„VREDE VAN BREDA"
PHILIPS
De vlasserij in onze taal
Irale
iing
nd
lom Bouws en Bodegraven
de Jamboree
mee
naar
Zwarte Ruiter
medeplichtig te
zegt
zijn
rRS
WOORDEN IN HUN MILIEU
Olieprodukten
goedkoper
Tweehonderd negentig jaar geleden
IVOROL: De Tandpasta van standing
Geen toeval
Traag
Harde klap
Wijn
Rijn moet rein
blijven
Proces tegen Girard
flitslamp]
de leukste vak#^
SUTTON GOLDFIELD KLAAR VOOR DE 33.000
Feestelijk
uitgeleide
op 30 juli
De eerste
Wereldbol
Persradio en
televisie
Chinese bisschop
herkrijgt vrijheid
De moordzaak Ravestein
Dodelijk ongeluk
op onbewaakte
Interessant proefschrift van dr. A. P. J. Brouwers uit Dongen
Volledige lijst
I^lrlsic Bab*-
'KlUS verzorging
10
fn en gezeg-
Aanwezig
le geestelijke
pnde en ne-
Victor Lee-
lling van de
Ten", verhan-
ociaal-econo-
71 boeken
van de volks.
het Davids-
liluitend met
li leden in de
llelingen ook
In, toneelop-
1zangavonden,
Irele en docu-
lenige Neder,
lenaar en ge-
Itrokken door
Toor de afde-
Jonds te spre-
Jbantse schrij-
|jarenlang als
fonds,
^fdelingen bij
te steunen
lis een „Cen-
Herwijs" met
ken. Volksop-
(verigens ook
chrüven van
Be jeugd als-
lin beschaafd
len jaar houdt
|tamens voor
1956 richtte
Jjeugdafdeling
P,ds.
It dus veel en
|>wel voor het
als voor de
Igeen wonder,
|n den Heever
Zuid-Afrika
lijt on3 alleen,
In Suld-Afrika
iKoersverschil
1 t.o.v.
I vorige week
5/8
2 1/4
8
3 3/4
6 3/4
17 7/8
2
4.90
3/8
1
3/4
3 1/4
7/8
7
2 3/4
3/16
7/32
5/16
Irocent in orde
rganisatie we-
kar toch kon-
I in Helnkens-
|ichten rondlo-
het voor de
hadden ge-
fers brachten
nd compliment
I burgemeester
Finkenszand en
1 secretaris van
Herhulst. Maar
l\.Mattelee, de
|L en de heren
J.Romeijnsen
|;n in de eer.
Ize eerste Ron-
Jensiicht deden
li vast van plan
liet een nieuwe
pze wens moge
Iooietocht
r burgemees-
lan de officiële
Jsportieve goe-
(cennis maakt
de grootste
lovincie is de
ten zal dat on-
ftaravaanleden
belichting ken-
bte problemen
I hoek."
i door Zeeland
lolgers niet al-
kennismaking"
Jaar veel meer
met het land-
I wijds zijn de
Jclers. Is het re-
Jïraakman niet
te er niet een
cle Walcherse
J er wel eens
war het Breton-
lnt Malo? Ook
|pelle en Dom-
boorden van
t) ver macht
Isatorisch goed
Kereen op zijn
Ie bekoorlijkhe-
lland: iedereen
besproken, dat
(ets betere we-
liggen, want
|ce droevig ge
niet weg, dat
door de ren-
i dat de sterk-
Jamen. Schalk
Ifieke winnaar,
lijn waren de
Jtoch de hoofd-
Ipel. En aange-
pevestigd is in
uwen over dit
eken.
blik in geheel
ging te vinden,
•e amateurs op
dan Theo Mid-
is ondubbelzin-
e Middelkamp-
•e eerste plaat-
Wil Vooruit na
uipes naar huis
delkampers zal
>m een tweede
te organiseren,
ienen de steun
le publiek. En
wen Ook daar-
verd, want het
angs de wegen.
ZATERDAG 13 JULI 1957
Het Kasteel van Breda met zijn vele herinneringen aan de Prinsen van Oranje
en Graven van Nassau, die er gewoond hebben, is ook in politiek opzicht altijd een
belangrijke plaats geweest.
Dat bleek al in 1566, toen er een belangrijke gebeurtenis plaats vond, die meer
algemeen als liet „Compromis van Breda" bekend is, en waarbij een Verbond van
Edelen bijeen kwam op liet Kasteel 0111 te beraadslagen hoe de onderdrukking van de
geloofsvrijheid bet beste kon worden gekeerd.
Honderd jaar later vond op bet Kasteel een gebeurtenis plaats, die èn voor ons land
en voor Breda voor bijzonder belang was. In 1667 werd namelijk de Vrede van Breda
gesloten, die een einde maakte aan de Tweede Engelse Oorlog.
ïjEE I GE GEDENcf - T'IEKE N1"~ 1
yatidt gn Stygderl&ndtfgOerbfö in VKT>\Egefloten tot 'JtrgJa op den gz
gpgrxtifueert oj? deti ztsf slruio têdy*
-A: i&k
■■■- ,,l
- i;-
(Advertentie)
Aan het einde van de
Tachtigjarige Oorlog in
1648 was ons land een
wei eldmacht geworden
met een enorm koloniaal
lijk. De Spanjaarden wa—
ren teruggedrongen en we
waren weer baas in eigen
huis geworden. Engeland
had het natuurlijk prach
tig gevonden dat de Ne
derlanden door hun Tach
tigjarige Oorlog het
Spaanse streven naar de
heerschappij over Europa
hadden belet, maar dat
de Nederlanden te mach
tig zouden worden was
niet naar zijn zin.
Wij beheersten de zee
en de Engelse handel
werd door ons verre over
troffen. Nu had Engeland
door de Acte van Naviga
tie in 1651 al getracht on
ze handel te beperken
door te bepalen, dat ieder
land slechts produkten
van eigen bodem in En
geland mocht invoeren.
Maar de Engelsen konden
toch niet verhinderen dat
Nederland machtig werd
en mede door de aloude
Engels-Nederlandse tegen
stellingen op commercieel
gebied ontstonden de En
gelse oorlogen, waarvan
de Eerste van 1652-1654
werd gevoerd en de Twee
de in 1665 was begonnen.
Frankrijk had echter op
vrede tussen de zeemo
gendheden aangedrongen
en Zweden was bemidde
lend opgetreden. Nu was
Engeland wel tot onder
handelen bereid vanwege
de geleden verliezen en in
de hoop dat er een onenig
heid tussen Frankrijk en
de Republiek over de Zui
delijke Nederlanden zou
ontstaan. Ons land wilde
gaarne vrede vanwege
haar zware schuldenlast.
Voor de vredesonderhan
delingen werd Breda uit
gekozen, wat niet zo'n toe
val was, want de voorlief
de van Koning Karei van
Engeland voor de stad, die
hem zoveel gastvrijheid
had bewezen is bij die
keuze wel van invloed ge
weest. Karei II van En
geland had namelijk eni
ge maanden op het paleis
doorgebracht toen hij
zijn land als balling had
moeten verlaten.
In mei 1667 begon de
vredesconferentie te Bre
da tussen Engeland en de
Republiek der Verenigde
Nederlanden als voor
naamste partijen, en Zwe
den, Denemarken en
Frankrijk als medebetrok
kenen.
De plechtige intrede van
de Engelse gezanten had
plaats op 24 mei en dit
geschiedde met waarlijk
vorstelijke praal, want in
vergulde koetsen, geleid
door lakeien en pages en
vergezeld door 150 ruiters
trokken zij Breda binnen.
Het Bredase garnizoen
onder bevel van de graaf
van Ouwerkerk stond aan
getreden en bracht de no
dige eerbewijzen. Terwijl
het geschut op de wallen
saluutschoten afvuurde en
stad en omtrek waren uit
gelopen werden de ambas
sadeurs van Engeland
door de Gouverneur van
Breda ontvangen. Tezelf
dertijd arriveerden ook de
ambassadeurs van Frank
rijk, Denemarken en Zwe
den.
Op 4 juni begonnen de
onderhandelingen. Na
mens de Staten-Generaal
was van Beverningk als
voornaamste onderhande
laar aangewezen. Deze
handelde geheel in over
eenstemming met de wen
sen van Johan de Witt. Op
verzoek van de Staten
werden de vergaderingen
op het kasteel van Breda
gehouden en door de prin
ses-douairière Amalia
van Solms, werden enige
zalen op de eerste ver
dieping van het Kasteel
voor dit doel afgestaan,
niet geheel van harte wel
iswaar, want al wilde de
Prins van Oranje het ver
zoek der Staten om ,.sich
in de aenstaende vrede»
handelinge te mogen be
dienen van 't Casteel van
Breda" niet afslaan, zij
vond het toch wel verve
lend, uit vrees voor be
schadiging van kostbare
meubels en tapijten.
De onderhandelingen
verliepen echter niet vlot
en al het vergaderen ten
spijt was men tegen mid
den puni nog niets opge
schoten. Het was zelfs
zeer de vraag of een be
vredigend resultaat kon
worder verkregen.
Een nieuw gevaar be
dreigde de Republiek
echter ook van de zijde
van Frankrijk, dat onder
leiding van Lodewijk
XIV streefde naar de op
perheerschappij in Euro
pa, daarbij handig ge
bruik makend van de ja
loezie tussen de Engel
sen en de Hollanders.
In 1665 had Lodewijk
XIV al gemeend aan
spraak te moeten maken
op de Zuidelijke Nederlan
den. die vroeger aan Span
je hadden behoord, maar
hij wachtte met acties op
een voor hem gunstig mo
ment en dat kwam in 1667
toen de onderhandelingen
tussen Engeland en Hol
land op een dood punt wa
ren gekomen. Toen viel
Frankrijk de Zuidelijke
Nederlanden binnen, waar
mede de, toestand voor de
Republiek wel zeer pre
cair werd.
Johan de Witt maakte
toen echter een plan om
Engeland tot een spoedige
vrede te dwingen. Bij de
wereldberoemde tocht
raar Chattham. door een
Nederlandse vloot onder
bevel van Michiel de Ruy-
ter ondernomen (20-22 ju
ni), kregen de Engelsen
een klap, die zo hard aan
kwam dat men tijdens de
avondzitting van 10 juli tot
een akkoord kwam betref
fende de vredesartikelen
en alleen nog enige onder
geschikte punten overble
ven, waarover de Engelsen
nog contact met hun vorst
wilden opnemen.'
Veertig dagen na de tocht
van Chatthem, op 31 juli
1667 werd de Vreda van
Breda op 't Kasteel on
dertekend, in 'n plechtige
verenigde zitting van alle
gezanten, die de vastge
stelde artikelen van de
Vrede tekenden en zegel
den.
De vrede bevatte voor
Nederland vrij gunstige
voorwaarden, omdat be
paald werd dat beide par
tijen het veroverde gebied
nagenoeg mochten behou
den, een scheepvaart- en
handelsverdrag werd ge
sloten en de Acte van Na
vigatie werd gewijzigd, zo,
dat Nederlandse schepen
waren uit Duitsland en de
Zuidelijke Nederlanden
weer in Engeland mochten
invoeren.
Nadat de Vrede was ge
tekend werden vanaf de
wallen van het Kasteel sa
luutschoten gelost en de
vlaggen uitgehangen.
Op 24 augustus 1667 kwa
men de onderhandelaars
nogmaals in het Kasteel
van Breda bijeen voor de
plechtige ratificatie. In het
Kasteel werd toen de Ak
te van pacificatie" gete
kc-nd en gezegeld, terwijl
het geschut op de wallen
vuurde.
Na afloop hiervan werd
de inhoud van het vredes
verdrag met de nodige
plechtigheid aan het volk
bekend gemaakt. Op ver
schillende punten in de
stad en op de stoep van
het stadhuis werden pro
clamaties voorgelezen, ge
volgd door luid trompetge
schal, waarna de samen
gestroomde menigte op
wijn werd getrakteerd. Bo-
•vendien werd het Vredes
verdrag aangeplakt aan
het stadhuis en aan de hui
zen van de buitenlandse
gezanten.
Op 24 augustus 1667 was
het feest in Breda. Tal van
huizen waren versierd, de
wijn vloeide met stromen
en in de stad werd een
groot vuurwerk afgestoken
triomfbogen werden opge
richt en van de verlichte
toren van de Grote Kerk
hing de vredesvlag uit, wit
met oranje strepen.
Zo werden op het Kasteel
van Breda de onderhande
lingen gevoerd en de Vrede
van 1667 getekend en gera
tificeerd, hetgeen het ein
de betekende van de Twee
de Engelse oorlog. Tot in
lengte van dagen zal dit
gebeuren als de Vrede van
Breda in de historie be
kend blijven. Ter vereeu
wiging van dit feit. werden
verschillende gedenkpen
ningen geslagen. De Sta
ten-Generaal schreven een
algemene dankdag uit op
7 september 1667. Johan de
Witt noemde de overeen
komst zo treffend een glo
rieus tractaet".
H. J. WOLF,
Bibliothecaris
a.d. K.M.A.
Literatuur: Eek, A. van.
De bonte historie van Bre
da. 1946. Roest van Lim
burg, Th. M. Het Kasteel
van Breda. 1903.
De strijd tegen de vervuiling van
de Rijn, zal de komende jaren, naast
de woningbouw, het voornaamste pro
grammapunt van de regering van
Noordrijn-Westfalen uitmaken. Men
wil het kwaad bij de wortel aantasten
en in de komende drie jaar 154 mil
joen mark voor zuiveringsinstallaties
besteden, waarvan de industrie 62
miljoen voor haar rekening moet ne
men. De regeringen van Noordrijn-
Westfalen, Hessen, Baden-Wuerttem-
berg en Beieren hebben een arbeids
gemeenschap gesticht om de rivier
van bron tot monding van afwalwa-
ter vrij te houden. Deze gemeen
schap wil ook medewerken in de in
ternationale commissie voor dc be
scherming van de Rijn, waarin ook
Nederland, Frankrijk, West-
Duitsland en Zwitserland zitting heb
ben.
Het districtsgerechtshof Avan Mae-
bashi in Japan heeft besloten dat
het proces tegen de Amerikaanse
militair Girard op 26 augustus zal
beginnen. Hij wordt beschuldigd van
het onverantwoord doodschieten van
een Japanse vrouw. Zijn uitlevering
aan de Japanse autoriteiten is door
het opperste gerechtshof in Washing
ton goedgekeurd.
Foto's buiten-in-de-zon zijn prachtig. Maar met Philips
„Photoflux" kiekt u (flits!) nu even lustig in de tent. Of in
't pension. Of bij een avondwandeling. Bij somber weer en
in de schaduw! Maak uw hele Vakantie onvergetelijk! Met
Philips „Photoflux": het handige, goedkope flitslampje, dat
overal komt waar de zon niet komt!
Het onmisbare vakantie-zonnetje
Onder het afdak..»
Of in 't vooronder
Een bezoek aan 'n
chdteau
met „Photoflux"
-wordt elke foto „Zol'i
HEBT U NOG
GEEN FLITSCAMERA!
SCHAP ER OAN
NU EEN AAN!
In grote lijnen is de zaak
rond. De geweldige voorberei
dingen in binnen- en buiten
land om de Golden Jubileum.
Jamboree op Sutton Goldfield
extra te doen slagen zijn prak
tisch beëindigd en men gaat
zich nu op het kamp zelf be
zinnen. Duizend Nederlandse
padvinders en verkenners zul
len zich 30 iuli 's middag',s om
half vier in Hoek van Holland
inschepen om de reis met het
s.s. „De Mecklenburg" van de
Stoomvaart Maatschappij Zee
land te gaan beginnen.
Deze uittocht gaat zo maar niet
zonder meer. Nee, zij krijgt een ex
tra plechtig verloop en tevens een
feestelijk tintje. De Enschedese Pad
vinders Marsband, die ook tot de
Jamboreegangers behoort, zal muzi
kale medewerking verlenen aan het
vlagvertoon dat 'bij de verkenners
gebruikelijk is. Het gehele contin
gent zal uitgeleide worden gedaan
door de hoofdcommissaris van de
V.K.J.B., mr. F. B. I. M. Janssens en
de hoofdcommissaris van de N.P.V.,
de heer E. J. H. Volkmaars, benevens
diverse autoriteiten.
Tot de passagiers behoort ook een
legertje journalisten dat bij aan
komst op Sutton Goldfield nog zal
worden aangevuld door een aantal
correspondenten van Nederlandse
dagbladen. Zij zullen worden onder
gebracht in een speciaal daartoe ge
bouwd internationaal perskamp.
Bij het contingent sluiten zich ver
der aan een veertigtal deelnemers uit
de West en een 3 man sterke radio-
equipe van de Nederlandse Radio
Unie. t.w. de heren Tom Bouws
AHKC voor radiozaken; Johan Bode
graven. Ere-ADC van Utrecht en
Kees de Wolf, oud-padvinder.
De eerste deelnemer van de 33.000
is reeds enige dagen op het Jambo
reeterrein aanwezig. Het was een
Nederlander en wel de 21-jarige lei
der voor B.E.-verkenners Jan van
der Steen uit Leiden. Hij werkt mo
menteel met een 30-tal Engelse lei
ders bij het opzetten van grote ten
ten; het aansluiten van de telefoons
en het aanleggen van de elektriciteit.
Het Nederlandse contingent zal op de
31e juli vroeg in de morgen op Sut
ton Goldfield aankomen, waar in de
loop van deze dag meer dan 33.000
deelnemers uit 83 ianden, waaronder
één uit Mauritius, hun kampen zul
len opbouwen.
Het materiaal van het contingent,
waaronder 200 tenten verpakt in 500
colli's werd op zaterdag 6 juli in
containers van de Britse spoorwegen
naar de plaats van bestemming ge
zonden. Overal ter wereld worden
treinen, schepen en vliegtuigen ge
charterd voor het transport naar Sut
ton Coldfield.
Enkele hoogtepunten zijn inmid
dels bekend. 1 augustus opent de
Hertog van Gloucester, als President
van de British Boy Scouts Associa
tion de Jamboree, hetgeen gevolgd
wordt door een massaal défilé van
alle deelnemers. Op 3 augustus be
zoeken Koningin Elisabeth en Prins
Philip Sutton Coldfield. 5 en 8
augustus zijn 2 belangrijke dagen
voor het Nederlands contingent. Op
5 augustus, verjaardag van Prinses
Irene, recipieert de Nederlandse ver
tegenwoordiging voor het buitenland.
Deze Hollanddag zal door de verken
ners worden benut om industrie,
folklore enz. onder de aandacht te
brengen van hun buitenlandse broe
ders. Op 8 augustus komen de Ne
derlanders voor het voetlicht in de
arena met een veelbelovende de
monstratie, waaraan maanden van in
tensieve voorbereiding zijn voorafge
gaan. Bij de sluiting op 12 augustus
hoopt de echtgenote van de stichter
van de padvindersbeweging. Lady
Baden Powell tegenwoordig te zijn.
In het hart van de tenten-wereld
stad verrijst een enorme stellage. Het
is een voortdurend ronddraaiende
wereldbol waarop een klok is gemon
teerd met 4 wijzerplaten. Als be
kroning werden op het hoogste punt
6 lelies geplaatst. Het gevaarte is
meer dan 15 meter hoog en wordt
door stalen kabels in bedwang ge
houden.
Het gehele kamp is onderverdeeld
in subkampen, die namen dragen van
plaatsen waar vroeger reeds een
Jamboree werd gehouden. De diverse
verbindingswegen tussen deze kam
pen kregen inmiddels reeds toepas
selijke namen. De hoofdstraat zal
Queens'Way genoemd worden ter ge
legenheid van het koninklijk bezoek.
Brownsea Way herinnert aan het
eerste verkannerskamp onder leiding
van Baden Powell.
De Nederlandse deelnemers dra
gen in het voorgeschreven uniform
een marine blauwe das waarop een
Nederlandse leeuw in het geel. Ver
der zijn zij te herkennen aan een
rood-wit-blauw lintje boven de rech-
terborstzak. Buiten het contingent
zelf gaan nog vele anderen naar de
Jamboree. De Bredase verkenner
Peter Greitemann is er b.v. te gast
bij een Birminghamse troep i.v.m.
©en jarenlang intens corresponderen
met een Engelse verkenner uit Bir
mingham.
Inmiddels kan men in de scoutshop
een handig Jamboree-woordenboekje
kopen waar alle verkenners-vak
termen" zowel in het Nederlands -
Frans - Duits en Engels te vinden
zijn. De Z.N. contingent-troep verga-
derde gisteren voor de laatste maal
op het. Tarcisius-hoofdkwartier in
Breda. Zij maken 13 en 14 juli op
Seters hun laatste voorbereidings-
week-end.
De Britse organisatie van radio
amateurs heeft een Jamboree radio
dienst in het leven geroepen. Van
112 augustus zal dit station iedere
dag met 6 zenders in de lucht zijn.
Men zal uitzenden op 160. 80, 40, 20,
15 en 10 meter. Het oproepsignaal is
GB-3SP. In verschillende talen wordt
het laatste nieuws uit Sutton Park
gegeven.
In een gezamenlijk programma
zullen er dagelijkse uitzendingen
worden verzorgd in de rubrieken
Radio Journaal" van de AVRO,
ECHO van de KRO en Radiokrant
van de NCRV. Door de wereldom
roep zullen twee klankbeelden, ge
maakt door Tom Bouws worden uit
gezonden. Het Nederlands team
maakt gebruikt van apparatuur, dat
door de BBC beschikbaar werd ge
steld.
Ook op de televisie zullen de kij
kers de voornaamste gebeurtenissen
op de Jamboree kunnen volgen. „Ju
bilee Journal" is de titel van de
dagelijks verschijnende Jamboree
krant, die zowel in het Engels als
Frans met een oplage van 40.000
exemplaren per dag zal verschijnen.
40 verkenners-redacteuren, verslag
gevers en fotografen werken hier aan
mee.
Tot slot bereikt ons nog het be
richt dat op 5 september een 100-tal
Zuidafrikaanse verkenners en leiders
Breda zullen aandoen. En waar
schijnlijk zullen er méér vreemde
verkenners komen, want vele heb
ben het plan ongevat tevens een be
zoek aan het continent te brengen.
Deze 100 Zuidafrikanen worden in
Breda bij verkenners en leiders on
dergebracht. Men doet dit tevens om
de wereldbroederschapsgedachte meer
in de praktijk te brengen.
L.
Naar het persagentschap van de
H. Congregatie de propaganda fide
uit betrouwbare bron verneemt, is de
aartsbisschop van Nanchang, mgr.
Chow, in vrijheid gesteld. De aarts
bisschop zou zich momenteel te Nan
chang bevinden en zich op de hoogte
stellen van de situatie na zes jaren
van gevangenschap. Enkele jaren
ging het gerucht, dat mgr. Chow in
de gevangenis was overleden. Voor
zijn gevangenneming is hij talloze
malen door de communisten benaderd
met het verzoek de leiding van een
nationale kerk op zich te nemen. Toen
hij bleef weigeren, volgde zijn gevan
genneming in 1951.
(Advertentie)
huidklachten meer
in het gehele gezin.
Mijnhardt Gezinszalf.
Tube 90 cl. Doos 95 en 50 ct
De Zwarte Ruiter heeft door een on.
verwachte bekentenis een nieuw en
verrassend element gebracht in de
moordzaak Ravestein. Hij heeft te
genover zijn advocaat, mr. Scheef
hals, verklaard, dat hij weliswaar
medeplichtig is geweest aan de over
val op het postkantoor (wat hij tot
nu toe ontkende), maar dat hij
niet het dodelijke schot heeft af
gevuurd op de kantoorhouder.
Op de avond van de moord werd
de politie uit Ravestein weggelokt
door een brand in een hooischuurtje
te Neerlangel. De Zwarte Ruiter be
weert nu, dat hij het is geweest die
de brand heeft gesticht en wel door
op het met benzine overgoten hooi
vijf schoten af te vuren uit een
9 mm-pistool. Het pistool waarmee
het dodelijke schot op de postkantoor
houder werd gelost, had een kaliber
van 7,65.
De politie, in aanwezigheid van en
kele journalisten, heeft bij de boer
derij in kwestie naar de 9 mm-kogels
gezocht.
Het verhaal van de Zwarte Ruiter
heeft aan geloofwaardigheid gewon-
(Advertentie)
nen door de verklaring van een meis
je, dat in de buurt van de boerderij
woont. Zij zegt op de bewuste avond
een schot te hebben gehoord, even
voordat de hooischuur in brand vloog.
Bovendien heeft zij een auto met
grote snelheid zien wegrijden in de
richting Ravestein.
Met de verklaring omtrent de vijf
schoten wil de advocaat van Gruiters
kennelijk pogen, het vooronderzoek
heropend te krijgen. Mogelijk ook zit
er een cassatiemiddel in. Zoals men
weet is de Zwarte Ruiter tot 15 jaar
gevangenisstraf veroordeeld.
Op een onbewaakte overweg te
Winterswijk is een bestelauto, be
stuurd door de heer W. T. uit Win
terswijk, door een elektrische trein
gegrepen. Ernstig gewond werd de
heer T. naar het algemeen zieken
huis in Winterswijk overgebracht,
waar hij na aankomst is overleden.
Ter verkrijging van de graad van doctor in de Letteren en
en Wijsbegeerte schreef de heer A. P. J. Brouwers een proefschrift
over „De vlasserij in het Nederlands van de eerste helft der twin
tigste eeuw". De promotie vond plaats op vrijdag 12 juli in de
aula van de r.-k. Universiteit te Nijmegen. Dr. A. P. J. Brouwers
werd geboren te Standdaarbuiten en is thans leraar aan de R.K.
H.B.S. te Dongen.
De auteur geeft een volledige be
schrijving van de vaktaal van de vlas
serij in het Nederlandse taalgebied.
Omdat een woord pas zijn volledige
en duidelijke betekenis krijgt in het
milieu waarin het voorkomt, geeft hij
een gehele beschrijving van de vlas
bewerking, met daarin verwerkt de
woorden en uitdrukkingen die aan
deze nijverheid verbonden zijn. Daar
na zijn deze woorden in een alfabe
tische lijst samengebracht met een
verwijzing naar de beschrijvende
tekst.
Dr. Brouwers rekende tot de vak
taal van de vlassers alle woorden en
uitdrukkingen die deze gebruiken of
verstaan. In zijn onderzoek betrok
hij de volgende gebieden: in West-
Vlaanderen de streek rond Kortrijk,
in Oost-Vlaanderen het Land van
Waes en het Meetjesland, Zeeuwsch-
Vlaanderen op Schouwen-Duive-
land het plaatsje Dreischor en
omgeving, westelijk Noord-Brabant,
in Zuid-Holland verschillende plaatsen
op de eilanden: IJsselmonde, Beier
land en het Eiland van Dordrecht en,
in mindere mate, het noorden van
Friesland en van de provincie Gro
ningen en de vlasfabriek te Orvelte
bij Westerbork in Drente.
Historie
Bepaald interessant, ook voor de
niet-vakman, is het eerste hoofdstuk
van dit proefschrift. Het handelt over
het ontstaan van de tegenwoordige
industriecentra. Meer dan dertig
eeuwen geleden, zo vertelt ons dr.
Brouwers, gaven de Egyptenaren hun
doden linnen, vlas en zaadknoppen
naar de laatste rustplaats mee. Uit
wandschilderingen is ons de bewer
kingswijze bekend. Ook deelt hij mee
dat de Zwitserse paalhuisbewoners
een vrij hoge trap in de bewerkings
wijze van vlas hadden bereikt. Dit
blijkt uit gevonden werktuigen. Vond
sten in Duitsland en Denemarken uit
de ijzer- en de bronstijd wijzen even
eens op een zeer hoge ouderdom van
de vlasbewerking. In onze streken
gaat de verbouw en de bereiding van
het vlas eveneens terug zover als de
geschiedenis reikt.
Vanuit dit uiteraard vrij vage be
gin voert de schrijver ons dan mee
op een tocht langs de vlasserij door
de eeuwen heen, wijzend op vele be
langwekkende of merkwaardige bij
zonderheden. De verschillen in de ont
wikkeling van noord- en zuid-Neder
land treden aan het licht, terwijl de
overeenkomsten eveneens de aan
dacht krijgen. Sociale en economische
aspecten, wisselend al naar bloei en
tijdelijke of gedeeltelijke neergang in
bepaalde streken en verschillende tij
den zijn systematisch behandeld. Hoe
hoog het lijnwaet in aanzien stond in
de zestiende eeuw blijkt o.a. uit het
volgende:
Als in 1569 de Spaanse koningin een
bezoek brengt aan 's-Hertogen-
bosoh, wordt er een bode naar Ant
werpen gezonden om drie stukken
fijn linnen te kopen, maar zij krijgt
tenslotte 6 stukken, die van Bossche
burgeressen gekocht zijn voor prij
zen die variëren van 25 stuiver tot
drie gulden en 4 stuiver per el.
Ook de gouverneur van de stad krijgt,
als hij naar Spanje terugkeert, stuk
ken linnen geschonken, opdat hij bij
de koning pogingen zou aanwenden
de bezetting uit de stad terug te trek
ken. In 1611 en in 1630 worden nog
stukken fijn linnen aan de prinsessen
van Oranje geschonken. Maar rond
1660 komen plotseling geen schenkin
gen in de vorm van fijn linnen meer
voor. In de plaats daarvan worden
personen van verdienste vereerd met
glaswerk uit een dan pas opgerichte
glasblazerij.
Voor brede kring
Natuurlijk staat er behalve een
historisch overzicht nog veel meer in
dit proefschrift waardoor het buiten
de academische belangstelling ook in
brede kring aandacht zal kunnen
trekken. De teelt en het oogsten, het
repelen en het zaadschonen, het ro
ten, braken en zwingelen krijgen hun
volle beurt. Met een prettig hoofd
stuk „De vlasbereiding in de om
gangstaal" sluit het boek. Hieruit
zullen we eveneens ten besluite iets
voor u overschrijven.
In de omgeving van Venray, zo le
zen we, was men ervan overtuigd,
dat een winter met veel sneeuw een
goed vlasjaar betekende. Een voor
beeld van gemoedelijke zuidelijke
spot treft men enkele bladzijden ver
der aan:
Alle ding zal blijven zo het teas:
Het bagijntje moet spinnen vlas
En de pater drinken uit het
grote glas.
(Advertentie)
met Babyderm-preparaten
Huidje van alle.smetten vrij,
hoofdje rein met gezonde haargroei
De prijzen voor een aantal oliepro
dukten zullen worden verlaagd. Met
ingang van 15 juli a.s. zullen de prij
zen van stookolie worden verlaagd
met f 7,50 per 1000 liter, of 1000 kg
afhankelijk van de soort. De prijzen
voor dieselolie, lichtpetroleum, trac-
torpetroleum en huisbrandolie worden
verlaagd met f 1,- per 100 liter.
De prijzen van benzine blijven nor
maal.