Woningproblemen in zuid-
Nieuw-Guinea
Partijleiders geven
hun oordeel over de
verkiezingsuitslag
voor hun
clubs
Diverse clubs strijden
laatste kans
Vorstinnen aan staatsiebanket
Receptie in Ridderzaal
Verkiezingen in Canada
in teken der werkloosheid
PaQbla3 9 e.Stem
Geen Russische
wapens
Pierre Frieden
nieuwe premier
in Luxemburg
VRIJDAG 28 MAART 1958
Land „scheppen"
op een eiland
Vaak trekkersbloed
Zoveel jaren geleden was er eens een groepje mensen, dat van
uit Djakarta wilde verhuizen naar Merauke op zuid Nieuw-Gui-
nea. Het waren twee kinderrijke Indische families, die met be
drijf en al een nieuw bestaan wilden zoeken in dat nog onontgon
nen land. Alles was voor hun vertrek in orde; de officiële toe
lating hadden ze, hun spullen stonden ingepakt, de plaats op de
boot was besproken. Er restte hun nog slechts één kleinigheid; ze
moesten kunnen aantonen dat er voor hen huisvesting was in Me
rauke. En toen kwam het noodlottige telegram van de toenmalige
resident van Merauke: „In Merauke geen huisvesting aanwezig".
Het leek ongelofelijk.
die slapende mensen, wat kwaad
wil, de hele hut vlam vat en de
bewoners levend verbranden.
Het dagverblijf stelt niet veel voor.
Het is niet meer dan een lage be-
wanding van slordig geschikte sago-
bladeren met een dito afdak er bo
ven. Bij regenweer brengen de be
woners daar de tijd door, gezeten op
hun biezen matjes. Want geen moe
ras-Papoea zal zó maar op de grond
gaan zitten. Moerasgrond is altijd
klam en vochtig. Er branden altijd
een paar vuurtjes om de muskieten
te verdrijven, die ook overdag de
mensen niet met rust kunnen laten.
Alleen in de paar maanden dat het
echt droge tijd is, blijven de mus
kieten weg.
Zo is het gesteld met de huisves
ting op Frederik-Hendrik-eiland. El
ders zoekt de Papoea het in de hoog
te, soms tientallen meters hoog in de
bomen, maar doorgaans toch graag
in woningen op palen.
(Advertentie)
Dat kruipgat is zo klein mogelijk ge
houden, zodat je er maar net door
heen kunt. Als dan 's avonds het ge
zin zich heeft teruggetrokken in zijn
s1 aapappartement, wordt die opening
afgesloten met 'n stevige prop biezen.
Dan is de zaak potdicht en kan er
zelfs geen mug meer in. Want in dit
waterland verga je van de muskie
ten, die met horden, waar de plagen
van Egypte nog niets bij zijn, zich
storten op de naakte lijven. 't Schij
nen gelukkig geen malariamuskieten
te zijn. En is er toch nog van dat
tuig in de hut binnengedrongen, dan
weet men die wel te verdrijven met
een gezellig rookvuurtje. Hoe die
mensen het daar binnen uithouden?
Dit blijft voor iedere vreemdeling een
raadsel.
Professor Romme: „Vooropgesteld
worde dat de verkiezingen voor de
Prov. Staten niet kunnen worden ge
lijk gesteld met die voor de Tweede
Kamer. Toch zit er in de resultaten
daarvan een sterk vergelijkingsele
ment. In de uitslag van woensdag
treffen twee dingen. Ten eerste: het
stabiele karakter van de levensbe
schouwelijke partijen. Ten tweede:
de belangrijke overgang van P.v.d.
A.-kiezers naar de V.V.D. Het spreekt
wel van zelf, dat ik mij over dat eer
ste verheug".
Evert Vermeer: ,,De uitslag van
de statenverkiezing is voor de Partij
van de Arbeid bijzonder teleurstel
lend Uit het totale beeld blijkt, dat
onze winst van twee jaar geleden
verloren is gegaan. Voor een belang-
hockeyclub „Breda" gehouden wor
den. Het is voor de derde maal dat
dit mixed-toernooi georganiseerd
wordt, doch het is voor de tweede
keer, dat het doorgang zal vinden.
Vorig jaar stuurde het rij-verbod
alle voorbereiding en deelname in de
war, dit jaar heeft „good old" weer
geen geluk met de organisatie.
Acht clubs
Door diverse omstandigheden kun
nen slechts acht verenigingen om de
Sinaasappel" komen strijden, n.l.
Amersfoort, BMHC (Bloemendaal),
Hilversum, Kampong (Utrecht), Mid
delburg en SCHC en twee elftallen
van Breda.
Dit hockeyfestijn zal reeds zater
dagmiddag a s. aanvangen en na de
traditionele feestavond wordt zondag
d.a.v^ het toernooi, dat om ongeveer
5 uur beëindigd zal zijn, voortgezet.
De prijsuitreiking in hotel Cosmopo
lite", waar Breda's voorzitter, mr.
R. H. F. H. M. Grasso, de gelukkige
prijswinnaar de „sinaasappel" zal
overhandigen.
rijk deel is die winst terecht geko
men bij de liberale partij. Vanzelf
sprekend wens ik niet te verdoezelen,
dat de K.V.P. weer de grootste par
tij is geworden, maar het meest mar
kante is toch de winst van de V.V.D.
In Noordholland heeft de P. v.d. A.
stemmen verloren aan de Pacifis
tisch Socialistisch Partij. Hier heeft
dus het onbehagen over dé interna
tionale politiek onze partij parten ge
speeld. Wij zullen ons nu in eigen
kring over dit resultaat moeten be
raden."
Tilanus: ..Gebleken is, dat de Ne
derlandse kiezers aan de ene kant
stabiel zijn in hun keuze, en dat geldt
wel zeer in 't bijzonder voor de eigen
groepering, maar dat aan de andere
kant kleine verschuivingen toch voor
komen. De Christelijke Historischen
zijn in het algemeen niet ontevreden.
De belangrijkste verschuiving is ei
genlijk die van de P. v.d. A. naar
de liberalen, te verklaren uit het feit,
dat vroegere vrijzinnig-democraten
enige tijd de P. v.d. A. hebben ge
stemd en nu naar de liberalen zijn
overgegaan, waarbij de gevoerde
landbouwpolitiek vermoedelijk ook
invloed zal hebben uitgeoefend. Ook
blijkt uit deze verkiezingen, zo zei
de heer Tilanus, dat de zg. doorbraak
toch niet van overwegende betekenis
is, noch voor de K.V.P., noch voor
de protestants christelijke partijen".
Mr. v. Doorn: De grootste oorzaak
van de verschuiving, welke zich heeft
voorgedaan, is, dat door het Neder
landse volk wordt gehonoreerd de
politiek van de niet-socialistische par
tijen, die zijn ingegaan tegen de al te
starre doorzetting van de bestedings
beperking. Zij zijn daartegen inge
gaan uit een welbegrepen zorg voor
een gezonde ontwikkeling der in
dustrialisatie, der activiteit in het
bedrijfsleven en der werkgelegenheid.
Men zou kunnen zeggen, dat het Ne
derlandse volk die politiek op sociaal
en economisch terrein heeft willen
goedkeuren, waartoe de P.v.d.A. uit
een enigszins starre, een wat ouder
wets aandoende gedachtengang niet
heeft willen komen.
Mr. W. R. van der Sluis, secretaris
A.R.-partij: De verkiezingsuitslag
geeft de anti-revolutionairen reden
tot een zekere dankbaarheid en geen
reden tot juichen. De teruggang van
de anti-revolutionaire partij schijnt
tot staan te komen, hetgeen op een
kenterinjg ten goede kan wijzen. De
christelijk politieke partijen hebben
in haar totaliteit een bevredigend re
sultaat mogen boeken.
belastingverlaging van 400.000.000 dol
lar voorgesteld, waardoor naar zijn
mening de aankoop van consumen
tengoederen zal stijgen en de werk
gelegenheid zal verruimen.
De conservatieven behaalden vorig
jaar juni met slechts zeven zetels
de meerderheid over de liberalen, die
voordien 22 jaar achtereen aan het
bewind waren geweest. Het volledige
Canadese huis van afgevaardigden
telt 265 leden. Bij de ontbinding in
februari jl. bezetten de conservatie
ven 113 zetels, de liberalen 106, de
socialisten („Coöperatieve Gemene
bestfederatie") 25 de sociale krediet
partij 19 en de onafhankelijken twee.
Het Indonesische consulaat-gene
raal in Singapore heeft de bewerin*
gen van opstandelingenzijde tegenge*
sproken, als zouden de tien Russi*
sche schepen, die kortgeleden in Dja
karta zijn aangekomen, wapens en
landingsvaartuigen hebben meege
bracht.
In een door het consulaat-generaal
uitgegeven verklaring werd er op ge
wezen, dat de Indonesische regering
in andere landen dan de Sowjet-Unie
schepen heeft gekocht, zoals Italië,
de Verenigde Staten en Japan, en
dat de onderhandelingen over de aan*
koop van de Russische schepen wa*
ren begonnen geruime tijd voor het
uitbreken van de opstand in midden-
Sumatra.
Alle Russische schepen, aldus d«
verklaring, zijn zonder enigerlei la*
ding in Indonesië aangekomen en de
Russische bemanningen werden
slechts gebruikt om de schepen naar
Indonesië te brengen.
en beeld van de regeringsreceptie 'ver Koningin Elizabeth in gesprak
n de Haagse Ridderzaal: We zien met Z.K.H. Prins Bernhard
I en minister Luns.
Wat is er in de tropen makkelijker,
dan een provisorisch huisje bouwen?
Je neemt wat bamboe, je neemt een
paar platen gedèk (gevlochten bam
boe), je neemt zo nog het een en
ander wat de natuur of de dorps
timmerman je biedt, en je hebt een
onderdak. Had die resident té hoge
eisen gesteld aan de huisvesting?
Feit is, dat de twee families
op een of andere manier toch
naar Merauke hebben weten te ko
men. Maar met die huisvesting
bleek het inderdaad droevig gesteld.
Ze hebben zelfs een tijdlang geduren
de de natte moesson gehuisd in een
oude, lekke soldatentent.
Inderdaad: het gemak, waarmee
men op Java en elders een eenvou
dig huisje in elkaar tovert, kent men
in Merauke niet. Van bamboe maakt
men daar weinig gebruik. De huizen,
die men bouwt „in landelijke stijl",
zoals de Dienst van Waterstaat .en
Opbouw in Hollandia dit poëtisch
noemt, worden opgetrokken van
gaba-gaba en gedekt met atap. Gaba-
gaba zijn de dikke hoofdnerven van
de sagopalmbladeren; dit zijn lange
gegroefde stengels, waarvan de ene
past in de groef van de ander, en
die zo een aaneengesloten geheel kun
nen vormen. Atap is niets anders
dan tot repen gevlochten palmblade
ren. Aangezien er bij Merauke weinig
sagobossen zijn, moeten die gaba-
gaba en die atap van tamelijk ver
worden aangevoerd, hetgeen die „lan
delijke stijl" dan ook helemaal niet
zo erg goedkoop maakt.
Buiten, in de echte rimboe, daar
wordt volop gebouwd in de echte lan
delijke stijl, alias: de primitieve
bouwstijl. Hoeveel soorten inheemse
bouwstijlen vindt men daar niet! La
ge huizen zo maar op het zand. hui
zen op palen, huizen als wolkenkrab
bers hoog in de bomen. Langgerekte
mannen- en jongelingenhuizen, slaap
hutten als grote bijenkorven.
Frederik-Hendrik-eiland
Over deze merkwaardige slaaphut
ten iets meer. Deze soort „woningen"
treft men aan op Frederik-Hendrik-
eiland, 'n wonderlijk stuk land, dat
in feite niets anders is. dan één groot
moeras, met een paar hoge randen
er omheen. In dat moeras moet men
eerst het land „scheppen" om er een
tuin te kunnen aanleggen en er een
huis te bouwen. Wat dat betreft heb
ben de moeras-Papoea's veel gemeen
met de Hollanders, want allebei heb
ben ze hun land aan het water ont
rukt, zij het dan elk op een andere
wijze. De moeras-Papoea trekt op de
plek, waar hij zijn tuin- en woon-
eilandje wil maken, alle waterplanten
met wortel en al uit, en gooit ze op
een hoop. Zo ontstaat er in het water
een stapel biezen en andere water
planten, niet veel breder dan een me
ter, maar misschien wel 15 meter
lang. Als de maker zeer ijverig is,
wordt het misschien wel een dam van
30 meter lengte. Aan weerskanten
van die dam ontstaat dan een sloot.
Dit fundament van biezen, dat als
dam boven het water begint uit te
steken, wordt dan verzwaard met
klei die opgediept wordt uit de pas
ontstane open sloten. Als die kleilaag
Vele en velerlei bouwstijlen
vindt men bij de Papoea's. De
foto toont 'n treffend voorbeeld
er dik genoeg op is aangebracht,
wordt er zo gauw mogelijk op ge
plant.
Twintig jaar bouwen
Al dadelijk steekt men sagostekjes
in de nieuw verworven grond. In de
droge tijd gaat men door met de af
werking van het eilandje. Er staat
dan maar weinig water in de sloten,
zodat het niet zo'n zwaar karwei is
om die klei omhoog te halen. Tegen
woordig beschikken de meeste moe-
ras-Papoea's al over schoppen, waar
mee ze de klei kunnen lossteken,
maar vroeger jaren trapte men die
kleischollen los met.de blote voet.
Nu gaan er jaren overheen eer dat
het nieuwe eiland een echte sagotuin
geworden is, jaren van voortdifrend
bijhouden en ophogen, want de biezen
onderlaag heeft steeds de onhebbe
lijkheid om weer weg te zakken. Er
gaan wel een 20 tot 30 jaar overheen
eer er een tuin is ontstaan van vol
wassen sagopalmen. De bladeren van
de sagopalmen vallen op hun tijd af.
en komen terecht in het water rond
om het smalle eilandje, jaar in jaar
uit. Als er dan zo'n heel pak bladeren
in het water ligt, gooit de Papoea
ook daarop weer een laag klei. Het
eilandje wordt weer een handbreed
groter en de Papoea krijgt een
strookje grond om er bananen op te
planten. Tenslotte wordt het eilandje
zó groot, dat er zelfs kokospalmen op
uitgezet kunnen worden. Ja, nu is het
een heus eiland geworden, al loopt
het bij heel hoog water nog wel eens
onder. En wie nu plannen heeft om
er een wooneiland van te maken, zal
het extra verstevigen en verbreden,
of er een buureilandje bij trekken
door de tussenliggende sloot te dem
pen.
Door taai geduld en onversaagd
volhouden zijn op die manier be
woonbare eilanden ontstaan, ja er
zijn zelfs scholen gebouwd op
dergelijke eilandjes, en ze hadden
er nog een speelterrein bij! Maar
aan zo'n eiland heeft men dan
ook moeizaam zo'n 20 jaar ge
werkt.
Op zo'n wooneiland treft u aan.
neen, niet een heel dorp, kom nou!
maar een of ander dagverblijf met
een slaaphut er achter. En als het
eilandje niet groot genoeg is, wel
dan staat die slaaphut doodgemoede
reerd op een ander eiland! Wie doet
me wat? De mensen in Holland heb
ben toch ook vaak hun slaapkamer
op 'n andere verdieping dan hun zit
kamer? Waarom zou een moeras-Pa
poea ze niet op een ander eilandje
zetten? Eilandjes bij de vleet op het
grote Frederik-Hendrik-eiland.
De woning
En nu de woning zelf?
Veelal, maar lang niet overal, treft
men een dagverblijf aan en een
aparte slaaphut. (Slaaphutten vindt
men in de noordelijke en de oostelijke
dorpen van het eiland). Die slaaphut
is beslist iets heel bijzonders op
bouwkundig en op hygiënisch gebied.
Van sagobladnerven, bamboe en
takken bindt men met rotan een ge
raamte als van een bijenkorf, zo'n
meter of 4 hoog. De doorsnee is be
neden. naar gelang de breedte van
het eiland, van 4 tot 8 meter. Op
deze korf komen een paar dikke lagen
biezen. Deze slaaphutten worden zo
goed geconstrueerd, dat ze niet al
leen waterdicht zijn. maar lucht
dicht óók! Een deur is er niet. om
van ramen maar niet te spreken,
doch wel een kruipgat in de grond.
Opmerkelijk is ook. hoe men vaak
niet in gezinswoningen leefde, doch
beschikte over aparte mannen- en
vrouwenverblijven, ja zelfs aparte
verblijven voor de jongelui. Waar de
moeras-Papoea jaren nodig heeft om
een wooneiland te maken, heeft de
Papoea van het vasteland vaak trek
kersbloed in de aderen. Op tochten
door het binnenland stoot men tel
kens op verlaten dorpen, soms maar
een paar huisjes, soms echter, zoals
in het Asmatgebied, dorpen van wet
honderd huizen bij elkaar. Bij de
kust-Papoea's beschikt men over een
nederzetting voor de droge en voor
de natte tijd. (Wij zouden zeggen:
een zomer- en een winterresidentie)
In de droge tijd waai je weg aan het
strand, en lokt het binnenland door
de jacht op kangoeroes, zwijnen en
ander wild. Doch in de regentijd is
het in het binnenland niet te harden
van de muskieten en staat de boel
onder water. Dan gaat men liever
wonen aan het strand, waar dan ook
de eigenlijke dorpen zijn.
Wëbr elders trekt men uit het dorp
weg om voor ons vaak ondoorgron
delijke redenen: nomadenbloed! Och,
huisvesting is bij hen geen probleem:
de natuur levert het materiaal ter
plaats en de Papoea in het binnen
land stelt nog geen hoge eisen aan
zijn behuizing. Of dat altijd zo blij
ven zal? Laten we hopen van niet.
Er komt al kentering en de Papoea's,
die zich van elders bij Merauke heb
ben gevestigd, beseffen al heel goed,
dat ze van hun huis een menswaar
dige woning moeten maken. En van
lieverlede, naarmate de christelijke
beschaving voortgang maakt, zullen
ze ook in het binnenland iets leren
begrijpen van het belang van verant
woorde en doelmatige huisvesting.
Maar eer het zover is, zal er door
bestuur en missie nog heel wat werk
verzet moeten worden.
Dr. C. DAMMANN m.s.c
Joseph Bech, de 71-jarige premier
en minister van buitenlandse zaken
van Luxemburg heeft woensdag het
ontslag van zijn kabinet aangeboden,
zo heeft een regeringswoordvoerder
bekendgemaakt.
Volgens hem wordt Pierre Frieden,
die minister van binnenlandse zaken
en onderwijs in het aftredende kabi
net was, eerste minister, terwijl de
heer Bech belast blijft met de zorg
voor de buitenlandse zaken een
portefeuille die hij al 32 jaar beheert
en de wijnbouw.
De kabinetswijziging is een gevolg
van de wens van Bech om meer tijd
beschikbaar te hebben voor de bui
tenlandse aangelegenheden, zulks in
het licht van de lopende onderhan
delingen over de vestiging van de
permanente zetel van de Europese
organisaties.
Advertentie)
(Van onze hockey-medewerker)
Als het een beetje wil kunnen
we zondag a.s. beter gezeg.d
zaterdag a.s. weer een nieu
we kampioen begroeten, zodat
dan in op één na alle afdelin
gen de kampioenen bekend zul
len zijn. Dit betekent tevens
dat de hockey competitie, uit
gezonderd de promotie - wed
strijden, langzaam maar zeker
haar einde nadert. Degregatie-
beslissingen zijn in enkele af
delingen nog niet gevallen,
maar, gezien het vastgestelde
programma, is het niet uitge
sloten, dat zondag a.s. enige be
slissingen uit de bus zullen ko
men.
Push 2 speelt zaterdagmiddag a.s.
op eigen veld tegen zijn grootste
concurrent Breda 2. Slagen de
groenwitten er in de blauwen te
verslaan, dan komt de kampioens
titel in hun bezit. Naar onze me
ning kunnen ae Push-reserves dit
resultaat bereiken.
V/at de degradatie betreft zijn de
wedstrijden Warande-Rapide (he
ren) en Tempo-Forward 2 (dames)
voor de thuisclubs zeer belangrijk,
terwijl de Cadetten in twee week
end-wedstrijden voor hun laatste
kans voor behoud in de 3e kl. A
moeten vechten,
Voor de lagere afdelingen dus
weer een belangrijke wedstrijddag.
Ie klasse heren
Op het hoofdterrein bij „Bouvigne"
gaat Push zijn krachten hermeten
met HMHC. Hoewel deze wedstrijd
voor beide partijen van geen enkel
belang is, verwachten wij toch een
levendige strijd, omdat Push zijn po
sitie op de ranglijst nog enigszins zal
willen verbeteren, terwijl HMHC, de
debutant van deze klasse in dit sei
zoen. krampachtig zijn fraaie positie
op de ranglijst zal willen verdedigen.
Voorlopig houden wij het op een pun
tenverdeling. EMHC kan het bezoe
kende Tilburg met lege handen huis
waarts zenden.
Ie klasse dames
In de degradatiezone stijgt de span
ning ten top. want weer komen de
drie degradatiekandidaten, n.l 's-
Hertogenbosch, Venlo en Venlo-Girls
binnen de lijnen.
In Venlo superspanning, aangezien
daar Venlo "en Venlo Girls tegen el
kaar zullen spelen. Eindigt dit ge
vecht in het voordeel van Venlo, dan
kan zij de degradatie nog ontlopen.
Komt echter Venlo Girls zegevierend
uit de strijd, dan wordt Venlo het
kind van de degradatierekening.
's-Hertogenbosch moet op 't sport
park Ginneken de sticks kruisen met
Breda, wat voor de gasten weinig
goeds belooft, aangezien Breda, wier
debuut in deze klasse wel zeer fraai
te noemen is, nog altijd naar de
tweede plaats van de ranglijst lonkt.
Het overige programma luidt:
HEREN. Promotieklasse A: Breda:
's-Hertogenbosch (1). 2e klasse A:
Push 2 - Breda 2 (1)DES - Liberty
(1); Warande - Rapide (1). 3e klasse
A: Cadetten - Zw. Wit 3 (2); Tilburg
5 - Breda 3 (2)Zw. Wit 3 - Cadetten
(1).
DAMES, Promotieklasse A: Were
Di - Waalwijk (3). 2e klasse A: HO
CO - Pelikaan (3); Tempo - Forward
2 (1). 3e klasse A: DES - Liberty
(1); Middelburg - Tilburg 3 (1); Push
3 - Breda 3 (2).
S inaasa ppeltoernooi
Op de velden van het sportpark
Ginneken zal zondag a.s. het Sinaas-
appeltoernooi, georganiseerd door de
Op de achtergrond van de Ca
nadese algemene verkiezingen,
waarvoor maandag a-s. ruim ne
gen miljoen kiezers naar de
stembus zullen gaan, staat de
ook in dit Britse dominion ge
stadig stijgende werkloosheid.
In januari j.l. waren 520.000
mensen zonder werk, of bijna
10 procent van de werkende be
volking. Daarmede was een
nieuw na-oorlogs record geves
tigd.
De hardste klappen vielen onder
de meer dan anderhalf miljoen im
migranten en de beide grootste par
tijen, de vooruitstrevende conserva
tieven van premier Diefenbaker en
de liberale oppositiepartij van Lester
Pearson, hebben beide bestrijding
van de werkloosheid dan ook als
voornaamste verkiezingsleus in hun
vanen geschreven.
Dat is dan echter ook het enige
waar zij het over eens zijn, want bei
de leiders hebben op hun uitgestrek
te verkiezingstournees elkanders po
litiek hevig aangevallen en elkaar de
toenemende ellende onder daizenden
arbeiders en immigranten verweten.
Diefenbaker, die zijn op de liberalen
behaalde overwinning tracht te be
stendigen. heeft voorgesteld in het ko
mende jaar 1.185 miljoen dollar
voor openbare werken als mijn- en
wegenbouw uit te trekken.
Belastingverlaging
Lester Pearson echter noemt dit
programma onvoldoende en heeft een
Als daarenboven het aantal
slaaplustigen te groot is, zodat z'
niet allemaal een plekje kunne^
vinden op de grond, welnu, dai
maken ze in zo'n huis nog 'n vlie
ring ook. en slapen ze niet al-
een pal naast elkaar, maar nop
Doven elkaar ook. Het is niet tc
verwonderen, dat als dat knappe
rend rookvuurtje te midden van
Huizen als wolkenkrabbers
hoog in de bomen
Koningin Elizabeth II en Koning
Juliana tijdens het staatsiebank'
in de Trèveszaal in Den Haa;
