BERGEN OP ZOOM EN
DE TOEKOMST
BARCELONA, HART DER
SPAANSE NIJVERHEID
Gesprek tussen boeren en
de overheid
Goede zijden van het
nieuwe havenplan
Bezorging per vliegtuig
Thee-mysterie
Geen regengeen stroom
Konijn en dode mus
uit hoge hoed
DAGBLAD DE STEM VAN WOENSDAG 16 APRIL 1958
HISTORISCHE FOUT
Er kwam geen
stoplicht meer
Dit is de tweede hoofdstad van Spanje
Hoogwaterstanden
méér kracht
véérkracht
Belangrijke haven
ONWEZENLIJK EN
ONBEGRIJPELIJK
Zakenleven in V.S. neemt „grote vluchl"
Een vloot van 12000
Het nieuwe plan voor de aanleg van een Bergse haven van het
ingenieursbureau Witteveen en Bos te Deventer verdient ruime
aandacht. Want het plan, dat slechts ogenschijnlijk een lokale op
zet heeft, maar dat zeer rationeel werd opgesteld, bergt in zich
een grote visie, die ook het kenmerk is van het Rotterdamse
Europoortplan. Het laatstgenoemde plan immers voorziet in de
aanleg van een aantal havens, die pas tot stand zullen komen,
naargelang de behoefte daaraan blijkt. De 65 miljoen gulden, die
enkele dagen geleden door de Rotterdamse gemeenteraad zijn
gevoteerd, worden gegeven voor de uitvoering van de Europoort
in eerste fase. Over enkele jaren zullen nieuwe credieten worden
gevraagd, zodat zeer geleidelijk het geheele Europoortplan wordt
gerealiseerd.
Eenzelfde visie het geleidelijk aan verwezenlijken van een
geheel plan ligt kennelijk ook ten grondslag aan het plan
Witteveen en Bos voor de nieuwe Bergse haven, Want deze ha
ven past in het door Zeeland en Brabant bespeelde thema van het
tot ontwikkeling brengen van het Westerscheldebekken en bo
vendien past het plan in de doelstelling van Bergen op Zoom: te
liggen aan de zuid-noord gerichte scheepvaartroute Schelde-
Rijn, met tegelijkertijd verbindingen naar oost en west.
Het plan Witteveen en Bos verdient
ruime aandacht om zijn technische,
economische en scheepvaartkundige
kwaliteiten. Door een nieuwe haven
aan te leggen, zoals door het inge
nieursbureau van Deventer wordt
voorgesteld, wordt ook in de toekomst
de mogelijkheid een historische fout
te herstellen, namelijk de afsluiting
van het Kreekrak rond 1860, geens
zins gehinderd, doch bevorderd.
In een artikel over Bergen op
Zoom in het aprilnummer van 1951
van Brabantia Nostra merkte de
stadsarchivaris Korneel Slootmans
terecht op, dat Bergen op Zoom werd
gewurgd door het afsluiten van het
Kreekrak, waardoor het direct werd
afgesloten van de Westerschelde. De
landsoverheid wenste de aanleg van
een spoorweg van Vlissingen via Til
burg naar Duitsland, maar stond
voor de moeilijkheid van de scheiding
tussen Brabant en Zeeland. Het
vraagstuk werd opgelost door het leg
gen van de Kreekrakdam, die als ver
dienste had Brabant en Zeeland nau
wer met elkaar te verbinden, maar
die de onverdienste bezat Bergen op
Zoom een doodsteek toe te brengen.
De scheepvaart van Schelde naar
Rijn ging immers door het Kreekrak
en langs Bergen op Zoom door het
Bergsche Diep naar 't Volkerak en 't
Hollandsch Diep. Deze route was zon
der enige twijfel niet erg gelukkig,
want de Oosterschelde en de Een
dracht waren slechts moeilijk bevaar
baar en leverden zelfs bij vloed grote
bezwaren op. Maar in die dagen had
den de schippers van de zeilschepen
niet zo'n grote haast.
Door het scheidingstractaat van
1839 had Nederland zich ten aanzien
van België verplicht een Schelde-
Rijnroute te handhaven. Vóór het af
sluiten van het Kreekrak was derhal
ve reeds gegraven het kanaal van
Hansweert naar Wemeldinge. Deze
nieuwe weg was naar de zin van de
scheepvaart, want de route Hans-
weert-Wemeldinge werd al gebruikt,
voordat de afsluiting van 't Kreekrak
'n feit werd.
Een tweede route, die genomen
kon worden, ging door het Sloe, ter
wijl later het kanaal door Walcheren
volgde, toen Zuid-Beveland en Wal
cheren met elkaar werden verbonden.
Royaal volgens de richtlijnen van het
tractaat zorgde Nederland dus voor
meer dan één Schelde-Rijnverbin-
ding, maar België was toch niet goed
gestemd over het afsluiten van het
Kreekrak, waarover ook Bergen op
Zoom helemaal niet te spreken kon
zijn: temeer niet, omdat er toch wel
andere mogelijkheden waren voor de
aanleg van de spoorlijn. Een brug
over het Kreekrak zou Bergen op
Zoom en de verhoudingen tussen Ne
derland en België van veel narigheid
hebben verlost. De afdamming werd
echter een feit
Geleidelijke uitbreiding
Om terug te keren tot het plan Wit-
teveen en Bos, het is bekend, dat de
nieuwe Bergse haven in twee fasen
zal worden uitgevoerd. De kosten van
de fasen bedragen respectievelijk cir
ca tien en vier miljoen gulden, ter
wijl in de eerste fase niet wordt voor
zien in de afsluiting van het oude ha
vengebied, in de tweede fase wel.
Het plan is, ofschoon veertien mil
joen gulden niet gering zijn, toch
goedkoop, omdat de ontwerpers ge
bruik hebben gemaakt van het Berg
sche Diep, dat slechts een klein ver
lengstuk nodig heeft om als toegang
tot de nieuwe haven te kunnen dienen.
Het gebruik maken van deze vaargeul
betekent een besparing van miljoe
nen guldens.
Nadat het huidige plan is uitge
voerd, kan geleidelijk èn het haven
gebied èn de industrie-accommodatie
worden uitgebreid. Witteveen en Bos
hebben met die toekomstuitbreidingen
rekening gehouden. Zij voorzien die
uitbreidingen naar het zuiden, dus in
de richting van het vroegere (thans
afgedamde) Kreekrak, dat eenmaal
en de ingenieurs hielden daarmee
eveneens rekening weer openge
legd moet worden. Het is geen geheim
jneer. dat de provinciale besturen van
Brabant en Zeeland over het doorste
ken van het Kreekrak van gedachten
wisselen, omdat deze doorsteek als
gevolg kèn hebben, het ontstaan van
een industriegebied bij Bath, want
daar zijn mogelijkheden voor de aan
leg van insteekhavens aan het diepe
vaarwater van de Westerschelde,
®yenals trouwens bij Ossendrecht en
Woensdrecht: feiten, waarop dr. ir.
Mesu meer dan eens heeft gewe
zen.
Er zullen natuurlijk jaren verstrij-
Ren alvorens de Bergse haven is ge
^aliseerd. Zeker alvorens een zeeha
en bij Bath of Woensdrecht aanwe-
\s, maar ook met deze factor is
i] witteveen en Bos rekening ge
sMd hebben zich de vraag ge-
"eld hoe de Bergse haven zal zijn ge-
jWUeerd als het deltaplan, bijvoor-
Deeld over 25 jaar, verwezenlijkt is.
Last peil
,3 ,het deltaplan over 25 jaar in
werkelijkheid is omgezet en dus de
egaten zijn afgesloten, ontstaat er
constant peil (20-50 cm NAP)
voor de Ousterschelde en voor het
grootste betekenis de verbinding
Bergen op ZoomRoosendaal en
Bergen op ZoomBreda, die res
pectievelijk door de Roosendaalse
Vliet en de Mark verzekerd zullen
worden, omdat de beide rivieren
worden verbeterd. (Bemalingen zul
len voor de afwatering noodzake
lijk zijn, maar die zijn altijd nood
zakelijk wat er ook gebeure).
Het verlies aan landbouwgron
den zal bij uitvoering van dit plan
ten zeerste worden beperkt.
Het is dus niet zonder enige reden
geweest, dat het provinciaal bestuur
van Brabant bij het bezoek van mi
nister Algera in 1957 voorop stelde,
dat er eerder een Mark-Vlietverbin-
ding tot stand diende te komen dan
een directe verbinding Bergen op
Zoom-Roosendaal.
Tenslotte is het grote voordeel van
deze mogelijkheid dat slechts gerin
ge kosten aan de uitvoering van de
ze snelle verbinding Bergen op Zoom-
Rotterdam zijn verbonden.
Hoe ligt de situatie ten zuiden van
Bergen op Zoom
Doorsteek Kreekrak
Vóórdat het deltaplan is uitgevoerd
zal Antwerpen zeker gereed zijn met
het tienjarenplan, dat voorziet in de
aanleg van een aantal havens tot
tegen de Nederlandse grens. Antwer
pen zal dan, al of niet in samenhang
met de normalisatie van de Wester
schelde volgens het plan-Bonnet, op
nieuw gaan denken aan een nieuwe
korte Schelde-Rijnverbinding. Maar
doordat intussen èn de Zoomseweg èn
de rijksweg 17 zijn aangelegd, zal
het geen uitvoering meer kunnen ver
langen van een kostbaar Moerdijkka
naai a la van Cauwelaert-Steenber-
ghe. Antwerpen zal feitelijk héél
simpel ten zeerste prijs stellen op
een doorsteek van het Kreekrak.
Een doorsteek, die ook door Bergen
op Zoom wordt gewenst. Het zal dan
nodig zyn in het zuidelijk Kreekrak-
gebied een zeesluis te bouwen, die
Bergen op Zoom een nieuwe toegang
geeft tot de Westerschelde. De hui
dige vaarwegen voor Bergen op Zoom
naar de Westerschelde zijn de be
zwaarlijke omwegen Wemeldinge-
Hansweert en het kanaal door Wal
cheren.
Antwerpen is met de doorsteek van
het Ki'eekrak enorm gebaat, want er
zal een scheiding kunnen plaats heb
ben tussen de zeevaart, die de Wes
terschelde moet bevaren en de bin
nenvaart, die naar de Rijn trekt. Ten
noorden van het huidige Antwerpse
havengebied worden nieuwe havens
aangelegd. De afstand om vanuit die
dokken een kanaal door te trekken
(vanaf Fort Frederik ongeveer) tot
in het heropend Kreekrak met een
constant bevaarbare geul, is slechts
enkele luttele kilometers
Bergen op Zoom kan dus een korte
verbinding krijgen met Antwerpen en
komt dan op een kruispunt te liggen,
open naar alle vier de windstreken,
van het gehele binnenscheepvaart-
verkeer in het zuidelijk Delta-bekken.
Waarlijk een mooi perspectief, zelfs
een gróóts perspectief wanneer ook
bij Bath een zeehaven ontstaat.
Toen twee jeugdige Amster
dammertjes van 8 en 10 jaar in
hun geboorteplaats stiekem in
de open laadbak klommen van
een grote vrachtauto, die voor
een verkeerslicht moest stop
pen, hadden zij er geen idee
van dat hun gratis ritje in
Voorthuizen op de Veluwe zou
eindigen. Zij waren namelijk
van plan, bij het volgende rode
stoplicht weer van de auto af
te springen. Er kwam echter
geen rood stoplicht meer en de
chauffeur zette koers naar En
schede
In Voorthuizen echter zag
een wegenwachter de angstige
gezichten van de twee clandes
tiene liftertjes boven de laad
bak uit. Hij gaf de chauffeur
van de vrachtauto een stopte
ken. Toen de vrachtauto stil
stond namen de verstekelinge-
tjes de benen, doch de wegen
wachter had de jongens snel in
gehaald en gegrepen. De politie
waarschuwde de ouders en
stelde de jeugdige reizigers op
transport naar Amsterdam.
Dit kaartje geeft de situatie van
Bergen op Zoom ten opzichte van
de omringende waterwegen weer.
Het hier getekende kanaalfrag
ment is van het ontwerp Van
Cauwelaert-Steenberghe, dat nu
echter in de ijskast zit, terwijl de
gedachten nu meer gaan in de
richting van een Westelijker tracé.
Volkerak. De haven van Bergen op
Zoom, die vóór de voltooiing van het
deltaplan voor het waterbehoud is
aangewezen op een schutsluis, zal dan
geen rekening meer hebben te houden
met eb en vloed (die dan immers
verdwenen zijn en kan de schut
sluis als gevolg daarvan open laten
staan.
Omdat er één constant waterpeil is,
zullen er geen grote kosten worden
gevergd om de Eendracht beter ge
schikt te maken voor de scheepvaart.
Door betrekkelijk gering baggerwerk
en betonning ontstaat een goede vaar
weg, die via de Krabbe- en Mossel
kreek de schepen naar het Volkerak
kan leiden, maar erg voordelig is de
ze zaak voor deze efficiënte tijd niet,
omdat een bochtige omweg van vele
kilometers moet worden gevolgd.
De oplossing ligt daarom in het gra
ven van een kanaal even ten noorden
van Nieuw-Vossemeer naar de uit
monding van de Roosendaalse Vliet,
in het Volkerak, die officieel de
Steenbergse Overloop heet. Met an
dere woorden: de oplossing ligt in het
herstel van het vroegere Slaak tussen
Sint Philipsland en de Brabantse wal.
Verrassend zijn de gevolgen van zo'n
handelwijze, want
Daardat een constant peil aanwe
zig is zal geen enkele sluis behoe
ven te worden gelegd ten behoeve
van het kanaal ten oosten van Sint
Philipsland. Voor de route Beraen
op ZoomHollandsch DiepRotter
dam heeft men dan slechts te ma
ken met één sluis, namelijk die bij
Willemstad, waar een dam in het
Hollandsch Diep wordt gebouwd ter
verbinding van Brabant met de
Hoeksche Waard.
Deze route (EendrachtNieuw-
VossemeerSteenbergse Overloop)
houdt een verbinding in van Ber
gen op Zoom met het hele Bra
bantse achterland. Immers de Roo
sendaalse Vliet kan bij het Heense
sas worden opgevaren, alsmede bij
Dintelsas de Mark. die dan boven
dien met de Vliet zal zijn verbon
den.
Men kan verder gaan en de ver
binding zien met Oosterhout, Til
burg en in verder perspectief met
Maas en Rijn volgens het tracé Ar-
cenRuhrort, evenals met de Zuid-
Willemsvaart en de waterwegen in
de Belgische Kempen.
Voor west-Brabant is van de
Morgen, donderdag 17 april, gelden
in de provincie Zeeland de volgende
hoogwaterstanden: te Hansweert om
2.05 en 14.39 uur, te Terneuzen om
1.41 en 14.04 uur en te Vlissingen om
1.11 en 13.39 uur.
De kok van het opleidingsschip
voor de binnenvaart ..Hollands Glo
rie", dat gelegen is in het Wantij te
Dordrecht, heeft enige tijd geleden in
een heg een aantal pakjes thee ge
vonden, waarvan de waardebonnen
waren verwijderd. Hij stelde de poli
tie van zijn vreemde vondst in ken
nis. Een paar weken later vond de
kok, die het hegje veiligheidshalve in
de gaten hield, wederom een aantal
pakjes thee, ook weer zonder waarde
bonnen. De geschiedenis heeft zich
nog één keer herhaald, want weer
heeft de kok de politie op de hoogte
gesteld van een vondst van veertien
pakjes thee van goede kwaliteit,
maar met uit de verpakking geknipte
waardebonnen.
(Advertentie)
CL
Elke j morgen
door de
Als een enorm mierennest ligt Barcelona aan de Middelland
se Zee. Een stad, die grotendeels bestaat uit een stelsel van
rechthoeken. Alleen het oudere stadsgedeelte, het zogenaamde
gotische kwartier in de onmiddellijke nabijheid van de haven,
is opgebouwd uit een warnet van smalle, duistere straatjes met
winkeltjes, bars en restaurants. Wandelend door deze enge
steegjes proeft men de romantiek. Zelfs midden op de dag als
de hete zon boven de stad hangt, is het in deze steegjes zo don
ker, dat de winkeltjes en de andere gebouwen met petroleum
moeten worden verlicht. Geen elektrische verlichting, want
elektriciteit is in Spanje schaars en kostbaar.
Barcelona is een belangrijke ha
venstad. Daarnaast is het een van
de voornaamste centra voor handel
en nijverheid. De stad die meer dan
een miljoen inwoners heeft bezit tal
van textielfabrieken, metaalnijver
heid, katoenindustrie. Een belangrijk
gedeelte van de spoorwegmaterialen
wordt in Barcelona vervaardigd.
Als iedere belangrijke nijverheids-
stad heeft ook Barcelona scholen
voor handel, scheepvaart en indu
strie. Er zijn academies voor na
tuurkundige wetenschappen, verschil
lende musea, openbare bibliotheken
en een universiteit met vijf facultei
ten. Deze Universiteit is gesticht in
1430. Vanzelfsprekend ontbreken de
vermaakcentra niet. Barcelona bezit
de grootste schouwburg van Spanje:
het Gran Teatro del Rio met 3000
zitplaatsen. Er zijn twee arena's
voor stierengevechten.
De inwoners van Barcelona heb
ben gelijk als zij zeggen, dat hun
stad de tweede hoofdstad van Spanje
is. Barcelona is in elk opzicht een
(Van onze landbouwmedewerker)
Het gesprek tussen de overheid en de boeren heeft voor de bui
tenstaander iets onwezenlijks en onbegrijpelijks.
Minister Vondeling is bij het debat over de melkprijs in de
Tweede Kamer op de vingers getikt. Door het aannemen van de
motie-van Koeverden was hem beduid, dat de Kamer alsnog
wenste, dat hij de eigenaarslasten volledig zou doorberekenen in
de garantieprijs van de melk. Niemand die enigszins was inge
wijd in de politieke verhoudingen was van oordeel, dat de minis
ter aan deze wens gehoor zou geven. Maar hoe kon hij er onder
uit komen?
Met groot bravour heeft de minister
op Goede Vrijdag een zuivelcrisis voor
de dag gehaald; op de manier van
een goochelaar, die uit zijn hoge hoed
een konijn te voorschijn haalt, dat
iedereen tevoren al lang over het to
neel heeft zien rondlopen. Daarom
maakte dit motief van de minister
weinig indruk. De moeilijkheden op
de zuivelmarkt bestaan reeds een paar
jaren en niemand begrijpt, waarom
deze na een ministerswisseling ineens
als motief gaan gelden om te gaan
manoeuvreren met het garantiebeleid.
Daarbij schijnt de minister te ver
geten, dat deze zuivelcrisis voor een
deel te wijten is aan de politiek, die
zijn departement al sinds lang toe
past. Het moeilijkste artikel immers
bij de zuivel is de boter. Dit had men
reeds lang zien aankomen. Wijlen dr.
ir. S. L. Louwes heeft vrij kort na
de oorlog al gewaarschuwd voor de
tijd, dat Nederland zijn melkvet niet
meer zou kunnen verkopen. En wat
is de politiek van de overheid ge
weest? Uitbetaling van de melk naar
vetgehalte, en dus een premie op de
produktie van vet. En nu zit men met
de brokken. Nu de boer als gevolg
van deze politiek en van de aanspo
ring tot produktieverhoging de boter
niet meer kwijt kan, komt de zuivel
crisis uit de hoge hoed. Inplaats van
het melkvet op andere wijze weg te
werken, legt de overheid het blijkbaar
liever als boter op het hoofd.
Het is ons niet duidelijk, waarom
de boeren de regering niet op deze
inconsequentie hebben gewezen, en
waarom zij de overheid niet hebben
voorgehouden dat ook zjj de gevolgen
van haar eigen beleid moet dragen.
Maar er zijn ons veel meer dingen
van de boeren niet duidelijk.
Zij hebben bij monde van het Land
bouwschap verklaard, dat zij welis
waar voldaan, maar ook verontrust
zijn. De overheid hangt het garantie
beleid op aan de toestand van de
schatkist en zet daarmee dit gehele
beleid op losse schroeven, zo verkla
ren de boeren.
Ook deze bewering heeft iets on
begrijpelijks en onwezenlijks voor de
toeschouwer. Elke buitenstaander zal
zich afvragen, waaraan, men dan wel
een garantiebeleid moet ophangen;
waarom bij een aantal van tiendui
zenden werklozen de boeren toch nog
honderden miljoenen uit de schatkist
moeten hebben. Deze buitenstaander
zal zich nog verschillende vragen van
dezelfde aard stellen.
Nu weten wij wel, dat deze dingen
niet zo éénvoudig liggen. Dat een
groot deel van deze miljoenen nodig
is om de bedrijven in stand te houden,
en dat we de boerenbedrijven niet
kunnen missen. We weten ook, dat in
de jaren na de oorlog de boer zijn
produkten moest verkopen ver bene
den de marktprijs en dat mede daar
door de Nederlandse industrie kon
worden opgebouwd. We weten even
zeer dat tot voor een paar jaar de
boeren zelf het verlies van de boter
hebben opgevangen door middel van
hun zuivelfonds dat voor het over
grote deel uit boerengeld bestond.
Maar weet de buitenstaander dat?
De onkunde op dit gebied is ontstel
lend. Wat doen de boeren daaraan?
Niets of zo goed als niets.
De landbouw verzorgt zijn
voorlichting en public relations
met dezelfde weloverwogenheid
en doeltreffendheid als de
Haagse politie de hare op 1 april,
zij het iets minder hardhandig.
De boeren hebben in de afgelopen
jaren verzuimd de buitenstaander
doeltreffend voor te lichten. Stichting
voor de Landbouw en Landbouwschap
hebben dan wel hun best gedaan,
maar waren hierbij aan alle kanten
aan beperkingen onderworpen; be
perkingen, opgelegd door deze zelfde
boeren, die deze instellingen bestuur
den. Zij moeten zich daarom nu niet
verwonderen, als de buitenstaander
zich thans enkele verwonderde vra
gen stelt, en wel enig verband wil
leggen tussen schatkist en garantie
beleid. Zij moet zich evenmin ver
wonderen als de buitenstaander hun
verwijt alleen aan zichzelf te den
ken en geen begrip te hebben voor de
andere bevolkingsgroepen. Tien jaar
lang hebben zij hun kans verzuimd en
thans zijn zij nog niet verder dan dat
een of andere geheimzinnige com
missie aan het bestuderen is, waarom
wie wanneer waar wat zal gaan doen.
Ook zij zullen de gevolgen van hun
eigen beleid moeten dragen en waar
schijnlijk moeten aanvaarden, dat de
openbare mening niet al te gunstig
denkt over de garantiepolitiek.
Werkclassificatie
Er zijn nog een paar onwezenlijke
en onbegrijpelijke dingen bij dit ge
sprek. De kern van alles is de zui
velcrisis, zo blijkt uit de medede
lingen van de overheid. Maar waar
om moest hieraan ook de garantie
voor de akkerbouwprodukten opge
hangen worden? En nog vreemder is,
dat de invoering van de werkclassi
ficatie in de landbouw aan deze be
wering moet worden opgehangen.
Sinds 1946 werken ondernemers en
arbeiders in de landbouw aan de
zgn. relatieve gelijkstelling. Dat wil
zeggen, dat de landarbeiders een loon
moeten krijgen, dat in werkelijke
waarde vergeleken kan worden met
het loon van de arbeiders in andere
bedrijfstakken. Steeds heeft de over
heid voorwendsels gevonden om dit
tegen te houden. De werkclassificatie
heeft uitgewezen dat de landarbei
der in vakbekwaamheid gelijk staat
met de metaalarbeider. De landbouw
was het erover eens, dat dit in het
loon tot uiting moest komen. Maar nu
is plotseling de zuivelcrisis uit de
hoge hoed gekomen.
Als wij kwaadaardig waren (en
soms geloven we dat we dit echt zijn)
zouden we vragen: waarom zijn de
voorstellen van Produktschap voor
Zuivel en van Landbouwschap niet
overgenomen? Waarom plotseling
over zuivelcrisis gaan spreken? Waar
om doorsukkelen met maatregelen,
die iedere veertien dagen tijdelijk
verlengd worden?
Moest er misschien een zuivelcri
sis komen om de motie-Van Koever
den en de werkclassificatie te torpe
deren? En moest uit de hoge hoed
ook de platonische verklaring der
principiële bereidwilligheid komen
als dode mus waarover de landbouw
zyn voldoening zou kunnen uitspre
ken?
belangrijke mooie stad, met parken
en boulevards, die voor geen enke
le andere Europese stad onderdoen.
Wandel maar eens over de Ramblas,
of over de acht kilometer lange en
50 meter brede Avenida Generalisi-
mo Franco, waar het krioelt van
auto's taxi's, politieagenten en bo
vendien nog tientallen muilezeltjes,
die zich niets aantrekken van het
drukke verkeer. Ieder schijnt er zijn
eigen verkeersregels te hebben en
zich van de rest niets aan te trek
ken.
Wonderlijk genoeg gebeuren er
in deze ogenschijnlijk ordeloze ver
keersdrukte betrekkelijk weinig
ongelukken. De in blauwe jasjes
gestoken chauffeurs van de geel
zwarte taxi's kruipen overal door
heen. Menig toerist, die zich door
zo'n dolle taxichauffeur laat ver
voeren, slaakt onwillekeurig kreten
van schrik
Romantiek
Romantiek is er in Barcelona ge
noeg. Eten in met kaarsen verlichte
restaurants kunt u in Nederland ook,
100, 90, 80. Kalfkoeien 1275, 1000, 850.
maar welke barbier zal u knippen en
scheren bij kaarslicht, zoals ze in
Barcelona doen?
Dit laatste mag dan voor toeristen
romantisch lijken, de kappers van
Barcelona en omgeving denken er
anders over, evenals de andere za
kenlieden en industriëlen. Want als
een kapper in Barcelona bij kaars
licht knipt, betekent dit een stroom
loze dag. Voor de industrie betekent
zo'n stroomloze dag een enorme stag
natie, hetgeen grote verliezen met
zich meebrengt.
Niet alleen Barcelona maar geheel
Catalonië in het noordoosten van
Spanje, heeft een nijpend tekort aan
elektriciteit. Deze hele streek met
haar talrijke industrieën snakt naar
elektriciteit, welke zeer streng wordt
gerantsoeneerd. Verschillende dagen
per week is de streek van elektri
citeit verstoken. Slechts die bedrij
ven welke over een eigen aggre
gaat beschikken, kunnen doordraai
en, maar de meeste bedrijven kun
nen zich een dergelijke weelde niet
veroorloven. De fabrieken mogen hun
personeel niet ontslaan en moeten
de lonen normaal doorbetalen, zelfs
al wordt slechts twee of drie uur
per dag gewerkt. Gedurende de laat
ste maanden is in Catalonië al meer
dan 15 miljard peseta's verlies ge
leden, tengevolge van elektriciteits
gebrek.
Droogte
Waarom heeft Catalonië gebrek
aan elektriciteit?
De hele narigheid is gelegen in
het feit, dat het grootste deel van de
elektriciteitsproduktie door hydro-
elektrische centrales wordt verzorgd.
Er wordt energie opgewekt uit het
water van de rivieren Llobregat, Be-
sos en de zijrivieren. De energie
wordt ontleend aan het verval dus
het hoogteverschil van rivieren of
watervallen. Ook kunnen kunstmati
ge bergmeren energie leveren voor
lager liggende centrales.
De kosten van een dergelijke stuw
meer, waarin het overtollige water
kan worden opgespaard om het in
tijden van droogte te benutten, zijn
zeer hoog. Zeker te hoog voor Span
je.
Het gevolg is, dat men alleen vol
doende elektriciteit heeft als er vol
doende regen valt. Zodra de droogte
valt, betekent dit voor Catalonië
rantsoenering. Een ellende, die te
vens oorzaak is van de zeer langza
me ontwikkeling van de Spaanse in
dustrie.
Er wordt naar een oplossing ge
zocht. Men meent het tekort aan
elektriciteit te kunnen opheffen door
het bouwen van verschillende ther
mische centrales, die dan zouden
worden gevestigd in de omgeving
van kolenmijnen. Sommigen zijn ech
ter van mening, dat het elektrici
teitsprobleem alleen kan worden op
gelost door het bouwen van een
atoomcentrale. Maar dat zal nog
wel enkele jaren duren.
Amerika zou Amerika niet zijn, als men daar niet „anders dan anders" t<w
doen. Men doet er alles in het groot, waar een ander meer bescheiden
leeft en werkt. Dit is vooral na de laatste wereldoorlog gebleken, toen de
Ver. Staten als grote overwinnaars uit de stryd tevoorschijn traden. Ze
rammelden met hun dollars en de mensheid boog als een knipmes en vloog
voor de heren triomfators! en zo ging men in de Verenigde Staten aan
vergeef ons het woord een soort „grootheidswaanzin" lijden.
De heren zakenlieden hebben bij dit
alles wel gevaren en zo kan het nu
gebeuren, dat het bedrijfsleven een
zo groot aantal vliegtuigen in privé-
bezit heeft, dat dit het aantal lijn-
toestellen der luchtvaartmaatschap
pijen in Amerika twaalfvoudig over
treft. Er is geen concern van bete
kenis of het heeft tegenwoordig zijn
eigen vliegtuig of soms zelfs een hele
vloot. Statistieken schatten het to
tale aantal van het Amerikaanse be
drijfsleven op zeker een twaalfdui
zend stuks.
Nu is een en ander niet zo ver
wonderlijk als men bedenkt, dat de
Verenigde Staten een uitgestrekt ge
bied omvatten met vele afgelegen en
vrijwel onbereikbare gebieden. Vlieg
tuigen bieden in dit geval dan de
beste kans om deze gebieden te be
reiken, wil men persoonlijk contact
met zijn klanten opnemen. En zo
schijnen de directies van deze fir
ma's van mening te zijn dat het be
zit van een eigen vliegtuig rendabe
ler is dan gebruik te maken van de
diverse luchtlijnen, die de Verenigde
Staten rijk zijn.
En de kosten
Dat neemt echter niet weg, dat er
enorme bedragen mee gemoeid zijn.
Zo was in 1956 een som van ruim
2550 miljoen dollar door het bedrijfs
leven in vliegtuigen geïnvesteerd, ter
wijl de hiervoor gemaakte kosten in
dat jaar 75 miljoen dollar beliepen.
Nemen we als voorbeeld een grote
blikfabriek, de Continental Can Co.,
welke over een rayon tussen Cuba en
Canada ruim honderd fabrieken heeft
liggen. Deze onderneming is in het
bezit van een vijftal vliegtuigen en
een staf van 35 man vliegpersoneel,
terwijl in Morristown in de staat
New Jersey een hangar van driehon
derdduizend dollar staat. Volgens de
directie geeft het vliegen met eigen
toestellen zo'n tijdsbesparing dat de
kosten er ruimschoots uitkomen, ja
zelfs nog een goede winst gemaakt
wordt. En denk nu niet dat het alleen
maar de grootste ondernemingen zijn,
die zich zoiets kunnen veroorloven.
Ook de kleinere zijn er volkomen
voor gewonnen.
Een fabriek voor versnellingsbak
ken, in Sterling Illinois gelegen,
breidde geleidelijk uit en kwam
toen op het idee een vliegtuig aan
te schaffen en te adverteren dat
spoedbestellingen binnen een dag
konden worden afgeleverd. Het
duurde niet lang of het aantal or
ders steeg geieideljjk en gaf in een
maand tijdens een verhoging van
270.000 dollar. Thans heeft men vier
toestellen in dienst, die druk doen
de zijn dageljjks de bestellingen uit
te voeren.
Alle comfort
De toestellen die door het Ameri
kaanse bedrijfsleven gebruikt worden
variëren van kleine modellen tot
complete verkeersvliegtuigen. Ruim
2500 zijn tweemotorig. Sommige zijn
zelfs uitgerust met alle moderne com
fort, zoals televisietoestellen, tele
fooninstallaties, restauratieruimten,
opvouwbare schrijftafels en dicta-
foons.
De piloten zijn voor een groot deel
oorlogsvliegers, die in deze branche
een goed middel van bestaan hebben
gevonden. Maandelijks wordt een 50
tot 60 uur gevlogen en het salaris va
rieert van 600 tot 1600 dollar! Al met
al betekenen deze „bedrijfsmachi-
nes" een lelijke concurrentie voor de
Amerika anse luchtva artmaatschap-
pijen, want in één jaar tijds vervoe
ren zij met elkaar een aantal passa
giers dat overeenkomt met een vier
en een half miljoen vlieguren. Dat
is opmerkelijk meer dan deze lucht
vaartmaatschappijen tezamen ver
voeren.
Voorts is het niet onbelangrijk te
vernemen hoe veilig deze privé-toe-
stellen vliegen. Bedraagt dit voor
lijntoestellen 0,09% ongelukken op
elke honderd miljoen gevlogen mijlen,
voor de „zaken-vliegtuigen" is dat
0,05%, dus bijna de helft minder.
