Atlas van de Nederlandse
Beschaving
West-Duitsland pot geld
op, maar belegt weinig
De communistische cadetten
van Naumburg
Democratisch koningshuis
PROF. DR. F. TIMMERS:
Veel
gevaren
W. P. A. Colsen zilveren
veearts te Hulst
Beroepsvoorlichting krijgt
steeds meer belangstelling
CULTUUR BOVEN TECHNIEK
Alles op bevel
Minister Scliaffer huiverig
voor geldwaarde vermindering
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 16 DECEMBER 1957
Vondsten
Dader diefstallen
te Hulst
Hoogwaterstanden
30— 9
23— 9
23—19
19—18
27—23
23—21
20—21
24—25
22—27
.0 15—23
9 17—24
11—15
6 18—29
,5 14—33
en lang
Wanneer boven de bespreking, die Jan Engelman in het
dagblad De Tijd heeft gewijd aan de „Atlas van de Nederlandse
beschaving" van prof. dr. J. J. M. Timmers, als hoofdkop staat
afgedrukt „Cultuur is bedwang van de chaos" dan is dat zo
ontstellend eenzijdig, dat wij onder geen voorwaarde de auteur
van het artikel daarvoor aansprakelijk zouden durven of willen
stellen. Weinigen zullen zo helder als Engelman beseffen, dat
het bedwingen van de chaos evenzeer cultuurloos kan geschie
den en in feite ook dikwijls is geschied. Is hij zelf niet terecht
van mening, dat wij gevaarlijk hard op weg schijnen te zijn
naar een alles verzwakkend collectivisme, naar een Nederland
van staal en beton, naar een gezichtloos blokken-huis voor een
volk zonder cultuur, tenzij men de in stoffige musea en in fris
se boeken verzamelde herinneringen als een bevredigende hoe
veelheid cultureel bezit wil beschouwen?
Deze opmerkingen lijken ons nuttig en nodig nu wij ons
enige ogeblikken gaan bezighouden met wat prof. Timmers in
zijn bij Elsevier uitgegeven platenboek gedocumenteerd bijeen
bracht.
Al in het begin vertrekt Timmers
van eei. belangwekkend en in zekere
zin zelfs opwindend gegeven. Hij zegt
letterlijk: „De bourgeoisie is uitge
speeld, het vorstelijk mecenaat be
staat niet mee.Het heeft er de
schijn van, dat de nieuwe echte of
onechte religie van de moloch die
Staat heet, in de rechten is getreden
van kerk, principaat en burgerij. Of
zij haar voorganger waardig zal zijn.
kan eerst dc tijd leren. Vooralsnog
blijft het een beangstigende vraag.
Daarnaast heeft de als een lawine
voortrollende, steeds sneller aan
macht, kracht en mogelijkheden win
nende techniek als vrucht der weten
schap veel waarden verlegd, waar
heden ontwaard en schijnbare zeker
heden ondergraven. Zal deze tech
niek de mens van onze tijd uit de
hand lopen en hem ten ondergang
voeren Wellicht is deze vraag nog
meer beangstigend dan de eerste".
Zoals gezegd, is dit vertrekpunt
belangwekkend, ja zelfs opwindend.
Belangwekkend, omdat wij er ons
door gedrongen voelen peinzend stil
te staan bij de beklemmende vraag
of men inderdaad terecht of ten
onrechte het mecenaat heeft on
dergebracht bij objecten van politieke
bedrijvigheid. Wanneer wij de bewe
gingen van de Federatie van Neder
landse kunstenaars en de verrichtin
gen van sommige musea goed be
grijpen. dan heeft het er alle schijn
van, dat althans het streven naar een
dei gelijke constellatie in ons land dui.
delijk aanwezig is.
Opwindend
Maar de basis van Prof. Timmers
is eveneens opwindend. Wij dienen
ons immers onmiddellijk bewust te
worden van de aan deze gang van
zaken verbonden gevaren. Om niet al
te ver in onze eigen historie terug
te duiken, kunnen wij volstaan met
te wijzen op de gevolgen van de be
stedingsbeperking, op de cultuur-be
warende en cultuur-vormende krach
ten, die in onze maatschappij dank zij
dat mecenaat van de staat op ont
stellende wijze zijn afgeremd. Niet
alleen zullen ongetwijfeld onderhouds.
werken aan de door Prof. Timmers
verdedigde cultuurmonumenten als
kerken, kastelen en andere gebou
wen tijdelijk maar hopelijk niet te
lang worden lamgelegd, maar ook
het opdracht geven tot het vervaar
digen of vervolledigen van eigentijdse
monumenten heeft nu reeds zwaar te
lijden.
Dat tengevolge hiervan zowel de
architecten als de grote groepen bij
hun schepping zo nauw betrokken
beeldende kunstenaars hierdoor
niet alleen financiële nadelen maar
beslist ook een gevaarlijke geeste
lijke depressie zullen ondervinden,
lijkt maar al te duidelijk.
Beheersing
Het is dus naar onze mening een
van de grootste verdiensten van Prof.
Timmers, dat hij ons zo openhartig
op sluimerende of reeds ontwaakte
gevaren attendeert. Dit geldt zeker
niet minder voor de tweede opgewor
pen vraag: of namelijk de techniek
de mens langzaam maar zeker uit de
hand zal lopen om hem ten ondergang
te voeren. In dit geval zouden wij een
poging willen wagen om de sombere
voorgevoelens van de hooggeleerde
en door ons bijzonder gewaardeerde
schrijver af te buigen naar een ge
bied van liefelijkheid en rust, voor
ons als éen heerlijke realiteit opge
roepen in het door hem zelf geschre
ven boekwerk. Immers, wanneer wij
zien. hoe Timmers met welbewuste
stap de cultuurtijdperken van de Ne
derlandse beschaving doorkruist,
toont hij telkens opnieuw aan. hoe
totdantoe de nuchtere en de schoon
heid waarderende Nederlander vrij
wel steeds in hoge mate in staat was
de techniek in haar opgang naar de
volmaaktheid ei derhalve in het ver
leggen van totdantoe gangbare waar
den dienstbaar te maken aan een tel
kens op andere wijze geslaagd stre
ven de verworvenheden om te zetten
in een bewuste, gestileerde, bewo
gen en sierlijke beheersing van wat
oorspronkelijk totaal en allengs in
mindere mate chaotisch was.
Aldus, zo betoogt immers Prof.
Timmers aan de hand van zijn uit
gelezen verzameling platen en van
zijn tegeiyk boordevol en beknopte
tekst, zag de Nederlander er kans
toe om in de loop van de vervlogen
eeuwen waarachtig cultuur te
scheppen.
Prof. Timmers heeft er van afge
zien en ook daarin is hij te prijzen
ons te vermoeien met een teveel
aan wetenswaardigheden of ons las
tig te vallen met de maar al te be
kende cultuur-clichés. Hij hield inte
gendeel het gulden midden. Zijn pla
ten zijn vaak niet minder dan heer
lijke vondsten, evenzovele bewijzen
van de cultuurrijkdom in eigen land.
Zijn tekst bewijst, dat hij zijn mees
terschap kan en mag aantonen door
een zichzelf opgelegde beperking. Zij,
die aan zijn zeer leesbare inleidingen,
aan de schat van kaarten en aan de
afbeeldingen niet voldoende menen te
hebben, kunnen gebruik maken van
het indrukwekkende documentatie
materiaal. dat Prof. Timmers keu
rig gerangschikt aan het einde van
deze atlas de lezer aanbiedt.
Wij zijn er van overtuigd, dat de
..Atlas van de Nederlandse bescha
ving" in de toekomst niet zal worden
bijgezet in de vitrines van een mu
seum. Ook menen wij heel zeker te
mogen zijn van de door Timmers
De bevolking van Naumburg
aan de S£.alse in de Sovjet
zone van Duitsland wordt iede
re morgen door scliril gefluit
uit haar slaap gewekt. Dit
kleine stadje, befaamd om zijn
Dom en de Heiligen Ekkehart
en Uta, herbergt de cadetten
school van het ministerie voor
de nationale verdediging van
de Sovjet-zone. Er bestond in
Naumburg al een cadetten
school ten tijde van keizer
Wilhelm. Onder Hitier werd
ze in een „napoio", een natio-
naalsocialistisch-politiek op
voedingsinstituut gewijzigd,
vandaag dient dit instituut
voor de militaire en politieke
opleiding van de kinderen van
de heersende kaste van de
Sovjet-zone, in hoofdzaak van
communistische funcitonaris-
sen, hoge communistische of
ficieren of van ministers en
staatssecretarissen.
Het instituut staat onder direct
toezicht van het ministerie van De
fensie. Willi Stoph. de minister, heeft
de school persoonlijk geopend. De
cauetten worden in Berlijn na een
diepgaand onderzoek en een aantal
tests, waarbij vooral op groot licha
melijk uithoudingsvermogen en uit
stekende gezondheidstoestand wordt
gelet, uitgezocht. „Het materiaal, dat
wfj willen vormen, moet goed zijn",
heeft Willi Stoph tegen de keuzecom
missie gezegd.
Driehonderd kinderen van 12 tot 17
jaar moeten iedere dag, nadat zij 's
morgens om zes uur door fluitsigna
len zijn gewekt, op de binnenplaats
sport beoefenen. Zij zijn in vier com-
pagniën ingedeeld, naar leeftijd en
schooljaar. De dienst is hard, de voe-
d g uitstekend. De cadetten krijgen
een gymnasiale opleiding en moeten
na drie jaren ,ager en vier jaren
hoger onderwijs eindexamen doen.
De examens zijn zeer streng, ook
de tussenexamens. Wie aan het eind
van het jaar niet door het tussen-
examen komt, moet de school verla
ten. Zulks wordt als schade be
schouwd. als verlies van alle moge
lijkheden in het Sovjet-systeem in
Midden-Duitsland een goedbetaalde
positie te verwerven.
Partij bepaalt
„Na het eindexamen kunnen de
caetten uitzoeken bij welk troe-
pendeel zij willen dienen", zo wordt
de ouders gezegd en zo staat het
ook in het statuut. De partij
denkt echter voor deze jonge men
sen. die door de jaren hebben ge
leerd de partij voor zich te laten
denken. Het partijbevel is heilig.
Dus bepaalt de partij wie bij de
zeestrijdkrachten, wie bij het leger
de luchtmacht, de militaire admi
nistratie worden ingedeeld of voor
politieke opdrachten worden uit
gezocht.
Deze kinderen, die tot perfecte mi
litaire robots worden opgeleid, gaan
in gesloten formatie aan tafel. On
der toezocht van de „leraar van
dienst" maken zij hun huiswerk.
De besteding -an hun vrije tijd is
van a tot z geregeld. Zij wordt be
paald door de jeugdorganisatie van
de „Vrije Duitse Jeugd", die allerlei
clubs heeft georganiseerd. De cadet-
Op 20 december zal de heer W. P. A. Colsen 23 jaar als veearts te Hulst
werkzaam zijn. Dit zilveren jubileum zal overigens in stilte voorbijgaan:
de heer Colsen wilde het feit helemaal stilhouden opdat zelfs niemand hem
de hand zou drukken. Maar aangezien er toch velen zijn, die zich de datum
in het hoofd geprent hebben, zal de zilveren jubilaris niet aan enig hulde
betoon kunnen ontkomen.
ten moeten ook ijverig aan het
„maatschappelijk leven" deelnemen,
opdat hun socialistisch bewustzijn
wordt gevormd. Bovendien moeten
zij af en toe een halve of een hele
dag in de landbouw-coöperatie wer
ken.
In tegenstelling tot de stoere, be
krompen „apparaatsjiks", die men
maar al te vaak in de Sovjet-zone
tegenkomt, zijn deze jonge cadetten
opgewekte, intelligente knapen, die
veel weetgierigheid en dadendrang
aan de dag leggen. Voorlopig denken
zij en waarschijnlijk ook later met
er niet aan kritiek op het S.E.D.-
systeem te oefenen. Immers, de ge
hele opleiding, de kleding, verzorging
met leerboeken, excursies, toneel
voorstellingen, wandeltochten en uit
stapjes zijn kosteloos. Hun weetgie
righeid wordt echter zeer eenzijdig
gestild. Het dialectisch-materialisme
beheerst het onderwijs. Zij moeten
de werken van Marx en Lenin en
andere grote mannen van het com
munisme kennen, uiteraard ook de
partijprogramma's van Ulbricht.
Zij mogen de leerstof niet zelf
kiezen, hun wordt voorgeschreven
hoe zij moeten denken en stude
ren. Zij leren van kindsafaan de
partijtheoriën na te bidden.
De leider van dit instituut, gene-
raal-majoor Blechschmidt. probeert
voortdurend de jongelui met de
„werkende massa" in contact te
brengen. Een streven, dat nogal
wordt bemoeilijkt door de omstandig
heid, dat de bevoorrechte jongelui
blijk geven van ietwat snobistische
eigenschappen. Zij voelen zich boven
de gewone mensen verheven, schep
pen op in het stadje en eisen respect
van de omgeving. Vandaar, dat het
altijd nogal wat voeten in de aarde
heeft en heel wat gepraat nodig is om
de leiding van het meisjesgymna
sium er toe over te halen met de
meisjes-leerlingen aan een gezellige
avond deel te nemen. Men heeft nu
besloten dansclubs te organiseren,
om het contact met de buitenwereld
te verstevigen.
De beste leraren van de Sovjet
zone, die uiteraard honderdprocent
communisten moeten zijn. worden
naar dit instituut gehaald. De instal
laties van de laboratoria, van de ster.
renwacht. het militair-wetenschappe
lijk kabinet, de klas- en woonver
trekken en de bibliotheek zijn uitste
kend. Een hoge Russische officier
treedt als adviseur van generaal-ma-
joor Blechschmidt op en regelmatig
werden cadetten van Naumburg naar
Minsk gezonden om deel te nemen
aan de cursussen aan de „Soebo-
row"-school aldaar. Het communis
tische regime schuwt kosten noch
moeite om dit opleidinginstituut voor
de jeugd aantrekkelijk te maken.
Noord-Limburg is het gebied van de Oppergelderse beeldhouwkunst,
waarvan de St.-Antonius-abt in de kerk te Oirlo een fraai voorbeeld is.
aangetoonde noodzaak, dat de tech
niek in culturele zaken een dienende
taak is toebedeeld. Het kan clan ook
wel niet anders of zijn felle en wel
overwogen woorden zullen te geschik
ter tijd doorklinken op die plaatsen,
waar politici en anderen geroepen
zijn kunst en cultuur in de goede ba
nen te leiden.
Ook dat zal grote winst betekenen,
wanneer eenmaal de dag zal zijn aan
gebroken, dat wij vanaf groter af
stand en derhalve met groter objec
tiviteit de laatste bladzijde van Tim
mers' atlas, handelende over de he
dendaagse kunst, zullen herlezen. Dan
zal waarschijnlijk voor Nederland,
dank zij dit boekwerk, de kans niet
gering zijn, dat wij dankbaar mogen
vaststellen: de opperheerschappij van
de techniek over de mens en zijn
cultuur is een spookbeeld gebleken.
L. B.
-e Rijkspolitie te Hulst heeft dank
zij snel werken duidelijke aanwijzin
gen bijeen inzaxe de serie diefstal
len en insluipingen, die gedurende
het vorige weekeinde plaats vonden.
Aan de hand van enkele omstandig
heden kon men met vrij grote zeker
heid bepalen naar wie men moest
zoeken en dit resultaat werd direct
daarop door ergelijking van vinger
afdrukken geverifieerd.
Hoewel men nu dus weet wie de
dader is, heeft de politie nog geen
hans gezien de man aan te houden.
Hij is nl. een -werver, die zich waar
schijnlijk na zijn optreden in Hulst
ijlings uit de voeten gemaakt heeft.
Men werkt thans aan zijn opsporing.
Velen zullen hem nl. geluk willen
wensen en dat zullen niet alleen ?ijn
„klanten" zijn (patiënten kan men
niet zeggen, want de veestapel zelf
zal zich het jubileum niet. aantrek
ken) maar ook degenen met wie de
heer Colsen in velerlei andere func
ties te maken heeft.
De jubilaris heeft zich nl. op ve
lerlei gebied verdienstelijk gemaakt.
Zo heeft hij destijds, samen met an
deren. dag en nacht gesjouwd voor
de Reinaert-stoet. Een van de func
ties waartoe zijn intense belangstel
ling voor de geschiedenis, de folklo
re en de ziel van het Zeeuwsch-
Vlaamse volk hem voerde, is die
van leraar landbouwgeschiedenis aan
de Landbouwwinterschool. Behalve
zijn leerlingen weten vele anderen
van zijn opmerkelijke manier van
„doceren" mee te praten; de heer
Colsen hield daarover ook lezingen.
De wijze waarop hij de stof behan
delt. typpert zijn gehele persoonlijk
heid: joviaal, ronduit bij het bruus
ke af. en wars van onnodige om
haal. Zijn grote belangstelling voor
de landbouwhistorie van Zeeuwsch-
Vlaanderen bleek ook bij de grote
landbouwtentoonstelling van de N.C.
B„ die enkele jaren geleden te Hulst
gehouden werd. Daarin verzorgde hij
een prachtige stand, die de agrari
sche geschiedenis van deze streek in
beeld bracht.
Enige tijd geleden werd de heer
Colsen benoemd tot directeur van
de volambtelijke vee- en vleeskeu
ringsdienst in het district Hulst.
Morgen, dinsdag 17 december, gel
den voor de provincie Zeeland de vol
gende hoogwaterstanden: te Hans-
weert om 11.17 uur, te Terneuzen om
10.49 en 23 33 uur en te Vlissingen om
10.19 en 23.03 uur.
Alle tekenen wijzen er op, dat de financiële en economische politiek van
de Westduitse bondsregering een nieuwe fase binnentreedt. In de afgelopen
jaren moesten de gevolgen van de oorlog wolden overwonnen en alle krach
ten op de wederopbouw worden geconcentreerd. Deze fase is thans echter
ten einde en de uitzonderingsmaatregelen in economisch en financieel beleid
zijn dientengevolge achterhaald. De met grote heftigheid cpgelaaide tegen
stelling over de prijzen mdakt duidelijk wat op het spel staat.
Een kraan te Brugge bij het verladen van vaten wijn. De motorische
kracht wordt geleverd door mensen, die in een groot drijfrad lopen.
Uit deze afbeelding blijkt wel, dat (zij het in zekere zin anders dan
.n ons artikel betoogd) de techniek de mens op weg kan helpen bij
het nastreven van rust in schoonheid.
Hier en daar wordt de vraag ge
steld of de bondsrepubliek op een in-'
flatie aanstuurt. Vanuit het buiten
land wordt op Bonn druk uitgeoe
fend om de waarde van de mark te
verminderen. De bondsregering heeft
echter herhaaldelijk nadrukkelijk ver
zekerd. dat zulks in geen geval zal
geschieden.
Het was de verdienste van minis
ter Schaffer. dat hij nooit twijfel liet
opkomen aan de vastberadenheid het
betaalmiddel onder alle omstandighe
den intact te houden.
Hij heeft de verleiding weerstaan
door de geldomloop te vergroten
steeds wat meer naar de kant van
de inflatie uit te wijken. Dit is een
proces, dat in vele landen ook
met harde valuta niet zo gevaar
lijk wordt geacht. De Duitsers heb
ben echter twee keer een drastische
waardevermindering van het geld
doorgemaakt en zijn in dit opzicht
dus huiveriger en voorzichtiger.
De Juliustoren
Het gaat echter niet alleen om het
betaalmiddel.
Ook moet worden beslist of aan
politiek van de „Juliustoren", d.w.z.
't oppotten van geld al dan niet
zal worden vastgehouden. Tegen de
ze politiek is niet alleen de parle
mentaire oppositie stormgelopen, ook
bij de regeringspartijen wordt kri
tiek hierop steeds luider en bijvoor
beeld op de economische dag van de
CDU in juli in Frankfort geenszins
onder stoelen of banken gestoken.
De problemen van de toekomstige
financiële en economische politiek be
gonnen toen in deze Juliustoren bij
na zeven miljard mark waren opge
pot.
By de beschouwing van het econo
mische „wonder" werd meestal over
het hoofd gezien, dat eigenlijke be
zitsvorming in grotere omvang, hele
maal niet plaats vond.
In de bondsrepubliek heeft de over
heid met haar instituten voor 40 pet.
de ondernemingen voor 40 pet. en
de particuliere huishoudingen met 20
pet. deel aan het nationale inkomen.
In Engeland bedraagt daarentegen
het overheidsaandeel 5 pet. dat dei-
ondernemingen 40 pet. en der parti
culiere huishoudingen 55pet.
In Frankrijk is de verhouding nog
drastischer: ondernemingen 50 pet.,
particuliere sector 60 pet. de over
heid staat met minus 10 pet. in het
krijt.
Overigens een bewijs voor de stel
ling dat het in Frankrijk de staat
weliswaar slecht, het bedrijfsleven
echter goed gaat.
Bestedingsbeperking
De scheve verdeling in de bonds
republiek hangt samen met het feit,
dat de belastingopbrengsten van 29
miljard in 1951-52 nu tot 43 miljard
in 1956-57 zijn gestegen. De hoge be
lastingtarieven verminderen en ver
hinderen daardoor een toereikende
kapitaalvorming bij de belastingplich
tigen met het onvermijdelijke ge
volg. dat de kredietbehoefte buiten
gewoon groot was.
Het moet worden aangenomen, dat
de toekomstige financiële en econo
mische politiek van de bondsregering
hiervan zal uitgaan.
Met name de inkomsten-, omzet-
en vereveningsbelasting schijnen in
dit licht bezien, behoefte aan hervor
ming te hebben.
Algemeen beschouwd gaat het er
om het budget van de overheid en
de financiële politiek op belangrijke
punten te wijzigen: beperking van de
overheidsbestedingen, hergroepering
resp. vermindering van het over-
lieidsvermogen, vermindering van be-
lastingprivileges voor de overheid en
niet in de laatste plaats geen fond-
senvorming door de overheid.
Met andere woorden ook geen Ju
liustoren. Men kan nog verder gaan
en zeggen: de overheid moet geen
overbodige reserves verzamelen. Stij
gen de inkomsten boven de uitgaven,
dan moeten de overschotten niet wor
den opgepot, maar voor belastingver
laging worden gebruikt.
IMË, 1ÉÉÊ
illeu zegt wel eens, dat het Deense
koningshuis het meest democrati
sche van Europa is; deze redene
ring wordt in ieder geval gestaafd
door bijgaande foto, die in een win
kelstraat in Kopenhagen genomen
werd. Onopgemerkt behalve dan
natuurlijk door de fotograaf is
koningin Ingrid. met haar dochter
prinses Margrethe aan het winkelen
om persoonlijk haar keuze te doen
voor de kerstcadeautjes.
De heroepsvoorliehtingsmiddag voor
scholieren te Goes, welke eertijds np-
eezet werd doe- de V.V.A.O. begint
een traditie te worden. Volgende
week woensdagmiddag za! deze weer
in het Goese lyceum worden gehou
den en ongetwijfeld zuilen weer hon
derden scholieren toestromen om te
profiteren van de adviezen, welke
zestig deskundigen bereid zijn belan-
•loos te geven
Dit jaar zijn onder de informateurs
(trices) ook vertegenwoordigers van
liei hoger onderwijs.
Onder de Zeeuwse jeugd is interes
se en studielust genoeg Voor 98 ver
schillende beroepen is er ditmaal in
teresse. Dr. Snijuer, de directeur van
het Goese lyceum, deelde over de or
ganisatie van deze dag het volgende
mede. Geruime tijd tevoren verzen
den hij en zijn staf aan alle rectoren
en directeuren in Zeeland een aankon,
diging met het verzoek in de hoog
st- klasse te informeren voor welke
beroepen belangstelling bestaat. Na
dat deze zijn binnengekomen is 't de
kunst om inforniatoren voor alle be
roepen te vinden en zo goed als al
tijd heeft men daarbij succes.
In 1955 toen men met de beroeps-
voorlichting begon, sloeg die dadelijk
in In 1956 werd de middag inplaats
van na de kerstvakantie gehouden
voor de kerstvakantie. Dit vindt zijn
oorzaak daarin, dat studiebeurzen
moeten worden aangevraagd in jan.
Het heeft dus zin het mogelijk te
maken dat vóór die tijd de jongelui
in de gelegenheid worden gesteld zo
veel mogelijk te weten te komen om
trent hun mogelijke wensen, 't Twee
de jaar leverde 'n tweemaal zo groot
aantal deelnemers op. In 1955 w as
het aantal deelnemers 150. in 1956
was het bijna 300. Dit jaar zal het
aantal ruim 400 bedragen.
