WILSKRACHT sterker dan
de
gevolg
en van
polio
N.V. HaBoMij
J. CH. DIELEMAN
Kwadendamme
Kapelle
TIP-TOP
J. MEIJERS
Fa. W. A. De Groene Zn
VLEUGELS
VAN DER VLIET EN DE JONGE
Bredase Reproductie Inrichting
Fa. J. VAN DER KLOOSTER
HET ESS0 i
SERVICE STATION
Amazone Lis HarteIDappere Deense
Zware strijd
de JAARWISSELING
GEBR. P. en L. GEUS
Jaap de Jonge's winkels
24
DAGBLAD DE STEM VAN DINSDAG 31 DECEMBER 1957
VI
J. DE JONGE
A. B0UDENS
J. C. Menheere-Bal
Verbeem-Menheere
Ook met
ttBR-
OOSTBURG
brood- en
banketbakkerij
N.V. IJZERHANDEL
GOES
Tel. K 1100—330U3720
een Voorspoedig 1958
Oostburgse Bouwmaterialen Handel
VOORSPOEDIG 1958
een Voorspoedig 1958
84 j
Mevr. Lis Hartel op „Jubilee'* in Stockholm (1956)
(Van een medewerkster)-
Evenals in ons land wordt ook in het vlotte, hartelijke Dene
marken een felle strijd geleverd tegen de kinderverlamming,
die reeds menig leven bedreigde en veel ellende en verdriet
heeft gebracht. Tot één van de krachtigste steunpilaren van
het „Fonds tegen de kinderverlamming" in Denemarken be
hoort de jonge charmante mevrouw Lis Hartel uit Kopenhagen.
In vier jaren tijd wist zij een bedrag van niet minder dan
80.000 Deense Kronen (ongeveer 50.000 guldens) bijeen te
brengen voor verschillende Polio-Fondsen
Wie is deze mevrouw Lis Hartel?
In de hippische wereld is haar naam
niet onbekend. Ze behoort tot de
beste dressuuramazones van de we
reld. Dat op zichzelf zou het vermel
den van haar naam reeds waard zijn,
maar er is iets heel anders, iets veel
groters waarom Lis Hartel het ver
dient dat in de wereldpers aandacht
aan haar wordt geschonken. Zij is
één van de dapperste vrouwen., deze
bescheiden, hartelijke en charmante
Deense vrouw, die óók het slachtof
fer werd van de gevaarlijke polio...
*ie haar voor jaren aan het bed
kluisterde» haar gedeeltelijk verlam
de, maar die door eigen wilskracht
het donkere spook van de verlam
ming overwon!
Wij maakten voor het eerst met
haar kennis te Rotterdam in 1951
toen zij was uitgenodigd om deel te
nemen aan het internationaal con
cours hippique van Rotterdam. Met
haar merrie Jubilee", die haar bes
te ..kameraad" was geworden, won
zij de grote dressuurproef ,,De Prijs
St.- George". Zij kon zich toen nau
welijks voortbewegen. Alléén ging het
helemaal niet. Steeds had zij de
steun van een sterke arm nodig. Nu
loopt zij weer alleen, heeft geen
krukken nodig of iemand die haar
ondersteunt. Maar eer het zover was,
heeft Lis Hartel een zware strijd ge-
leverd, tegen doktoren, tegen fami
lieleden, tegen de wanhoop en voor
al ook tegen de kinderverlamming
zelf. Maar kom, wij zullen u het ver
haal van Lis Hartel vertellen vanaf
het begin.
Noodlot
Lis is een dochter van zeer bemid
delde ouders uit Kopenhagen. Zij be-
1 -fde als meisje een zonnige en zor
geloze jeugd op de Onsgaardsvej.
Als kleuter liep zij al in de stallen
rond en sloot vriendschap met de
paarden, een vriendschap, die later
van zo'n enorm belang voor haar
was. Het is begrijpelijk, dat de klei
ne Lis weldra haar eigen pony had,
waarmc - zij de heerlijkste uren van
haar jeugd doorbracht. Men zag haar
dikwijls in gezelschap van haar ou
ders, die zelf met hart en ziel aan
de hippische sport hingen, te paard in
de omgeving van Kopenhagen.
Als tienjarige amazone verscheen
haar naam voor het eerst op de of
ficiële inschrijvingslijsten voor wed
strijden. Sindsdien is Lis Hartel heel
vaak in de ring verschenen.
Het was tijdens één van de talrijke
wedstrijden, waaraan zij deelnam,
dat zij kennismaakte met de welge
stelde koffiemakelaar Poul F. Har
tel, waarmee zij op 20-ja.rige leeftijd
in het huwelijk trad Een jaar later
werd de kleine Pernille geboren en
dit drietal vormde een gelukkig fa
milie-leven, waarin ook de geliefde
sport het paardrijden ijverig
werd beoefend. Dit geluk duurde ech
ter slechts kort...
Het was in het jaar 1944 toen het
noodlot de 22-jarige Lis Hartel met
ijzeren vuist trof. Nadat haar bijna
twee jaar oude dochtertje Pernille
met eein lichte aanval van kinder
verlamming in 't ziekenhuis was op
genomen, vertoonden zich op zekere
dag, enkele maanden vóór de ge
boorte van de kleine Anne, bij Lis
Kartel eveneens de eerste verschijn
selen van deze ziekte. Zij kon haar
ar \en en benen niet meer gebrui
ken.
Genezing uitgesloten?
Het bleek noodzakelijk, dat zij naar
een ziekenhuis werd vervoerd; na
nauwgezette onderzoekingen was het
oordeel van de artsen, dat de kans
op genezing vrijwel nihil was. Maar
(Vervolg van pag. 22)
GEBR. GEUS
Schildersbedrijf
Kwadendamme
Z.N.
PLAATSELIJK COMITé
HERWONNEN
LEVENSKRACHT
Kwadendamme
wenst alle donateurs en le
den een zalig nieuwjaar.
Vrienden en begunstigers ge
lukkig nieuwjaar,
HUNDERSMARCK
Smederij
Kwadendamme
Loonsproeibedrijf
C 45 B'land, B 109, Kwaden
damme - Aan cliënten, fa
milie en vrienden een zalig
nieuwjaar.
Tel. K 1194 - 257
Bestuur van de KAB, Kwa
dendamme, wenst geest.adv.
en leden een Z.N.
M. J. KEMPE-VERTRIEST,
bakkerij
Kwadendamme
wenst alle begunstigers, fa
milie en vrienden een
zalig nieuwjaar
W. DE KOSTER-Verzeeuw
Langeweegje 137, Kwaden
damme, wenst allen Z.N.
J. LOUS-Murre, slager, Hoe-
dekenskerke, wenst fam. vr.
en beg. G.N.
Rijwielen - Bromfietsen
Wasmachines - Rotagas
Kwadendamme
Aan cliënten, familie en
vrienden een gelukkig en za
lig nieuwjaar.
Aan cl., fam. en vr. een gel.
en Z.N. P. MENHEERE,
winkelier, Kwadendamme.
J. F. PEETERS ZONEN,
Aannemer
Kwadendamme
wenst familie, vrienden en
begunstigers zalig nieuwjaar.
Familie, vrienden en begun
stigers zalig nieuwjaar,
F. PEETERS
DE BAAR EN KINDEREN
café ,,'s Landswelvaren"
Timmerm. Aannem. K'damme
C. POORTVLIET-Remijn
expediteur, Langeweegje B
150, Kw.damme. G. en Z.N.
J. C. REMIJN
Kruidenier, Textiel en Dro
gisterij Kerkstraat B 46
Kwadendamme
wenst allen zalig nieuwjaar.
C.RENTMEESTER Verbeem
Z. en vrsp. nwjr. - Kruid.w.
Lunchr.B139, Kwadendamme
Fa. M. RIJK EN ZOON,
Molenaar. Graan- en meel-
handel. Zalig Nieuwjaar.
F. v. STEE-Uitterhoeve,
Veehandel en kruid.w.
Kwadendamme. Z.N.
P. v. STEE-SMULDERS
Kwadendamme
slagerij en veehandel
wenst familie, vrienden en
begunstigers
zalig nieuwjaar
Toneelver. „Tot nut en ge
noegen", Kwadendamme, w.
vrienden, begunstigers Z.N.
Zalig nieuwjaar
M. G. VERBEEK-Rentmees-
ter Kwadendamme
CAFé
L. Weegje B 130
Kwadendamme
wenst alle familie en begun
stigers zalig nieuwjaar.
H. VERMEULE
Melkhandel
en melkprodukten
Kwadendamme, wenst fam.,
vrienden en begunstigers een
gelukkig en zalig nieuwjaar.
WED. P. WALRAVEN, Rij
wielhandel, Kwadendamme.
Aan vr. en beg. een Z.N.
L. van 't WESTENDE
Kwadendamme
Handel in melk, melkpro
dukten en Nutricia Kinder
voeding, aan familie, vrien
den en cliëntèle Z.N.
H. WOUTERS, vrachtrijder,
Kwadendamme - wenst fa
milie, vrienden en beg. G.N.
C. BEENAKKER
Abdijstraat 29 Kapelle
Vert.: Koninkl. Kw. en zaad-
handel D. J. v. d. HAVE,
Zalig nieuwjaar.
C. BEENAKKER, Abdijstr.
29. Kapelle. Vert. kon. kw.
en zaadh. P. J. v.d. Have Z.N.
Zó was êkmt&ijke jtutK
mwoawawuhte zorgeat
Moge I95R tas allen
ItHde - e» eengpede 'i:pi
P. J. DE PUNDCR KWADENDAMME
149a - feietoofl 9TW4-3M
HERENMODES N.V.
BERGEN OP ZOOM
FORTUINSTRAAT 21
BERGEN OP ZOOM
wenst allen
een voorspoedig
1958
Ondergetekende wenst zijn geachte clientèle een in
alle opzichten voorspoedig 1958 toe.
IN LANDBOUW-ARTIKELEN
Vertegenwoordiger van de Zeeuwsch-Vlaamse Car
rosserie-fabriek R. J. DE KRAKER te AXEL.
KOTKASTRAAT 19 TEL. 394 OOSTBURG
NAAIMACHINEHANDEL
OOSTBURG
wenst zijn cliëntèle een voorspoedig 1958
1958 1958
Een voorspoedig jaar aan onze geachte cliëntèle,
familie en vrienden.
GOES
v.h. Fa. BRAND—DEKKER
VLÏSSINGEN
- GARAGE
OFF. DAF-DEALER
voor Zuid-Noord-Beveland - Walcheren
Biezelingsestr. 7, KAPELLE, Tel. 01102-267
wenst vrienden en cliënten, een
GELUKKIG NIEUWJAAR
TEL. 42
Lis zelf weigerde dit te aanvaarden!
Hulpeloos in bed liggen, te moeten
worden gevoed als een baby, niets
meer zelf te kunnen doen, dit bete
kende 'n ondraaglijke kwelling voor
de levenslustige, jonge moeder. Het
wps waar ze werd in 't ziekenhuis uit-
st kend veezorgd, maar ze was van
mening, dat ze haar spieren te wei
nig mocht gebruiken. In haar leefde
maar één gedachte: haar spieren tot
beweging te dwingen, want haar ver
dere leven gedoemd te zijn tot een
invalide., neen, dat kon ze niet aan
vaarden.
Terwijl ze in het ziekenhuis lag,
werkte ze in haar geest het plan uit,
hoe ze het zou aanleggen en toen
ze het er met zichzelf over eens was,
verklaarde ze, na de geboorte van
haar tweede dochtertje, dat ze naar
huis wilde, naar Taarbeak!
Eenmaal weer in de vertrouwde
omgeving, met de toegewijde steun
v haar echtgenoot en haar moeder,
begon ze de zware strijd, die zij zich
zelf had opgelegd, tegen haar benen
die tot de knieën verlamd waren. Zij
maakte kruipoefeningen... dit kost
te haar haast bovenmenselijke in
spanningen èn ondraaglijke pijnen.
Dagelijks maakte ze been- en arm-
Mevr. Lis Hartel
met haar beide kinderen
oefeningen. In het begin zag ze nau
welijks vorderingen, maar van opge
ven was bij Lis Hartel geen sprake.
Ze probeerde zich op krukken voort
te bewegen... het gelukte niet. Maar
na verloop van tijd bemerkte ze,
dat haar ledematen steeds meer ge
hoorzaamden. Toen huilde ze van
bi', lschap.
Ik wil, ik zal
In de rolstoel verscheen zij bij de
ruiterwedstrijden en toen kwam het
in haar op, weer te gaan rijden! Nie
mand geloofde erin. dat zij ooit weer
zou kunnen rijden, behalve deze wils
krachtige vrouw zelf. Haar familie
leden drongen er steeds maar bij
haar op aan de gedachte aan het
paardrijden op te geven, maar zij
wilde haar geliefde sport, die zij van
jongsaf aan al een warm hart toe
draagt, opnieuw gaan beoefenen. On
danks de goed bedoelde waarschu
wingen van familieleden en vrienden
om dit „dwaze" plan uit het hoofd
te zetten, hield Las Hartel hardnekkig
vol. „Ik wil, ik zal, ik moet., en
ik kan!" was steeds haar antwoord,
waarbij zij dan iclkens dacht aan de
woorden, die haar vader eens in
haar poëzie-album had geschreven
toen ze nog een jong meisje was:
„Wij kunnen alles, indien wij er zelf
in geloven!" En haar rotsvast ver
trouwen in zichzelf was sterker
dan alle smeekbeden van anderen...
Nadat Lis Hartel twee operaties had
ondergaan, liet ze zich op een mooie
morgen in het nog jonge jaar 1947
naar de rij-instructeur Andersen
brengen.
Deze hielp de deels verlamde
age vrouw op haar paard. Die
morgen zat ze dus, voor het eerst
sedert vele jaren, weer in het zadel.
Maar wat dit haar aan pijn en tra
nen gekost heeft dit weet Lis Har
tel alleen maar zélf!
Resultaat
Iedere dag trainde ze; langzaam,
héél langzaam, ging het beter. Ze
ging zich nu uitsluitend toeleggen op
de dressuur, want ze wist wel, dat
ze aan jachtritten of aan springnum-
mers, zoals ze vroeger wel deed,
nooit meer zou kunnen deelnemen.
In haar gedachte groeide het plan
om weer eens in internationale wed
strijden te kunnen uitkomen. Dit
hield ze steeds voor ogen bij haar
training. En toen op zekere dag in
Kopenhagen een internationale dres
suurproef werd gehouden, die zij in
haar rolstoel als toeschouwster bij
woonde, zei ze tegen de buitenlandse
ruiters en amazones, die ze nog van
vroeger kende: „Volgens jaar ben ik
er ook weer bij".
Beleefd luisterde men naar deze
woorden, maar eigenlijk had men
diep medelijden met de verlamde, zo
j—ige charmante vrouw, die zich in
beeldde weer in internationale wed
strijden te kunnen starten.
Maar Lis Hartel hield woord! Zij
dééd mee het jaar daarop. Ze had
reeds zulke goede vorderingen ge
maakt, dat de Deense Ruiterbond
haar in de équipe opstelde, die De
nemarken zou vertegenwoordigen in
Oslo. Met haar trouwe, edele merrie
„Jubilee", klasseerde zij zich hierbij
tweede in de dressuurproef voor
amazones. Stralend van vreugde om
armde zij haar man en die dag werd
er féést gevierd door de familie Har
tel!
Teruggekeerd in Kopenhagen ging
zij ernstig voort met het trainen op
„Jubilee". Haar naam verscheen bij
concoursen hippique steeds veelvul-
diger op de anmeldingslijsten en in
verschillende landen behaalde zij
eerste prijzen.
Naar O.S.
Toen zette Lis het in haar hoofd,
haar prestaties zó hoog op te voeren,
dat zij als dressuuramazone haar
land zou mogen vertegenwoordigen
op de Olympische Spelen van 1952 in
Helsinki. Ook dit gelukte haar. In de
Finse hoofdstad kon ze haar krach
ten meten met de bekwaamste dres
suurruiters en amazones van de we
reld! Zij boekte een praehtig succes,
waarmee zij haar moeilijke en jaren
lange strjjd tegen de kinderverlem-
ming zag bekroond en zij de meest
gevierde dressuuramazone van de we.
reld werd., op die mooie stralende
zomerdag in juli, op het prachtige
door pijnbomen omgeven terrein van
Ruskeasu.
Niemand die daar aanwezig was
zal ooit die ogenblikken vergeten toen
na de bekendmaking van de Olympi.
se. 5 winnaars, men een jonge vrouu
aan de arm van de Zweedse majoor
Henri St. Cyr met moeilijke passen
over het veld zagen lopen naar het
Olympisch erepodium. De Zweed had
de gouden medaille veroverd, zij
LiHartel de zilveren medaille.
Gelukkig glimlachend nam zij de
extra-spontane ovatie van het publiek
monie protocolaire", toen de vlaggen
in ontvangst. Maar tijdens de céré-
aan de mast gehesen werden, liepen
Lis Hartel toch weer tranen van ont-
roering over de wangen. Van deze
huldigii.g had zij gedroomd, er nietl
op durven hopen, en er toch jarcnl
lang een verbeten strijd voor ge-I
voerd. Op die dag zag zij die strijdl
bekroond... was het wonder, dat del
ontroering haar te machtig werd?|
Zjj had immers niet alleen maar eenl
zilveren medaille gewonnen, neen....|
zjj had véél meer gewonnen!
Zelfvertrouwen I
Na Helsinki volgden maanden vanl
reizen en demonstraties met. „Jubi-I
lee". Overal., in Zweden. Noorwe-I
gen, Frankrijk, Duitsland, België,'
Engeland, Amerika en Canada, werdl
zij met grote ovaties ontvangen, want
wat Lis Hartel en „Jubilee" lietenl
zien was niet alleen 'n ware lust voor
het oog. maar tevens een bewijs van
wat met doorzettingsvermogen en on
wankelbaar zelfvertrouwen zelfs
na kinderverlamming lichamelijk
te .bereiken valt. En tijdens al deze
demonstraties stelde Lis Hartel de
geldelijke opbrengst ter beschikking
van polio-fondsen.
Bij de Olympische Rulterwadstrfj-I
den, in 1956 in Stockholm, wisten Lis|
Hartel en „Jubilee" andermaal de *ü.l
veren medaille te veroveren. Maarl
ditmaal kon zij alléén zonder krukken!
en zonder ondersteuning van Majoor!
St. Cyr naar het Oympisch platvorm!
lopen...
„Fru" Lis Hartel wilde daarna!
haar beste vriendin de edele merrie,!
een onbezorgde oude dag schenken...!
niet meer de lange reizen laten doen,!
niet meer de talrijke demonstraties!
laten geven, maar een rustig leven!
in de weiden. Maar „Jubilee" moest!
na haar terugkeer uit Stockholm on-j
der behandeling worden gesteld voorL
een aandoening van één van haarP
rechter voorbenen. Uit deze aandoe-1
ning ontwikkelden zich verschillende I
ongeneeslijke complicaties met hetl
gevolg dat „Jubilee" enige maandenI
later naar de eeuwige weiden ver-I
trok, één der grootste namen achter-1
latende, die ooit een paard hebben!
gesierd....
Mevrouw Hartel traint thans mei I
de opvolger van „Jubilee", de ruin I
„Limelight", halfbroer van de mer-l
rie, voor de Olympische Ruiterwed-1
strijden van '960 in Rome. En eenl
ieder, die de geschiedenis van Lis I
Hartel kent, zal haar van ganser I
harte véél succes wensen, want zij I
is behalve een uitstekende dressuur-1
amazone tevens een voorbeeld voor I
velen, die door polio zijn getroffen! I
VEE- en PAARDENHANDEL
TEVENS ALLE NOODSLACHTINGEN
voor
GEHEEL ZEELAND
's-HEERENHOEK
Voorspoedig nieuwjaar
Gesneden Brood
Gemakkelijk om mee te
nemen op Uw uitstapje.
H.H.
GOES
Kinderenstr.
Telef. 3065
33
G.N.
wensen Cliënten
Voor het genoten vertrouwen in 1957 danken wij
U. Ook in het komende jaar staan wij U weer
ten dienst.
WIJ WENSEN U EEN ZALIG NIEUWJAAR.
's-HEERENHOEK GOES
HEINKENSZAND
ACCOUNTANTSKANTOOR
(Lid Algm. Verbond van Accountants)
Hoek: Zuidzandsestraat/Walstraat 2 Tel. 22
OOSTBURG
Wij wensen onze afnemers in alle opzichten VOOR
SPOEDIG NIEUWJAAR.
RIJKSWEG OOSTBURG TEL. 146 b.g.g. 34
Specialiteit: STALTONVLOEREN, IXOSTENEN.
HANDEL IN DRA1NEERBUIZEN.
t.fKfiCL
tcensl IJ een voorspoedig 1958
SANITAIR LOODGIETERSBEDRIJF
ELEKTROTECHNISCH BUREAU
Ganzepoortstraat 6 Tel. 3063 GOES
Wenst haar clientèle een
H. CH. SAEIJ—VAN BELLEGHEM
Kasteelstraat 24 Tel. 01159307
PHILIPPINE
Wenst langs deze weg begunstigers, vrienden en 1
bekenden