Panlat)
Rapport Y.N. Hongaarse opstand
stelt Sovjet-Unie aan de kaak
Het fatale moment
VAKMANSCHAP EN „KUNST
Aanvalsdaad
bewezen
geacht
Dank, zij het
samenspel van Long Run's Fresh Flavor Filter
en koel-rokende Amerikaanse tabakken
De natuur
is met te verbeteren
t Tf vormen k,t
VRIJDAG 21 JUNI 1937
Cork Tipped LONG RUN
Opleidingsscholen exposeren foto s in Smt-Joost te Breda
'Dienstbaar medium
irt de fakir naar
prongen is de
b tent. Driftig
Oosterling beet
iet is mislukt
Aram op een
ïllie gaan mor-
het kasteel, be-
woi-dt je laatste
c
„De Sovjet-Unie heeft op reusachtige schaal van wapen
geweld gebruik gemaakt, om de spontane Hongaarse volks
opstand in de herfst van 1956, ondernomen onder leiding van stu
denten, arbeiders, soldaten en intellectuelen, waaronder veel
communisten ot gewezen communisten, neer te slaan.
De huidige Hongaarse premier, Janos Kadar, heeft stelsel
matig de ene stap na de andere genomen om de macht der ar
beiders te vernietigen. Sinds het tweede ingrijpen der Sovjet-
Unie, op vier november 1956, is er geen enkele aanwijzing
geweest van steun van het Hongaarse volk voor Kadars bewind",
aldus wordt verklaard in een verslag der Verenigde Naties over
de Hongaarse opstand.
Het 150.000 woorden beslaande ver
slag is samengesteld door een com
missie, waarin vertegenwoorigers van
vijf landen zitting hadden.
,,De bewering, dat de Hongaarse op
stand werd geïnspireerd door „reactio
naire kringen" in Hongarije, of door
„imperialistische Westerse kringen",
is onjuist," vervolgde de commissie
in haar uit dertien punten bestaand
verslag.
„De opstand werd niet voorbereid,
in feite is hij voor de deelnemers er
aan bij verrassing gekomen. De op
stand viel samen met het succes der
Poolse communistische regering, die
van het Kremlin grote onafhankelijk
heid had weten te verkrijgen en hij
werd in de hand gewerkt door de
teleurstelling, veroorzaakt door de
toespraak, die Erno Geroe, toen eerste
secretaris der Hongaars communisti
sche partij, op 23 oktober 1956. bij
zijn terugkeer, uit Zuidslavië, hield.
De Hongaren hoopten toen, dat Geroe
een sympathiek standpunt zou inne
men t.o.v. de eisen van het volk, zo
als deze op 22 oktober 1956 door de
studenten onder woorden waren ge
bracht," aldus het commissierapport.
Boze pluimen
In het VN-rapport wordt verklaard
dat de Sovjetrussische autoriteiten
reeds op 20 oktober 1956 stappen had
den genomen, om een gewapend in
grijpen in Hongarije mogelijk te ma
ken.
„Het bewijs is geleverd, dat er
reeds Sovjetrussische troepenbewegin
gen waren geweest en voorbereidin
gen waren getroffen voor andere mi
litaire verplaatsingen. Bij het eerste
Russische ingrijpen in Hongarije is
zelfs gebruik gemaakt van Sovjet
troepen die zich buiten Hongarije be
vonden.
De betogingen, die 23 oktober in
Hohgarije werden gehouden, hadden
aanvankelijk een volstrekt vreedzaam
verloop. Er is nergens uit gebleken,
dat de betogers het plan hadden tot
geweld over te gaan.
Dat het beeld volkomen veranderde,
kwam door ingrijpen van de Hon
gaarse staatsveiligheidspolitie, die be.
gon te schieten op mensen, die zich
buiten het gebouw van radio Boeda
pest bevonden. Tezelfdertijd versche
nen Russische militairen in Boeda
pest, die zich aldaar gedroegen alsof
zij in een veldslag tegenover een vij
andelijk leger stonden," aldus het
commissieverslag.
Martelingen
Het rapport vervolgt: „Gebleken is,
dat de talrijke mededelingen over on
menselijke behandeling en martelen
van arrestanten door leden van de
Hongaarse veiligheidspolitie op waar
heid berusten.
Ook is in een poging om de
kracht van de opstand te breken,
een aantal Hongaren, waaronder
vrouwen, naar de Sovjet-Unie
weggevoerd. Er bestaan aanwij
zingen. dat een aantal hunner niet
naar Hongarije is teruggezonden."
De vijf-landen-commissie der VN
stelt verder, dat de regering-Kadar
„krachtige onderdrukkingsmaatrege
len" heeft genomen en dat zij de al
gemene verkiezingen, die dit jaar in
Hongarije gehouden hadden moeten
worden, voor twee jaar heeft opge
schort.
Voorts heeft Kadar onder de hui
dige omstandigheden geweigerd over
terugtrekking der Sovjet-troepen uit
Hongarije te onderhandelen.
Er zijn een 190.000 Hongaren naar
het buitenland uitgeweken. Slechts
een klein deel hunner is inge.gaan op
een uitnodiging van de Hongaarse re
gering. om naar Hongarije terug te
keren, aldus de commissie.
„Aanvahdaad"
„Wanneer een mogendheid op
reusachtige schaal wapen
geweld gebruikt op 't gebied van
een ander land, met de voor
opgezette bedoeling in te grij
pen in de binnenlandse aange
legenheden van dat land, heeft
zij zich volgens de omschrijving
die de Sovjet-Unie zelf van het
begrip „agressie" 'heeft gegeven,
aan een aanvalsdaad schuldig
gemaakt, die dan tevens een in
ternationale aangelegenheid is
geworden", vervolgt de com
missie in haar verslag.
Ex-premlèr Imrc Nagy heeft uitdruk
kelijk verklaard, dat hij de Sovjet
russische autoriteiten niet heeft vér1
zocht in Hongarije in te grijpen. Er
is ook nergens uit gebleken dat hij
of een andere Hongaarse autoriteit
wel een dergelijk verzoek tot de Rus
sen richtte.
Ten aanzien van het moment,
waarop een goedbedoelde beto
ging omsloeg in een fatale op
stand, geeft de commissie de
volgende lezing:
Hongaarse studenten stelden op 22
oktober 1956, één dag voor de massa
betogingen van de 23e een lijst van
16 eisen op, onder meer omvattend:
Onmiddellijke terugtrekking van alle
Sovjetrussische troepen in Hongarije.
Samenstelling van een regering onder
Imre Nagy. Vrije algemene verkiezin
gen. Vrijheid van meningsuiting en
weclertoelating van politieke partijen.
De VN-commissie vervolgt: „In de
vroege ochtend van de 23e oktober
1956 waren de door de studenten ge
stelde eisen in geheel Boedapest be
kend geworden. Ooggetuigen hebben
verklaard, hoe er toen een geest van
opgetogenheid en hoop in de Hon
gaarse hoofdstad heerste.
Te zes uur namiddag bevond zich
bij het parlementsgebouw een me
nigte van twee- tot driehonderddui
zend personen.
Premier Nagy sprak het volk vanaf
een balkon van het parlementsgebouw
toe.
Verbittering
Tot op dat tijdstip had zich nog
niets voorgedaan dat er op duidde,
dat de betoging op andere wijze zou
eindigen dan met een vreedzaam uit
eengaan en terugkeer der demonstran
ten naar hun woningen. Doeli te 20.00
uur gebeurde er iets, dat het volk
verbitterde.
Ernoe Geroe. eerste secretaris van
het centrale comité der Hongaarse
communistische partij, die een bezoek
aan de Zuidslavische president, maar
schalk Tito, had gebracht, was in de
ochtend van de 23e oktober te Boe
dapest teruggekeerd.
Hij zou 's avonds te omstreeks acht
uur voor radio Boedapest spreken en
het volk zag deze toespraak met zeer
veel belangstelling tegemoet, aldus
het verslag der VN-commissie.
Het VN-rapport vervolgt: „Men
hoopte algemeen, dat Geroe rekening
zou houden met de eisen der studen
ten, doch zijn toespraak bevatte geen
enkele van de concessies, waarop het
volk had gehoopt. Bovendien was de
toon er van zodanig, dat zij verbit
tering wekte.
Inmiddels had een aantal andere
betogers uitvoering te geven aan één
(Advertentie)
der door de studenten gestelde eisen,
namelijk dat het standbeeld,van Sta
lin uit Boedapest zou worden verwij
derd. Te 21.30 uur viel het monument.
Op dat tijdstip gaf de menigte vrije
lijk uiting aan haar ontstemming over
Geroe's toespraak."
De commissie deelt dan mede dat
een studentenafvaardiging zich die
zelfde dag naar het geboiiw van radio
Boedapest had begeven, om opheffing
te verzoeken van het uitgevaardigde
verbod van omroeping der zestien
eisen.
„Een gerucht deed toen de ronde,
dat een der delegatieleden was neer
geschoten. Kort na 9 uur 's avonds
werden traangasbommen uit de bo
venste ramen van het gebouw gewor
pen en enkeleminuten later schoten
leden van de veiligheidspolitie op de
ongewapende betogers, waardoor een
aantal hunner werd gedood en ge
wond.
Voor zover er een tijdstip
kan worden aangegeven, waar
op een vreedzame betoging
overging in een felle opstand,
was het dit: de reeds zo bijzon-"
der impopulaire en alom ge
vreesde Hongaarse veiligheids
politie bad geschoten op weer
loze mensen.
Dokter
Er kwamen ambulances, met
rode-kruïs-emblemen. Leden der
veiligheidspolitie.- vermomd in
witte doktersj,assen, kwamen uit
het gebouw en wilden zich naar
de ambulances begeven, doch een
gedeelte der betogers had dit door.
Zij vielen de „dokters" aan en
op dat ogenblik kregen de beto
gers hun eerste wapens In han
den," aldus het VN-rapport.
De commissie vervolgt: „De regering
zond met spoed troepen naar het plein
voor het parlementsgebouw, doch na
enige aarzeling kozen de Hongaarse
militairen de zijde van het volk.
Intussen haddén arbeiders uit Cse-
pel, Ujpest en andere arbeiderswijken
van Boedapest telefonisch vernomen,
hoe de zaken er voor stonden. Zij
maakten zich meester van vracht
auto's en reden naar Boedapest. On
derweg verkregen zij wapens van hen
vj landschappelijk gezinde militairen
of politiemannen, of uit kazernes en
wapenfabrieken.
De opstandelingen wisten de kan-
toren van het communistisch dagblad
„Szabad Nep" en gedurende korte tijd
ook het gebouw van radio Boedapest
te bezetten. Terwijl voor dit laatste
gebouw werd gevochten, verschenen,
te ongeveer twee uur in de ochtend
van de 24e oktober, de eerste Sovjet
tanks ten tonele.
Schoten
De eerste schoten op het radioge
bouw vormden het begin van een
harde strijd, die vijf dagen zou duren,
en waarin de inwoners van Boedapest
zich gesteld zouden zien tegenover
Russische pantserwagens, en de ge
hate veiligheidspolitie.
De gewone Hongaarse politie
sympathiseerde, evenals de mili
tairen, mét. het 'n opstand geko
men volk. Zij gaf haar wapens
aan de opstandelingen over of
bond, zijde agn zijde met de ver
zetsstrijders, de strijd tegen de
Russen en veiligheidspolitie aan.
Er is geen enkele geval hekend
van Hongaarse militairen, die aan
Sovjet-zijde-tegen hun landgeno
ten hebben gevochten.
Het bewijs is geleverd, dat een aantal
Sovjetrussische soldaten zijn taak met
tegenzin vervulde. Er hebben zich
een aantal gevallen van verbroedering
tussen Russische militaren en Honga
ren voorgedaan: aldus het rapport
der VN-commissie.
..Op 29 oktober ontbond Nagy de
veiligheidspolitie. De val van een be
wind. waarvoor in geheel Hongarije
slechts de veiligheidspolitie wilde
strijden, geleek toen een onafwend
baar gevolg." aldus het VN-rapport
Nagv sprak zich uit tegen het pact
van Warschau en voor een neutraal
Hongarije.
Fatale arrestatie
Een delegatie van vier werd door
net Russische militaire opperbevel op
een banket genodigd om de laatste
bijzonderheden te regelen van de
terugtrekking der Russische troepen.
Het liep al tegen middernacht, toen
dit samenzijn werd onderbroken door
de komst van .generaal Serof. het
hoofd van de Russische veiligheids
politie Hij was in gezelschap van of
ficieren van NKVD en gelastte de ar
restatie van de Hongaarse delegatie.
De Russische strijdkrachten trokken
toen op naar Boedapest, aldus het
rapport. Er waren naar schatting op
3 november 2500 tanks in Hongarije.
Alle strategische punten werden be
zet.
Nagy gaf opdracht niet op de Rus
sische troepen te schieten omdat hij
ftog hoopte op een succesvolle afloop
van de onderhandelingen over terug
trekking. Toen hekend werd. dat Ka
dar ook een regering had gevormd,
besloot het kabihet-Nagy dat men de
Russen' met geweld zou weerstaan.
Vfftgens getuigen, aldus het rapport.
wasjKadar b°gm november in Mos
kou.' Ijlij en",zijn ministers verschenen
pas 7 november, in ,het openbaar in
Boena'pést. Het énige 'gezag in Hon
garije was het Russische opperbevel,
dat bevelen aan het volk gaf. Veel
(Advertentie)
Wat u ook bewondert: de eindeloze zee
de w.nd door de toppen der bomen de
zon aan de hemel, de sterren in de nacht
hét 'is niIUUt 's S°<d'
Nimmer komt bij u de gedachte od
verbetereti.aan W'Jkn °f
k King pepermunt is niet te ver
deren, omdat het bereid ,s uit het
wekL^^0^' dat aan Klnê n
eidadige eigenschappen geeft.
van de Russische soldaten die voor
de tweede interventie naar Hongarije
werden gebracht, kwamen uit veraf
gelegen streken van Centraal Azië.
Velen hunner geloofden dat zij in
Egypte waren om tegen de Brits-
Franse „imperialisten" te vechten.
Over. da deportaties naar de Sovjet-
Unie zegt het rapport, dat het aantal
weggevoerden zeker in de duizenden
loopt.
De commissie zegt, dat meer dan
honderd getuigen zijn ondervraagd uit
alle lagen van het volk. De mecsten
waren onder de 35 jaar en de jongste
was 16. De overtuigingskracht en de
samenhang van hun verklaringen heb
ben grote indruk op de commissie ge
maakt. Men heeft niet kunnen vast
stellen hoeveel slachtoffers er precies
zijn gevallen.
(Advertentie)
Is fotograferen kunst? Deze vraag hoort
men vrij dikwijls stellen en vrijwel nooit in dui
delijke termen afdoende beantwoorden. Men kan
er dan ook tot in het eindeloze over redetwis
ten. We zijn geneigd onze persoonlijke conclusie
ongeveer als volgt te formuleren: fotograferen
kan kunst zijn, maar is als medium (nog) te
jong en te beperkt om de „middelmatig creatief
begaafden" een redelijke kans te bieden werke
lijke en waardevolle kunstwerken te scheppen.
Misschien zijn we met deze omschrijving op de
juiste weg, misschien ook niet. Hoe dit ook zij,
in Breda zal men zich dank zij een gelukkig
initiatief van de Academie Sint Joost in dit op
zicht nader kunnen oriënteren. Daar worden
namelijk werken tentoongesteld van opleidings
instituten uit Vevey, Ziirich, München, Essen
en Saarbriicken.
Om dan maar onmiddellijk te ko
men-tot de belichting van een and ei*
aspect van de fotografie: de vraag
over het al niet ..kunst zijn'' terzij
de gelaten, ziet men hier duidelijk
dat en op welke wijze de fotografie
als ..vak" dienstbaar kan worden
aan de reclame, de mode, de bin
nenhuisarchitectuur en de uitbeelding
van materialen en mensen in het al
gemeen. Ook al worden op deze in
teressante. expositie enkele merkwaar
dige en zelfs een paar indrukwekken
de pogingen getoond van wat de voor
boden schijnen te kunnen zijn van
..fotografie-kunst", het belangrijkste
is naar ons inzicht hier toch wel de
krachtige demonstratie van wat tech
nisch bereikbaar is met lens en ge
voelige plaat.
De inzending van de Kunstge-
werbeschule van de stad Ziirich
is in dit opzicht ver-uit de beste
althans de meest overtuigende.
Bijna op de voet kan men aan de
hand van een zeer overzichelijk
gerangschikte reeks opnamen de
mogelijkheden bestuderen. Vlak
verdelingbelichtingssterkte, de
verschillen tengevolge van het te
fotograf eren materiaal (glas, staal,
stof enz.), de uitdrukkingskracht
van een beeldrijm of de verhevi
ging van een impressie door een
negatieve afdruk zyn stuk vooi
stuk hulpmiddelen die een foto en
de beschouwer van een foto „iets
kunnen doen".
Ook hierin lijkt Zurich ons hei
meest geslaagd, Opnamen als „Land
schap" (bijna teruggebracht tot gra
fiek) of „Herfst" (een verrassend
beeldrijm) zijn wellicht baanbrekend
voor het toekomstige gebied van dt
fbtö-als-kunst. We zien dergelijke be
wogen en tot bewogenheid dwingen
de opnamen in ieder geval veel lie
Gedeeltelijk overzicht van de foto.
grafie-tentoonstelling in de Aca
demie „Sint Joostte BredaOp
de achtergrond de bijzonder in
structieve inzending uit Zürich.
ver dan de wat sentimenteel aan
doende romantisering van onderwer
pen uit Munchen of de te krampach
tige foto's uit Essen.
In hlciiren
Wanneer we dan toch platen wil
len of moeten bekijken in dit „gen
re" dan verkiezen we de inzending
van de opleidingsschool van Vevey.
Technisch goed verzorgd maar voor
al van compositie en van „inhoud"
is dit werk gevoelig zwierig en warm-
menselijk. Wat Vevey laat zien aan
kleuren-foto's lijkt ons minder over
tuigend, net iets te zoet zouden we
willen zeggen. Daarnaast echter
maakt Zurich met vier opnamen,
waarmee de mogelijkheden van de
kleuren worden aangetoond, een fris
se indruk. Dezer dagen wordt de ex
positie aangevuld met werk van de
Staatliche Schule uit Saarbrucken.
Bijzonder knap werk van de direc
teur prof. dr. Otto Steinert vormt
van deze inzending de imposante
hoofdschotel.
Al met al kan men zeggen: Sint
Joost, aan de vooravond van een
eigen geheel nieuwe opleiding in de
sector fotografie en filmvormgeving,
laat welbewust zien dat het een be
paalde weg wil inslaan. Een weg die
ongetwijfeld zal voeren naar vak
manschap en sociale dienstbaarheid.
Een winstpunt van uitermate groot
belang voor een instituut dat lang
zaam maar zeker in het zo snel en
zo sterk groeiende Brabant een on
misbare sociaal-culturele taak uit-
wmtf*
muntend blijk te vervullen.
L.B.
