HET EEUWFEEST van een grote wet Juist nu! Zo speelde men elders Twee Hongaren maken voetballen in Vlissingen Wie heeft nu voorrang „Top" en de Luit Ned. turnploeg tegen België FRANSE AUTOMOBILISTEN IN ZAK EN AS... Onse grootste weerkundige Diamantair bestolen door vingervlugge dames de DERDE BLAD DINSDAG 22 OKTOBER 1957 Wat de landbouw aan Buys Ballot te danken heeft In Kloetinge geboren VEILIG VERANKERD 60 tabletten f. 0.98 Bejaarde man verongelukt en pijn weg» wrijven met DANPO Vrijwel dagelijks is er gelegenheid, een of ander feit te her denken, dat één of meer eeuwen geleden op die dag heeft plaats gehad; de Zonnewijzer van de K.R.O. heeft deze wijze van his toriestudie heel lang voortgezet. Sommige van deze verjaardagen worden als eeuwfeest gevierd, zij het vaak alleen met een rede voering of een krantenartikel: de geboorte- of sterfdag van een groot krijgsheld of van een man des vredes, van een heilige of een geleerde, de verjaardag van een ramp of van een heilsdag. Ik sluit mij vandaag bij dit gebruik aan met een feit te memoreren, dat honderd jaar geleden heeft plaats ge had, en voor het boerenleven van zeer grote betekenis is geweest. Ik her denk de publikatie van een heel bij zondere wet: de wet van Buys Ballot. Buys Ballot was een Nederlands weerkundige, de grootste, meen ik, die ons vaderland heeft voortge bracht, en in elk geval de enige me teoroloog, wiens naam over de gehele wereld bekend is gebleven. Dat laat ste dankt hij aan de wet, die naar hem genoemd is, en die hij in 1857, dus nu een eeuw geleden, heeft be kend gemaakt. De boeren zijn er thans wel van overtuigd, dat ze alle reden hebben, om de ontwikkeling van de weerkun de, zoals de Vlamingen ons woord „meteorologie" plegen te vertalen met de grootst mogelijke belangstel ling te volgen. In tegenstelling met de rest van het mensdom leven en wer ken zij bijna voortdurend in de open lucht, in weer en wind. En dat niet alleen: het resultaat van hun leven en werken is ook voor het grootste deel afhankelijk van atmosferische invloeden, van klimaat en weer. Ik ga niet zo ver te zeggen, dat het weer uitsluitend een boerenaangelegenheid is; maar niet te bestrijden is, dat het weer de zwaarste risicofactor is van het agrarisch bedrijf, een risicofactor, waartegen verzekering maar in en kele gevallen mogelijk is. Zou de we tenschap er in slagen, invloed op het weersverloop te krijgen en wie durft er nog aan twijfelen, dat dit ge beuren zal dan zal daarmee het boerenleven totaal veranderen. De boeren en tuinders hebben dus alle reden om alles, wat er thans door de mens in de damp kring uitgevoerd wordt, met inbe grip van de „Spoetnik", met in tense aandacht te volgen. Het moet hun trouwens heel wat zeggen, dat de „mededelingen ten behoeve van land- en tuinbouw", die de radio elke middag om half één rondroept, doorgaans niets anders bevatten dan de weersverwachting en het weeroverzichtl Eksterogen Honderd jaar geleden stond de toe gepaste weerkunde overal ter we reld nog in haar kindersokjes. De eer ste schuchtere pogingen tot weer voorspelling aan de hand van weer kaarten dateren uit het midden van de vorige eeuw. Aan toepassing in land- en tuinbouw werd toen niet of nauwelijks gedacht; men zag het nut ervan hoofdzakelijk bij de scheep vaart. Nog een halve eeuw later be hielpen zich de boeren met de Enk- huizer almanak, de vlucht der vogels, het steken van eksterogen of litte kens, en andere natuurverschijnselen, (Advertentie) en ze geloofden algemeen en muur vast in de invloed van de maan. Ik zou er trouwens niet graag mijn hoofd voor op het blok leggen, dat dit geloof aan de maan als weerbeheerser ten plattelande overal uitgestorven is Maar nu dan de wet van Buys Bal lot. Zoals onderhand elkeen wel weet, schuiven er over sommige delen van de aardbol, en met name over de noordelijke helft van de Atlantische Oceaan en over Europa bijna voortdu. rend depressies of storingen voort. Dat zijn gebieden, waar de barome ter lager staat dan in hun omgeving. H' r in Nederland komen ze door gaans van de oceaan,' en verdwijnen ze naar Rusland. Zij zijn de oorzaak ervan, dat het weer hier zo onbe trouwbaar is, en dat de westelijke winden hier overheersen. De wet De horizontale luchtbeweging, die wij „wind" noemen, is een gevolg van dit verschil in barometerstand: zoals het water van hoog naar laag stroomt, zo waait de wind uit de om geving naar een depressie heen. Maar het merkwaardige van die luchtbewe ging is nu, dat de lucht daarbij niet in een rechte lijn naar het hart van de depressie waait, maar langs een spi raal. Wat onze streken betreft, draait die spiraal naar rechts rond. Uit de ligging van een depressie kan men dus de richting van de wind afleiden, en dit is de feitelijke inhoud van de wet van Buys Ballot. Men kan haar zo uitdrukken: „Als iemand zich zo plaatst, „dat de wind tegen zijn linker schouder waait, staat hij met „zijn gezicht naar het hart van „een depressie gekeerd. Omdat temperatuur en neerslag sterk afhankelijk zijn van de wind richting, is met behulp van deze wet aan een weersvoorspelling te denken. Maar men dient dan ook te beschik ken over landkaarten, waarop de ba rometerstanden op een bepaald mo ment staan aangegeven, liefst over kaarten van enkele dagen, zodat men de weg, de diepte en de snelheid van de depressies kan volgen. Buys Ballot heeft zich veel moeite gegeven, om te bereiken, dat de we tenschap steeds over de „weerkaar ten" kon beschikken. Wat dit bete kende in een tijd, toen telefoon en ra dio nog onbekend waren, en men met de zeeschepen geen enkel contact had, behoef ik wel niet te schetsen. Hij werd in 1847 geboren te Kloe tinge hij Goes; van 1854 tot 1889 was hij directeur van het K.N.M.I., waarvan hij de oprichter is. Daar naast was hij hoogleraar in Utrecht, waar het K.N.M.I. tot 1897 geves tigd was. In dat jaar verhuisde het naar De Bilt. R. W. J. Het KNMI in De Bilt, waaraan Buys Ballot zijn wetenschap en zijn hart verpand had. Ha! lekker! dagelijks vers gemaakt... de fijnste geur en smaak VLEESWARENFABRIEK J. MEESTER WIJHt Hieronder volgen de standenlijsten van de diverse afdelingen van het top-voetbal: TWEEDE DIVISIE B (Betaald) Rheden 7 6 0 1 12 13—10 Heracles 6 5 0 1 10 19—5 Oldenzaal 6 4 1 1 9 17—8 Be Quick 7 3 3 1 9 23—13 Ensch. Boys 6 3 1 2 7 12—9 Go Ahead 7 1 5 1 7 12—9 NEC 7 3 1 3 7 11—15 PEC 6 3 0 3 6 8—9 Heerenveen 6 2 1 3 5 9—10 Veendam 6 2 1 3 S 8—13 Tubantia 7 1 3 3 5 12—13 Velocitas 5 1 2 2 4 9—12 Zwartemeer 6 2 0 4 4 8—17 Oosterparkers 5 1 0 4 2 3—10 Zwolse Boys 5 0 0 5 0 4—20 EERSTE KLASSE A (Amateurs) DWV 6 5 0 1 10 13—2 Quick H. 6 4 2 0 10 13—3 OSV 5 2 2 1 6 11—11 Unitas 4 1 3 0 5 4—3 UW 4 2 0 2 4 10—11 VCS 5 2 1 2 5 8—8 DCG 5 1 2 2 4 6—8 Velox 3 1 1 1 3 5—4 LW 3 1 0 2 2 2—5 Zeeburgia 4 1 0 3 2 4—8 Gouda 5 0 1 4 1 3—11 RFC 2 0 0 2 0 2—7 EERSTE KLASSE B (Amateurs) Qnick N. 5 5 0 0 10 22—10 Sneek 7 4 2 1 10 16—7 Bé Quick Z. 6 3 2 1 8 18—11 WVC 7 3 1 3 7 14—16 Quick '20 6 3 0 3 6 12—16 Hengelo 6 2 1 3 5 20—17 ZAC 6 2 1 3 5 16—18 Robur et Vel. 6 2 1 3 5 15—18 WW 6 2 1 3 5 15—18 Borne 6 2 1 3 5 14—17 Achilles 5 1 2 2 4 8—9 Zwaagwesteinde 6 1 0 5 2 11—24 Voor de op zaterdag 26 oktober te houden gymnastiekwedstrijd tus sen de herenteams van België en Nederland, welke te Ath (B.) wordt gehouden, bestaat de Nederlandse ploeg uit de volgende turners: Klaas Boot (de Halter, Alkmaar), Jaap van der Sande (VTV, Vlissingen), Gerrit van Galen (Hercules Hebe, Enschede), Wim Groeneveld (Donar, den Haag). Willy Jaeger (Wilhelmi- na, Bocholz), en Joop Blits (Olym- pia, Amsterdam). A. Meynen (PSV, Eindhoven) is reserve. De levenszee is dikwijls minder uitgestrekt dan wordt verwaent Achter elke golf kan het einde liggen. En dan Het gezin vertrouwt in dit opzichr op uw verantwoordelijkheidsbesef. Veranker de toekomst veilig bij Concordia. Sluit een verzekering ter dekking van het overfijdensrisico! Concordia biedt haar verzekerden reeds gedurende vijftig jaren: Maximale Zekerheid tegen Minimale Premie en laat bovendien de bedrijls- o verse hotten direct of indirect volkdig aan de verzekerden ten goede komen. Wilt meet welen over een n financieel passende levensverzekering Schrijf dan aan CONCORDIA, Oudenoord «o, Utrecht en antnangt gebed vrijblijvend alle gewenste nadere inlichtingen. De thans weer gesloten Parijse automobieltentoonstelling is dit jaar geen onverdeeld succes geworden. De publieke belangstelling was aanmerkelijk minder dan vorige ja ren. Nu kwam de „salon" inder daad buiten de actualiteit te liggen door deze regeringscrisis en de Rusische kunstmaan. Bovendien waren er weinig nieuwigheden te bewonderen. Maar de diepere oorzaak litg onge twijfeld in de malaisestemming der automobilisten: de benzine kost nu eenmaal negentig fr. en nergens be speurt men een straaltje hoop, dat de prijs omlaag zal gaan. Bovendien moeten de autorijders voor 1 decem ber hun zware tol betalen aan de fis cus, terwjjl bovendien ook voor hun Een diamantair uit Amsterdam- Oost is zaterdagmiddag beetgenomen door twee „dames" van naar schat- tuig 35 a 40 jaar oud, die voorgaven van hem een aantal losse briljanten te willen kopen. Nadat zij twee oorbellen en een los se briljant hadden uitgekozen, gaven zij hem f 50.- handgeld en vertrok ken, zogenaamd om terstond het ont brekende geld van de bank te halen. Ai] kwamen niet meer terug en toen de achterdochtig geworden diaman tair zijn voorraad ging controleren, Kwam hij tot de ontdekking, dat er een zakje met 5 briljanten was ver dwenen, die volgens zijn aangifte no de een waarde van t 92o0.- vertegenwoordigden. Ook dit zakje met briljanten had 'Hl in zijn huiskamer (hij heeft geen jmkel want hij is handelaar) voor beide vrouwen uitgestald. Hij ver moedt, dat een van haar het bliksem snel en met grote vingervlugheid heeft weggenomen, terwijl de ander het handgeld op de tafel uittelde. De beide dames, van wie er één behalve Duits ook enig gebroken Ne derlands sprak, pleegden tijdens het bezoek samen overleg in een taal, die de diamantair niet thuis kan brengen. Hij meende voorts, dat de andere vrouw af en toe enkele opmerkingen in het Spaans of Italiaans had ge uit. Zij had volgens hem het uiter lijk van een zuidelijk type. Het tweetal was zoals later door de recherche is vastgesteld daags tevoren bij een juwelier in de binnen stad geweest, die echter geen losse briljanten verkocht en zijn klanten naar de diamantair in Amsterdam oost verweest, een zakenrelatie van hem. de spanning tussen loon en prijs de laatste maanden aanzienlijk is geste gen. Bezuinigen Een feit van niet te onderschatten betekenis is, dat uit de officiële cij fers blijkt, dat de automobilisten on danks het feit, dat hun aantal met twintig ten honderd is gesttegen toch maar evenveel benzine verrijden Als in 1956. Ergo: men bezuinigt wel de gelijk op de peperdure brandstof. Voor de Parijzenaars is het autorij den bovendien ook om andere rede nen geen onverdeeld genot. De ga rages zijn te duur, de verzekerings premies zijn met vijftien ten hon derd gestegen en het stadsverkeer is dermate druk, dat de metro aanzien lijk sneller vervoert. Het geliefde weekend-uitstapje komt meer en meer in gevaar doordat de buitenwe gen rond de hoofdstad op zaterdagen en zondagen overvol zijn. Het ontbre ken van grote autohanen doet zich gelden. Tol? Ook in dit opzicht is er weinig hoop. Hoewel nu de prachtige snelver- Keersweg Rijssel-Parijs inmiddels tot Atrecht gereeed is gekomen (41 km) blijkt Frankrijk nog maar 96 km autobaan te bezitten tegen Bel- n,®. £m, Nederland 160 km en Duitsland 2250 km. Hierover is danig gesproken tijdens het recente congres van de nationale federatie voor be roepsvervoer, doch de aanweeige minster van openbare werken en ver voer, Edmond Bonnefous, ontnam de beroepsvervoerders alle hoop: Nieu we autobanen komen er alleen als de weggebruikers een tol willen betalen hetzij in de vorm van een speciale wegenbelasting, hetzij in de vorm van een werkelijke tol". Het beroepsvervoer in Frankrijk gaat toch al gebukt onder hoge las- 1 ten, zodat t« begrijpen is, dat er ook Voetballen maken is een vak apart, een vak dat voor zover wij weten in Zeeland nimmer beoefend is. Maar sinds de gebroeders Stenzei, die vorig jaar na de bloedige revolte hun geboortestad Boedapest ontvluchtten, elkaar in Vlissingen hebben terug gevonden, worden er in deze provincie voetballen gemaakt. Het gebeurt in de eenvoudige huiskamer van een wo ninkje in het Havendorp, waar Andras (27) en Zoltan (25) ieder in een hoek van de kamer op een merkwaardig apparaat gezeten, aan een produktie van een stuk of acht ballen per dag toekomen. De gebroeders Stenzei hebben nooit anders gedaan. In Boedapest werk ten zij in een voetballenfabriek, waar vader Stenzei knecht was in zijn eigen bedrijf, sinds de staat er zich mee ging bemoeien. Maar toen de revolutie uitbrak, nu al weer een jaar geleden, werd Zoltan en zijn ge trouwde broer Andras de grond te warm onder de voeten en zij namen de wijk naar het Westen. Andras en zijn vrouw kwamen na vele omzwervingen in Vlissingen te recht en de jongere broer vond een onderkomen in een noord-Franse in dustriestad, waar hij (onder bewa king!) als slotenmaker bij een spoor- wegfabriek tewerkgesteld werd. Vla hun ouders, die in de Hongaarse hoofdstad zijn achtergebleven, hoor den zij eikaars verblijfplaats en van die tijd af heeft Zoltan niets anders gfenrobeerd dan bij zijn broer te ko men, T egenwerking Hij ondervond veel tegenwerking, maar na de nodige hindernissen over wonnen te hebben, kreeg hij in Ne derland een verblijfsvergunning voor de duur van.... drie maanden. Nog enkele weken 9 november en het geluk van beide broers zal naar (Advertentie) bescherming voor mond en keel tegen hoest, heesheid, keelpijn en verkoudheid. Sterk desinfecterend N V. PHILIPS-ROXANE weinig kooplust bestond voor de nieuwe modellen vrachtwagens en autobussen, die op de salon werden geëxposeerd. De vervoerders willen liever met hun oude spullen de kat uit de boom kijken. Ook voor perso nenwagens was de belangstelling niet als anders jaren. Volgens een voor lopige schatting werden er een vierde minder bestellingen genoteerd. alle waarschijnlijkheid weer tot het verleden behoren. In een laatste po ging om toch in Nederland te blij ven, heeft Zoltan een verzoek ge richt tot koningin Juliana en hierop is alle hoop nu gevestigd. Als Zoltan ons land zou moeten verlaten is het „bedrijf" gedoemd te verdwijnen, want zo vertelde An dras dan is het niet rendabel meer. En het zou jammer zijn, van alle moeite, al was het alleen maar om de twee apparaten, die de gebroeders Stenzei voor de vervaardiging van hun ballen gemaakt hebben. Het zijn een soort bokken, waarop zij hun werk verrichten en het eigenlijke in strument, waarmee de stukken leer aan elkaar genaaid worden, ziet er tamelijk ingewikkeld uit. Bepaalde onderdelen heeft de heer Stenzei senior zelfs nog uit Hongarije moeten sturen, omdat die hier niet te krijgen zijn. Waar de Stenzeis met hun produkten blijven? Aan het eind van iedere week gaat Andras naar Rotterdam, waar hij ze aan een groothandel ver koopt. Beiden verdienen er zodoende een heel behoorlijk weekloon mee. Zij hebben plezier in hun werk. Alleen gaat het idee, dat Zoltan over een paar weken weer terug moet naar Frankrijk hen met de dag meer druk ken. Op de Enschedesestraat in Henge lo is de 70-jarige H. S. uit Hengelo door een personenauto aangereden. Hij was op slag dood. Vermoed wordt dat de bestuurder niet geheel alcoholvrij was. Zijn rij bewijs en de auto zijn in beslag ge nomen (Advertentie) Op kruisingen van gelijkwaardige wegen moet men voorrang verlenen aan het verkeer dat van rechts komt. De regel „rechts gaat voor" is zó ingeburgerd dat iedereen die wel kent (al handelt nog niet iedereen, er naar Het is de ANWB echter gebleken dat nog vele fietsers en bromfietsers niet beseffen dat „rechts gaat voor" alleen geldt voor gelijkwaardige soorten verkeer: snelverkeer geeft voorrang aan van rechts komend snel verkeer en langzaam verkeer, zoals fietsers en bromfietsers, geeft voor rang aan van rechts komend lang zaam verkeer. Deze laatste moeten echter óók voorrang geven aan snelverkeer als Bij gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Koninklijke Neder landse Vereniging voor de Luchtvaart, is het officieel orgaan van deze vereniging, „Avia- Vliegwereld", geheel aan dit gouden jubi leum gewijd. Een zeer goed nummer, waarin tal van vooraanstaande figuren uit de lucht vaart herinneringen op halen en hun licht over de vliegwereld laten schijnen. Onderstaand verhaal hebben wij aan dit speciale num mer van Avia-Vliegwe- reld ontleend. Het was in de tijd, dat wind nog een grote rol speelde bij de vlieger opleiding. Zelf was ik meer dan eens aan de beurt, 's morgens om half vier. Dit bracht dan mede, dat wij als leerlingvliegers de me caniciens hielpen om de toestellen voor de vol gende dag weer geheel vliegklaar te maken. Er was dan ook een af spraak gemaakt, dat op zaterdagmorgen 't laat ste vliegtuig om 11 uur thuis moest zijn. Nu was er in die tijd ook een officier van het In dische leger in oplei ding, altijd even rustig en niet warm of koud te krijgen. In later jaren zou zo iemand niet wor den toegelaten wegens veel te lange reactietijd. Deze luitenant was op een zaterdagmorgen op gestegen met de ijskou de mecano Top. Het werd 11 uur, half 12, maar nog steeds was het toestel niet terug. Ein delijk tegen kwart voor 12 hoorden wij het mo torgeronk en zagen we het toestel op onge veer 1000 m hoogte bo ven Soest. Plotseling maakte het een vreem de beweging en kwam in een vrille naar bene den. Onmiddellijk ging Versteegh's toestel uit de hangar en werd ik aangewezen, met hem mede te gaan om het vallende toestel op te speuren. Maar ook Van Heijst ging zoeken, met als ik me goed herinner, Land als passagier. Wim en ik zagen ge lukkig het toestel op 'n weiland staan, onbe schadigd. Dus vlug naar huis om er met een auto heen te gaan. Twee mi nuten na ons kwam Van Heijst terug met de mededeling, dat het toestel midden op een weiland op zijn rug lag. We bleken beiden ge lijk te hebben. Het toestel was in de vrille geraakt,"waarna het nu volgend gesprek plaats had: Top: „Zeg luit, wat doet u nou?" Luit: „Ik doe niets, Top.' Top: liggen vrille. Luit: Top: „Maar toch luit, we in een „Ja, Top." „Zou u hem er uit kunnen halen, luit?" Luit: „Weet ik niet. Top. Kan het altijd pro beren." Top: „Jammer, luit. Het is zaterdag en ik wou graag met verlof." Luit: „Uitstellen, Top." Gedurende dit ge sprek kreeg de vlieger hee toestel weer in zijn macht, maar vergat toen de motor aan te zetten. Dus was een noodlanding het gevolg. Deze werd zeer goed gemaakt. Het toestel werd naar een hoek van het weiland gebracht, om daar vandaan op te stijgen. (Dit zagen wij). Nu bestond dit weiland uit een laag en een hoog gedeelte. Dus het toestel stond startklaar. Luit: „Top, sla de motor aan." Top: „Jawel luit. (Motor loopt). Luit: „Instappen, Top Top: „Luit, mag ik u er opmerkzaam op ma ken, dat u alléén wel over de knobbel heen komt, maar als ik in stap, krijgen we een ongeluk." Luit: „Achklets niet, Top, instappen." En Top stapt in, waarna ook prompt het ongeluk gebeurt. De wielen komen tegen de verhoging aan, het toe stel slaat over de kop en ligt midden op het weiland op zijn rug (dit zag Van Heijst). Beide inzittenden hangen met het hoofd omlaag in de riemen. Top: „Luit, mankeert u wat?" Luit: „Oh, Top, ik hoor jou praten. Heb je wat?" Top: „Nee luit, ge lukkig niet. Maar man keert u wat?" Luit: „Ja, Top, ik mankeer wel wat." Top (angstig): „Luit, wat mankeert u?" Luit: „Ik mankeer mijn pijp, Top." Deze pijp droeg hij altijd in een borstzak en nu was die er door de botsing uitgevlogen. Toen het gehele toestel gedemonteerd was, werd de pijp gevonden. Die lag onder de bo- venvleugel van het vliegtuig. het van links komt: snelverkeer heeft voorrang. Verder hebben politie en brandweer (met sirene of bel), begrafenisstoeten militaire colonnes en trams voorrang op het overige verkeer Deze catego rieën hebben, onderling voorrang op el kaar in de volgorde van opsomming. Een tram heeft dus voorrang op een auto, maar moet een militaire colonne vóór laten gaan. De militaire colonne op zijn beurt, geeft voorrang aan een begrafenisstoet, terwijl poli tie en brandweer met luidende si rene of bel voorrang hebben op alle verkeer. Aan ambulances geeft men natuurlijk als correcte weggebruiker, ook altijd voorrang. Op de tekening naderen een vracht auto, een begrafenisstoet, een fietser of bromfietser en een tram gelijktij dig een kruispunt van gelijkwaardige wegen. Wie heeft nu voorrang? De tram moet voorrang verlenen aan de begrafenisstoet en de vracht- auto moet de tram weer vóór laten gaan, zoals uit het bovenstaande blijkt De fietser of bromfietser moet voor rang verlenen aan de vrachtauto, ook al komt die van links, omdat snel verkeer voorrang heeft. Eerst passeert dus de begrafenis stoet het kruispunt en vervolgens de tram, de vrachtauto en de fietser of bromfietser. De ANWB voegt hier nog aan toe: Op vele kruispunten vindt men „door zetters" die „op hun recht, staan". Situaties die dikwijls gemakkelijk kunnen worden opgelost wanneer men met een handgebaar zijn voorrang prijs geeft, tonen dan het stroeve en stuntelige beeld van een verbeten strijd om de voorrang. Daarom: wees sportief en bedenk tevens dat een gebroken schedel fa taal is, ook al „had u tóch voor rang".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1957 | | pagina 5