Schoenen-tovenaar Mignon werkt
voor acteurs
prinsessen
Communisme toen en nu
en
Zon schijnt altijd boven
dromerig eiland Corsica
ZWARE SHAG
Een dikke roman en een
vlijmscherp geschrift
KRASNOV
EN DJILAS
Majoor K.
veroordeeld
Gastvrij
Vakmanschapmaar.nog meer fantasie
ORCAM
'/pijn.
Bandieten bestaan niet meer
Vragen over de
onbemande
straaljager
Verkiezing van
Bondskanselier
VIERDE BLAD
DOUWE EGBERTS
Analfabeten
44 procent
Hevig gevecht op
noord-Sumatra
>aar Moss op huwelijksreis
DONDERDAG 10 OKTOBER 1957
Het miniatuur-winkeltje van
de schoenentovenaar Mignon
is moeilijk te vinden.. Het heeft
zich in de smalle St. Jansstraat
in het hart van Amsterdam
„verstopt" en de etalage is zo
klein, dat men er ongemerkt
langs loopt. Maar toch... „sterren", prinsessen en sportkam-
pioenen hebben het adres altijd zeer goed weten te ontdekken
In het klantenboek van Mignon staan de namen van Harald
Kreutzberg, Yvonne Georgi, Chaja Goldstein en Cilly Wang,
alsmede van Fanny Blankers-Koen, Tinus Osendarp, Slijkhuis
en Berger. Onze prinsessen dansen op „spitzen" uit de St.
Jansstraat en zelfs Karei I of Napoleon (overigens pseudo-
figuren van het toneel) betrokken hun historisch verantwoord
schoeisel bij mijnheer Mignon.
In de schoenmakerswereld is de man in het kleine werkplaatsje,
dat men over een steile houten trap bereikt, een „eenling".
In alle werelddelen dragen artiesten, die hun voeten voor de
roem van node hebben, zijn opmerkelijke werkstukken- Want
hij weet, dat een koorddanser van een schoen houdt, die „ve
rend" en toch „doorvoelend" is, dat een schoen-met-muziek
van 89 cm voor een clown een eigen caricaturale werking moet
hebben, dat een danseres spitzen wenst, die niet na vier dagen
versleten zijn en dat de bokkepoot van Mefisto „griezelig" moet
werken, doch tevens als een echte schoen om de voet moet
sluiten...
Hij weet ook, dat artiesten he
laas dikwijls erg gemakkelijk zijn
en altijd het woord „haast" in de
mond hebben. Zo kwamen twee be
kende sterren op een dag het win
keltje binnenrennen en liepen bijna
een deuk in de met talloze arties
tenfoto's volgeplakte muur: „Vlug,
vlug., onze schoenen! Vanavond
gaat de eerste opvoering van de re
vue..!" Mignon zei: „Uw schoenen?
Die zijn niet klaar, wgnf u heeft ver
geten de maat te laten nemen..."
Dus speelde het duo noodgedwon
gen die eerste avond op pantoffels.
Mignon heeft het druk: eigenlijk té
druk voor een man, die de zestig al
gepasseerd is Jarenlang heeft hij naar
hulp en een uiteindelijke opvolger ge
zocht, maar: „Er zijn schoenmakers
bij mij geweest, die er zelfs na 17
jaar nog niets van terecht brach
ten". En hij voegde ér met een wat
treurige stem aan toe: „Nee aan
een gewone vakman heb je niets.."
Het hele geheim is, dat Miggon
zelf een artiest is, die evengoed een
eendepoot met zwemvliezen om een
schoen verwerkt als de klauw van 'n
gorilla. Wanneer iemand met een
ogenschijnlijk dwaze opdracht komt,
blijft de meester even in gedachten
en dan ziet hij volgens zijn eigen
woorden al spoedig het hele werk
procédé voor zich.
Rode duivelslaars
In de popperige etalage staan won
derlijke schoenen en laarzen, soms
natuurgetrouwe nabootsingen van his
torische afbeeldingen, soms zuiver uit
inspiratie geboren. Daar is de Ro
meinse opengewerkte laars naast de
narrenschoen, terwijl de lange ro
de duivelslaars", waarvan destijds
de bestelling voor Amerikaanse ar
tiesten twee paar vervaardigd wer
den, een centraal motief vormt. Mig
non maakte er een als „herinnering"
voor zichzelf en een rijke Canadees,
zwervend door vele landen om zijn
schoenenverzameling te vergroten,
bood vergeefs indrukwekkende be
dragen.
(Advertentie)
Deze laars van soepel, enigszins
dof uitziend leer is niet slechts een
knap stukje vakwerk, maar bezit ook
de suggestie, ergens thuis te horen
in een vreemde legende. Want stond
er niet eens een man voor het raam,
die gefascineerd werd door de laars
en Mignon enthousiast kwam vertel
len, dat hij het motief voor een nieu
we roman gevonden had? De schoen
maker glimlachte hij had het als
steeds te druk en vergat de naam
van de onbekende te vragen. Later
kwam de vrouw van de auteur nog
eens in de zaak om te zeggen, dat
't manuscript slechts gedeeltelijk was
klaar gekomen, daar haar man in de
oorlog gedood werd
En weer had Mignon het te druk
en vergat nadere informaties, maar
de hele zaak intrigeert hem achter
af toch wel enigszins, want hij zegt:
,,Ik heb er wel spijt van. dat ik er
niet nader op inging., ik had zo
graag willen weten, wie het was.."
Nog steeds is Mignon met een ro
de draad met de opera-, operette-,
theater- en circuswereld verbonden.
Hij maakte schoenen voor Hamlet
en voor soldaten uit de tijd van de
Franse revolutie, truc-schoenen voor
goochelaars, „miniatuurtjes" voor
het Lilliputvrouwtje Anny, dat maat
18 had (het voetje van een pasge
boren kindje) en toch een grote-men-
senschoen eiste. Hiervoor moest een
aparte leest gemaakt worden, terwjjl
het hakje zo giroot werd als een stui
vertje.
De heer Mignon sr. „deed" reeds
in schoenen, doch op een andere ma
nier. Hij was fabrikant en had een
grote liefde voor „exentriciteiten"
zo maakte hij o.a. schoenen voor het
Russische Hof. Men kan dus spre
ken van een vak, dat in zekere zin
in de familie zit en de zoon, die des
tijds begon met „fabriekswerk" in
Brabant, kon al spoedig de „drang
van het bloed" niet weerstaan...
„Maar ik word een dagje ouder",
aldus Mignon, „en ik heb de meeste
bijzondere opdrachten in mijn leven
nu wel gedaan. Men heeft mij nu
ook als vakman geinteresseerd bij
een balletschoenenfabriek, die in Vo-
lendam staat., ja, u weet; een mens
heeft tenslotte maar twee handen.
Maar toch: Mignon maakt zich nog
niet los van het kleine werkplaatsje
zijn geest is en blijft verbonden
aan het eigenaardige vlak, waar fan
tasie, scheppend vermogen en vak
kennis elkaar ontmoeten.
Natuurlijk kan men met hem uren
lang praten over het onuitputtelijke
thema „schoenen". De „spikes"
maakt hij reeds lang niet meer, om
dat dit werk hem wat al te nuchter
was en omdat hij zijn krachten
bij het stijgen der jaren ook wat
wilde sparen. Met lichtende ogen zal
hij u vertellen, met hoeveel plezier
hij werkte aan het model van een
zeer oude historische schoen in op
dracht van Cruijs Voorbergh of aan
clowneske scheppingen voor Bu-
ziau. En dan die fijne, ranke voetjes
van die twee Oostenrijkse Prinses
sen, die een beroep op hem deden!
Het was een waar feest om voor hen
dansschoentjes te mogen maken.
Zo begon het
„In 1920 trok ik op goed geluk
naar Amsterdam en toen kwam een
vriend van mij 'n paar voetbalschoe
nen bestellen. Dat was het begin
weldra volgden er tientallen paren
en kreeg ik ook de eerste opdrachten
voor circussen.
De vele foto's langs de wanden in
het kleine winkeltje spreken overi
gens hun eigen taal. Zwierige hand
tekeningen en opdrachten wisselen
elkaar af daar zijn portretten van
Albert van Dalsum en van Strass
burger, van koorddansers en fakirs,
van., maar het is werkelijk teveel om
alles op te sommen. Klanten en
nog eens klanten van Mignon. die
zich steeds het meest erkentelijk ge
toond heeft voor hele dwaze of hele
moeilijke opdrachten.
Wie bij hem op bezoek geweest
is, zou haast een nieuw woord in
De omstandigheden leidden ertoe, dat we achter elkaar twee
werken lazen, die zich met het communisme, zijn ontstaan en
bedoelingen bezig houden. Beide beschrijven het als een fanatie
ke tyrannie. Doch verder, welk een verschil in behandeling!
de mond willen nemen en wel
„schoen-psychologie". De geest kan
hier dwalen van het „voetenwerk"
van boksers, schermers en hardlo
pers naar dat van danseressen,
clowns en operazangers., en Mignon
heeft steeds alle fijne nuances van
ieder beroep terstond begrepen en in
zijn schoenen „verwerkt".
Toen we afscheid genomen hadden
en het kleine werkplaatsje met zijn
leesten, stukken leer en eenvoudige
krukjes verlieten om voorzichtig tas-
Meester Mignon (samen met zijn
dochterhij enkele van zijn
curieuze schoen-scheppingen.
tend het nauwe trapje af te dalen,
stond er alweer een danseres in het
winkeltje: „Ik heb haast.ik moet
vanavond optreden.ik kan toch wel
even wachten, totdat ze klaar zijn..?"
JAAP STIGTER
(Advertentie)
Het eerste is een romantrilogie,
echter barstensvol historische ge
beurtenissen als persoonlijke erva
ringen beleefd door Peter Krasnow.
Het Russische Voorspel noemt hij
zijn werk. In het eerste deel geeft
hij, de gardeofficier der cavalerie,
een beeld van het gistende Tsaren
rijk. Zijn hoofdpersoon Sablien is ge-
confijt in de opvatting van de godde
lijke roeping der Tsaren. Het militai
re leven is alles voor hem. Met
verheerlijkende termen spreekt hij
erover. Zijn privé-leven is niet vlek
keloos. Hij laat een minnares schie
ten, als er schandaal van dreigt te
komen. Het meisje blijft hem trouw,
ook als een revolutionair student
zich over haar ontfermt en zijn zoon
onder zijn hoede neemt. Sablien
trouwt met een meisje van zijn stand,
heeft met haar gelukkige jaren, doch
dan komt de sinistere Raspoetin in
haar leven en het eindigt met zelf
moord. Inmiddels is ook het Russi
sche Rijk almeer in gisting geraakt.
De Tsaar doet toegevingen die de
onrust slechts aanwakkeren. Kras
now staat eigenlijk even hulpeloos te
genover het wassen van de spring
vloed. De oorlog van 1914 is als het
ware een uitkomst. Het tweede deel
schildert de heroische verrukkingen
en diepe ellenden van de slagvelden.
Ook in het leger begint de revolutio
naire ontreddering door te dringen.
En in het laatste deel voltooit de re
volutie haar overwinning. De zoon
van Sabliens verstoten minnares
nog eenmaal zag hij haar op het
sterfbed speelt er een belangrijke
en zeer verachtelijke rol in. Krasnow
kan in deze ontbinding van het Tsa
ristische Rusland slechts duivelse in
vloeden zien. Hij mengt in zijn
verhalen zelfs anti-semitische sprook
jes. Het ligt er allemaal heel erg
dik op. Sadistische tonelen en gruwe
lijke martelingen worden ons mimj»
tieus beschreven. Als dit het alleen
maar was geweest wat het Oude
Rijk ten val bracht, dan is het on
begrijpelijk, hoe allerlei contra-revo
lutionaire pogingen, waarin ook Kras
now alias Sablien zijn deel had, zo
roemloos in elkaar stortten.
Het is dan ook een zeer eenzijdig
verhaal, dat ons hier wordt opge
dist, maar zeker ontbreekt het de
generaal-auteur niet aan dramati-
sche kwaliteiten. Men moet er de tijd
en het geduld voor nemen, om de
ze lectuur aan te vatten, Doch dan
raakt men wel geboeid door de sfeer
en de tekening van verschillende fi-
IIr. Luther Evans, directeur-gene
raal van de Unesco, heeft op een
Persconferentie verklaard, dat 700
miljoen volwassenen, d.w.z. 44 pet.
der wereldbevolking analfabeten zijn.
be Unesco is de organisatie der V.N.
voor onderwijs, wetenschap en cul-
De meeste ongeletterden worden ge
vonden in Afghanistan, Saoedie-Ara-
oie, aemen en bepaalde gebieden van
Afrika (95 tot 99 pet. van de bevol
king m deze landen is analfabeet),
vervolgens komen India (80 tot 85
PCt.), Bolivia (67 pet.), Brazilië (50
Pet.), Portugal (44), Griekenland (25)
en Bulgarije (24).
Voor Engeland, de V.S., Frankrijk
de Sovjet-Unie zijn de percentages
respectievelijk: 1 tot 2 procent, 2,5-
°io en 5 tot 10 procent.
De Krijgsraad te Velde West, ge
presideerd door mr. J. Ph. van Eerk,
heeft gisteren majoor H. A. I. K. ver
oordeeld tot een jaar en drie maan
den gevangenisstraf met aftrek, ont
slag uit de militaire dienst zonder
ontneming van de bevoegdheid om
bij de gewapende macht te dienen,
De krijgsraad achtte het tenlaste ge
legde bewezen, namelijk dat majodT
K. als ambtenaar meermalen giften
had aangenomen en meermalen de
dienstvoorschriften had overtreden
De eis was 1 jaar gevangenisstraf met
atrek en ontslag uit de militaire
dienst.
Het ligt in de bedoeling dat de ver
oordeelde hoger beroep tegen zijn
vonnis zal aantekenen.
De naam Corsica wekt direct herinneringen aan ondoor
dringbaar struikgewas met scherpe doornen, struikroverachtige
gestalten met witte tanden in een tanigbruin gezicht, drei
gende dolkmessen en vooral... vendetta! De werkelijkheid ligt
wel iets anders. Zeker, het struikgewas is er, bruine gezichten
heeft iedereen, met dien verstande, dat de toeristen meer
bronsbruin zijn en de Corsicanen tanigbruin. Ook dolkmessen
zijn er in overvloed! Bepaald dreigend zien ze er echter niet
uit, zoals ze daar netjes volgens grootte gerangschikt liggen
in de etalages van de souvenirwinkeltjes. Op het lemmet staat
in vlammende letters het woord „vendetta". In de toeristen
centra kan men dan ook bijna niet aan de indruk ontkomen,
dat de vendetta voor Corsica is, wat de Eiffeltoren voor Parijs
is... een attractie van de eerste orde!
een Frans kamp, waar ook
En do struikrover dan? Wat een
teleurstelling voor de op sensatie be
luste toerist. De Corsicaan heeft in
doen en laten wel zeer wéinig met
een bandiet gemeen. Hij is hartelijk
en gastvrij, altijd bereid om zijn
laatste voedsel te delen met de vreem
deling. Opvliegend is hij wel, maar
alleen dan wanneer de buitenlander
duidelijk neerziet op zijn land. Cor
sica is hem heilig. Hij bemint zijn
eiland met de vurigheid, een Latijns
ras eigen, een vurigheid, die de nuch
tere Nederlander soms verbaasd doet
staan.
Mochten de „gevaarlijke" Corsica
nen u wat tegenvallen, het landschap
zal dit zeker niet doen. Corsica is
met geen enkel ander stukje Frank
rijk te vergelijken. Het klimaat lijkt
op dat van zuid-Frankrijk, maar het
is er warmer, het landschap heeft
aan de kust iets van de Cotc d'Azur,
maar lijkt in het binnenland meer
op de woeste grootsheid van de Pyre
neeën. De autowegen zijn er niet
zeer talrijk, maar goed onderhouden.
Toeristen met een groot soort auto
doen er beter aan deze thuis te la
ten. Corsica is echter een paradijs
voor kleine auto's en motoren.
De westkust is ontegenzeggelijk
de schoonste. Een plaats als Calvi
bijvoorbeeld met zijn 6 km. lange
zandstrand, omzoomd door dennebo-
men. zijn gezellige kade, die wijds
de Boulevard wordt genoemd, zijn
eeuwenoude Citadel en zijn intieme
cafeetjes, waar de Pernod maar 40
en de landwijn maar 20 frs. kost,
doet de zich in de zon koesterende
toerist het woelige Europa vergeten
en verzuchten dat deze vakantie eeu
wig moge duren. Calvi heeft een ze
vental hotels, terwijl zich hier voorts
enkele internationale bungalowkam
pen bevinden, waaronder een Hol
lands. Bugalowkampen zijn er overi
gens vele op Corsica. Een der be
kendste is wel „le Village du Cor-
saire een Frans kamp, waar
buitenlandse toeristen kunnen verblij
ven en dat zich bevindt te Propriano,
in het uiterste zuidwesten van het
eiland.
Romantiek
Ajaccio, de hoofdstad, is in ver
gelijking met Calvi een grote schil
derachtige stad, met een druk ver
keer, grote winkels, maar ook gezel
lige kleine eethuisjes in de havenwijk,
waar men de stevige Corsicaanse ge
rechten kan proberen. Degenen die
niet in het bezit zijn van een eigen
vervoermiddel kunnen de reis van
Calvi naar Ajaccio maken per tou
ringcar of per Micheline. De laatste
gaat wel niet zo snel, maar tenslot
te is 175 km. naar Corsicaanse be
grippen een hele afstand en haasten
is erg moeilijk op dit traject, waar
kudde wilde geiten een wonderlijke
voorliefde schijnen te hebben voor
de treinrails, zodat de machinst her
haaldelijk gedwongen is te stoppen
als hij tenminste geen slachtoffers
wil maken.
Afgronden
Het binnenland is onherbergzaam
op een wonderlijke manier. Im
mers, bergen als kale steenmassa's
zonder enige vegetatie vindt men in
Corsica niet. Bijna alle bergen zijn
bedekt met bossen, die zich als een
golvend groen tapijt uitstrekken over
het hele eiland. Misschien zijn het
de talloze afgronden langs de uiterst
bochtige wegen of de schaarse huis
jes, die hulpeloos hier en daar in de
dalen of tegen de berghellingen ge
bouwd zijn, die op het landschap het
stempel drukken van grandioze ver
latenheid en onherbergzaamheid.
Menige automobilist zal dan ook op
gelucht zijn geweest bij het binnen
rijden van een plaats als Corte, een
dromerige provinciestad, maar die
terfminste bewoond wordt door 6.000
personen.
Corsica is al met al een ideaal va
kantieoord, waar men in praktisch
alle jaargetijden zeker kan zjjn van
stralend weer en een milde zee. En
voor diegenen, die het erg tegenvalt
dat de Corsicanen geen bandieten
zjjn verwoed met dolkmessen zwaai
en, voor diegenen dus, die van het
onverwachte houden: één raad, laten
ze de inheemse schapenkaas eens
proeven. Gevaarlijk kan ze nog net
niet genoemd worden, maar zij heeft
het onverwachte van een plotselinge
donderslag en het prikkelende van
een door peper veroorzaakte niesbui.
Het Tweede Kamerlid de heer E,
A Vermeer heeft aan de minister
voor defensie de volgende schrifte
lijke vragen gesteld:
1. Kan de minister mededelen of
het juist is, dat bij het vlieg
tuigongeval van 3 oktober 1957,
waarbij een straaljager, na an.
derhalf uur zonder piloot te heb
ben rondgevlogen, neerkwam in
de omgeving van Venray, een
defect aan het hydraulische sy
steem, waarmede roeren, rem
men, landingskleppen, landings
gestel en andere onderdelen wor
den bediend, de oorzaak is ge
weest?
2. Kan de minister mededelen of
reeds eerder vliegtuigen zijn ver
ongelukt of defect geraakt door
dezelfde oorzaak?
3. Is het juist, dat een nieuw sy
steem is ontworpen, waardoor
de in vraag 1 genoemde oorzaak
van het ongeval kan worden
weggenomen?
4. Is het juist, dat dit systeem
in de vliegtuigen van het type
..Thundersteak" en ..Thunder-
flash" wordt ingebouwd?
5. Indien bovenstaande vragen be
vestigend worden beantwoord,
acht de minister het dan ver
antwoord om genoemde types
vliegtuigen in de vaart te hou
den zolang het nieuwe systeem
niet is ingebouwd?
Het bestuur van de Christen Demo
cratische Partij heeft 22 oktober voor.
gesteld als datum waarop de nieuwe
Westduitse Bondskanselier door de
Bondsdag zal worden gekozen. Het
staat wel vast, dat de Bondsdag de
voorgestelde datum zal aanvaarden.
Het bestuur stelde verder voor, dat
het kabinet de dag na de verkiezing
van de Bondskanselier zal worden
beëdigd en dat de regeringsverkla
ring op 25 oktober zal wordien afge
legd.
guren in dit dramatische tijdsbeeld.
Vooral het eerste deel is daar sterk
in. Maar deze roman heeft toch ook
zijn onnodige uitweidingen en de rea
listische verbeeldingen, maken hem
tot beslist voorbehouden lectuur. Als
sleutel tot het verstaan van het bol
sjewisme schiet de roman tekort. He
is een stem uit het afgedane verle
den. Nog even zij vermeld, dat de uit.
geverij L. Stafleu aan deze nieuwe
vertaling van J.C. van den Muijzen-
berg een kloeke uitmonstering gaf.
Ste muit de kerken
Het boek, dat we hierna lazen, is
van geheel andere aard. Het is er
een van strakke zo niet dorre rede
nering zonder enig romantisch ver
siersel. De omstandigheden, waaron
der het verscheen zijn echter van
zeer dramatische aard. Het werd na
melijk in een Yoegoslavische ge
vangenis geschreven en van daaruit
gesmokkeld om in Amerika uitgege
ven te worden. Het is het boek van
Milvan Djilas, eens de vertrouwde
van Tito, medeschepper en later vi
ce-president van een der grootste
communistische staten, die echter,
zoals hij zelf getuigt, meer en meer
vervreemdde van het tegenwoordige
communisme en dichter bij het idee
van het democratisch socialisme
kwam. Zijn desillusie was niet scherp
en heftig. Hij trok zich geleidelijk en
bewust terug. Maar hij kon niet na
laten ervan te getuigen en dat is
een misdaad, ook in het land van Ti
to, dat door democratisch-sooialisti-
sche leiders van het slag van Attlee
nog eens graag bezocht en tot op ze
kere hoogte bewonderd wordt. Djilas
werd als een melaatse afgezonderd
in een afgelegen woning en toen hij.
nog niet zweeg, in de gevangenis ge
stopt. Met rustige taaiheid ging hij
echter verder met te getuigen van
zijn veranderde inzichten en hij vond
voor zijn boek de weg naar de vrije
wereld. De tyran, die eens zijn vriend
was, gelastte een nieuw proces, 'n
geheim proces, aldus zijn machteloos
heid bewijzend tegenover deze pein
zende man met het melancholieke ge
zicht, zoals dat van de achterkant
van de omslag ons toestaart.
De Nieuwe Klasse, zo luidt de ti
tel van dit boek (in Nederlandse ver
taling thans uitgegeven bij H.J.W.
Becht te Amsterdam) en daarmee
is tevens de mislukking van de oor
spronkelijke communistische concep
tie getypeerd. Die conceptie was im
mers het opbouwen van een klasse,
loze maatschappij, waarin geen uit
buiters en uitgebuiten meer zouden
bestaan. Djilas toont aan met de fei
ten, zoals hij ze van dichtbij heeft
kunnen waarnemen, hoe er in de
communistische staten een nieuwe
klasse is ontstaan, genietend van het
goede der aarde ten koste wederom
van de werkers. Het is de klasse
der bureauoraten, die zich zelf heeft
omhoog gewerkt door een gewetenlo
ze eerzucht. Het militarisme is de
fundamentele noodzaak van deze
nieuwe klasse, het is een van de
machten, die het bestaan, da kracht
en de voorrechten van de nieuwe
klasse mogelijk maken, zo berede
neert Djilas. Hij laat zien, hoe er in
wikkeld, welke het bestaan van een
de economie een dogmatiek is ont-
gezond en harmonieus systeem on
mogelijk maakt. Bijzonder scherp
wordt Djilas' aanklacht, als hij de
tyrannie van de geest, door het com
munisme uitgeoefend, beschrijft. Hij
trekt hier historische parallellen o.
a. met Calvijn, die natuurlijk niet in
alles kloppen, maar de snijdende
eindconclusie van dit hoofdstuk heeft
grote kans later ais een historische
profetie te worden gewaardeerd!
De geschiedenis zal de communisten
veel vergeven door te zeggen dat zij
tot veel brute daden waren gedwon
gen vanwege de omstandigheden.
Maar dat zij «ke gedachte die niet
overeenkwam met de hunne hebben
gesmoord, het exclusieve monopolie
over het denken van de mens hebben
ingesteld teneinde hun persoonlijke
belangen te verdedigen zbl ten ge»
volge hebben dat de communisten
voor altijd aan de schandpaal zullen
worden genageld.
Nog zo'n snijdende uitspraak»
De wereld heeft weinig helden ge
kend die bereid waren zoveel op t«
offeren zo veel te lijden als de com
munisten aan de vooravond van en
tijdens de revolutie. Maar zij heeft
waarschijnlijk ook nog nooit zulke
karakterloze nietsnutten en domme
verdedigers van nietszeggende for
mules gekend wanneer deze mensen
macht verkrijgen.
Als de essentie van het communis
me ziet Djilas „de macht", de macht
van de nieuwe klasse. „Door da
macht worden de materiële voorde
len en het beheer van de heersende
klasse over de nationale goederen
verwezenlijkt. De macht bepaalt de
waarden van de ideeën en bepaalt of
.deze ideeën openbaar gemaakt mo
gen worden. „Zal het opkomen van
„het nationale communisme" veran
dering brengen? Het wereldcentrum
van de communistische ideologie be
staat niet meer, zo meent Djilas, de
eenheid van het wereldcommunisme
is ongeneeslijk aangedaan. Maar
even weinig als de aard van het stel
sel in de Sovjet-Unie zelf is veran
derd bij de overgang van Stalin
naar het „collectieve leiderschap",
zo weinig heeft het nationale com
munisme ook kunnen veranderen aan
de aard van het stelsel, de totale
controle en het monopolie over de
gedachten en de eigendom van de
partijbureaucratie. Wel kent Djilas
grote invloed toe aan het nationale
communisme, wat betreft de commu
nistische partijen van niet-communis-
tische staten, vooral in Italië en
Frankrijk.
De toekomst
In de wereld van nu ziet Djilas
een Sovjet-Unie, die zich economisch
nog staande kan houden ondanks da
isolering van de rest van de we
reld. Dit is buitengewoon duur, maas
het wordt veroorzaakt door het We»
reldomvattende gebruik van macht,
„Daar de situatie kan niet lang
voortduren; de grens zal zo langza
merhand wel zijn bereikt. En dit zal
het begin van het einde vatl onbe
perkte heerschappij door de politie
ke bureaucratie, of van de nieuwd
klasse betekenen".
Djilas ziet dus licht in het ver
schiet en zijn boek eindigt ook mei
een uitspraak vol hoop; „In ieder
geval zal de wereld zich wijzigen en
zal zij in de richting waarin zij zich
beweegt voortgaan naar een gro
tere eenheid grotere vooruitgang en
grotere vrijheid. De macht van de
werkelijkheid en de macht van het
leven is altijd sterker geweest dan
welke soort brute kracht ook en wer
kelijker dan elke theorie".
Men kan begrijpen, hos dit soort
van beschouwingen de woede van da
tyrannen moet opwekken. Hier is ie
mand aan het woord, die achter de
schermen heeft gezien en veel heeft
nagedacht. Nog erger, die ondanks
kerker en klassejustitie toch weet ta
getuigen van zijn ontgoochelingen.
Dit rustig getuigenis is van veel mee#
waarde om het communisme in zijn
ware aard te Ieren kennen dan een
roman-in-vervolgen.
Volgens gisteren dn Djakarta ont
vangen berichten, heeft maandagmor
gen vroeg een hevig gevecht plaats
gehad bij, Pematang Siantar, in Iloord-
Sumatra, tussen een bende opstandige
elementen en militaire troepen. Het
gevecht duurde twee en een half uur.
Volgens de correspondent van het
persbureau PIA werden elf burgers
door verdwaalde kogels gedood, en
een aantal anderen ernstig gewond-
Volgens de woordvoerder van hej
militaire commando van noord-SumSjg
tra was de situatie vandaag weey
maal. Een aantal aanvallers is, Jnejtë
hun wapens, gevangen genomen, ,;d|
De woordvoerder deelde nog tnê3s§
dat vorige week vrijdag bij pemat-an^j
Siantar ook reeds een treffen van gc-J
ringe betekenis tussen opstandelingen}
en, militairen heeft plaatsgehad-»
Stirling Mossde beroemde Engelse
autorenner, die maandag te Londen
in het huwelijk trad met de Cana
dese Katie Molson, vertoefde dins
dag met zijn jonge vrouw in het
Amstelhotel te Amsterdam,
