GEBED IN STEEN"
OOK LIMBURG TELDE
ENKELE STEVENISTEN
ROXY!
ROXY
Levensroman
van Petöfi
'J
:en
rg
zen
lent
PagWa5 pejïfm
Ook Aardenburg aangewezen
Tapijt
van mos
hROXY?
4
Ken
1
len"
derde blad
donderdag 31 oktober 1957
In Bretagne vonden
we de prachtige
kathedraal van Dol
vDe Hoop" en A-griep
Zware maand
wie Waarzegster drinkt, is goed aft
De Waarzegster
Last van zenuwen
Hardnekkige
koppigheid ver
hinderde terug
keer naar de kerk
ruiken
is
roken!
ja graag
8 uur
e van
;je:
ie jon-
het
it, kan
in de
troost
i hem
:ij be-
ereen
jaar.
3 uur:
AVID
ïchni-
rstokte
lm die
8 jaar
i" 14 .j
6 nov.
Jan de
LCHIM
ISTEN
KIRST
5-team
'ervolg
piditeit
dagen
van de
an het
ei. die
irleven
finale
AT
18 jaar
3 jaar.
iorstel-
LLVET,
ze da-
werd.
4 jaar.
uur
LISE
RT in:
uw het
verhaal
'achtige
en film
•lachen.
U nog
.4 jaar.
SATER
:t Walt
8 uur,
van het
V
vember
8 uur,
in de
lie het
8 uur,
Para-
dolen-
ber om
m zon-
ROS-
or de
lust op
,ten bij
;r door
en zou
de van
8 uur,
en
theid
ïg en
duivels
re doet
schone
n het
m ach-
sedde
3.45 en
iss
nsatio-
ARGIT
r.a.
152-0
Het exterieur van de kathe
draal van Dol.
De abbé, speciaal het oog gericht
op détails, naderde in het koor een
console, waarop Adam en Eva werden
gebeeldhouwd. Hun gestalten werden
voor de aartsparadijselijke boom
neergezet, onder de lokkende appelen
en de slang, die technisch volmaakt
om een ..pilaar" was gekapt, waarop
het beeld steunde.
Elegantie
Maar deze details, hoe interessant
ook, vond de curé toch niet het be
langrijkste. Temidden van deze go
tische weelde stond hij in het ro-
maanse schip van de kathedraal met
de vijf arcaden. De pilaren, zo onge
dwongen neergezet, straalden een
zeldzame elegantie uit. Slechts enke
le stappen waren nodig om het
transept te bekijken, een glorie van
spitsboogvormigheid. Lang bleef de
pastoor, die deze kerk toch wel meer
had gezien, naar deze stijlentriomf
kijken. Daarna keerde hij terug tot de
details. Tot de graftombe van Tho
mas James, een van de bisschoppen
van Dol. Hierop prijkten twee Floren
tijnse beelden van Jean Juste, die ook
werkte aan de basiliek van St. Denis
bij Parijs.
Sinds er een pastoor in Avignon zo vriendelijk was om met een met goud
blad bedekt kastje boven een zij-altaar te openen en het gemummificeerde
hoofd van een plaatselijke heilige te laten zien, heb ik altijd een beetje
schrik gehad een Franse kerk binnen te gaan. Want een confrontatie met
een overleden broeder in Christus op deze abrupte wijze blijft een grieze
lige herinnering. Toen ik echter het was een lange tijd daarna door
Bretagne reed en moe gekeken was op de merkwaardige bomen, die als
grote kurketrekkers in het landschap staan, prees ik me gelukkig in een
stadje te komen met een middeleeuws marktplein met aan de rand daarvan
een kerk, die direct een grote indruk maakte. Het was de kathedraal van
Dol, voortreffelijk in dit stadje gesitueerd.
Omdat de gemeentewerklieden door de eeuwen heen vergaten het mos te verwijderen,
bevinden zich op het marktplein vele vierkante meters onzichtbare grijze stenen. Het zacht
groene tapijt voor de katnedraal leek door de natuur weggelegd te zijn als een vriendelijke
uitnodiging tot de toeristen om het toch vooral te betreden. De consequentie daarvan was
onherroepelijk een bezoek aan de kerk. Had ik daarin de gastvrije abbé Y. Corrion niet
aangetroffen dan zou dit artikel vermoedelijk nooit geschreven zijn, ofschoon mijn nieuws
gierigheid wel was geprikkeld, want de deuren van de hoofdingang bleken van een derge
lijke kwaliteit, dat het gerechtvaardigd was te verwachten, dat zij over enkele minuten
als een hoopje afval aan de voet van het portaal zouden liggen. Ik was geïnteresseerd te
weten hoe deze kerk er van binnen uit zou zien.
Pastoor Corrion liet er in elk geval geen mos over groeien. Het eerste wat hij over de
kathedraal zei was imponerend. ,,Ce monument est ie plus important en le plus remar-
quable de toute la Bretagne", hetgeen betekent, dat deze kathedraal de belangrijkste en
de meest markante is van geheel Bretagne. Dat waren volgens de woorden van de pastoor
niet de woorden van de pastoor, maar het was een uitspraak van een man, die hele dikke
boeken over vele kerken schreef.
betere dagen kende. i den, maar de engel lacht. Zo is het.
De schalkse engel op de pilaar
Van de graftombe naar de gebrand
schilderde ramen was eveneens
slechts enkele seconden. In de zeven
tiende en achttiende eeuw werkten
grote glazeniers voor deze kerk. Een
daarvan toverde een „Laatste Oor
deel" tevoorschijn met als centrale
figuur de oordelende Christus en
daarnaast Maria, de engelen, het pa
radijs, de hemel, het vagevuur, de
hel en de opstand van de doden.
Diep blauw en fel rood, zacht
groen enFlamboyant", typeerde
de abbé de ramen.
,.U moet dit nu eerst rustig verwer
ken", geloofde de priester, die op hon
derden andere schoonheden had kun
nen wijzen. ,,U moet eens spoedig te
rugkomen", verzocht hij. maar dit
laatste is niet gemakkelijk.
Gemakkelijk is alleen te zeggen, dat
de toerist de uitnodiging van het mos
voor de kerk van Dol moet aanvaar
den, want in dit stadje ervaart men,
dat er niet alleen mooie kerken zijn
in Parijs, Reims en Chartres. Mis
schien zegt U deze kerk, in deze
streek zelfs meer. Een gevoel van
heimwee als U Dol eenmaal hebt be
zocht, krijgt U zeker, want U voelt,
dat daar een glorieus monument
staatle plus important de toute la
Bretagne
PIET HACK
Ook de opvarenden van de vissers
vloot zijn niet aan de greep van de
a-griep ontkomen. Dit beïnvloedde in
belangrijke mate het werk van het
hospitaalkerkschip ,,De Hoop" tij
dens de oktober-reis. Driemaal moest
de reis worden onderbroken. De eer
ste maal om de marconist, die we
gens griep was achtergebleven, weer
aan boord te nemen, de tweede maal
omdat alle bedden in het hospitaal
bezet waren. Twaalf patiënten werden
in IJmuiden gedebarkeerd. De derde
onderbreking geschiedde, omdat een
patiënt van een Duitse logger met
spoed moest worden geopereerd, het
geen reeds een uur na aankomst van
,,De Hoop" in een Haags ziekenhuis
met goed gevolg gebeurde.
Dr. Ouderkerk behandelde 160 pa
tiënten, waarvan 22 Duitsers. 34 Pa
tiënten (4 Duitsers) werden opgeno
men. 25 (1 Duitser) aan wal ge
bracht; 69 adviezen werden per radio
gegeven.
P LITER
'n belegen genever
zo zuiver gestookt
en heerlijk zacht!
Zeer Oude Genever
een S B product
A o 1822
Onderzoek inzake volksontwikkelingswerk
Door de International Union of Lo
cal Authorities wordt, in samenwer
king met de Unesco, een onderzoek
ingesteld naar de gemeentelijke taak
in het volksontwikkelingswerk in de
gemeenten van de bij haar aangeslo
ten landen.
De bedoeling daarvan is het ver
krijgen van een globaal overzicht van
de activiteiten van de betrokken ge
meenten op het gebied van de volks
ontwikkeling, vrijetijdsbesteding en
sport. De rapporterende gemeenten
worden in de gelegenheid gesteld een
onderdeel dezer activiteiten meer ge
detailleerd te beschrijven. Voor Ne
derland verleent de vereniging van
Petöfi, de vermaarde Hongaarse
dichter en vrijheidsheld, sneuvelde
goed honderd jaar geleden, toen de
Russen de geschiedenis herhaalt
zich te hulp geroepen door de on
derdrukkers, zijn land binnenstroom
den.
Ongeveer twintig jaar geleden
heeft de Duitse schrijver Arnold
Krieger, de levensroman van Petöfi
het licht doen zien en thans, waar
schijnlijk onder de invloed van de
recente gebeurtenissen, verscheen de
vertaling ervan bij de N.V. Kosmos
te Amsterdam, onder de titel: „Berg
niet in de bruidskist je sluier", naar
een regel uit een zijner merkwaar
digste verzen.
Krieger heeft zijn held niet ge
ïdealiseerd en zo is het begin van
zijn verhaal allesbehalve stichtelijk,
want Petöfi was een hartstochtelijk
man en vooral in de liefde losban
dig. Geen vrouw leek voor hem vei
lig en pas toen hij trouwde ng^t de
hoogstaande Julia Szendry kwam er
een eind aan deze levenswijze.
Met evenveel vaart als talent schil
dert Krieger het korte stormachtige
leven van Petöfi, die eerst hoog ver
eerd en later diep verguisd werd
door zijn volk, dat hij evenals zijn
land, dienen wilde tot in de dood.
Scherper dan de staatslieden zag
de dichter de beweegredenen van de
vijand: met zijn gloeiende strijdzan
gen hield hij het vuur van de op
stand gaande en dat achter het
woord ook de man stond, bewees
hij, door zijn vertrek naar het front,
toen de Russische horden zich over
Hongarije stortten. Op 26-jarige leef
tijd viel hij op het slagveld van
Weiszkirchén; zijn lijk werd nooit
gevonden, maar een groot monument
te Boedapest opgericht houdt de her
innering, ook nu nog, aan hem leven
dig.
Kriegers boek werd vernederlandst
door C. J. Kelk op een manier, dat
men vergeet met een vertaling te
doen te hebben.
Voor levenservarenen een belang
wekkend boek.
(Advertentie)
Mijnhardt's Zenuwtabletten
helpen U er overheen.
De abbé, die merkte, dat deze toe
risten een bepaalde belangstelling
koesterden vooi zijn kerk, vertelde,
dat Dol een zeer oud centrum is,
waarvan de historie teruggrijpt tot de
Heilige oamson, een monnik, die lan
ge tijd woonde op de grens van Bre
tagne en Normandië. Hij liet in Dol
een kerk bouwen, die zeker voor de
zesde eeuw zeer grote afmetingen
bezat. De pastoor, die in het schip
van de kathedraal stond wees naar
de linker zijbeuk cn zei, dat daar nog
iets terug te vinden was van de ro-
maanse stijl.
„Wij gaan dat direct bekijken" op
perde hij en hij sloeg onmiddellijk
daarop vier eeuwen over om te spre
ken over Willem de Veroveraar, de
grondlegger van de Engelse natie', die
het ook eenmaal met de plaatselijke
hertog aan de stok kreeg en die in
1085, tijdens een beleg, over Dol niets
anders wist te vertellen dan dat het
een hoogmoedig rotnest was.
Twee stijlen
Opnieuw wandelde de abbé verder
in de historie. Hij kwam terecht bij
de heer Jan zonder Land, koning van
Engeland, moordenaar van Arthur
van Bretagne. Deze allerminst edele
figuur kwam eveneens in conflict met
Pol. Hij bezette het stadje en stak in
1203 de romaanse kathedraal in
brand.
,,De brand van 1203 had niet tot ge
volg, dat de gehele kerk werd ver
woest. Iets van het indrukwekkende
romaanse kon worden gered. Op de
grondve ten daarvan werd in de nieu
we gotische styl verder gebouwd.
Daarom is de kathedraal van Dol
zulk een belangwekkend bouwwerk.
Er is een vermenging van geroemde
stijlen."
pe pastoor was via een stukje ge
schiedenis teruggekeerd bij de kathe
draal, maar alvorens te wijzen op de
excellente architectuur kon hij enkele
leiten niet verzwijgen. Een zekere
JNominoe. die in de negende eeuw de
j^nctstreek regeerde, promoveerde
°l tot aartsdiocees, maar paus In-
nocentius III maakte er driehonderd
Jaar later een einde aan. Wel bleef
tot aan het einde van de achttiende
eeuw een bisschop aan df kerk ver
bonden. Met het verdwijnen van een
de 'gelijke centrale figuur ging ook
een groot deel van de belangstelling
voor de kerk heen. Er wordt slechts
zelden over Dol gesproken.
De schalkse engel
Het speet me de pastoor op een zeer
voorzichtige manier te moeten zlg-
ffilïin,?1 de ho°fdin.Sang een teleur
stelling was Monsieur Corrion gaf
hoL u J y toe en wees met zijn
beide handen naar zijn soutane, die
Deze opmerking werd het feite
lijke beginpunt van een avontuur
de toerist van de ene verrassing in
de andere viel. Het klopte, dat het
voorportaal niets had te betekenen,
maar dat was ook niet de eigenlijke
hoofdingang. Die lag ten oosten van
de grote toren. Trots hief de pastoor
zijn hoofd op, kijkend naar de rijke
schakering van beelden boven de een
voudige, gelukkig degelijke deur.
,,Ik weet het", beaamde de curé:
,,In de Notre Dame van Parijs en de
Notre Dame van Reims ziet U ook
zulk werk, maar wij gaan er zo trots
op, omdat aan onze kathedraal de
Bretonse heiligen kleven. Ik zal U hun
namen besparen, maar ik tel 42 hei
ligen, een kostbaar bezit voor zo'n
kleine landstreek. Ik zou de kunste
naars willen ontmoeten, die in de 14e
en 15e eeuw deze beelden maakten.
Het moeten geestrijke mannen zijn
geweest, want zij hebben enige grap
pen uitgehaald."
De pastoor ging terug de kerk in.
Hy stapte naar een overigens be
scheiden pilaar in een van de zijbeu-
u i^n vroeg aandacht voor de
schalkse engel, die zo maar op de
spits een plaats kreeg.
hpéiH ïfp1 het eie.menL dat ik in dit
beeld zie, misschien niet kunnen vin-
Er bestaan enkele, hele oude afbeel
dingen. Daarop is de lach van de en
gel zeer goed te zien. De tijd heeft
ze weggenomen. Ik blijf haar de
schalkse engel noemen."
(Advertentie)
JiMk
U eet nergens zo
lekker als thuis
als u zich tenminste laat voorlichten
door de smakelijke en voedzame recepten
uit de befaamde Libelle-keuken
Deze week is u daarmee
o.a. letterlijk en figuurlijk
in de bonen.'
Libelle, Nassauplein 7, Haarlem
De sekte der Stevenisten vond
liaar ontstaan in het verzet tegen
de maatregelen van Napoleon.
In het bisdom Namen was het 'n
priester, genaamd Theys, die te
zamen met twee kloosterleden, die
eveneens priester waren, een aan
tal gelovigen wist mee te slepen
in zijn actie tegen het concordaat,
waarvan hij verklaarde, dat het
niet was afgekondigd en dat het
ongeldig was wegens de door Na
poleon er aan toegevoegde orga
nieke artikelen.
Het verzet culmineerde in onge
hoorzaamheid aan de nieuw be
noemde bisschop van Namen, die
zij niet wensten te erkennen als
hun wettige herder.
In Brabant het bisdom Me-
chelen was het Philip Winne-
lenninckx, pastoor te Leerbeek,
die de leiding op zich nam van
een aantal recalcitranten, die op
dezelfde grond als in Namen zich
verzetten tegen de bisschop.
In Vlaanderen was het een ge
wezen Trappist, P.V, Speeckaert,
die de leiding had over de zo
genaamde Stevenisten, en die
daar overigens slechts in klein
getal geregeld bijeenkomsten
hielden te Geeraardsbergen.
Over het algemeen waren het
slechts weinig katholieken, die
zich door de leiders van 't verzet
hadden laten bewegen, zich los te
maken van de al-oude moeder
kerk.
Het was eenvoudig een discipli
naire kwestie, een zaak van onge
hoorzaamheid aan de wettig aan
gestelde bisschop. De leer hielden
zij ongerept en ook in de katho
lieke gebruiken weken zij in geen
enkel opzicht af van de tradities,
welke overal in België gevolgd
werden.
Een zeer tragische toestand
>nt tond voor de groepen toen
hun priesters eenmaal waren uit
gestort, en en zij niet over nieuwe
priesters konden beschikken, om
de simpele reden dat er nergens
een bisschop was, die de wijding
vm priesters voor hen had willen
verrichten.
Zij deden overigens niet eens
pogingen om nieuwe priesters te
vinden. Het moge een merkwaar
dige geestesgesteldheid verraden
maar het is moeilijk voor ons om
volledig te begrijpen, hoe de kop-
pigheid en halsstarrigheid want
dat waren de drijfveren tenslotte
'n zodanige kracht kunnen krij
gen in 'n groep mensen (hun ge
tal kwam de 400 nauwelijks te
boven), dat zij zelfs, de risico's
voor hun eeuwig heil aanvaard
den, die nu eenmaal het gevolg
waren van een leven zonder offer
en zonder sacramenten.
Het doopsel, het enige sacra
ment, dat zij hadden kunnen be
houden, werd als regel toegediend
door een der aanwezige vrouwen.
Hun huwelijken sloten zij voor het
kruisbeeld, enige weken voordat
het nu eenmaal niet te omzeilen
wettelijk huwelijk gesloten werd,
om daarmee de voorschriften van
de overheid, die het burgerlijk
huwelijk voorschreef alvorens dat
gevolgd kon worden door een
kerkelijke inzegening ervan, na
drukkelijk te overtreden.
Ook bij sterven en begraven
waren het slechts de omstaande
gelovigen, die 't gebed van de
Kerk, het sacrament van het H.
Oliesel en de begrafenisritus ver
vingen door langdurige gebeden.
Dat de verweesde toestand,
waarin de Stevenisten waren ko
men te verkeren, door het gemis
aan priesters, niet lang kon aan
houden, werd in de kring der be
trokkenen wel begrepen. Het was
ook een daad die algemeen ge
wenst werd, dat een Stevenist te
Halle, de pachter Van Bossuyt,
door toedoen van de kapelaan van
de parochie te Halle, zich tot de
Paus wendde, met verzoek hen in
hun treurige toestand de verlang
de gewetensrust terug te geven.
Het antwoord van Paus Pius
IX, van de 28e maart 1855 was
vol medelijden en liefde, maar
kon toch niet anders luiden dan
dat zij zich met hun bisschop
hadden te verzoenen om wederom
in de schoot van de Kerk terug te
keren.
Maar zoals het veelal gaat in
dergelijke omstandigheden, er
waren er onder de Stevenisten,
die het verzet niet wensten op te
geven en die hun medebroeders
er van wisten te doordringen, dat
de brief van de Paus slechts een
vervalst stuk was, waaraan geen
enkele waarde mocht worden toe
gekend.
Weliswaar verzoenden zich toch
een aantal Stevenisten toen met
de Kerk, maar de sekte als zoda
nig bleef bestaan. Ook vroegere
en latere pogingen van afzonder
lijke personen, om bij de Paus ge
hoor te vinden, werden op dezelf
de, weliswaar liefdevolle maar
toch zeer besliste wijze beant
woord.
Zo heeft de sekte der Stevenis
ten haar bestaan tot heden toe
voortgesleept. Ook in ons Lim
burg hebben zjj enige aanhang
gekend, zjj het ook dat deze niet
tot enige organisatie is gekomen.
Tenzij wellicht in Horst, waar tot
in 1840 nog een tiental families
werden aangetroffen, die zich te
gen het concordaat bleven verzet
ten op dezelfde wijze ais de Bel
gische Stevenisten.
Ook de koster Wolter Ciaessens
van Berg en Terblijt bleef hals
starrig en sloot zich in Theu-
ven bij de Stevenisten aan.
Er zijn in de loop van hun be
staan verschillende pogingen ge
daan zowel van de zijde van de
kerkelijke overheid als van de
kant der Stevenisten zelf, om tot
een verzoening te geraken. De po
ging, waarvan nu 't jongste be
richt rept moge dan eindelijk on
der soepele en wijze tact van
mgr. Morel het verlangde resul
taat hebben.
Waar begrip getoond wordt voor
de gewetensnood van de betrok
kenen en voor de zwaarte, die
de stap terug hun ongetwijfeld zal
kosten, daar zal rustig beleid ge
paard aan intens gebed, de gena
de stellig de doorvloeiing naar
deze zielen bevorderen van die
gevoelens, welke hun de terug
keer tot de oude Moederkerk licht
zal maken en tot een waarachtige
vreugde.
Nederlandse gemeenten te 's-Graven-
hage daarbij haar medewerking. Zij
heeft van elk der verschillende typen
van gemeenten er een uitgekozen die
een rapport zal opstellen.
Voor de stedelijke gemeenten bo
ven 100.000 inwoners was dit Haar
lem en voor de stedelijke gemeenten
van 20.000-100.000 werd Maastricht
uitgekozen.
Bij de zuiver landelijke gemeenten
werden Opsterland in Friesland voor
de grotere categorie, en Aardenburg
in Zeeland voor de landelijke ge
nieenten met minder dan 10.000 in
woners aangewezen.
(Advertentie)
Maak zo'n pakje
P.oxy eens helemaal
open en snuif die heerlijke
geur van zon-doortrokken
volrijpe tabakken op.
Steek dan op en U weet
waarom steeds meej
mensen zeggen:
'n Roxy ja graag?
I
i
t'-'Hs
vOl'
i
3 Roxy Rook Redenerf!
•k Dubbel gefermenteerd
•k Dubbel gezuiverd
•k Standvastige melange
