigeren voor het belachelijk lage salaris dat de overheid aan zijn amb tenaren betaalt, bemoeienis met de TV te hebben. De salariëring is trouwens het voor naamste probleem bij de Spaanse radio en televisie. Geen capabele kracht voelt er iets voor om voor nauwelijks honderdvijftig gulden in visietoestel in Madrid een uitermate kostbare zaak is en de kwaliteit van de uitzendingen bitter slecht genoemd moet worden, is het aantal ontvan gers in de hoofdstad zeer klein en mag het geschat worden op circa 6000. gjp. i O ja?, zei mijn vriend, wat onzeker nu. Ja, zei ik, dat.... En ik geloof al zijn leven, dat hij me ondanks zijn zakelijkheid en zijn tin-rubber-Chmezen-complex hee' even begrepen heeft. Ook al bestelde hij direct met luider stemme zijn tweede setengah (whisky en soda). Je hebt het te pakken, merkte nij toen schampertjes op. Misschien zei ik weer - mis schien een heel klein tikje. En voor het oog mijner verbeelding zag ik klamme spelonken, mann met starre perkamenten gezichten fantastische beelden, diepe waterbek kens.. en bovendien dingen, die li. in werkelijkheid niet had aanschouwd maar waarvan ik wist en weet, dat zij bestaan. De atoomoven van Harwell Het bedwingen van het atoom is gelukt. Zal ook de nog levendiger geworden hoop, 't winnen van elektrische energie uit kernsplitsing in vervulling gaan? Meer energie te oogsten dan men heeft gezaaid? De atoomwetensche.p zou daarmede de Steen der Wijzen gevonden hebben, waarvan elektro-technische ingenieurs sedert vele generaties dromen. Toen op 24 januari van dit jaar Sir John Cockroft chef van de com missie voor de atoomenergie voor de eerste maal bijzonderheden bekend maakte over het bedwingen van de atoomkracht in Harwell, stond vast, dat een nieuw hoofdstuk in de ge schiedenis van het atoom was be gonnen. In de kernsplitsingsoven van Harwell „Zota" (Zero Energy Thermonuclear Assembly) was expe rimenteel de controle van versmel tingen bij temperaturen gelijk aan die van de zon geslaagd. De temperaturen waren niet be reikt door explosie van een kern- splitsingsbom van het kaliber van de I „Hiroshima-bom" maar door elek triciteit. Want dat heeft de atoomgeleerden niet met rust gelaten. De explosie achtige versmelting tussen de ker nen van het zware waterstofatoom volgens de vroegere methode was oncontroleerbaar, een geweldadrge niet te geleiden ontketening van energie. Liet de waterstofbom zich niet dank zij een magnetisch krachtveld van zeer hoge voltage aan banden leggen? In „Zeta" werd een tempe ratuur van 5 miljoen graden be reikt. Genoeg om het gecompli ceerde smeltproces van kernen aan de gang te brengen en te contro leren. 25 miljoen graden hoopt men dit jaar nog te bereiken. Men wil méér Thans wil men echter meer rechtstreeks de stroom betrekken uit het smeltproces, zonder de tot dus ver gevolgde omweg via warmte-uit- wisseling stoomontwikkeling en tur bines. Misschien is het een tot falen veroordeelde onderneming. Men weet echter de weg. Wanneer in ,,Zeta" het zware wa terstofgas door een stroomstoot tot een dichte, dunne zuil samengebun deld is, volgt de versmelting onder enorme stijging van temperatuur. Deze temperaturen zorgen weer voor een geringe uitzetting van de gas- zuil. Als het gelukt die uitzetting van Gebrekkig Reeds in 1927 vond in Spanje de eerste televisie-uitzending plaats. Barcelona had de primeur en het was de huidige che1 van de technische de maand zijn beste krachten te ge ven. De meeste radiomensen moeten er twee betrekkingen op na houden om aan de kost te kunnen komen. In een dergelijke situatie kan men dan ook niet verwachten dat er via een Spaanse radiozender ooit een werkelijk eerste klas programma uit de luidspreker komt. Men kletst en schreeuwt maar wat, draait heel veel slechte grammofoonplaten, die via nog slechtere weergevers erbarmelijk doorkomen en voor de rest wordt de zendtijd gevuld met onverteerbare reclame. Dezelfde weg bewandelt de televisie in Madrid. Men kent het metier niet en liefhebbert er rustig op los, zonder een eerlijke poging te doen om ooit het stadium van de amateur te boven te komen. Wanneer het met de Spaanse televisie zo zal gaan als met de Spaanse film ziet het er hopeloos uit. De film heeft name lijk precies vijftig jaar nodig gehad om enkele fatsoenlijke produkten voort te brengen. Wanneer de zender in Barcelona klaar is, zal hij tien maal sterker zijn dan die van Madrid. Het ligt in de bedoeling dat ook in Zaragoza, Valen cia en Sevilla zenders worden ge bouwd. Op het moment kan men aan de Spaanse oostkust en vooral op het Een Jonge boerenknecht in Pisa (Italië) met een maandsalaris van 34.000 lire heeft een prijs van hon derd miljoen lire (ongeveer 600.000 gulden) in de loterij gewonnen. De 24-jarige Mauro Mancini, vrij gezel, is betrekkelijk rustig gebleven bij zijn onverwacht geluk. Hij zei, dat hij een eigen boerderij van een deel van het geld zou kopen alsmede een auto, ter vervanging van een oude bromfiets. Hij vertelde, dat hij het winnende loterij-briefje had ge kocht met een vriend, die reeds 500.000 lire (30.000 gulden) had ge wonnen. Zijn vriend had op het punt gestaan het winnende lot te kopen, maar zag er van af en kocht een ander lot. waarop Mancini het ver smade briefje kocht met het ver melde resultaat. eiland Mallorca, via een speciale antenne de Italiaanse televisiepro gramma s ontvangen. Enkele honder den Spanjaarden hebben zich de enor me uitgaven geiroost om dit te kun nen zien. Een televisietoestel in Span je kost een bedrag dat varieert tus- sy 1200 en 2000 gulden. Voor de aan leg komt daar minstens vijfhonderd gulden bij. Bovendien betaalt een Spaanse televisiebezitter vijfendertig tot vijftig gulden belasting per jaar. Teneinde de aanschaffingsprijs te drukken en daardoor de animo tot aanschaf groter te maken, heeft de Spaanse regering aan een tiental fabrieken voorgesteld een goedkoop apparaat te ontwerpen. Een daar van zal de goedkeuring van het directoraat-generaal voor de tele visie kunnen verwerven en dan als nationaal produkt gelanceerd wor den. Dit zal altijd nog achthonderd gulden kosten, hetgeen een enorm bedrag is voor de gemiddelde Spaanse arbeider daar het gelijk staat met het volledige salaris over een half jaar hard werken. het gas te gebruiken om energie in de transformator terug te leiden, die de stroom tot verhitting van het gas ■geleverd heeft dan, zo denken de ge leerden, zou meer energie in de transformator terecht komen als er van uitgegaan is. Wetenschappelijk resultaat binnen 10 jaar? Met deze onuitputtelijke kracht bron zou werkeiy dk „steen der wijzen" gevonden zijn. Alle nu gel dende maatstaven zouden met één klap tot het verleden behoren. En zelfs wanneer dit dramatische experiment mislukt, de beteugeling van het atoom alleen al zou ter rech ter tijd komen om de honger naar energie van de wereld te bevredigen. In de loop van de komende 50 tot 100 jaar kunnen de gebruikelijke energiebronnen successievelijk op drogen. In 10 tot 20 jaar zullen echter naar het oordeel van deskundigen „Zeta"- proefnemingen de eerste economi sche successen beschoren zijn. De. Amerikaanse Senaat heeft met 64 tegen twintig stemmen zijn goed keuring gehecht aan het wetsvoor stel om het gebied van Alaska te maken tot de 49ste staat van de V.S. Het ontwerp moet nu nog door de president worden ondertekend om kracht van wet te krijgen. Ook moet Alaska nog officieel de in het wets voorstel genoemde voorwaarden on dertekenen. Alaska zal de eerste nieuwe staat zijn sinds de toelating van Arizona en Nieuw Mexico in 1912. Het gebied heeft een oppervlakte dat gelijk k aan een vijfde deel van de 48 staten. Alaska werd in 1867 voor 7.2OO.60iD dollar van Rusland gekocht. Het nieuws i<s in Alaska met gro4e vreugde ontvangen. Overal werdén vuurwerk en vreugdevuren ontstoken en iedereen was opgetogen. Alleen de procureur-generaal van Alaska, Wil liams, keek bedenkelijk. Hij heeft on langs verklaard, dat hij met zijn neus een pinda zou voortduwen van Tok Junction naar de Grote Delta, een afstand van bijna 200 km. als de wet er door kwam. Hij geloofde nl. niet, dat het congres de wet zou goedkeu ren. Nu kijkt hij op zijn neus..». De Chinese regering heeft het ge bied waarin de circa 500 buitenland se diplomaten vrjj kunnen reizen, aanzienlijk beperkt. Zonder speciale vergunning mogen de diplomaten niet verder reizen dan tot op een afstand van 20 km van Peking. Voorheen was dat circa 45 km. Voor reizen over grotere afstanden moeten zij 40 uur tevoren toestemming vragen en uit de ervaring kan men opmaken, dat de helft van dergelijke verzoeken zal worden afgewezen. Bij deze bepalingen wordt een uit zondering gemaakt voor reizen naar de grote Chinese muur en de. graven van de keizers der Mingdynastie, op circa 60 km van de hoofdstad. Die reizen blijven vrij. Veel diplomaten geloven, dat de maatregel een gevolg is van de aan houdende onrust op het platteland, zelfs in de buurt van de grote steden. De IJslandse regering heeft offi cieel de uitbreiding van de territori ale wateren voor de visserij van vier tot twaalf mijl bekend gemaakt. Alle buitenlandse schepen is het verboden binnen dit gebied te vissen. IJslandse vissers zullen in de zone tussen vier en twaalf mijl mogen vissen op grond van een speciale regeling, waarvan de inhoud voor één septem ber zal worden bekend gemaakt.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1958 | | pagina 7