Spoken en heksen
op Z.-Beveland
DUIVEL IN
HET DORP
DE
7V
,Bovcot-actie Nederland zonder
veel weerklank in Indonesië
V-R AD IO-TV-RA DIO-TV-
SPOETNIKBANEN
DE CELUIDSMUUR
ERRES RADIO
Drie preadviezen op het
KYP-partij congres 1957
Bedevaarten
naar Lourdes
Zeeuwse folklore
DAGBLAD DE STEM VAN MAANDAG 11 NOVEMBER 1957
Ons nieuwe feuilleton
j j
„Niet spontaan
zegt Australische
minister
Televisie
De toekomstige welvaart in Nederland,
Europa en de wereld en de middelen ertoe
Bomaanslagen
in Havana
Olieprodukten
in prijs omlaag
Anti-atoombom-actie
zond telegram
aan V.N.
door C. Bauer
ING
IE VEN
genda van
istgestelde
de burge-
<omst van
i vanmor-
ïda is nog
nl. om de
ster Maria
die van 75
nte afkom-
sken. Deze
"/orden toe
van B. en
•ie van O.
n de oplei-
jING
jnaat werd
voor de
fdeling van
ig was niet
enda stond
stellen van
a'ande ver-
an Provin
ce kandida-
/ezigen ge-
\driaansen,
?hem, Wim
Dikötter, J.
W. Mar-
mibeke, E.
A.V.
ber a.s. zal
an ds KAV
i in het St.
leze avond
streden, die
lach in te
cht worden
ig mogelijk
bieden van
Het belooft
nd te wor-
ok dit jaar
gemeente
ecember.
er rekening
t- de goed-
aal zal aan-
lere belang-
onze zeeha-
en tij die
per motor
al hij, zoals
auto vervol
hij in de
en zal ont-
IS
werd een
te komen
>meenschap-
de gemeen-
onder lei-
M.J. Ver-
iijningen te
ikomst aan-
ichtingen te
gaven zich
:ze personen
/ormcj. Men
voldoende
tot definitie-
pvriesinsfal-
1 EEN
^1 de raad
>re vergade-
punten van
lieverzoeken,
svoorziening,
van de ge-
iwtaak met
LNAAT
r
onderhouds-
ilgemene be-
een der ge-
onontplofte
kop bleek er
doch het ge-
itsteking nog
en op de
blootgeko-
)U opleveren,
lijk verblijf
k>k dit laat te
logstuig door
zal worden
ICITIA
uigvereniging
t r.-k. Jeugd-
jestaan, met
een gezellige
eskoor in de
of had gezon-
jeugdgebouw
en korte ver-
rslag van de
it de jonge
„•n telt. Bij de
Jen Mevr. D.
Corveleijn en
i met grote
In een goede
van de avond
ek, zang, de
al in Sorrento.
Het brand-
ivburg: Helden
bra: Het rijst-
irming van de
Dijk 7.30 uur:
lm Het matro-
pia 8 uur: Du
uurSissi.
uur: Het vuur
uur: Op naar
uur: Carnaval
vv 8 uur: Ar-
ipia 8 uur:
uur: Carnaval
huis 7,30 uur:
•ki.
Vlaamse Opera
Aan de BaarJandse Grintweg leg
neleer het „Juffrouw Jennebos" (al
dus het Zeeuwse Sagenboek), waar
schijnlijk het overblijfsel van een
uitgestrekt woud. Het lag lager dan
de omringende landerijen. Dicht aan
de weg vond men een putje, waar
de witte vrouw verblijf hield.
Juffrouw Jenne werd ze genoemd,
maar niemand weet meer te vertel
len hoe ze aan die naam gekomen is.
Wel heeft menigeen, die 's avonds
laat daar voorbij ging, een ontmoe
ting met haar gehad. Dan verscheen
zij in een wit kleed gehuld en ver
gezelde een tijd lang de eenzame
wandelaar om. als bij toverslag, in
de nabijheid van het putje te ver
dwijnen, Algemeen werd weleer ge
loofd, dat daar een schat verborgen
was, begraven in boze tijden en be
waakt door de geest van juffrouw
Jenne. die haar eens aan de aarde
toevertrouwde.
Een paar mensen hebben het aan
gedurfd deze schat te lichten, De
witte vrouw wees hen de plek 'waar
ze moesten graven en het is hen dan
ook gelukt. Nadien heeft men juf
frouw Jenne niet meer gezien. Daar
zal niemand rouwig om zijn.
„De Palmboom
Onder 's-GravenpoIder, alweer vol
gens het Zeeuws Sagenboek van de
beide Sinninghes, ligt de hoeve ,,De
Palmboom", vooral bekend omdat ds.
v. Dijke, een der eerste afgescheiden
predikanten, er eigenaar van was en
er kerk in hield. Een van de be
woonsters was J. v. W., die de tover
kunst naar het heette, machtig was
en dat ook liet blijken. Adriana
Braam, die er als meid diende, was
'ns bezig aan 't rek, wi.araan de tin
nen en houten lepels hingen, schoon
te maken. Daar het rek uit drie
boorden bestond, moest je het vaak
gedaan hebben om te weten, waar
elke lepel moest hangen, maar Ar-
jaantje was er op thuis. Toch ging
het een keer mis; toen kwam plotse
ling de vrouw de keuken ingestormd
en vroeg boos of ze al de boter moest
hebben, welke de buren in de karn
hadden. Ze rukte de boterlepel, die
altijd aan het derde boord hing, van
het eerste boord af, veegde erover
met haar hand en hing ze op de
oude plek. Het bleek aldra, dat de ge
volgen van die vergissing niet meer
tc voorkomen waren, want de eigen
karn stond boordevol boter en de
buren konden maar geen boter krij
gen.
Nog sterker verhaal
Op een middag, een tijdje na het
eten, kwam Adriana uit de kepken
met afgewassen vaatwerk, dat ze in
C-n spinde in de huiskamer wilde
bergen, toen ze haar mevrouw op 'n
stoel bij de tafe. zag zitten. Menend
dat ze sliep, wilde ze haar toedek
ken met een schort, want ze leek het
koud te hebben, zo lijkbleek was ze.
De baas evenwel, die ook in de ka
mer was, spi-ong op en trok de schort
uit de meid haar handen. Want de
vrouw sliep niet; haar ziel had haar
lichaam verlaten en wanneer ze aan
geraakt werd, zou de geest niet meer
in haar lichaam terugkomen en was
de vrouw plotseling dood geweest.
C. v. Leeuwen kreeg het ook eens
met haar aan de stok, toen hij van
de Kerkhoeve met een jong kalf op
weg was naar Goes.- Hij had zijn
beestje stevig aan de wagen gebon
den en gewillig liep het mee tot aan
„De Palmboom". Daar had je de
poppen aan het dansen. Opeens vielen
de touwen van het beest z'n hals en
het dier begon aan de kant van de
w g te grazen of het er altijd geweest
was.
De 80-jarige C. Rijk, aldus voor
melde schrijvers, die deze dingen
vertelde, is niet bijgelovig en veel
soortgelijke vertelsels wijst hij af,
maar voor het hier meegedeelde
stond hij onvoorwaardelijk in.
Onrust op Notendijk
De hoeve „De Notendijk" te Nisse
werd voor driekwart eeuw bewoond
dc~r de Wondergems Ze haddpn een
tijlang een meid in dienst, die
meer kon dan een gewoon mens.
Hoewel ze goedig van aard was en
werkte als een paard, sprong ze af
en toe uit te band en plaagde ieder
uit haar naaste omgeving, zonder dat
de verdenking aanvankelijk op haar
viel.
Hoe zorgvuldig men 's avonds, als
de ronde werd gedaan, de schuur
deuren ook grendelde: de andere
morgen stonden ze wagenwijd open.
Paarden en koelen waren losgemaakt
en de mestput opgedreven, waar ze
dan tussen de varkens liepen, die
ook ontsnapt waren.
Op een andere keer moesten de
jongens van de baas, die in de win
termaanden wel eens uit buurten
gingen, de hele nacht lopen, zonder
dat ze—wisten waar ze waren, om
pas tegen de morgen de weg terug
te vinden.
En zo had men altijd wat.
In alle stilte werd daarom naar
een zogenaamde heksenbanner omge
zien, die er blijkbaar in de vorige
ee"w nog was. Dit „deskundig
heerschap" wees zonder blikken of
blozen de meid aan, die volgens de
overlevering, tranen met tuiten hui-
Ie id, bekende en daarna weggestuurd
werd. Daarna is er nooit meer iets
vreemds waargenomen op de Noten-
dijk-hoeve.
Het Sagenboek bevat nog heel wat
meer van deze schone verhalen.
Thans moet men er om lachen, maar
het is een feit, dat een paar genera
ties terug, massa's mensen er nog
geloof aan hechtten en met huivering
over de rug, luisterden naar degenen,
die ze vertelden aan de huiselijke
haard of aan de stamtafel in de her
berg.
In het bergdorpje Chelin wordt de jeugd meegesleept en
aangevoerd door de communistisch beïnvloede Emile Per-
raudin. Men vergalt de arbeidsvreugde, keert zich tegen
geloof en Kerk en zoekt zijn plezier in ongebondenheid en
allerlei uitspattingen. Emile's oude vader waarschuwt voor
de rampzalige gevolgen die zij in hun overmoed over zich
afroepen. Hoe de ramp zich aan het bergdorpje en de meest
schuldigen voltrekt, vertelt de Frans-Zwitserse schrijver
Maurice Zermatten op fascinerende wijze.
(Advertentie;
verrijkt Uw huis en Uw
Zoek, op Uw gemak thuis, het toestel van Uw keuze uit de
fraaie kleurenfolder van ERRES!
Uw radiohandelaar zal U graag hiermee van dienst zijn of
anders is een briefkaart aan R.S. Stokvis Zonen N.V.,
afd. Publiciteit, Postbus 426 te Rotterdam voldoende, om
in het bezit te komen van de uitgebreide Erres radiofolder.
ERRES TV
een toonbeeld van volmaaktheid.
Stokvis Zonen N.V. of Uw
handelaar heeft ook een fraaie
televisiefolder voor U klaar liggen,
met de complete collectie
Erres televisietoestellen. t*h
v7'
Erres radio en televisie v.d. Heem producten.
O S
In Djakarta zijn gisteren pam
fletten verspreid, waarin de be
volking wordt opgewekt tot een
algemene boycot tegen de Ne
derlanders en de Nederlandse
bedrijven. De weerklank hierop
schijnt echter gering te zijn. De
pamfletten zijn niet afkomstig
DINSDAG 12 NOVEMBER
HILVERSUM I 402 m KRO: 7,00
Nws. 7,10 Gram. 7,45 Morgengebed en
lit. kal. 8,00 Nws. en weerber. 8,15 Gr.
8,50 V. d. huisvr. 9,35 Waterst. 9,40 Gr.
'J.4d Lichtbaken 10,00 V. d. kleuters 10,15
Gram. 10,30 Schoolraho 10,50 Gram. 11,00
V d. vrouw 11,30 Schoolradio 11,50 Als
de ziele luistert 12,00 Midciagklok-nood-
kJok 12.03 Metropole ork. en solist 12,30
Land- en tuinb. meded. 12.33 Instr. octet
12.00 Zonnewijzer 13,00 Nws. en kath.
nws. 13,20 Gram. 13,25 Dansmuz. 14,00
Pianorecital 14,30 Wij vrouwen van het
.and 14,40 Gevar. progr. 16,00 V. d. zie
ken 16,30 Ziekenlof 17,00 V. d. jeugd 17,40
Beursber. 17 45 Regeringsuitz.: Rijksde
len overzee. Ontwikkelingsplannen voor
de Nederlandse Antillen, door ir. J. P.
Josephus Jitta 18,00 Lichte muz. 18,20
Sportpraatje 18,30 RVU: Onverwachte
gasten aan het firmament, door dr H
Groot. Tweede lezing: Kometen 19,00
Nws. 19,10 Comm. 19,15 Lichte muz 19 35
Gram. 20,20 Katechismus 20,30 Act. 2o'45
De gewone man 20,50 Sopr. en piano
21,30 V. d. zieken 22,00 Radio Filharm.
ork. en solist 22 25 Gram. 22 30 In het
hart van een beweging, klankb. 22,45
Avondgebed en lit. kal. 23,00 Nws. 23,15-
24,00 Nouveautés.
HILVERSUM II 298 m AVRO: 7,00
N'ws. 7,10 Gym. 7,20 Gram. VPRO: 7,50
Dagopening. AVRO: 8 00 Nws 8,15 Gram.
9,00 V. cl. vrouw 9,10 De groenteman 9,15
Gram. 9,40 Morgenwijding 10 00 Gram
10 50 V. d. kleuters 11,00 RVU: Griekse
kunst, door mevr dr. H. s'Jacob 11,30
Viool en piano 12,00 Zang en piano 12,30
Land- en tuinbouwmeded. 12,33 Lichte
muz. 13.00 Nws. 13,15 Meded. of gram
13,20 Promenade ork. en solist 13,55
Beursber. 14,00 Gram. 14,40 Schoolradio
15,00 Pianorecital 15.30 V. d. zieken 16,30
V. d. jeugd 17,30 Jazzmuz. 18,00 Nws.
18,15 Act. 18,30 Harmonie ork., i. d. pau
ze: caus. over hoge of lage stemming
18,55 Parisvous parle 19,00 V. d. kind.
19,05 Gitaarrecital 19,25 Vrouwenkoor
19,45 Toneelbeschouwing 20,00 Nws. 20,05
Gevar. progr. 22,15 Operafacetten 22,55
Ik geloof, dat..., caus. 23,00 Nws. 23,15
Beursber. v. New York 23.16 New York
calling 23,21 Experimentele muz. 23,41-
24.00 Gram.
BRUSSEL 324 m 12,00 Gram. 12,15
Pianorecital 12,30 Weerber. 12,34 Piano
recital (verv.) 12,55 Koersen 13,00 Nws.
13,11 Gram. 14,00 Schoolradio 15,45 Gr.
16,00 Koersen 16,03 Gram. 16,30 Idem 17,00
Nws. 17,10 Zang en piano 17,45 Bnek-
bespr. 18,00 V. d. jeugd 18,30 V. d. sold.
19,00 Nws. 19.40 Gram. 20,00 Radiokron.
21,00 Gram. 21,30 Ork. conc. 22.00 Nws.
22,11 Pianorecital 22,55-23,00 Nws.
BRUSSEL 484 m 12,00 Gevar. muz.
13,00 Nws. 13,10 Lichte muz. 14,45 Omr.
ork. 15,30 Koorzang 16,05 Lichte muz.
17,00 Nws. 17,10 Gram. 17,30 Verz progr.
19.30 Nws 20,00 Symf. ork. en solist 22,00
Nws. 22,55 Idem.
DINSDAG 12 NOVEMBER
NTS: 20,30 Journ. en weeroverz. 20,45
Eurovisiefilm 21,20-23,05 Speelfilm.
VLAAMS BELG. lg.00 De socialis-
tische gedachte en actie 19,30 Nws. 20 00
Op televisite 20,40 Film 22,40 Nws en
journ. 1 en
van het officiële comité van ac
tie ter bevrijding van West-
Erian, dat onder leiding staat
van minister Sudibjo.
Intussen brak weer een nieuwe
stroom van verklaringen los, waarin
vergeldingsmaatregelen tegen de Ne
derlanders als gevolg van de Neder
landse politiek ten opzichte van Wes
telijk Nieuw-Guinea worden geëist.
Daarin wordt aangedrongen op ver
breking der diplomatieke betrekkin
gen met Nederland, boycot van de
Nederlanders, stakingen bij Neder
landse bedrijven en maatregelen te
gen de Nederlandse economische be
langen in Indonesië.
Het in Bandung opgerichte West-
Irian-comité heeft inmiddels bekend
gemaakt, dat het besmeuren van ge
bouwen alleen maar schade kan be
rokkenen aan de bevrijdingscam
pagne.
De Australische minister van
buitenlandse zaken. Richard Ca
sey, heeft verklaard, dat de jong
ste demonstraties in Djakarta in
verband met Nieuw-Guinea ken
nelijk door de Indonesische re
gering zijn georganiseerd. De mi
nister was ervan overtuigd, dat
deze demonstraties geen spontane
uiting van de openbare mening in
Indonesië zijn. De woordvoerders
van de Indonesische regering ad
viseerde hij zich wat meer in be
dwang te houden;
Kritiek Masjumi
Ook politiek botert het in Indonesië
nog steeds niet zo best. De voorzitter
van de Islamitische partij „Masju
mi", Mohammad Natsir, heeft ver
klaard het te betreuren, dat tot dus
ver geen enkel besluit van de in sep
tember gehouden conferentie tot na
tionaal overleg is uitgevoerd. Hij be
toogde, dat uit de door deze confe
rentie tussen de centrale regering en
de buitengewesten genomen besluiten
duidelijk blijkt, dat:
1) Het herstel van normale betrek
kingen tussen het centrum en de bui
tengewesten alleen kan worden be
reikt door staatsmanschap en over
leg.
2) Een oplossing van de iegerpro-
blemen alleen kan worden verkregen
door herstel van de integriteit van
het leger.
3) Het herstel van de samenwer
king tussen president Soekarno en
oud-vice-president Hatta moet wor
den beschouwd als het voornaamste
probleem, dat om oplossing vraagt.
De bewegingen in de buitengewes
ten. die aanvankelijk een lokaal ka
rakter droegen, zijn thans een natio
naal vraagstuk, aidus Natsir.
Natsir herhaalde de eis van de
Masjumi tot instelling van een senaat
naast het parlement, en leverde nog
maals kritiek op de vorming van het
tegenwoordige extra-parlementaire
kabinet door president Soekarno en
de instelling van de Nationale Raad,
die een schending zijn van de bepa
lingen van de grondwet.
De voorzitter van de Indone
sische katholieke partij, de heer
Kasimo, heeft medegedeeld, dat
de partij de benoeming van pro
fessor Supardi Surjoputranto tot
lid van de Nationale Raad als
vertegenwoordiger va nde katho
lieke gemeenschap, noch kan
rechtvaardigen, noch kan goed
keuren.
Als professor Supardi zijn benoe
ming aanvaardt, kan hij niet als ver
vertegenwoordiger van de katho-
partij worden beschouwd, aldus de
heer Kasimo.
Terrein
In Djakarta is gemeld, dat tijdens
recente acties in West-Java van het
leger tegen de benden van de Darul
Islam 87 opstandelingen zijn gedood,
terwij] er 44 gevangen werden geno
men. Aan legerzijde werden vier mi
litairen gedood.
Zeven desabewoners zijn de laatste
tijd aan de benden ten slachtoffer
gevallen, terwijl 200 huizen door de
opstandelingen in brand zijn gesto
ken.
Met het lanceren van Spoetnik
11 hebben de Russen de mensheid
weer een ferme stap nader ge
bracht tot de ruimtevaart.
De Spoetnik II, die met een snel
heid van 8 km per seconde rond de
aarde vliegt (28800 km per uur),
zal, zoals de Russen reeds hebben
bekend gemaakt, gevolgd kunnen
worden door „Spoetnik III", die
een snelheid zal bereiken van 11
km per seconde (39600 km per uur).
Deze snelheid is voldoende om
aan de aantrekkingskracht van de
aarde te ontkomen, hetgeen dus
wil zeggen dat hiermede de reis
naar de maan kan worden onder
nomen.
Teneinde een indruk te geven van
wat deze snelheden nu eigenlijk
betekenen hebben wij op bijgaan
de kaart een denkbeeldige baan
van Spoetnik II om de aarde uit
gezet en daarnaast de denkbeeldige
baan van Spoetnik III, aannemende
dat deze ook om de aarde heen
draait.
Indien beide satellieten gelijktij'
dig van Moskou zouden vertrek
ken dan blijkt dat Spoetnik 11 in
1 uur en 42 minuten de reis om de
aarde volbrengt, terwijl Spoetnik
111 hiervoor slechts 74 minuten no
dig heeft.
In de middagbyeenkomst van zaterdag voor het Partijcongres» 1957 der
Katholieke Volkspartij werden in gebouw ,,Tivoli" te Utrecht vier sectie
vergaderingen gehouden. In de eerste bracht drs. H. W. J. Bosman, lector
van de Katholieke Economische Hogeschool te Tilburg preadvies uit over
.Toekomstige welvaart in Nederland", in de tweede adviseerde mr. P. van
Boven, voorzitter van de A.K.W.V. in het diocees Breda over Toekomstige
welvaart in Europa" en in de derde bracht mej. mr. H. de Vink, lid van
de Tweede Kamer, preadvies uit over „Toekomstige welvaart in dev we
reld". Tenslotte werd in de vierde sectievergadering de inleiding van drs.
J. Aarden, directeur-secretaris van het Centrum voor Staatkundige Vor
ming, die 's morgens gehouden werd en getiteld was ,,Ons gemeente, en
provincieprogram", in discussie gebracht.
Drs. Bosman stelde o.m., dat het
Nederlandse nationale inkomen aan
de vraagzijde vooral wordt beïnvloed
door de exportmogelijkheden, waar
op de totstandkoming van de Euro-
markt van grote invloed zal zijn, ter
wijl de aanbodzijde vooral op de pro-
duktiviteitsontwikkeling zal steunen.
De grote noodzakelijke investeringen
achtte hij in de toekomst slechts
mogelijk door besparingen van het
bedrijfsleven en van particulieren.
Met betrekking tot de inkomstenver
deling vond spreker, dat er in de vi
sies van K.V.P. en P.v.d.A. wezen
lijke verschillen te constateren zijn.
Van groot belang achtte hij voorts
het tegengaan van de geldontwaar
ding en de rol, die de overheid in de
genoemde punten gaat spelen. Hij
eindigde met de vraag: ..Hoe komen
we uit de huidige moeilijkheden tot
een evenwichtig groeiende wel
vaart?"
De Bredase spreker mr. P. van
Boven zei o.m. het volgende:
Europa aan deze zijde van het
ijzeren gordijn telt ca. 300 miljoen
inwoners. Deze landen hebben een
leidende rol gespeeld in de wereld.
Hun beschaving, die teruggrijpt naar
de Grieks-Romeinse tijd en die door
drenkt is van christelijke waarden,
heeft eeuwenlang blijk gegeven van
grote rijkdom en veerkracht.
Thans lijkt het alsof Europa zich
zelf heeft overleefd.
Andere landen komen op en fasci
neren zozeer, dat het de oudere Euro
pese landen toeschijnt, dat zij hun
tijd hebben gehad.
Amerika, Rusland en China zijn
machten, die elke Europeaan niet al
leen diep imponeren, maar hem te
vens het gevoel geven van niet mee
te kunnen. Er bestaat helaas een re
latie tussen kwantiteit en de kansen
om leiding te geven.
Daarom zullen deze Europese sta
ten zoeken naar een weg die leidt tot
samenwerking.
Hierdoor kan worden bereikt, dat
Europa tot nu toe zijn dit slechts
Blijkens officiële mededelingen in
de ..Sint Jansklokken", het officiële
blad van het Bossche bisdom, heeft
het Nederlands Episcopaat enige
richtlijnen uitgegeven voor het hou
den van bedevaarten, zulks speciaal
m t het oog op het eeuwfeest van de
Verschijningen te Lourdes.
Vooreerst herinneren de bisèöhop-
pen aan het decreet van de H. Con
gregatie van het Concilie, volgens
welk reizen naar een heiligdom al
leen dan als bedevaart worden er
kend, wanneer zij voorzien zijn van
een bisschoppelijke goedkeuring. Het
Episcopaat heeft enige jaren terug
als algemene regel bepaald, dat bui
ten de Vereniging tot Samenstelling
van Nederlandse bedevaarten, de
Stichting Limburgse bedevaart naar
Lourdes en de Bedevaart van de K.A.
B. geen afzonderlijke groepen van
congregaties of parochies of andere
gezelschappen als afzonderlijke bede
vaart zullen worden goedgekeurd.
Vooral in het Jubeljaar 1958, aldus
de bisschoppen, zal het niet mogelijk
zijn een juiste ordening te bewerken,
v anneer aan deze regel niet stipt de
hand wordt gehouden.
In de Cubaanse hoofdstad Havana
zijn tussen de dertig en vijftig bom
aanslagen gepleegd. Een aantal per
sonen is door een der bomontploffin
gen gewond.
De bommen werden voor scholen,
bioscopen en winkels tot ontploffing
gebracht en zij werden vermoedelijk
uit voorbijrijdende auto's geworpen.
Voorts werden talrijke bommen on
der of naast geparkeerde auto's tot
ontploffing gebracht.
Naar de in Nederland werkzame
oliemaatschappijen hebben medege
deeld zullen de dagorijzen van gas-
olie, autogasolie, huisbrandolie I en
II en dunne stookolie met ingang van
vandaag met f 1.per 100 liter wor
den verlaagd.
V
de zes landen, die bij dit verdrag be
trokken zijn één markt wordt,
groot genoeg om kans te geven aan
de moderne produktiemiddelen, groot
genoeg tevens om kans te krijgen een
modern verdedigingsapparaat op te
bouwen. Beide zijn nodig om voor de
Europese volken een plaats te behou
den, die overeenkomt zowel met hun
traditie als hun Intellectueel en mo
reel niveau.
Tenslotte zal opk slechts zulk een
verenigd Europa ons werelddeel de
mogelijkheid bieden om zijn roe
ping elders in de wereld blijvend
te vervullen. Alleen door het sa
menvoegen van onze gezamenlijke
krachten zullen wij voldoende kun
nen overhouden voor anderen, die
minder zijn bedeeld.
Daarom menen wij te mogen
stellen, dat met grote hardnekkig
heid en met voorbijzien van inci
dentele nationalistische moeilijkhe
den en complicaties moet worden
gestreefd naar een vergaande sa
menwerking van de Europese lan
den.
Dit is in het belang van die lan
den zelf en van de wereld daarbui
ten.
In haar toespraak zei mej. mr. de
Vink o.m.:
De welvaart-situatie van de wereld
wordt op het moment gekenmerkt
door een grote discrepantie tussen
de meer en minder ontwikkelde lan
den. Deze wordt steeds groter, daar
de minder ontwikkelde landen in het
algemeen niet voldoende mogelijkhe
den bezitten om hun welvaart met
eigen middelen op te voeren. Zij
noemde de oorzaken daarvan.
"loe de welvaartsituatie van de we
reld er in de toekomst zal uitzien,
zal afhangen van het antwoord, dat
de meer ontwikkelde landen zullen
geven op de uitdaging, die twee der
de deel van de mensheid hen stelt in
de steeds meer van elkaar afhanke
lijk wordende wereld. Krachtens het
Handvest van de Verenigde Naties,
hst E.E.G.-verdrag en het Unie
statuut heeft Nederland verplichtin
gen op zich genomen ten aanzien van
de ontplooiing van de koloniale ge
bieden van Nederland en de E.E.G.-
landen.
Nederland heeft met de andere
meer ontwikkelde landen een plicht
tegenover de onafhankelijke landen
om hulp te verlenen. Deze laatste
verplichting zal naast technische bij
stand en kapitaalverlening door in
ternationale organen of door buiten
landse particuliere of publieke fond
sen, zijn vorm moeten vinden in een
multilaterale hulpverlening voor de
opbouw van de economische en so
ciale infrastructuur van de zelfstan
dig minder ontwikkelde gebieden.
Zolang dit fonds nog niet tot stand
is gekomen, zal Nederland reeds met
de daad moeten tonen, dat het be
reid is de welvaartsituatie van deze
landen mede op te voeren.
Drs. Aarden legde in zijn inleiding
de nadruk op een noodzakelijke sprei
ding van verantwoordelijkheden in
het bestuursbeleid van gemeente en
provincie. Hij noemde de gemeente
lijke zelfstandigheid een groot goed,
maar waarschuwde voor een poli
tiek van isolement, voortspruitend uit
een tekort aan begrip voor wat de
landelijke saamhorigheid vraagt.
Voor wat de gemeenteverkiezingen
betreft meende hij, dat de keuze der
juiste mensen hier belangrijker is
dan „het program" van de partij,
dat nu eenmaal geen oplossing kan
bevatten voor alle denkbare gemeen
telijke problemen.
Het centraal bureau van de Anti-
Atoombom-Actie te Haarlem ver
zond, in overleg met het Japans co
mité: „Japanese council against
atomic and hydrogen bombs" te To
kio. mede namens het comité: „Stop
zetting Atoombomproeven" te Drie
bergen en namens de initiatiefnemer
van het artsen-petitionnement aan de
Nederlandse regering, een telegram
aan de algemene vergadering van de
Verenigde Naties. Daarin werd met
klem aangedrongen alle maatregelen
te bevorderen, die kunnen leiden tot
een volledige stopzetting van de
proefexplosies.
Tn het artsenpetitionnement, dat
door 650 artsen werd ondertekend en
waartoe het initiatief genomen werd
door de Amsterdamse arts K. May,
drukken de artsen hun verontrusting
uit over de mogelijke gevolgen voor
het huidige en toekomstige geslacht.
41)
stond daar maar. de giuinduii
week met van zijn mondhoeken. Je
zal nog lachen als hij met Mach één
ue grond in schiet, dacht ik. Ik zou
ie wei op die lachende smoel kun
nen slaan.
„Mach één Trillen is opgehouden"
al gde zÜn hand op mijn schou-
ri-Ü u'?°* hU ei' zeker van wilde zijn
irLi1 Jn0p dit ogenblik niet alleen
kram i ,Vüeld0 hoe hij zijn vingers
van g kromde toen de stem
stimrkn p weer klonk: „Duw nu de
u knuppel naar voren",
tiet ogenblik van stilte dat volgde,
a vreselijker dan alle vorige
•.hek op uit de duik Minder gas".
UP dat ogenblik zag ik J.R. De
glimlach was van zijn gezicht ver
dwenen. Hij was doodsbleek geworden
en kleine zweetdruppels glinsterden
op zijn voorhoofd. Zijn ogen staar-
S°n. een nietsziende blik naar
P ''ten Met een langzaam, moe ge-
vn„rk fachï, hi' zijn hand naar z'jn
voorhoofd. Ik zag dat de sterke vin
gers trilden toen hij er even zijn
ogen mee bedekte. In die paar se
conden stond daar niet de grote
h 'gefield maar slechts een man,
heel oud en vermoeid.
Toen deden twee felle knallen de
ruiten rinkelen. Ik schrok op maar
Will gebaarde zenuwachtig: „Dat is
niets bijzonders, alleen maar een be
geleidend verschijnsel bij het over
schrijden van de geluidssnelheid. Hij
heeft liet gehaald, J.R. hij heeft het
gehaald!" Ik greep de telefoon en
terwijl ik Philip's stem hoorde vra
gen of hij kon landen, draaide ik
'-eer het nummer van de kamer
waar Susan en Jess wachtten. Deze
keer kreeg ik Jess. „Alles is in or
de Jess", schreeuwde ik bijna en ik
nam onwillekeurig de woorden van
Will over: „Hij heeft het gehaald.
Met een paar minuten is hij bij
je".
„En die knallen", hoorde ik haar
gejaagd vragen. Ze moesten er he
vig van geschrokken zijn, bedacht
ik me. „Niets bijzonders", citeerde
ik Will verder, „alleen maar een be
geleidend verschijnsel bij het over
schrijden van de geluidssnelheid. We
komen nu naar jullie toe".
Vijf minuten later stonden we bij
de „Prometheus", waar Philip met
een verlegen grijns op zijn gezicht
uitklauterde. „Ik heb het geloof ik
geraden, J.R. De Machmeter stond
tenminste op één punt nul één". We
begonnen allemaal door elkaar heen
te praten; ik geloof niet dat er be
langrijke dingen werden gezegd maar
P®'1 luchtte ons in ieder geval op.
1^®. jacdten luidruchtig en sloegen
Philip op de schouder. „Kom jon
gensdreunde de zware stem van
J.R. „we gaan er op mijn kamer
„„?,rr.eI op nemen". Terwijl J.R,
en will in een druk gesprek gewik-
Ker ons voor gingen, nam Philip me
bij de arm. „Waar is Jess?" vroeg
hij zacht.
„In de kamer van J.R blik
sems schrok ik op hetzelfde ogen
blik. Susan is daar ook. Ik weet
niet of ze een ontmoeting met J.R
wel zo op prijs zal stellen. En ik
zie nu geen kans meer haar te
waarschuwen".
„Als ze in de kamer van J.R zit
weet ze zelf ook wel dat ze hem
ieder ogenblik tegen het lijf kan lo
pen. Met die mogelijkheid zal ze
best rekening hebben gehouden"
stelde hij mij gerust. En in één adem
ging hij door: „Hoe komt Jess hier?
Waarom is ze hier?"
„Ze zal het je allemaal zelf wel
vertellen. Voorlopig is het voor jou
genoeg om te weten, dat er op de
hele wereld maar één plaats is
waar ze wil zijn. En dat is hier,
bij jou". Ik zag hem verbaasd kij
ken. Hij opende zijn mond alsof hij
iets wilde gaan zeggen maar ik voor
kwam zijn vraag. „In de kamer van
J.R. zit een andere Jess, Philip. Je
hoeft niet meer op je tenen te gaan
staan".
„Ik begrijp het niet.." mompelde
hij.
„Dat deed ik een paar uur gele
den ook niet, maar dat is juist de
moeilij'-heid geweest. We hebben
Jess altijd dwars tegen haar zelf in
altijd onbegrijpelijk willen maken".
Hij zweeg. Will en J.R. waren ons
ver vooruit gekomen. Het was laf
van me maar diep in m'n hart was
ik er blij om dat ik nu niet ver
plicht was de situatie te redden ais
J.R. zijn dochter in zijn kamer vond.
Ik opende de deur en liet Philip
voorgaan. Bij het raam stond J.R.
met Jess en Susan te praten, maar
ze zwegen en keken op toen we bin
nenkwamen. Gedurende enkele ogen
blikken viel er een stilte, waarin we
allen onhandig naar een houding
zochten. Ik voelde me nerveus wor
den. Dit was voor Jess en Philip het
ritische ogenblik. In deze seconden
zouden zij elkaar voor het leven kun
nen verliezen. Ol vinden. Zo „eer
hadden zij zich in het verleden voor
elkaar afgesloten, dat een plotselin
ge overgave een bijna bovenmense
lijke zelfoverwinning zou kosten. On
danks de harde muur van afweer
die zij beiden rondom zich hadden
opgetrokken, hadden zij elkaar onbe
wust toch niets dan pijn gedaan. Hun
hele verhouding had bestaan uir een
zichzelf beschermen tegen de ander.
Zouden zij zich dan nu ineens totaal
onbeschermd stellen tegenover el
kaar?
He' was niet Philip, de man wel
iswaar, maar toch ook de zwakste,
de meest hulpbehoevende, het eerst
tot toegeven bereid het was niet
Philip die het initiatief nam. Het was
Jess, o' 'anks haar vrouw-zijn de
hardste, de meest onbuigzame
het was Jess die met één woord de
laatste stelling, haar trots, opgaf.
Ze deed een paar stappen in Phi
lip's richting. Haar ogen waren
zacht als ik ze nooit eerder had ge
zien. En ze zei alleen maar dat ene
woord: „Jongen.."
De spanning in de kamer brak. Ik
keerde mij van hen af en liep naar
het raam waar J.R. en Susan ston
den. „Wat heerlijk", zei Susan, Ze
hield het kind, dat kleine geluidjes
maakte, „Icht tegen zich aangedrukt
en haar ogen glansden. „Ja", zei ik,
hoewel ik niet wist wat ze bedoel
de. Misschien bedoelde ze wel alle
dingen tegelijk. J.R kuchte. Hij keek
naar het kleine kindergezichtje tus
sen de reisdeken. Een klein handje
v oelde tussen een paar lichtblonde
krullen en twee grote helblauwe
ogen keken onbevreesd naar hem
op. „Zo", zei J.R. met een voor hem
vreemde schuchterheid, „dat is dus
de kleine Garthwaite Hij., eh.."
Even aarzelde hij en maakte toen
snel de zin af, „hij lijkt op vader,
geloof ik hé?"
„Ja", zei Susan, „ja, hij lijkt op
zijn vader".
Het was even stil. Toen stak J.R.
zijn grote, harige hand uit naar het
kleine blanke kindergezichtje. Met
zijn vingertoppen beroerde hij vluch
tig het handje dat ononderbroken met
de blondglanzende krulletjes speelde.
Ademloos keken Susan en ik toe Het
jongetje lachte en greep naar de
vinger die zacht bewoog boven zijn
gezicht.. Toen trok J.R. zijn hand te
rug. Zonder 'n woord te spreken liep
hij de kamer uit. Susan drukte het
kind nog dichter tegen zich aan als-
o ze het wilde beschermen tegen een
ver maar dreigend gevaar.
Philip en Jess kwamen naar ons
toegelopen. Zij hadden misschien nog
geen tien woorden gewisseld, maar
het leek niet waarschijnlijk dat er
meer nodig zouden zijn.
We stonden naast elkaar voor het
brede raam. Links van mij Philip,
zijn arm geslagen om de schouder
van Jess, Rechts Susan, nog altijd
met het kind in haar armen. We
stonden daar en keken naar buiten,
zwijgend. Onze ogen volgden de man
die met zware langzame stappen in
de richting van Madgeworth Court
liep. Zijn armen hingen los langs het
logge lichaam, het hoofd stond sterk
geplant tussen de even gebogen bre
de schouders. Een groot vliegtuig
kwam met hét gedonder van de vier
motoren laag over het hoofd van de
man binnen voor de landing, maar
hij keek niet op. Hij ging zijn lang
zame, onweerstaanbare gang. Een
ma i die het zeldzame vermogen be
zat de brede wiekslag van de toe
komst te kunnen beluisteren. Een
man die nooit onderworpen zou zijn
aan enige andere mens. maar die
toch beheerst werd door machten die
sterker waren dan hijzelf, helse
machten of hemelse dat moeten
de komende generaties beoordelen.
Maar in dit alles ook een man,
eenzaam als de eeuwige ruimte die
hij wilde veroveren.
EINDE
