„VREDE VAN BREDA" PHILIPS De vlasserij in onze taal Irale iing nd lom Bouws en Bodegraven de Jamboree mee naar Zwarte Ruiter medeplichtig te zegt zijn rRS WOORDEN IN HUN MILIEU Olieprodukten goedkoper Tweehonderd negentig jaar geleden IVOROL: De Tandpasta van standing Geen toeval Traag Harde klap Wijn Rijn moet rein blijven Proces tegen Girard flitslamp] de leukste vak#^ SUTTON GOLDFIELD KLAAR VOOR DE 33.000 Feestelijk uitgeleide op 30 juli De eerste Wereldbol Persradio en televisie Chinese bisschop herkrijgt vrijheid De moordzaak Ravestein Dodelijk ongeluk op onbewaakte Interessant proefschrift van dr. A. P. J. Brouwers uit Dongen Volledige lijst I^lrlsic Bab*- 'KlUS verzorging 10 fn en gezeg- Aanwezig le geestelijke pnde en ne- Victor Lee- lling van de Ten", verhan- ociaal-econo- 71 boeken van de volks. het Davids- liluitend met li leden in de llelingen ook In, toneelop- 1zangavonden, Irele en docu- lenige Neder, lenaar en ge- Itrokken door Toor de afde- Jonds te spre- Jbantse schrij- |jarenlang als fonds, ^fdelingen bij te steunen lis een „Cen- Herwijs" met ken. Volksop- (verigens ook chrüven van Be jeugd als- lin beschaafd len jaar houdt |tamens voor 1956 richtte Jjeugdafdeling P,ds. It dus veel en |>wel voor het als voor de Igeen wonder, |n den Heever Zuid-Afrika lijt on3 alleen, In Suld-Afrika iKoersverschil 1 t.o.v. I vorige week 5/8 2 1/4 8 3 3/4 6 3/4 17 7/8 2 4.90 3/8 1 3/4 3 1/4 7/8 7 2 3/4 3/16 7/32 5/16 Irocent in orde rganisatie we- kar toch kon- I in Helnkens- |ichten rondlo- het voor de hadden ge- fers brachten nd compliment I burgemeester Finkenszand en 1 secretaris van Herhulst. Maar l\.Mattelee, de |L en de heren J.Romeijnsen |;n in de eer. Ize eerste Ron- Jensiicht deden li vast van plan liet een nieuwe pze wens moge Iooietocht r burgemees- lan de officiële Jsportieve goe- (cennis maakt de grootste lovincie is de ten zal dat on- ftaravaanleden belichting ken- bte problemen I hoek." i door Zeeland lolgers niet al- kennismaking" Jaar veel meer met het land- I wijds zijn de Jclers. Is het re- Jïraakman niet te er niet een cle Walcherse J er wel eens war het Breton- lnt Malo? Ook |pelle en Dom- boorden van t) ver macht Isatorisch goed Kereen op zijn Ie bekoorlijkhe- lland: iedereen besproken, dat (ets betere we- liggen, want |ce droevig ge niet weg, dat door de ren- i dat de sterk- Jamen. Schalk Ifieke winnaar, lijn waren de Jtoch de hoofd- Ipel. En aange- pevestigd is in uwen over dit eken. blik in geheel ging te vinden, •e amateurs op dan Theo Mid- is ondubbelzin- e Middelkamp- •e eerste plaat- Wil Vooruit na uipes naar huis delkampers zal >m een tweede te organiseren, ienen de steun le publiek. En wen Ook daar- verd, want het angs de wegen. ZATERDAG 13 JULI 1957 Het Kasteel van Breda met zijn vele herinneringen aan de Prinsen van Oranje en Graven van Nassau, die er gewoond hebben, is ook in politiek opzicht altijd een belangrijke plaats geweest. Dat bleek al in 1566, toen er een belangrijke gebeurtenis plaats vond, die meer algemeen als liet „Compromis van Breda" bekend is, en waarbij een Verbond van Edelen bijeen kwam op liet Kasteel 0111 te beraadslagen hoe de onderdrukking van de geloofsvrijheid bet beste kon worden gekeerd. Honderd jaar later vond op bet Kasteel een gebeurtenis plaats, die èn voor ons land en voor Breda voor bijzonder belang was. In 1667 werd namelijk de Vrede van Breda gesloten, die een einde maakte aan de Tweede Engelse Oorlog. ïjEE I GE GEDENcf - T'IEKE N1"~ 1 yatidt gn Stygderl&ndtfgOerbfö in VKT>\Egefloten tot 'JtrgJa op den gz gpgrxtifueert oj? deti ztsf slruio têdy* -A: i&k ■■■- ,,l - i;- (Advertentie) Aan het einde van de Tachtigjarige Oorlog in 1648 was ons land een wei eldmacht geworden met een enorm koloniaal lijk. De Spanjaarden wa— ren teruggedrongen en we waren weer baas in eigen huis geworden. Engeland had het natuurlijk prach tig gevonden dat de Ne derlanden door hun Tach tigjarige Oorlog het Spaanse streven naar de heerschappij over Europa hadden belet, maar dat de Nederlanden te mach tig zouden worden was niet naar zijn zin. Wij beheersten de zee en de Engelse handel werd door ons verre over troffen. Nu had Engeland door de Acte van Naviga tie in 1651 al getracht on ze handel te beperken door te bepalen, dat ieder land slechts produkten van eigen bodem in En geland mocht invoeren. Maar de Engelsen konden toch niet verhinderen dat Nederland machtig werd en mede door de aloude Engels-Nederlandse tegen stellingen op commercieel gebied ontstonden de En gelse oorlogen, waarvan de Eerste van 1652-1654 werd gevoerd en de Twee de in 1665 was begonnen. Frankrijk had echter op vrede tussen de zeemo gendheden aangedrongen en Zweden was bemidde lend opgetreden. Nu was Engeland wel tot onder handelen bereid vanwege de geleden verliezen en in de hoop dat er een onenig heid tussen Frankrijk en de Republiek over de Zui delijke Nederlanden zou ontstaan. Ons land wilde gaarne vrede vanwege haar zware schuldenlast. Voor de vredesonderhan delingen werd Breda uit gekozen, wat niet zo'n toe val was, want de voorlief de van Koning Karei van Engeland voor de stad, die hem zoveel gastvrijheid had bewezen is bij die keuze wel van invloed ge weest. Karei II van En geland had namelijk eni ge maanden op het paleis doorgebracht toen hij zijn land als balling had moeten verlaten. In mei 1667 begon de vredesconferentie te Bre da tussen Engeland en de Republiek der Verenigde Nederlanden als voor naamste partijen, en Zwe den, Denemarken en Frankrijk als medebetrok kenen. De plechtige intrede van de Engelse gezanten had plaats op 24 mei en dit geschiedde met waarlijk vorstelijke praal, want in vergulde koetsen, geleid door lakeien en pages en vergezeld door 150 ruiters trokken zij Breda binnen. Het Bredase garnizoen onder bevel van de graaf van Ouwerkerk stond aan getreden en bracht de no dige eerbewijzen. Terwijl het geschut op de wallen saluutschoten afvuurde en stad en omtrek waren uit gelopen werden de ambas sadeurs van Engeland door de Gouverneur van Breda ontvangen. Tezelf dertijd arriveerden ook de ambassadeurs van Frank rijk, Denemarken en Zwe den. Op 4 juni begonnen de onderhandelingen. Na mens de Staten-Generaal was van Beverningk als voornaamste onderhande laar aangewezen. Deze handelde geheel in over eenstemming met de wen sen van Johan de Witt. Op verzoek van de Staten werden de vergaderingen op het kasteel van Breda gehouden en door de prin ses-douairière Amalia van Solms, werden enige zalen op de eerste ver dieping van het Kasteel voor dit doel afgestaan, niet geheel van harte wel iswaar, want al wilde de Prins van Oranje het ver zoek der Staten om ,.sich in de aenstaende vrede» handelinge te mogen be dienen van 't Casteel van Breda" niet afslaan, zij vond het toch wel verve lend, uit vrees voor be schadiging van kostbare meubels en tapijten. De onderhandelingen verliepen echter niet vlot en al het vergaderen ten spijt was men tegen mid den puni nog niets opge schoten. Het was zelfs zeer de vraag of een be vredigend resultaat kon worder verkregen. Een nieuw gevaar be dreigde de Republiek echter ook van de zijde van Frankrijk, dat onder leiding van Lodewijk XIV streefde naar de op perheerschappij in Euro pa, daarbij handig ge bruik makend van de ja loezie tussen de Engel sen en de Hollanders. In 1665 had Lodewijk XIV al gemeend aan spraak te moeten maken op de Zuidelijke Nederlan den. die vroeger aan Span je hadden behoord, maar hij wachtte met acties op een voor hem gunstig mo ment en dat kwam in 1667 toen de onderhandelingen tussen Engeland en Hol land op een dood punt wa ren gekomen. Toen viel Frankrijk de Zuidelijke Nederlanden binnen, waar mede de, toestand voor de Republiek wel zeer pre cair werd. Johan de Witt maakte toen echter een plan om Engeland tot een spoedige vrede te dwingen. Bij de wereldberoemde tocht raar Chattham. door een Nederlandse vloot onder bevel van Michiel de Ruy- ter ondernomen (20-22 ju ni), kregen de Engelsen een klap, die zo hard aan kwam dat men tijdens de avondzitting van 10 juli tot een akkoord kwam betref fende de vredesartikelen en alleen nog enige onder geschikte punten overble ven, waarover de Engelsen nog contact met hun vorst wilden opnemen.' Veertig dagen na de tocht van Chatthem, op 31 juli 1667 werd de Vreda van Breda op 't Kasteel on dertekend, in 'n plechtige verenigde zitting van alle gezanten, die de vastge stelde artikelen van de Vrede tekenden en zegel den. De vrede bevatte voor Nederland vrij gunstige voorwaarden, omdat be paald werd dat beide par tijen het veroverde gebied nagenoeg mochten behou den, een scheepvaart- en handelsverdrag werd ge sloten en de Acte van Na vigatie werd gewijzigd, zo, dat Nederlandse schepen waren uit Duitsland en de Zuidelijke Nederlanden weer in Engeland mochten invoeren. Nadat de Vrede was ge tekend werden vanaf de wallen van het Kasteel sa luutschoten gelost en de vlaggen uitgehangen. Op 24 augustus 1667 kwa men de onderhandelaars nogmaals in het Kasteel van Breda bijeen voor de plechtige ratificatie. In het Kasteel werd toen de Ak te van pacificatie" gete kc-nd en gezegeld, terwijl het geschut op de wallen vuurde. Na afloop hiervan werd de inhoud van het vredes verdrag met de nodige plechtigheid aan het volk bekend gemaakt. Op ver schillende punten in de stad en op de stoep van het stadhuis werden pro clamaties voorgelezen, ge volgd door luid trompetge schal, waarna de samen gestroomde menigte op wijn werd getrakteerd. Bo- •vendien werd het Vredes verdrag aangeplakt aan het stadhuis en aan de hui zen van de buitenlandse gezanten. Op 24 augustus 1667 was het feest in Breda. Tal van huizen waren versierd, de wijn vloeide met stromen en in de stad werd een groot vuurwerk afgestoken triomfbogen werden opge richt en van de verlichte toren van de Grote Kerk hing de vredesvlag uit, wit met oranje strepen. Zo werden op het Kasteel van Breda de onderhande lingen gevoerd en de Vrede van 1667 getekend en gera tificeerd, hetgeen het ein de betekende van de Twee de Engelse oorlog. Tot in lengte van dagen zal dit gebeuren als de Vrede van Breda in de historie be kend blijven. Ter vereeu wiging van dit feit. werden verschillende gedenkpen ningen geslagen. De Sta ten-Generaal schreven een algemene dankdag uit op 7 september 1667. Johan de Witt noemde de overeen komst zo treffend een glo rieus tractaet". H. J. WOLF, Bibliothecaris a.d. K.M.A. Literatuur: Eek, A. van. De bonte historie van Bre da. 1946. Roest van Lim burg, Th. M. Het Kasteel van Breda. 1903. De strijd tegen de vervuiling van de Rijn, zal de komende jaren, naast de woningbouw, het voornaamste pro grammapunt van de regering van Noordrijn-Westfalen uitmaken. Men wil het kwaad bij de wortel aantasten en in de komende drie jaar 154 mil joen mark voor zuiveringsinstallaties besteden, waarvan de industrie 62 miljoen voor haar rekening moet ne men. De regeringen van Noordrijn- Westfalen, Hessen, Baden-Wuerttem- berg en Beieren hebben een arbeids gemeenschap gesticht om de rivier van bron tot monding van afwalwa- ter vrij te houden. Deze gemeen schap wil ook medewerken in de in ternationale commissie voor dc be scherming van de Rijn, waarin ook Nederland, Frankrijk, West- Duitsland en Zwitserland zitting heb ben. Het districtsgerechtshof Avan Mae- bashi in Japan heeft besloten dat het proces tegen de Amerikaanse militair Girard op 26 augustus zal beginnen. Hij wordt beschuldigd van het onverantwoord doodschieten van een Japanse vrouw. Zijn uitlevering aan de Japanse autoriteiten is door het opperste gerechtshof in Washing ton goedgekeurd. Foto's buiten-in-de-zon zijn prachtig. Maar met Philips „Photoflux" kiekt u (flits!) nu even lustig in de tent. Of in 't pension. Of bij een avondwandeling. Bij somber weer en in de schaduw! Maak uw hele Vakantie onvergetelijk! Met Philips „Photoflux": het handige, goedkope flitslampje, dat overal komt waar de zon niet komt! Het onmisbare vakantie-zonnetje Onder het afdak..» Of in 't vooronder Een bezoek aan 'n chdteau met „Photoflux" -wordt elke foto „Zol'i HEBT U NOG GEEN FLITSCAMERA! SCHAP ER OAN NU EEN AAN! In grote lijnen is de zaak rond. De geweldige voorberei dingen in binnen- en buiten land om de Golden Jubileum. Jamboree op Sutton Goldfield extra te doen slagen zijn prak tisch beëindigd en men gaat zich nu op het kamp zelf be zinnen. Duizend Nederlandse padvinders en verkenners zul len zich 30 iuli 's middag',s om half vier in Hoek van Holland inschepen om de reis met het s.s. „De Mecklenburg" van de Stoomvaart Maatschappij Zee land te gaan beginnen. Deze uittocht gaat zo maar niet zonder meer. Nee, zij krijgt een ex tra plechtig verloop en tevens een feestelijk tintje. De Enschedese Pad vinders Marsband, die ook tot de Jamboreegangers behoort, zal muzi kale medewerking verlenen aan het vlagvertoon dat 'bij de verkenners gebruikelijk is. Het gehele contin gent zal uitgeleide worden gedaan door de hoofdcommissaris van de V.K.J.B., mr. F. B. I. M. Janssens en de hoofdcommissaris van de N.P.V., de heer E. J. H. Volkmaars, benevens diverse autoriteiten. Tot de passagiers behoort ook een legertje journalisten dat bij aan komst op Sutton Goldfield nog zal worden aangevuld door een aantal correspondenten van Nederlandse dagbladen. Zij zullen worden onder gebracht in een speciaal daartoe ge bouwd internationaal perskamp. Bij het contingent sluiten zich ver der aan een veertigtal deelnemers uit de West en een 3 man sterke radio- equipe van de Nederlandse Radio Unie. t.w. de heren Tom Bouws AHKC voor radiozaken; Johan Bode graven. Ere-ADC van Utrecht en Kees de Wolf, oud-padvinder. De eerste deelnemer van de 33.000 is reeds enige dagen op het Jambo reeterrein aanwezig. Het was een Nederlander en wel de 21-jarige lei der voor B.E.-verkenners Jan van der Steen uit Leiden. Hij werkt mo menteel met een 30-tal Engelse lei ders bij het opzetten van grote ten ten; het aansluiten van de telefoons en het aanleggen van de elektriciteit. Het Nederlandse contingent zal op de 31e juli vroeg in de morgen op Sut ton Goldfield aankomen, waar in de loop van deze dag meer dan 33.000 deelnemers uit 83 ianden, waaronder één uit Mauritius, hun kampen zul len opbouwen. Het materiaal van het contingent, waaronder 200 tenten verpakt in 500 colli's werd op zaterdag 6 juli in containers van de Britse spoorwegen naar de plaats van bestemming ge zonden. Overal ter wereld worden treinen, schepen en vliegtuigen ge charterd voor het transport naar Sut ton Coldfield. Enkele hoogtepunten zijn inmid dels bekend. 1 augustus opent de Hertog van Gloucester, als President van de British Boy Scouts Associa tion de Jamboree, hetgeen gevolgd wordt door een massaal défilé van alle deelnemers. Op 3 augustus be zoeken Koningin Elisabeth en Prins Philip Sutton Coldfield. 5 en 8 augustus zijn 2 belangrijke dagen voor het Nederlands contingent. Op 5 augustus, verjaardag van Prinses Irene, recipieert de Nederlandse ver tegenwoordiging voor het buitenland. Deze Hollanddag zal door de verken ners worden benut om industrie, folklore enz. onder de aandacht te brengen van hun buitenlandse broe ders. Op 8 augustus komen de Ne derlanders voor het voetlicht in de arena met een veelbelovende de monstratie, waaraan maanden van in tensieve voorbereiding zijn voorafge gaan. Bij de sluiting op 12 augustus hoopt de echtgenote van de stichter van de padvindersbeweging. Lady Baden Powell tegenwoordig te zijn. In het hart van de tenten-wereld stad verrijst een enorme stellage. Het is een voortdurend ronddraaiende wereldbol waarop een klok is gemon teerd met 4 wijzerplaten. Als be kroning werden op het hoogste punt 6 lelies geplaatst. Het gevaarte is meer dan 15 meter hoog en wordt door stalen kabels in bedwang ge houden. Het gehele kamp is onderverdeeld in subkampen, die namen dragen van plaatsen waar vroeger reeds een Jamboree werd gehouden. De diverse verbindingswegen tussen deze kam pen kregen inmiddels reeds toepas selijke namen. De hoofdstraat zal Queens'Way genoemd worden ter ge legenheid van het koninklijk bezoek. Brownsea Way herinnert aan het eerste verkannerskamp onder leiding van Baden Powell. De Nederlandse deelnemers dra gen in het voorgeschreven uniform een marine blauwe das waarop een Nederlandse leeuw in het geel. Ver der zijn zij te herkennen aan een rood-wit-blauw lintje boven de rech- terborstzak. Buiten het contingent zelf gaan nog vele anderen naar de Jamboree. De Bredase verkenner Peter Greitemann is er b.v. te gast bij een Birminghamse troep i.v.m. ©en jarenlang intens corresponderen met een Engelse verkenner uit Bir mingham. Inmiddels kan men in de scoutshop een handig Jamboree-woordenboekje kopen waar alle verkenners-vak termen" zowel in het Nederlands - Frans - Duits en Engels te vinden zijn. De Z.N. contingent-troep verga- derde gisteren voor de laatste maal op het. Tarcisius-hoofdkwartier in Breda. Zij maken 13 en 14 juli op Seters hun laatste voorbereidings- week-end. De Britse organisatie van radio amateurs heeft een Jamboree radio dienst in het leven geroepen. Van 112 augustus zal dit station iedere dag met 6 zenders in de lucht zijn. Men zal uitzenden op 160. 80, 40, 20, 15 en 10 meter. Het oproepsignaal is GB-3SP. In verschillende talen wordt het laatste nieuws uit Sutton Park gegeven. In een gezamenlijk programma zullen er dagelijkse uitzendingen worden verzorgd in de rubrieken Radio Journaal" van de AVRO, ECHO van de KRO en Radiokrant van de NCRV. Door de wereldom roep zullen twee klankbeelden, ge maakt door Tom Bouws worden uit gezonden. Het Nederlands team maakt gebruikt van apparatuur, dat door de BBC beschikbaar werd ge steld. Ook op de televisie zullen de kij kers de voornaamste gebeurtenissen op de Jamboree kunnen volgen. „Ju bilee Journal" is de titel van de dagelijks verschijnende Jamboree krant, die zowel in het Engels als Frans met een oplage van 40.000 exemplaren per dag zal verschijnen. 40 verkenners-redacteuren, verslag gevers en fotografen werken hier aan mee. Tot slot bereikt ons nog het be richt dat op 5 september een 100-tal Zuidafrikaanse verkenners en leiders Breda zullen aandoen. En waar schijnlijk zullen er méér vreemde verkenners komen, want vele heb ben het plan ongevat tevens een be zoek aan het continent te brengen. Deze 100 Zuidafrikanen worden in Breda bij verkenners en leiders on dergebracht. Men doet dit tevens om de wereldbroederschapsgedachte meer in de praktijk te brengen. L. Naar het persagentschap van de H. Congregatie de propaganda fide uit betrouwbare bron verneemt, is de aartsbisschop van Nanchang, mgr. Chow, in vrijheid gesteld. De aarts bisschop zou zich momenteel te Nan chang bevinden en zich op de hoogte stellen van de situatie na zes jaren van gevangenschap. Enkele jaren ging het gerucht, dat mgr. Chow in de gevangenis was overleden. Voor zijn gevangenneming is hij talloze malen door de communisten benaderd met het verzoek de leiding van een nationale kerk op zich te nemen. Toen hij bleef weigeren, volgde zijn gevan genneming in 1951. (Advertentie) huidklachten meer in het gehele gezin. Mijnhardt Gezinszalf. Tube 90 cl. Doos 95 en 50 ct De Zwarte Ruiter heeft door een on. verwachte bekentenis een nieuw en verrassend element gebracht in de moordzaak Ravestein. Hij heeft te genover zijn advocaat, mr. Scheef hals, verklaard, dat hij weliswaar medeplichtig is geweest aan de over val op het postkantoor (wat hij tot nu toe ontkende), maar dat hij niet het dodelijke schot heeft af gevuurd op de kantoorhouder. Op de avond van de moord werd de politie uit Ravestein weggelokt door een brand in een hooischuurtje te Neerlangel. De Zwarte Ruiter be weert nu, dat hij het is geweest die de brand heeft gesticht en wel door op het met benzine overgoten hooi vijf schoten af te vuren uit een 9 mm-pistool. Het pistool waarmee het dodelijke schot op de postkantoor houder werd gelost, had een kaliber van 7,65. De politie, in aanwezigheid van en kele journalisten, heeft bij de boer derij in kwestie naar de 9 mm-kogels gezocht. Het verhaal van de Zwarte Ruiter heeft aan geloofwaardigheid gewon- (Advertentie) nen door de verklaring van een meis je, dat in de buurt van de boerderij woont. Zij zegt op de bewuste avond een schot te hebben gehoord, even voordat de hooischuur in brand vloog. Bovendien heeft zij een auto met grote snelheid zien wegrijden in de richting Ravestein. Met de verklaring omtrent de vijf schoten wil de advocaat van Gruiters kennelijk pogen, het vooronderzoek heropend te krijgen. Mogelijk ook zit er een cassatiemiddel in. Zoals men weet is de Zwarte Ruiter tot 15 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Op een onbewaakte overweg te Winterswijk is een bestelauto, be stuurd door de heer W. T. uit Win terswijk, door een elektrische trein gegrepen. Ernstig gewond werd de heer T. naar het algemeen zieken huis in Winterswijk overgebracht, waar hij na aankomst is overleden. Ter verkrijging van de graad van doctor in de Letteren en en Wijsbegeerte schreef de heer A. P. J. Brouwers een proefschrift over „De vlasserij in het Nederlands van de eerste helft der twin tigste eeuw". De promotie vond plaats op vrijdag 12 juli in de aula van de r.-k. Universiteit te Nijmegen. Dr. A. P. J. Brouwers werd geboren te Standdaarbuiten en is thans leraar aan de R.K. H.B.S. te Dongen. De auteur geeft een volledige be schrijving van de vaktaal van de vlas serij in het Nederlandse taalgebied. Omdat een woord pas zijn volledige en duidelijke betekenis krijgt in het milieu waarin het voorkomt, geeft hij een gehele beschrijving van de vlas bewerking, met daarin verwerkt de woorden en uitdrukkingen die aan deze nijverheid verbonden zijn. Daar na zijn deze woorden in een alfabe tische lijst samengebracht met een verwijzing naar de beschrijvende tekst. Dr. Brouwers rekende tot de vak taal van de vlassers alle woorden en uitdrukkingen die deze gebruiken of verstaan. In zijn onderzoek betrok hij de volgende gebieden: in West- Vlaanderen de streek rond Kortrijk, in Oost-Vlaanderen het Land van Waes en het Meetjesland, Zeeuwsch- Vlaanderen op Schouwen-Duive- land het plaatsje Dreischor en omgeving, westelijk Noord-Brabant, in Zuid-Holland verschillende plaatsen op de eilanden: IJsselmonde, Beier land en het Eiland van Dordrecht en, in mindere mate, het noorden van Friesland en van de provincie Gro ningen en de vlasfabriek te Orvelte bij Westerbork in Drente. Historie Bepaald interessant, ook voor de niet-vakman, is het eerste hoofdstuk van dit proefschrift. Het handelt over het ontstaan van de tegenwoordige industriecentra. Meer dan dertig eeuwen geleden, zo vertelt ons dr. Brouwers, gaven de Egyptenaren hun doden linnen, vlas en zaadknoppen naar de laatste rustplaats mee. Uit wandschilderingen is ons de bewer kingswijze bekend. Ook deelt hij mee dat de Zwitserse paalhuisbewoners een vrij hoge trap in de bewerkings wijze van vlas hadden bereikt. Dit blijkt uit gevonden werktuigen. Vond sten in Duitsland en Denemarken uit de ijzer- en de bronstijd wijzen even eens op een zeer hoge ouderdom van de vlasbewerking. In onze streken gaat de verbouw en de bereiding van het vlas eveneens terug zover als de geschiedenis reikt. Vanuit dit uiteraard vrij vage be gin voert de schrijver ons dan mee op een tocht langs de vlasserij door de eeuwen heen, wijzend op vele be langwekkende of merkwaardige bij zonderheden. De verschillen in de ont wikkeling van noord- en zuid-Neder land treden aan het licht, terwijl de overeenkomsten eveneens de aan dacht krijgen. Sociale en economische aspecten, wisselend al naar bloei en tijdelijke of gedeeltelijke neergang in bepaalde streken en verschillende tij den zijn systematisch behandeld. Hoe hoog het lijnwaet in aanzien stond in de zestiende eeuw blijkt o.a. uit het volgende: Als in 1569 de Spaanse koningin een bezoek brengt aan 's-Hertogen- bosoh, wordt er een bode naar Ant werpen gezonden om drie stukken fijn linnen te kopen, maar zij krijgt tenslotte 6 stukken, die van Bossche burgeressen gekocht zijn voor prij zen die variëren van 25 stuiver tot drie gulden en 4 stuiver per el. Ook de gouverneur van de stad krijgt, als hij naar Spanje terugkeert, stuk ken linnen geschonken, opdat hij bij de koning pogingen zou aanwenden de bezetting uit de stad terug te trek ken. In 1611 en in 1630 worden nog stukken fijn linnen aan de prinsessen van Oranje geschonken. Maar rond 1660 komen plotseling geen schenkin gen in de vorm van fijn linnen meer voor. In de plaats daarvan worden personen van verdienste vereerd met glaswerk uit een dan pas opgerichte glasblazerij. Voor brede kring Natuurlijk staat er behalve een historisch overzicht nog veel meer in dit proefschrift waardoor het buiten de academische belangstelling ook in brede kring aandacht zal kunnen trekken. De teelt en het oogsten, het repelen en het zaadschonen, het ro ten, braken en zwingelen krijgen hun volle beurt. Met een prettig hoofd stuk „De vlasbereiding in de om gangstaal" sluit het boek. Hieruit zullen we eveneens ten besluite iets voor u overschrijven. In de omgeving van Venray, zo le zen we, was men ervan overtuigd, dat een winter met veel sneeuw een goed vlasjaar betekende. Een voor beeld van gemoedelijke zuidelijke spot treft men enkele bladzijden ver der aan: Alle ding zal blijven zo het teas: Het bagijntje moet spinnen vlas En de pater drinken uit het grote glas. (Advertentie) met Babyderm-preparaten Huidje van alle.smetten vrij, hoofdje rein met gezonde haargroei De prijzen voor een aantal oliepro dukten zullen worden verlaagd. Met ingang van 15 juli a.s. zullen de prij zen van stookolie worden verlaagd met f 7,50 per 1000 liter, of 1000 kg afhankelijk van de soort. De prijzen voor dieselolie, lichtpetroleum, trac- torpetroleum en huisbrandolie worden verlaagd met f 1,- per 100 liter. De prijzen van benzine blijven nor maal.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1957 | | pagina 7